Morgunblaðið - 13.04.1983, Blaðsíða 39

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 13. APRÍL 1983
39
Kunningsskapur okkar Júlíusar
frá fyrri tíð þróaðist í vináttu, er
hann kom aftur heim í Reykja-
lundi 1968. Eftir það tók hann
virkan þátt í félagslífi og starfaði
um skeið sem hreppsendurskoð-
andi. Sveitarstjórnarmál voru
honum hugleikin að vissu marki,
og fúslega tók hann sæti á fram-
boðslista er til hans var leitað þó
það gæfi ekki von um setu í
hreppsnefnd. Hann starfaði af
áhuga að hreppsmálunum ei að
síður og var það mikill fengur að
eiga slíkan mann að í þeim ólgusjó
sem stundum var. Verður seint
fullþakkað það viðmót og sá dyggi
stuðningur, er hann sýndi mér er
ég var oddviti Mosfellshrepps. Ég
þakka sérstaklega gott samstarf í
stjórn Vinnuheimilisins að
Reykjalundi, en störf hans í þágu
Sambands fsl. berklasjúklinga eru
þá ótalin, en þar skipaði Július sér
í fremstu raðir og á sinn stóra
þátt í þeim afrekum sem þar hafa
verið unnin á undanförnum ára-
tugum svo víðfrægt er bæði inn-
anlands og utan.
Að leiðarlokum kveðjum við
hann, vinir hans og samherjar
með þökk og hlýju í hjarta. Ást-
vinum sendi ég samúðarkveðjur.
Minningin lifir.
Jón M. Guðmundsson
Látinn er einn af forvígis-
mönnum Sambands fsl. berkla- og
brjóstholtssjúklinga Júlíus Bald-
vinsson. Sæti þessa mæta manns
innan vébanda SÍBS verður vand-
fyllt, því nú er hann farinn sá sem
gleggst þekkti hin ýmsu vanda-
mál, sem að okkur steðja er fylla
þennan stóra flokk, sem haldinn
erum hinum ýmsu ðndunarfæra-
sjúkdómum.
Júlíus var einn af stofnendum
félags astma- og ofnæmissjúkl-
inga. Allt frá barnæsku höfðu hin
ýmsu vandamál öndunarfæra-
sjúkdóma ekki farið fram hjá hon-
um.
Stöðug barátta við slíka sjúk-
dóma jafnvel alla æfina, sem hann
var mjög illa haldinn af, er hin
daglega barátta upp á líf og dauða.
Baráttan fyrir því að geta andað.
Slíkt þekkir aðeins sá sem sjálfur
reynir. Þessi arátta hans hafði
þau áhrif á hann að hann marg
efldist í starfi sínu því hver dagur
er sá sem hinn síðasti. Hann marg
efldist í því, að berjast fyrir betra
lífi fyrir alla þá sem lífið hafði
kramið í hendi sér. Það varð því að
hans aðal lífsstarfi að veita þeim
málum brautargengi er gátu létt
þeim lífsbaráttuna er að Reykja-
lundi dvöldu um lengri eða
skemmri tíma.
Ekkert var nægilega gott fyrir
þá sjúku og sorgmæddu og ekki
fóru börnin varhluta af störfum
hans. Vert er að minnast á að
námskeið sem nú nýlega var hald-
ið að Reykjalundi fyrir astmaveik
börn.
Sjálfur kom hann ávallt síðast-
ur, ég get beðið, sagði hann. Hann
vakti athygli þessi lágvaxni bráð-
skemmtilegi rauðhærði maður.
Sá kraftur sem fylgdi orðum
hans, þá sjaldan hann lét til sín
heyra með sinni lágu röddu voru,
sem gullkorn á vogaskálar þeirra
góðu málefna, sem um voru rædd.
Um astmasjúklingana er sagt af
mikilsvirtum erlendum samtök-
um: „Astmatíkusinn er gáfaður,
velviljaður, duglegur og framlag
hans til samfélagsins vegur mun
þyngra en hins venjulega manns."
Störf Júlíusar innan samtaka
hinna sjúku renna stoðum undir
þessa kenningu.
Fari minn kæri vinur í friði og
ekki er að efa að það verður mun
léttara að anda hinum megin.
