Morgunblaðið - 26.10.1983, Blaðsíða 39

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 26. OKTÓBER 1983
71
(verðlagskúgunar) og skattpínslu,
í sífelldu basli og dæmdir til að
þræla sér út umfram mennsk
mörk til að halda fyrirtækjunum á
floti og komast af — algjörlega að
þarflausu fyrir þetta land, sem
hefir vel efni á og ætti að sjá sóma
sinn í að borga þeim (álagning)
svo viðunandi sé og öll sanngirni
mælir með — því þeir sjá þó um
að verzlunin sé í islenzkum hönd-
um ennþá — það ættu íslendingar
að skilja hverja þýðingu hefir. —
Útkoman af þessari meðferð, sem
er í rauninni svívirðileg, er að
vegna veltufjárskorts má ekkert
bera útaf, sem dregur úr veltu-
hraðanum — sem helzt þarf alltaf
að aukast ef vel á að vera — svo
tekjur hrynji ekki niður og allt
sigli í strand. Og þetta lögmál
ósjálfrátt ástand taugaspennu,
óþolinmæði og ómennskrar hörku
vegna flýtisins og pressunnar.
Þegar kröfur um hraða og flýti í
samskpitum og afgreiðslu magn-
ast svo vegna þessa skapast
streituástand, sem í ískyggilega
mörgum tilfellum er næsta óbæri-
legt og þrúgandi og verður oft
frekar líkt hernaðarástandi en al-
mennum viðskiptum. Að vísu
milda og skerpa persónugerðir
fólks þetta undir mismunandi
kringumstæðum, en það verður að
segjast eins og er, að ástandið er
allt annað en glæsilegt eða upp-
byggilegt almennt séð, og er þarna
sannarlega úrbóta þörf. Slíkt næst
hinsvegar aðeins með bættum
skilyrðum hjá atvinnu- og verzl-
unarfyrirtækjum almennt séð, og
það hefði ekki lítil áhrif á vinnu-
skilyrði starfsfólks þessara at-
vinnugreina í heildina séð.
Hryggilegar
afleiöingar
Eitt er víst, að erfiðleikar í
viðskiptum eru hér meiri almennt
séð en á nokkurn máta getur talizt
með felldu. Fyrirtæki bera sig al-
mennt illa og fara hér á hausinn
hvert um annað, svo efnahagslegt
skipbrot fólks er varla algengara í
viðskiptum nokkursstaðar miðað
við höfðatölu en hér á þessu litla
skeri. — Fróðlegt er að geta þess,
að sértryggingar sem erlendir
menn taka til að tryggja áhættu
sína í erlendum viðskiptum eru
með þeim dýrustu sem til þekkist í
viðskiptum við íslendinga, vegna
tíðra áfalla og taps á að verzla við
okkur. Þetta segir sína sögu um
álit okkar útávið vegna þess
hvernig meðferðin er hér á verzl-
unarstétt landsmanna.
Og hvað veldur nánar til tekið
þessum viðskiptalegu „móðuharð-
indum“? Jú, svarið liggur að
nokkru í því, sem áður var á drep-
ið, en þó ber að leggja áherzlu á
það, að í stærra mæli séð stafar
þetta af ósanngjarnri afskipta-
semi og þvingunum stjórnvalda
gagnvart verzlun og viðskiptum,
svo einstaklingsframtakið er í
spennitreyju — nánast eins og um
þjóðhættulega starfsemi sé að
ræða. Allt er reyrt fast og enginn
má hafa neitt uppúr neinu sem
heitir hagnaður — það er dæmt
óheiðarlegt — sakir almennrar
blindni. — Stjórnvöld liggja á því
laginu áratugum saman að setjast
ofan á atvinnureksturinn og þá
sérstaklega verzlunina, í stað þess
að lofa fólki hreinlega að blómstra í
friði. Og svo eiga þau ekki að þarf-
lausu að vera að vafstrast í alls-
kyns rekstrarævintýrum, sem
aldrei skila neinu nema tapi í
þeirra höndum, þegar einstakl-
ingar, fái þeir að vera í friði, geta
rekið slíkt með hagnaði, — og greitt
skatta til ríkisins að auki. Um þetta
virðist ekki hugsað.
