Morgunblaðið - 01.07.1983, Page 12

Morgunblaðið - 01.07.1983, Page 12
12 MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 1. JÍJLÍ 1983 AF ERLENDUM VETTVANGI eftir LYDIU CHAVEZ Flóttafólk frá El Sahador kemur til Honduras. Mikill fjöldi fólks í E1 Salvador hefur valið þann kost að flýja hörmungar stríðsins til nágrannalandanna. Stjórnarherinn hyggst sigra á tveimur árum John D. Waghelstein, fráfarandi yfirmaður þeirra bandarísku hemaðar- ráðunauta sem starfa í El Salvador, sagði á fundi með fréttamönnum á þriðjudag, að allt of fáir gerðu sér grein fyrir því, að algert stríð geisaði nú í El Salvador. Þannig hefðu 30 manns fallið í bardögum við skæruliða í síðustu viku, og hefðu þar verið jafnt óbreyttir borgarar og hermenn sem létu þar lífið. Þarna hefði verið um stórátök að ræða, þar sem 2.000 stjórnarhermenn hefðu byrjað gagnsókn gegn skæruliðum, sem áður höfðu náð á sitt vald tveimur af stærstu raforkuverum landsins i öflugri árás. Waghelstein kvaðst þó eftir sem áður telja, að stjórn- arherinn í E1 Salvador gæti unnið stríðið á tveimur árum, ef banda- rískri hernaðaraðstoð væri haldið áfram og sömuleiðis fyrirhugaðri eflingu stjórnarhersins. Hann kvaðst hins vegar ekki vera í nein- um vafa um, að það myndi koma að því, að Bandaríkjamenn yrðu tilneyddir til þess að senda herlið til El Salvador, ef Bandaríkjaþing felldi niður alla hernaðaraðstoð við landið. „Ef við viljum komast hjá því að senda herlið til E1 Salvador, þá verðum við að halda áfram að Íáta landinu í té þá að- stoð, sem þörf er á,“ sagði Wagh- elstein. „Ef þeir menn eru virki- lega fyrir hendi í Washington, sem álíta, að nú verði að senda her- menn hingað, þá er það mín skoð- un, að það verði því aðeins nauð- synlegt, ef þingið fellir alla hern- aðaraðstoð niður.“ Því er hvarvetna gefinn gaum- ur, sem Waghelstein segir. Hann hefur dvalizt í E1 Salvador í 15 mánuði og þekkir landið og íbúa þess mjög vel. Hann hefur verið helzti ráðunautur stjórnvalda í E1 Salvador í baráttunni gegn upp- reisnarmönnum, og í ráðlegging- um sínum hefur hann lagt mikla áherzlu á félagslegar og efna- hagslegar umbætur í landinu. „Ef menn missa einhvern tímann von- ina um, að þessi stjórn — sem er lýðræðisleg og hefur lýðræðið að markmiði sínu, hvaða annmarka sem menn kunna svo sem að finna á henni — geti komið fram slíkum umbótum, þá verður það til þess, að æ fleiri eiga eftir að ganga í lið með skæruliðum." „Umbæturnar verða að fá að halda áfrarn," segir Waghelstein ennfremur. „Ástæðan fyrir því, að það kom til uppreisnar, var sú, að það var fyrir hendi djúpstætt fé- lagslegt, stjórnmálalegt og efna- hagslegt misvægi í landinu. Það er ekki hægt að skella allri skuldinni á stjórnvöld á Kúbu og í Nicar- agua, enda þótt þau hafi vissulega notfært sér ástandið." Þegar ofurstinn kom til E1 Salvador 1982, var aðferð stjórnar hersins í baráttunni við skæruliða sú að grípa í skyndi til gagnárás- ar, er þeir síðarnefndu gerðu áraá. Þessar gagnárásir voru oft ekki nógu vel skipulagðar né heldur var þeim fylgt nógu vel eftir. Frá síð- ustu áramótum byrjaði stjórnar- herinn á lengri og umfangsmeiri hernaðaraðgerðum og farið var að senda út eftirlitssveitir á nóttinni og á ýmsan hátt teknar upp betri og virkari aðferðir í baráttunni við skæruliða. „Ég fullyrði ekki, að við höfum nú náð að gera allt, sem þurfti," segir Waghelstein, „en þetta er að minnsta kosti allt ann- að en var.