Hjördís Þorsteinsdóttir
sem líður fullyrðingum um lund-
arfar okkar bjó í Júlíusi óspart
allt í senn: hárfín kímni, djúp al-
vara og allar lyndisnótur þar á
milli. Þetta víðfeðmi tilfinn-
inganna speglaðist í dagfari hans
og duldist engum. Hann var fagn-
aðarhrókur þar sem menn hittust,
söngmaður ágætur af sannri
nautn, háttvís og hlýr. Að sama
skapi fann hann sárast til þegar
svo bar undir og einatt var hlut-
tekning hans óspör í vanda ann-
arra og samúð hans ósvikin.
Nú er Júlíus látinn og er það
mikill missir samstarfsfólki og
vistmönnum að Reykjalundi.
Hann gengur þar ekki lengur um
dyr og stéttir. Því mætum við ekki
framar á þeim vettvangi góðlegu
gamni hans og fagnandi í fasi og
heldur ekki undiröldu tilfinninga
hans. Þó skiptir meira að starf-
semin að Reykjalundi nýtur ekki
lengur ráða hans, hollustu og
eldhuga.
Starfsmenn jafnt og vistmenn
votta einlæga samúð sína Guð-
laugu Torfadóttur konu hans,
dóttur hans og tengdasyni, fóst-
urdóttur og telpunum litlu tveim-
ur, þeim Gyðu og Guðlaugu.
Haukur Þórðarson.
Vinnufélagi er horfinn sjónum,
eftir stendur söknuðurinn ásamt
minningum. En minningunum
fylgir þakklæti fyrir að hafa átt
því láni að fagna að kynnast og
starfa með jafn glaðlyndum og
ágætum manni og Júlíusi Bald-
vinssyni.
Mér finnst nú, að hann hafi ver-
ið ein aðalkjölfestan á okkar fjöl-
menna vinnustað um árabil, þrátt
fyrir sitt erfiða heilsufar á seinni
árum.
Hann mun hafa komið á
Reykjalund 1945. Þar var víst flest
ógert á þeim tíma, ef svo mætti
segja. Hann var því frumbyggi
þess samfélags og áreiðanlega
mikill örlagavaldur í óskráðri
sögu staðarins, enda mun þessi
staður hafa verið honum hugstæð-
ari en flestir aðrir. Þar varð hann
líka heimilisfastur fyrir allmörg-
um árum eða þegar hann réðst til
starfa hjá stofnuninni.
Árið 1951 lágu leiðir okkar fyrst
saman, þá sem vistmenn á
Reykjalundi. Síðar sem sam-
starfsmenn og samherjar um vel-
ferð staðarins og eyddum jafnvel
saman nokkrum ógleymanlegum
tómstundum við spilamennsku,
leikhúsferðir svo og stórkostlega
írlandsferð meðal annars. Minn-
isstæðastar verða mér samt um-
ræðurnar um okkar sameiginlega
áhugamál, Reykjalund, í öllum
sínum fjölbreytileika, þar truflaði
ég æði oft vinnufrið hans og má
alveg merkileg heita þolinmæði
þessa skapríka manns í minn garð
eins oft og við vorum nú ósam-
mála. Þess vegna verður það
áfram ráðgáta hvers vegna svo
eftirsóknarvert það var fyrir mig
að eiga skoðanaskipti við Júlíus,
en ljúflyndi mun hafa verið einn
kostur hans, af annars mörgum og
ágætum kostum, sem hann var bú-
inn. Vil ég hér einnig tilnefna
þann sem sneri að uppgræðslu og
fegrun umhverfisins og náttúru-
vernd, en um þessa þætti var hon-
um mjög umhugað. Margt tréð á
Reykjalundi var lítil planta í hans
höndum hér fyrr á árum.
Þessi fátæklegu orð verða minn
þakklætisvottur fyrir samfylgdina
og það sem ég bar gæfu til að læra
af henni. Stjórnum SÍBS og
Reykjalundar samhryggist ég með
fallinn samstarfsmann. Aðstand-
endum sendi ég innilegar samúð-
arkveðjur.
