Morgunblaðið - 21.08.1983, Blaðsíða 28

28
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 21. ÁGÚST 1983
Tónlistarhús
við höfnina
Tillaga tveggja arkitektanema um stað fyrir bygginguna
í vetur sem leið komu fram í dagblöðum ákveðnar hugmyndir um að reisa bæri sem fyrst tónleikahús
f Reykjavík. Hópur fólks hefur bundist samtökum um að vinna að framgangi þessa máls. Slíkt
tónlistarhús, ef reist yrði, myndi bæta úr brýnni þörf sem lengi hefur verið hér í borginni fyrir
fullkominn sal til tónlistarflutnings. Engin þeirra bygginga sem hingað til hafa verið notaðar til
hljómleikahalds uppfyllir lágmarkskröfur um hljómburð og skortur á sætarými er tilfinnanlegur þegar
hingað koma stórstjörnur á sviði tónlistar.
Ekki er ætlun okkar að fjalla um hvernig standa beri að gerð hússins sem slíks enda þessháttar
umfjöllun aðeins á færi sérfróðra manna.
Mikilvægi stadarvals
Tilgangur þessarar greinar er
að vekja athygli á mikilvægi stað-
arvals fyrirhugaðs tónlistarhúss
og koma á framfæri hugmyndum
um hvernig rétt staðsetning slíkr-
ar starfsemi gæti orðið hvati fyrir
listalíf í borginni og borgarbrag-
inn í heild, án þess slíkt þyrfti að
hafa í för með sér kostnaðarauka.
Tvenns konar tónlistarhús
Hús fyrir starfsemi af þessu
tagi má hugsa sér á tvennan hátt.
I mörgum nýrri tónleikahúsum
er allri starfsemi og þjónustu
komið fyrir undir einu þaki. Slíkar
byggingar eru í flestum tilvikum
sjálfstæðar einingar þar sem
hugsað er fyrir öllu, s.s. bílastæð-
um, veitingasölu o.s.frv. Oftar en
ekki er húsum af þessari gerð val-
inn staður á auðum svæðum sem
vel liggja við samgöngum, gjarnan
í úthverfum, en án beinna tengsla
við nánasta umhverfi. Á hinn bóg-
inn má hugsa sér tónleikasal sem
er samgróinn hluti af stærri borg-
arheild, t.d. miðbæ, þar sem bíla-
stæði eru samnýtt af mörgum að-
ilum og starfsemin nýtur góðs af
því sem nánasta umhverfi hefur
upp á að bjóða, verslun, veitinga-
húsum o.s.frv.
Nýi miðbærinn
í Reykjavík er auðvelt að finna
dæmi um hliðstæðar stofnanir
sem fallið geta undir hinn fyrri
efnisflokk. í hinu nýja Borgar-
leikhúsi er gert ráð fyrir bíla-
geymslum, veitingasölu, anddyri
og biðsölum sem lítt tengjast ann-
arri starfsemi en þeirri sem hugs-
uð er í húsinu. Upphaflega var
húsið hugsað sem hluti af stærri
heild, þ.e.a.s. nýja miðbænum, en
eins og flestum mun kunnugt um
hafa forsendur breyst og litlar lík-
ur eru á að hann muni nokkurn
tíma rísa í þeirri mynd sem ætlað
var. Hætt er við, að þegar hið nýja
leikhús loks kemst í notkun þá
verði það einangruð stofnun, stað-
sett fjarri hliðstæðri starfsemi í
borginni og án stuðnings frá nán-
asta umhverfi.
Þegar leikhúsi eða tónleikahúsi
er valinn staður í nánum tengslum
við gróna miðborg eða borgar-
kjarna, nýtur starfsemin góðs af
öllu því sem þegar er fyrir hendi í
slíkum hverfum. Ekki þarf að gera
ráð fyrir sérstakri veitingaaðstöðu
ef í næsta nágrenni eru kaffihús,
matsölustaðir, skemmtistaðir,
verslanir o.s.frv. Fjölbreytni þjón-
ustu sem gestum stendur til boða
er óneitanlega meiri en nokkurn
tíma væri hægt að bjóða upp á í
einstakri byggingu.
Núverandi aðstæður
Fram til þessa hefur Háskólabíó
verið miðstöð tónleikahalds í
borginni ásamt Laugardalshöll.