Ef skynsemin réði ættu stjórn-
völd að leggja á það höfuðáherzlu
að móta meginreglur fyrir eðlilegt
hegðunarmynstur og siðferði í
viðskiptum, þannig að afkomu-
skilyrði geti myndazt, sem ykju
hagsæld jafnt fyrirtækja sem
vinnuþega á grundvelli þess að
hagur þeirra fer saman — séð með
berum augum. Þau eiga ekki, eins
og nú vill brenna við, að stuðla að
agaleysi og losi, en slíkt leiðir
ávallt af því virðingarleysi, sem
ósanngjörn löggjöf og reglur kalla
fram í mannlegu eðli. — Löggjöf
verður að byggjast á réttlæti og
sanngirni og þá má líka gilda sið-
ferðileg agasemi, því það er
grundvöllur þess að velsæmi sé í
hávegum haft nieð þjóðinni, og
öllum vorkunnarlaust þá að fylgja
lögmálum réttlætis og sanngirni.
Þegar hráskinnaleikur stjórn-
málabaráttunnar lætur rang-
hverfuna snúa út í þessum efnum
eins og víða sjást merki i dag, vill
stjórnkerfið verða bæði illa virkt
og ómannlegt í mörgu. Af slíku
skapast hrærigrautur og los, mót-
sagnir og upplausn þar sem rétt-
arfarslegt öryggi getur raskazt
átakanlega, eins og við getum séð
af því hvernig síbrotamenn og
annað hættulegt fólk getur lang-
tímum saman gengið laust og
haldið áfram þeirri „iðju“ að
hrella samborgarana, án þess að
löggæzlan fái rönd við reist. Og
tilburðir til að bæta ástandið eru
vart merkjanlegir, eins og engum
komi þetta við. Og manni er sagt
að réttarvörzlumenn og dómarar
fái hér jafnvel ekki að beita ráðum
sem duga, af einhverri óskiljan-
legri linkind, t.d. við unglinga sem
stunda skemmdarstarfsemi, eða
gagnvart opinberum sóðaskap,
sem tekin eru föstum tökum er-
lendis og nóg væg ráð eru til að
hafa hemil á, ef menn vildu aðeins
leyfa þann aga sem til þarf.
Andstæður ofrausnar
og afrækslu
Á móti þessu sér maður svo
hina lögbundnu ofrausn stjórn-
valda í sumum efnum eins og t.d.
menntamálum í heildina séð. Þar
er allt komið út fyrir raunhæfan
ramma þar sem þjóðin framleiðir
með ærnum tilkostnaði hálært
fólk í stórum stíl, langt umfram
skynsamlegar þarfir. Þótt játa
beri að gott sé að fólkið í landinu
sé vel upplýst, þá er hér eitthvað
bogið við hlutina, og vafasamt
hvað lítil þjóð getur leyft sér mik-
ið óhóf í þessum efnum. — Þá hafa
kunnugir bent á að rekstur heil-
brigðis- og sjúkramála sé kominn
úr böndunum og vafamál sé hvort
heilbrigt mat heildarsjónarmiða
fái þar nóg að komast að. Þessir
hlutir kosta mikið fé og fer stór
hluti almannafjár beint í þetta. —
Samfélaginu ber að gera sitt ýtr-
asta sjúkum til hjálpar, en stund-
um er hægt að gera meira með
hagsýni en beinum fjáraustri, og
spurningin er hvort hér verður
ekki að brjóta blað og skoða nýjar
leiðir, sem farnar hafa verið í öðr-
um löndum til að virkja einka-
framtakið til hagræðingar og
sparnaðar, því þar hefir það sýnt
sig að einkaframtak er oftar en
ekki virkasta leiðin til að ná bezt-
um og ódýrustum árangri. Með
slíku mætti hugsanlega hjálpa
fleirum betur með sömu fjármun-
um, eða minni en nú er. Þessu ber
þjóðfélagsfeðrum að hyggja að, en
virðist lítið sinnt. — Á móti þessu
blasir siðan við sá vafasami
sparnaður, sem almenn löggæzla
verður að sæta t.d. vegna skorts á
löggæzlumönnum víðast hvar, sem
snertir almennt réttarfar alvar-
lega líka, eins og nefnt var.