Kunólfur Jónsson
Góður maður er genginn og
skarð er fyrir skildi síðan Júlíus
Baldvinsson lést þann 5. apríl sl. í
sjúkrahúsi á Akureyri. Baráttu-
maður lét loks í lægra haldi fyrir
því óumflýjanlega, að vera
kvaddur á fund almættisins. Hann
fór á vit frænda og vina í Eyjafirði
með konu sinni Guðlaugu Torfa-
dóttur um páskana og reyndist
það vera hans síðasta veraldlega
vegferð hérna megin.
Tjaldið er fallið en þó eru þetta
einungis þáttaskil og nepja
nálægðar dauðans nístir mann og
minningar verða áleitnar. Stund-
um er eins og það mannlega í líf-
inu beri mann ofurliði og spurn-
ingin er hvort við höfum lært þá
lexíu sem til var ætlast eins og
lögmál lífsins kveður á um. Þurf-
um við ekki að læra betur meðan
enn vinnst tími til og búa okkur
undir þar til barið verður að dyr-
um?
Vandvirkni og gætni einkenndu
allt fas Júlíusar og hegðun, og öll
voru verk hans vönduð og vel
skoðuð. Hann var vel máli farinn
og beitti málsnilld sinni af velvild
og sanngirni, en oft mátti merkja
hina þungu undiröldu er hann
lagði áherslu á skoðanir sínar.
Gott mál og vandað málfar fær
menn til að hlusta og hugsa en það
er aðalsmerki þeirra sem eru
málafylgjumenn og það var Júlfus.
Á kyrrum stundum við annan
mann átti hann það til að segja
margt og útskýra hinar ýmsu
niðurstöður sínar á hinni flóknu
gátu lífsins. Þá var stundum raul-
að líka, og bjartari tenórrödd
sinni beitti hann af smekkvísi, en
hann hafði mikið yndi af tónlist,
einkum söng.
Júlíus er eins og áður er getið
Eyfirðingur að ætt og uppruna en
þeim þáttum í lífi hans er ég ekki
kunnugur og það munu aðrir fjalla
um við þetta tækifæri. Okkar
sporaslóðir lágu fyrst saman í
Reykjalundi 1945 en hann var einn
af þeim fyrstu sem þangað kom til
heilsubótar. Barnanám Júlíusar
var svipað og gerðist á þeim tíma
en árið 1936 fór hann til náms í
Samvinnuskólanum, og þann vet-
ur kom áfallið, heilsan brást,
Minning:
Gylfason
Fæddur 9. aprfl 1966
Dáinn 4. aprfl 1983
Sveinn Gunnar Gylfason,
Hamragarði 11, sem í dag verður
borinn til grafar frá Keflavíkur-
kirkju, var fæddur 9. apríl 1964 og
hefði því orðið 17 ára nú síðastlið-
inn laugardag.
Sveinn var sonur hjónanna
Gylfa Guðmundssonar skólastjóra
í Keflavík og Guðrúnar Jónsdóttur
kennara.
Sveinn var fæddur hér í Kefla-
vík og ólst upp hjá foreldrum sín-
um. Hann lauk grunnskólaprófi
síðastliðið vor og stundaði í vetur
nám við Fjölbrautaskóla Suður-
nesja. Ekki var annað vitað en að
Sveinn gengi heill til skógar uns
hann veiktist hastarlega nú í
dymbilvikunni af þeim sjúkdómi
er dró hann til dauða á annan í
páskum.
Okkur sem þekktum Svein frá
barnæsku, duldist ekki, að hann
var frá fyrstu tíð gæddur miklum
hæfileikum og góðri greind. Und-
irrituðum er ógleymanlegur stutt-
ur 5 ára snáði sem sat kotroskinn
og las skýrt og skilmerkilega fyrir
gesti sem andaktugir hlustuðu.
Sveinn ólst upp á félagslyndu og
hlýlegu heimili ásamt eldra bróð-
ur og yngri systur og varð að auki
þeirrar gæfu aðnjótandi að eiga
móðurforeldrar sína að hér í bæ
en á heimili þeirra var hann ávallt
velkominn heimagangur.