Litla þjónustustarfsemi er að
finna í næsta nágrenni þessara
tveggja bygginga. Fólk sem vill
gera sér dagamun í tengslum við
hljómleikaferð á vart annarra
kosta völ en að aka yfir í aðra
borgarhluta. Oftast nær koma
tónleikagestir akandi í bílum sín-
um í misjöfnu veðri og halda brott
að tónleikum loknum. Ef hljóm-
leikahús væri staðsett nær mið-
borginni skapaðist möguleiki á því
að njóta góðs af því sem hún hefur
upp á að bjóða á undan og eftir
tónleikum. Tónlistarstarfsemin
gæti þannig orðið lyftistöng fyrir
þjónustustarfsemi í hverfinu og
ýtt undir fjölbreytilegt götulíf.
Tónlistarhús við höfnina
Ætlun okkar hér er að vekja at-
hygli á stað í miðborginni sem að
okkar dómi gæti hentað mjög sem
staður fyrir tónlistarhús. Hér er
um að ræða núverandi athafna-
svæði Hafskips við austurhöfnina,
einkum þann hluta sem næst ligg-
ur sjónum og Ingólfsgarði (sjá
kort).
Með tilkomu Sundahafnar létti
mjög álagi af Reykjavíkurhöfn og
þó einkum austurhöfninni.
Á þessu sviði standa nú hús sem
notuð eru sem vöruskemmur og
eru flest þeirra úrsér gengin, að
Faxaskála undanskildum. Kostir
þessarar lóðar eru ótvíræðir fram
yfir aðrar lóðir í miðborginni.
Svæðið liggur vel við einni helstu
umferðaræð í borginni. Skammt
er í Lækjargötu og Lækjartorg,
aðra aðalmiðstöð strætisvagna í
borginni. Utan verslunar- og
skrifstofutíma er nóg framboð á
bílastæðum í miðborginni og
handan götunnar er hið nýja bíla-
geymsluhús Seðlabankans. Á
næstu grösum er fjöldi veitinga-
staða, kaffihúsa, bíó, hótel,
skemmtistaðir og fjöldi verslana í
miðbæ Reykjavíkur. Ópera og
Þjóðleikhús eru í næsta nágrenni.
Vel mætti hugsa sér að tengja
tónleikahúsið við Lækjargötu með
yfirbyggðum göngustíg. Svæðið
Þeir Ævar og Pétur við höfnina — I baksýn er svæðið sem þeir hugsa sér
undir tónlistarhús.
býður upp á ótrúlega möguleika á
frekari uppbyggingu og er vel fall-
ið til framkvæmda án þess að fela
Myndin sýnir höfnina og miöbæinn í Reykjavfk. Lóðin sem um er rætt í greininni er á miðri mynd.
í sér röskun á viðkvæmu eldra um-
hverfi.
Nálægðin við höfnina og sjóinn
gefa þessum stað sérstakt gildi og
bjóða upp á óvenjuleg tengsl á
milli byggingar og umhverfis.
Ef þetta svæði yrði fyrir valinu,
sem við vonum, gæti fyrirhuguð
arkitektasamkeppni um tónleika-
sal einnig falið í sér að gerð yrði
grein fyrir mögulegri uppbygg-
ingu í tengslum við tónlistarsali
og hvort ekki mætti byggja í
áföngum til sparnaðar.
Hliðstæður erlendis
Á síðustu árum hefur átt sér
stað svipuð þróun víða erlendis og
í Reykjavík varðandi breytta nýt-
ingu hafnarsvæða. Athafnasvæði
hafa verið flutt fjær miðborginni
og hafnarhverfi í grennd við mið-
borgina tekin undir annars konar
starfsemi. í ýmsum borgum hefur
lista- og menningarstarfsemi ver-
ið valinn slíkur staður. Má nefna
Boston, Toronto, Vancouver og
svipaðar hugmyndir eru á döfinni
í Osló.
Einstakt tækifæri
Með staðsetningu tónlistarhúss-
ins við höfnina gæti sparast mikið
fé við gerð bílastæða, veitinga-
aðstöðu o.s.frv. sem óhjákvæmi-
lega fylgir ef byggt yrði fjær
miðborginni.
Að framansögðu er ljóst að hér
er einstakt tækifæri til að gera
allt í senn, glæða miðbæinn nýju
lífi, fegra borgarmyndina og
skapa miðstöð fyrir hið grósku-
mikla tónlistarlíf í landinu. Þess-
ari hugmynd er hér með komið á
framfæri og vonum við að þessi
grein megi verða upphaf umræðu
um hvernig velja megi tónlistar-
húsi verðugan stað í borginni.
Ævar Harðarson arki-
tektanemi, Osló.
Pétur H. Armannsson
arkitektanemi, Toronto.
Skástrikaða svæðið á kortinu sýnir
mögulega staðsetningu tónleika-
húss. Svæðið innan striklínunnar
sýnir möguleika á frekari uppbygg-
ingu. Punktalínan sýnir tengsl við
Lækjartorg.