“ Hann viðurkennir, að skæruliðum hafi líka „farið fram". „Þeir samræma hernaðaraðgerðir sínar betur nú en áður.“ Ofurstinn lagði áherzlu á, að bandarísk stjórnvöld sem aðrir yrðu að sýna þolinmæði. Sigur ætti eftir að nást í E1 Salvador, en það tæki langan tíma að efla stjórnarherinn nægilega og tryggja nauðsynlegar efnahags- legar og félagslegar framfarir í landinu. Ennfremur þyrfti að tryggja betur mannréttindi í land- inu. „Ég tel, að þau hafi verið efld,“ segir Waghelstein, „en stjórnvöld geta gert enn betur.“ „Þessi þjóð á svo sannarlega stuðning skilið," segir Waghel- stein ennfremur. „Við fórum fram á 110 millj. dollara aðstoð en feng- um 55 millj. Þannig fengum við aðeins helming þess, sem við báð- um um. Þetta þýðir, að okkur verður aðeins kleift að gera helm- inginn af því, sem við höfðum í hyggju að gera. Á næstu tveimur árum er ætlunin að fjölgja í her E1 Salvadors um 12.000 manns, þann- ig að hann verði 36.000 manns. Jafnframt mun stjórn landsins hafa yfir að ráða 10.000 manna gæzluliði." (N.Y. Times News Service) f borgarastyrjöldinni í El Salvador er beitt öflugum, nýjum brynvögnum. Myndin sýnir stjórnarhermenn að verki í átökum við uppreisnarmenn. Reglur um ávis- anaviðskipti hertar verulega Á FUNDI Samvinnunefndar banka og sparisjóða 23. júní sl. voru samþykkt- ar endurskoðaðar reglur um tékkaviðskipti. Þær eru byggðar á tillögum sérstakrar undirnefndar um tékkamál, sem starfað hefur um alllangt skeið. Hinar nýju tékkareglur, sem taka gildi hinn 1. júlí, lúta m.a. að auknu aðhaldi gagnvart viðskiptamönnura sem og innlánsstofnunum og fela í sér nokkrar nýjungar. Skilyrði fyrir opnun tékkareikn- inga verða hert. Til að hindra að aðilar, sem misnotað hafa tékka- reikninga, geti haldið áfram út- gáfu tékka, þrátt fyrir lokun á ein- um afgreiðslustað, mun lokun eins tékkareiknings hér eftir leiða af sér lokun annarra tékkareikninga hjá sömu eða öðrum innlánsstofn- unum. Bankar og sparisjóðir munu í ríkari mæli en áður innleysa tékka hverjir á aðra að ákveðnum skil- yrðum uppfylltum. Þó er það aðal- regla sem fyrr, að innlausn tékka fyrir reiðufé fari fram í þeim banka eða sparisjóði, þar sem reikningurinn hefur verið stofnað- ur. Stefnt er að auknu samstarfi við dóms- og lögregluyfirvöld í því skyni að skapa betri yfirsýn og hafa aukið eftirlit með tékkamis- ferli. Unnið verður að útgáfu full- komnari persónuskilríkja, m.a. með því að bætt verði rithandar- sýnishorn inn á nafnskírteini og ökuskírteini. Aukin áherzla verður lögð á fræðslu um meðferð tékka, þar á meðal um skyldur útgefenda og móttakenda, til að auka öryggi tékka sem greiðsluforms. Þá verð- ur unnið að því að taka upp alhliða bankakort, eftir því sem bein tenging afgreiðslutækja í bönkum og sparisjóðum við Reiknistofu bankanna kemst á. Kort þessi yrðu m.a. notuð