Það mun hafa verið afi Sveins
sem að kenndi honum að tefla en
sá afi er einn þessara fágætu ungl-
inga á sjötugsaldri sem eru jafn-
öldrum sínum um fermingu lík-
lega hollari félagsskapur en flestir
aðrir. Það var notaieg sjón hér á
árum áður meðan Sveinn var í
æsku, að sjá þá koma saman á æf-
ingar hjá taflfélaginu. Þar var nú
ekki kynslóðabilið til trafala þótt
framundan var sjúkrahúsið. Þrátt
fyrir þetta tókst honum að afla sér
staðgóðrar menntunar í bókhalds-
og skrifstofustörfum, enda var
honum síðar trúað fyrir vanda-
sömum störfum á þessu sviði,
fyrst sem skrifstofustjóri hjá Agli
Vilhjálmssyni hf frá 1952 til 1968,
en síðan í Reykjalundi. Er ný lög
tóku gildi um sjúkrahús gerðist
hann sjúkrahúsráðsmaður á sama
stað þar til yfir lauk.
Þrátt fyrir erfiðar aðstæður
tókst Júlíusi að njóta lífsins og
höndla hamingjuna. Hann kvænt-
ist heitkonu sinni Gyðu Kjart-
ansdóttur í apríl 1945 er þau voru
bæði vistfólk í Reykjalundi, þá var
eftilvill brotið í blað í baráttusögu
berklasjúklinga og ýmsum for-
dómum eytt. Þessi atburður var
áfangasigur i baráttunni við
berkla og vonleysi því í sjónmáli
var sterk von eða vissa m að eðli-
legt líf gat boðist er batinn var í
höfn. #
Þau Gyða og Júlíus bjuggu í
ástríku hjónabandi og þeim
fæddist dóttir, en það er Steinunn
Þórdís sem gift er Björgvin Tóm-
assyni tónlistarmanni. Hamingja
og gleði ríkti með fjölskyldunni
þar til syrti í álinn og þau feðginin
urðu að sjá á bak húsfreyjunni, en
hún lést 1970. Söknuðurinn var
sár en dóttirinn bætti þar úr og
linaði sárasta sviðann. Björt og
glaðlynd gekk hún um stofur og
minnti á liðna tíð.Atvikin haga
því svo nú, að Steinunn dvelst er-
lendis og á þess ekki kost að vera
við útförina en þau hjón eiga von á
öðru barni sínu hvenær sem er og
því óhentugt með langferðir.
Júlíus kvæntist aftur Guðlaugu
Torfadóttur af ætt ólafsdælinga
og hefur það hjónaband bæði verið
hamingjuríkt og notalegt. Guð-
laug hefir reynst þeim feðginum
hið besta, og enn um skeið gat
Júlíus notið lífsins og tilverunnar
með henni.
aldursmunurinn væri hálf öld. En
hvað skákina snerti þá fór eggið
þar fljótlega að kenna hænunni.
Við, sem í upphafi voru nokkuð
drjúgir með okkur af kunnáttu
okkar í manngangi, urðum fljót-
lega jafningjar og nú eru nokkur
ár síðan að við urðum lærisveinar
og áhorfendur.
Áhugi Sveins á skák var mikill
og hæfileikar hans ótvíræðir. Árið
1978 til 79 er hann dvaldist með
foreldrum sínum í Danmörku,
varð hann unglingameistari
Kaupmannahafnar I sínum ald-
ursflokki og varð annar á
unglingameistaramóti Danmerk-
ur það sama ár. Árið 1979 tefldi
hann með meistaraliði Gladsaxe í
dönsku deildarkeppninni. Árið
1980 er Sveinn var aðeins 14 ára
gamall varð hann svo unglinga-
meistari íslands í flokki 20 ára og
yngri og mun hann vera yngsti
maður sem borið hefur þann titil.
Þessi ferill 16 ára unglings sýnir
að með Sveini er genginn einn af
efnilegri skákmönnum yngri
kynslóðarinnar á fslandi. Hans
verður saknað í þeim hópi.
Það er sagt að þeir sem guðirnir
elska deyi ungir. Það er ekki mikla
huggun að sækja í þau orð, en
hvaða orð mega sín einhvers gagn-
vart þeim hörmungartíðindum að
ungur maður sem er að stíga sín
fyrstu skref til þroska skuli fyrir-
varalaust hrifinn brott. Eftir
stendur minningin ein, — minn-
ingin um sviphýran og bjartleitan
ungling, skapstóran nokkuð og
viðkvæman í lund. Einn þeirra
sem hnýta traust bönd vináttu við
fremur fáa en nána vini.