Ofrausn í menntun verður aldrei
til blessunar, ef ekki er um leið
gætt jafnvægis með því að halda
uppi siðrænum aga um hegðun
með hæfilegri löggæzlu og aðhaldi
í samfélaginu, en i dag er langt frá
því að þessu sé sinnt svo í lagi sé.
— Og leitt er að þurfa að játa það,
að svo virðist sem jafnframt því
að menntun og uppfræðsla i
samfélaginu hefir stórum aukizt,
hafa almenn háttvisi og manna-
siðir farið halloka og kauðaháttur
á ýmsum sviðum færzt áberandi í
aukana. Mannlegri reisn hefir
hrakað.
Stefnumið til úrbóta
Hér verður samfélagið að snúa
við blaðinu. Svona atriðum verður
eitt samfélag að sinna og kippa
þeim hlutum í lag, sem er ábóta-
vant. — Það verður að stefna að
því að lög almennt verði raunhæf
og sanngjarnari í mörgum efnum
en nú er. Þau eiga að vera þannig
að auðið sé að krefjast óskoraðs
siðgæðis án þess að löggæzlu-
mönnum sé gert erfitt fyrir, eins
og t.d. með ýmislegt í umferðar-
lögum þar sem skýr ákvæði vantar
og los viðgengst í einföldum en
veigamiklum atriðum, annaðhvort
fyrir linkind eða glámskyggni. —
Réttar- og löggæzla verður að geta
verið í lagi vegna velferðar og ör-
yggis þegnanna sjálfra. Það sam-
rýmist ekki virðingu nokkurs sam-
félags, að það geti ekki hreinsað af
sér „óværuna" — haldið reisn
sinni og menningu um leið og
stefnt er með hófsemd og fyrir-
hyggju til framfara. — Sé ekki séð
við öfgaþróun vegna linkindar og
skorts á aðhaldi er stutt í að það,
sem gæti verið til fyrirmyndar,
vígist eymd og vanþróun. — Skal
minnt á gamalt máltæki því til
áréttingar: „Sá sem lifir agalaus,
deyr ærulaus."
Það má öllum ljóst vera, að ekk-
ert mun ganga eða reka nema
samlífsreglurnar, þ.e. lögin í land-
inu, og þar með lífsbjargar-
skilyrðin fái aðt komast í réttlátt
horf og sanngirni að rikja meðal
borgaranna án þess að menn séu
dregnir í dilka, sumir njóti
ofrausnar, aðrir séu dæmdir vond-
ir menn og látnir gjalda þess að
ósekju um tugi ára, og enn að los
sé í öðrum efnum sem öllu samlífi
er til skaða, hnekkis og nánast
skammar í ofanálag. Réttlæti og
sanngirni verður að ríkja meðal
samfélagsþegnanna. Það dugir
ekki, að sumir séu keflaðir og
heftir í spennitreyju þvingana og
kúgunar í sambandi við atvinnu
sína og lífsbjargarvegi, algjörlega
að ástæðulausu. Þar þarf að hefja
nývirki og umbót í fjölmörgum
efnum. Það dugar ekki að samfé-
lagið hreyfi ekki legg eða lið til
lagfæringar á göllum í reglum
samlífsins í þjóðfélagskerfinu ára-
tug eftir áratug, svo meiðingar,
rán og rupl, lögbrot og allskonar
óskammfeilni geti gengið fyrir sig
án harkalegra gagnráðstafana til
varnar öfugþróun og jafnvel
hættuástandi.