með tékkum. Tékkanotkun er mikil og al- menn hér á landi eins og kunnugt er. Voru um 17 milljónir tékka- færslna bókaðar hjá Reiknistofu bankanna árið 1982 og fjöldi hreyfðra tékkareikninga er um 115 þúsund talsins. Njóta tékkar því almenns trausts sem greiðslu- form. í frétt frá Samvinnunefnd- inni segir, að samt sé tilefni til að setja hinar nýju reglur til að styrkja það enn frekar. Sé í raun áríðandi, að viðskiptamenn meti mikilvægi þess. Jarðfræðiferð um Kjós og Mosfellssveit NÝLEGA voru stofnuð Náttúru- verndarsamtök Suðvesturlands og eru fyrirhugaðar nokkrar ferðir á vegum þess í sumar. Tilgangurinn er meðal annars sá, að vekja umræðu um náttúrugripasafn og þar sem slíkt safn er ekki opið almenningi, vilja forystumenn samtakanna bjóða fólki í stuttar ferðir út í náttúruna þar sem tækifæri gefst til að kynnast „lifandi náttúrugripasafni". 1 > sumar er ráðgert að fara í tvær fræðslu- og skoðunarferðir um Suðvesturland, þar sem jarð- fræði svæðisins verður kynnt. Fyrri ferðin verður farin næst- komandi laugardag 2. júlí og verð- ur farið frá Norræna húsinu kl. 1.30. Hér fer á eftir grein Hauks Jóhannessonar jarðfræðings um svæði í Kjós og Mosfellssveit, en þangað verður farið í fyrstu ferð- ina. Jarðsögu íslands er vanalega skipt í þrjú tímabil. í fyrsta lagi tertíer jarðlög (eldri en 3,1 milljón ára), sem mynda berggrunninn á mest öllu Vestur-, Norður- og Austurlandi. Þar eru fjöll hlaðin úr reglulegum basalt hraunlögum, einu ofan á annað og oftast eru þunn rauð leirlög á milli hrauna. Leirlögin munu vera forn jarðveg- ur að uppruna. Loftslag á tertíer var mun hlýrra en nú og framan af munu vetur vart hafa verið svo harðir að frosið hafi að gagni en loftslag fór þó kólnandi með tím- anum, uns jöklar tóku að myndast. í öðru lagi eru jarðlög frá ísöld og er þá miðað við hina íslensku hefð, að láta hana hefjast fyrir 3,1 milljón ára eða við neðsta út- breidda jökulbergslagið, sem finnst í jarðlagastaflanum. ísöldin var ekki einn samfelldur fimbulv- etur heldur skiptust á Jökulskeið og hlýskeið. Loftslag á hlýskeiðum hefur að líkindum verið svipað og nú á tímum en var mun kaldara á jökulskeiðum. Á þeim þrem millj- ón árum, sem liðin eru frá upphafi hennar hafa komið um 25—30 jök- ulskeið og munu þau hafa verið tiltölulega væg framan af en hörðnuðu er á leið. Á jökulskeið- um myndaðist mest móberg og bólstraberg við gos undir jöklum. en á hlýskeiðum runnu hraun. I þriðja lagi eru jarðlög frá nútíma og ber þar mest á lausum jarðlög- um og hraunum. Nútíminn er tal- inn hefjast er meginjöklar síðasta jökulskeiðs hörfuðu af láglendi. Það mun hafa átt sér stað hér á Suðvesturlandi fyrir um 12—13.000 árum. í fyrri ferðinni verður hugað að jarðlögum frá tertíer og ísöld og myndun þeirra útskýrð, en í seinni ferðinni verður einkum hugað að eldstöðvum og hraunum frá nú- tíma. Nú á laugardaginn kemur verður ekið um Mosfellssveit og Kjalarnes og þaðan inn í Kjós, um Kjósarskarð og Mosfellsheiði til baka. Á leiðinni verður bent á það markverðasta í jarðfræði svæðis-

x

Morgunblaðið

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.