Morgunblaðið - 09.12.1983, Blaðsíða 5

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 9. DESEMBER 1983
53
Á leið til byggöa.
Þarna nælir höndin i Aakaaleiki aér í eitthvað gómaætt.
arkirkjur í Vestur-Evrópu einni, á
íslandi voru a.m.k. 44 Nikulásar-
kirkjur, og hina elstu þeirra mun
Sæmundur fróöi hafa stofnaö í
Odda á Rangárvöllum.
Á næstu öldum magnaöist líka
sá þáttur Nikulásardýrkunarinnar,
sem snéri aö börnum og vernd
þeirra. En elsta þekkta dæmi þess,
aö Nikulás færi börnunum ein-
hverskonar gjafir, er þó ekki fyrr
en á málverki frá 15. öld. Þær gjaf-
ir virðast reyndar ekki bundnar viö
jólin.
Messudagur þessa ættfööur
hins alþjóölega jólasveins er nefni-
lega ekki sjálf jólin, heldur 6. des-
ember. Og á þeim tíma birtist hann
börnunum og færöi þeim eitthvað
gott. Stundum haföi hann reyndar
einhvern púka sér til fylgdar, sem
veitti óþægum börnum ráöningu.
Af þessum tvimenningum voru og
eru þekkt ótal tilbrigöi víösvegar
um Evrópu, en þó ekki á íslandi.
Eftir siöaskiptin á 16. öld þótti
ýmsum Lúterstrúarmönnum í
Þýskalandi hinsvegar óhæfa, aö
katólskur dýrlingur héldi áfram aö
gleöja börnin meö gjöfum. Og þá
varö til sú hugmynd, aö þaö væri
sjálft Jesúbarniö eöa Jólaengillinn,
sem kæmi meö gjafirnar — og þá
vitaskuld á jólunum sjálfum. Frá
Norður-Þýskalandi barst svo þessi
hugmynd til Noröurlanda eins og
fleira trúarlegt, en ekki veröa þó
greind nein merki hennar á íslandi.
Enda litu ýmsir danskir prestar á
þaö sem katólska villu og vanhelg-
un, aö Jesúbarnið skyldi færa gjaf-
ir á sínu eigin afmæli. Og varla
höföu einokunarkaupmennirnir
neinn hag af því aö flytja hingaö
hugmyndir um jólagjafir, þar sem
þeir hlutu sjálfir aö vera á bak og
burt mörgum mánuöum áöur en
nokkurt gagn mætti af henni hafa.
I einu lútersku landi í Evrópu
hélt heilagur Nikulás þó velli, en
þaö var í Hollandi. Kannski var þaö
vegna þess, hve Hollendingar voru
öörum fremur háðir hafinu og þar
meö hinum gamla verndardýrlingi
sjómanna. Þar fekk hann nafnið
Sinterklaas, sem er talmálsbreyt-
ing úr Sankte Nicholas. Og fram á
síöustu tíma hefur Nikulásardagur,
6. desember, en ekki jólin, veriö
aöaigjafadagurinn í Hollandi. Á
þeim — er aöallega etiö og drukk-
iö og fariö í kirkju.
Og þessi hollenska fastheldni
átti eftir aö hafa heimssögulegar
afleiöingar. Á 17. öldinni flutti
nefnilega mikill fjöldi Hollendinga
til Ameríku, þar sem þeir reistu
m.a. borgina New Amsterdam,
sem seinna hlaut nafniö New York,
eftir aö Englendingar náöu þar yf-
irhönd. Hollendingarnir fluttu auk
annars meö sér sinn Sinterklaas,
og aörir útflytjendur af ýmsu þjóö-
erni smituðust smám saman af
honum. Og á 18. öldinni varö til
nýtt amerískt jólaeiningartákn er
hlaut nafniö Santa Claus, sem er
ekki annaö en önnur talmálsbreyt-
ing, og nú úr hinum hollenska Sint-
erklaas. En þaö var líka gerö önnur
amerísk málamiölun: þessi nýja
persóna skyldi koma meö gjafir
sínar á jólunum, en ekki 6. des-
ember. Þaö haföi sá gamli heilagi
gægir, Gáttaþefur, Ketkrókur og Kertasníkir.
Nú í
DÝRTÍÐINNI
biðja allir um
ÓDÝRU
¥*
STJORNU
Háls-, nef- og
eyrnalækningar
Hef opnaö lækningastofu í Glæsibæ, Álfheimum 74.
Sérgrein: Háls-, nef- og eyrnasjúkdómar.
(Otolaryngology — Head and Neck surgery.)
Tímapantanir í síma 86311 milli kl. 9 og 17 virka daga.
Friðrik Kristján Guöbrandsson læknir.
JÓLAKORTIN
FÁST í FLESTUM
BÓKA- GJAFA- OG
RITFANGAVERSLUNUM
LITBRÁ HF.
SÍMAR 22930 - 22865
Sígildur kjörgripur, hannaOur at Ann Warft
gcrður í höndum mcistaranna t'rá Kosta.
Töfrar Ijósbrotsins njóta sín til fulls
í tærum Kosta kristal.
Vönduö gjöt' sem vermir.