Ýmislegt í sambandi við þessi
mál hefir aðrar afdrifaríkar og al-
varlegar hliðar, er snerta ekki að-
eins hina efnalegu og samfélags-
legu hlið, heldur einnig heilsufars-
lega og andlega velferð einstakl-
inga samféiagsins sjálfra, sem í
raun eru orsakir þessara skrifa, en
um þessar hliðar verður fjallað í
næstu grein.
Ritað í marz-apríl 1983.
Sreinn Ólafsson er fulltrúi hji
Eimskipafélagi íslands.
Sturla Sighvatsson með 1. bindi af „Collected papers", sem hefur að geyma
rannsóknir á „Maharishi tækniþekkingu einingarsviðsins".
gengni og árangur. Þeir eru sköp-
unargleði í stjórnun annars vegar
og ánægt og lífsfyllt starfsfólk
hins vegar.
Aðeins skapandi stjórnun getur
tryggt að atvinnuvegir stækki
stöðugt og ryðji sér nýjar brautir.
Stöðnun af hvaða tagi og vaxt-
arskortur mun leiða til þess að
þjóðin dragist aftur úr öðrum
þjóðum í framleiðslugetu og al-
mennum viðskiptum.
Fyrir launþegana eru það ein-
hæfu síendurteknu störfin í fram-
leiðslunni, sem hindra fulla og
frjálsa tjáningu skapandi greind-
ar og sem leiðir til streitu, spennu,
leiðinda, þreytu, óánægju og
skorts á ötulleika og framleiðslu-
hæfni. til að viðhalda efnahags-
legu heilsufari þjóðar er nauðsyn-
legt að hafa aðferð sem eyðir
streitu einhæfra síendurtekinna
starfa. Með slíkri aðferð er hægt
að auka framleiðsluna.
Sköpun Purusha-hóps nær þeim
markmiðum báðum að auka sköp-
unargleði stjórnunar og ljá lífs-
fyllingu til handa launþegum.
Fjölmargar vísindarannsóknir
hafa staðfest aukna sköpunar-
greind í stjórnun með beitingu
Maharishi-tækniþekkingu eining-
arsviðsins. Launþegar öðlast lífs-
fyllingu með reynslu af óendan-
legri sköpunargreind ótakmark-
aðrar vitundar í daglegri reglu-
bundinni iðkun sinni. Purusha
fyrir þjóðina lífgar með Mahar-
ishi-áhrifunum óendanlega sköp-
unargreind náttúrulaga í samvit-
undinni. Þannig eykst skipulags-
máttur og framleiðslan styrkist
hjá allri þjóðinni. Þessi staðreynd
er studd af fjölmörgum þjóðfé-
lagslegum tilraunum.
Efnahagslegur kraftur þjóðar-
innar er algjörlega kominn undir
því að henni sé kleift að auka
sköpunargleði sína og framleiðslu-
getu. Sú pólitík að viðhalda fullri
atvfnnu jafnvel á kostnað hárrar
verðbólgu er göfug, gjafmild og
samúðarfull stjórnmálastefna. En
án þess að hækka sköpunarkraft-
inn og framleiðslugetuna er slík
pólitík einungis til þess fallin að
allir verði fátækari. Það sem þarf
er hæfileikinn til að skapa stærri
köku, þróttur til að skapa auð,
mjög mikinn auð. Einungis með
því að efla mátt sinn og megin í
framfaraátt getur lítil þjóð varð-
veitt styrkleika sinn mitt á meðal
annarra þjóða og minnkað verð-
bólgutilhneigingar.
Þessu er auðveldlega hægt að
koma í kring með Maharishi-
tækniþekkingu einingarsviðsins
og það um leið og Purusha er
skapaður. Þannig yxi sköpunar-
gleðin, skipulagskrafturinn og
orka og ötulleiki allrar þjóðarinn-
ar. Þetta er leiðin til að tryggja
stöðugt flæði hugmynda og tæki-
færa og virkja stórkostlegt afl
samvitundar svo að auðlegð og
framfarir séu stöðugt fyrir hendi
á íslandi.