Bróður Sveins og lítilli systur,
sem hann var svo fágætlega elskur
að, foreldrum hans og öðrum að-
standendum votta ég mína inni-
legustu samúð.
Ásgeir
Sveinn Gunnar Gylfason lést
annan páskadag tæpra 17 ára að
aldri. Hann var fæddur 9. apríl
1966, sonur hjónanna Gylfa Guð-
mundssonar, skólastjóra Gagn-
fræðaskólans í Keflavík, og Guð-
rúnar Jónsdóttur, kennara.
Frændfólk og vinir standa högg-
dofa og stara í torræði lífs og
dauða. Vaskur og gjörvulegur ung-
ur maður hefur kvatt okkur og við
stillum sefann með draumi um
endurfundi. Úr fjarlægð og ná-
lægð fylgdumst við með honum
þegar hann sökkti sér niður í
leyndardóma flókinna viðfangs-
efna eða þjálfaði meistaralega
leikni í starfi eða leik.
Kornungur varð Sveinn snjall
skákmaður eins og margur fékk að
reyna. Þegar hann var 12 ára
gamall dvaldi hann með foreldr-
um sínum í Kaupmannahöfn. Þar
varð hann amtmeistari Stór-
Kaupmannahafnarsvæðisins í sín-
um aldursflokki og á unglinga-
meistaramóti Danmerkur fyrir 12
ára og yngri náði hann öðru sæti.
Árið 1980 varð hann unglinga-
meistari íslands fyrir 20 ára og
yngri. Þá var hann 14 ára gamall.
Víða hafði hann komið og teflt
bæði hér heima og við frændur
okkar á hinum Norðurlöndunum
við góðan orðstír. Hann hóf
keppni á Skákþingi íslands 1983
og hafði lokið þremur umferðum
þegar hann var lagður á gjör-
gæsludeild Landakotsspítala. Þar
þreytti hann sitt síðasta tafl á
lífsins móti. Um sinn taldi hann
möguleika á jafntefli. Svo þyngdi
enn að hann horfðist æðrulaus í
aupi við hinstu mátsóknina.
I hugarheimi fylgjum við Sveini
á hans hiklausu þroskabraut. Þar
jafnar hann sig á vistaskiptunum
yfir skák við mótshaldara tilver-
unnar. óskir okkar umvefja hann
og ást okkar styrkir stöðu hans.
Þungi hvilir á brjóstum for-
eldra, systkina, frænda og vina.
Endurminningin um bjartan
dreng og góðar stundir er dýr-
mætur fjársjóður sem um síðir
linar sársaukann. Innilegar sam-
úðarkveðjur sendum við ykkur,
Gylfi, Guðrún, Gylfi Jón og Bára
Kolbrún, um leið og við þökkum
ykkur fyrir að hafa fengið að
kynnast Konum Sveini.
Ragna Freyja Karlsdóttir
Gísli Ól. Pétursson og börn
Af hverju, hvers vegna. Þessar
spurningar koma í hugann núna,
en svör við þeim liggja ekki á
lausu nú frekar en áður við svip-
aðar aðstæður.
Ég minnist þess núna, þegar við
Sveinn fórum saman til skákæf-
inga og á skákpiót, þegar hann var
það ungur að reglur stóru mann-
anna meinuðu honum að ganga úti
við þegar kvöldsett var orðið nema
þá í fylgd með „einhverjum göml-
um“.
Ég á margar góðar minningar
frá þessum árum „úr skákinni".
Sveinn tefldi alltaf til vinnings,
enda varð hann oft á tíðum hans
megin. En í síðasta taflinu tapaði
vinurinn, enda bjóða leikreglur
þar ekki upp á jafntefli. En hann
tefldi mjög vel. Það vil ég minna
foreldra Sveins og systkini á þegar
þau harma góðan dreng.
Hafi hann Sveinn minn bestu
þökk fyrir þennan stutta tíma sem
við áttum saman.
Jón afi
Sveinn Gunnar