Ef saga árangursríkra fyrir-
tækja og efnahagslegra árang-
ursríkra þjóða er skoðuð, sést
fljótt að ávallt og í sérhverju til-
felli er staðreyndin sú, að megin-
stoð velgengninnar er að finna í
fari fárra en mjög skapandi ein-
staklinga, sem með orku sinni og
snilligáfu Ijá þúsundum manna
brautargengi og lífsafkomu. óháð
því hvort náttúruauðlindir voru til
staðar eður ei, gott vinnuafl eða
fjármagn, — skapandi hugum hef-
ur tekist að skapa auð og gnótt,
burtséð frá því hverjar aðstæð-
urnar voru. Þetta er sannleikur
sem nær til útlánastofnana, til
iðnaðar, til rafmagnsiðnaðar og
-veitna, til útgáfustarfsemi, skipa-
ferða og til sérhvers annars sviðs.
Lykillinn að öruggri velgengni
landanna er að virkja skapandi
auðlindir þeirra. Fyrir þann tíma
að Maharishi þróaði tækniþekk-
ingu einingarsviðsins var engin
aðferð til að taks í heiminum, sem
gerði oss kleift að þróa skapandi
snilling. Nú er þessi tækniþekking
tiltæk. Nú er hægt að skapa
ofgnótt lífsgæða og velmegunar á
fslandi.
íslensk stjórnvöld
Með Purusha-hópi skapast
ofurgeislunaráhrif í þjóðarvitund
f slendinga. Aðeins 50 manna hóp-
ur nægir til að koma þeim áhrif-
um til leiðar sem hér hefur verið
lýst. Með Purusha mun þjóðin
njóta ástands ósigranleika sem
merkir: Samræmd þjóðarvitund,
árangursrík stjórnvöld, velgengni
í samskiptum við aðrar þjóðir,
vingjarnleiki og traust, samræmd-
ur og farsæll landbúnaður, sterk-
ur iðnaður, traust viðskiptalíf,
fögur menningarstarfsemi, fyrir-
myndarheilsa þegnanna, langlífi
og þróun skapandi hugsunar og
vitundar hjá íslendingum. Fleiri
hundruð vísindarannsóknir á
áhrifum Maharishi-tækniþekk-
ingar einingarsviðsins í lífi ein-
staklingsins og samfélagsins stað-
festa þetta. Vísindarannsóknirnar
hafa verið teknar saman og þær er
að finna í svonefndum Collected
Papers, bindi 1, 2 og 3, sem eru í
prentun og bindi 4 sem verið er að
útbúa til prentunar. Samtals er
verk þetta um 2.800 blaðsíður að
stærð.
íslendingum og þá sérstaklega
íslensku ríkisstjórninni er vin-
samlega boðið að skoða kosti og
gagnsemi Maharishi-tækniþekk-
ingar einingarsviðsins til að
mynda fyrirmyndarsamfélag á ís-
landi. Einnig er íslenskum vís-
indamönnum boðið að rannsaka
áreiðanleika fyrrnefndra vísinda-
rannsókna. Að slíkri rannsókn
lokinni ættu þeir hiklaust að geta
mælt með Maharishi-tækniþekk-
ingu einingarsviðsins sem lausn á
öllum vandamálum íslensks þjóð-
lífs. Við viðurkennum auðmjúk-
lega að það kann að hljóma
ósennilega að hægt sé að leysa öll
vandamál þjóðar með svo ein-
faldri tækniþekkingu sem Mahar-
ishi-tækniþekking einingarsviðs-
ins er. Vegna blessunar þeirrar
sem þjóðin myndi njóta af beit-
ingu tækniþekkingarinnar og
vegna þeirra óendanlegu mögu-
leika sem henni opnast bjóðum við
vinsamlega alla ábyrga aðila á ín-
landi, opinbera sem og aðra, að
athuga gaumgæfilega kosti henn-
ar fyrir fsland.
Sturla Sighvatsson dvelur nú í
Yestur-I’ýskalandi og nentur þar
þau fræói, sem um er rætt í grein-
inni.