Morgunblaðið - 15.02.1984, Blaðsíða 2

50
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 15. FEBRÚAR 1984
ung stúlka“
yenjuleg
UCJ'
ö:
I umir sem ég þekkti vel áður en ég varð fræg ávarpa
kmig nú á mjög formlegan hátt,“ segir Erika Hess í
'viðtali við bandaríska tímaritið Ski, en Hess er eins og
flestir vita ein skærasta stjarna skíðaíþróttanna í dag. „Þessir
kunningjar mínir telja að ég hafi breyst en í rauninni eru það
þeir sem hafa breyst gagnvart mér. Eg er sama manneskjan og
ég var áður en ég varð fræg.“
Erika býr hjá foreldrum sín-
um í Grafenort í Sviss, en það er
lítið sveitaþorp í Ölpunum. Þetta
þorp er eins og öll lítil sveita-
þorp, kirkja, pósthús, veitinga-
staður, mjólkurstöð og nokkrar
hlöður og svo að sjálfsögðu íbúð-
arhúsin sem eru fá.
Hún er ósköp venjuleg stúlka
innan dyra á heimilinu, hjálpar
' til við húsverkin og að því leyti
standast orð hennar um að hún
hafi ekkert breyst frá því sem
áður var. En þegar kemur út
eiga þessi orð ekki lengur við.
Það eru ekki margar jafnöldrur
hennar sem ættaðar eru úr litlu
þorpi sem hafa ferðast eins víða
og Erika hefur gert. Bandaríkin,
Japan, Norðurlönd og flestöll
ríki Evrópu. Auk þess er hún
þjóðhetja í Sviss, enda ekki að
furða þar sem hún er þrefaldur
heimsmeistari og heimsbikar-
hafi í Alpagreinum og af þessu
öllu saman er hún nú forrík.
Erika er ekkert nema hóg-
værðin þegar hún segir að það
hafi komið sér á óvart að hún
skyldi verða heimsmeistari. „Ég
hafði í rauninni alls ekki búist
við að keppnin færi svona. Eftir
að ég hafði unnið nokkur mót
eygði ég möguleikann á að sigra
en ég bjóst þó frekar við því að
það færi eins fyrir mér og svo
mörgum sem eru að byrja á
toppnum, það er að segja að
seinni hlutinn yrði hrein hörm-
ung. Þetta kom til dæmis fyrir
Stenmark í Innsbruck árið 1976,
hann vann mót bæði fyrir og eft-
ir keppnina en ekki í henni
sjálfri.
Ég velti því fyrir mér hvernig
mér myndi ganga í Schladming
er ég tæki upp á að því að vinna
í öllum mótum fram að þeirri
keppni og ég undirbjó mig þann-
ig að ég væri viðbúin því að
koma þangað sem líklegasti sig-
urvegarinn. Ég veit ekki hvort
það hefði nægt en ég var svo
heppin að tapa í þremur síðustu
mótunum fyrir leikana í
Schladming. Ég sé það núna eft-
ir á að þetta var gott fyrir mig
þó svo ég hafi ekki verið alltof
hrifin af því að tapa þá. Ég var
alls ekki með hugann við þessi
síðustu mót, hann var allur í
Schladming."
Vísbendingin um að Erika
væri væntanlegur meistari á
skíðum kom í ljós árið 1976 þeg-
ar hún var aðeins 14 ára gömul
en þá varð hún önnur á lands-
móti Sviss, á eftir Lise-Marie
Morerod — sem þá var besta
skíðakona í heimi. Með þessum
árangri komst hún í landslið
Sviss.
Hún varð fjórða í stórsvigi á
móti í Kaliforníu árið 1979 og
var það í fyrsta sinn sem hún
komst framarlega í heimsbik-
arkeppninni. Sama ár lenti hún í
einhverju af þremur efstu sæt-
unum í þremur stigamótum og
árið 1981, strax í janúar, vann
hún sinn fyrsta sigur í punkta-
móti og var það í svigi. Keppnin
fór fram í mikilli þoku og voru
yfirburðir hennar slíkir að mót-
herjar hennar töldu að hún hefði
sleppt nokkrum hliðum, en þegar
sú stutta gerði sér litið fyrir og
sigraði í fimm næstu svigamót-
um fóru stöllur hennar að taka
hana alvarlega. Með þessum
sigrum setti hún nýtt met, hún
varð fyrsta konan til að sigra i
fimm mótum í röð.
Þessir sigrar hennar í svigi
komu nokkuð á óvart því hún
hafði fram að þeim tíma verið
mun betri í stórsvigi. Hún vill
þakka þetta breyttu viðhorfi
sínu til undirbúnings fyrir mót.
„Um tíma var ég best á skíðum
þegar ég var reið, eða snarvit-
laus, en núna blífur það alls ekki
því núna verð ég að hugsa mikið
um keppnina fyrirfram ef ég á
að ná einhverjum árangri. Þetta
er ef til vill ástæðan fyrir því að
ég var betri í stórsvigi til að
byrja með. Ég keyrði alltaf eins
og ég gat og datt því oft í svigi,
vissi aldrei hvað mér var óhætt
að keyra mikið, vissi ekki hvern-
ig meta bar brautina. Ég gat
aldrei séð það fyrir keppni
hversu mikið ég mætti keyra, ég
kunni mér einfaldlega ekki læti.“
Erika fékk að kenna á þessu á
Ól-leikunum í Lake Placid árið
1980: „Það var í seinni umferð-
inni í stórsviginu sem þetta
gerðist. Ég var á mjög mikilli
ferð, og hefði líklega unnið til
verðlauna, þegar ég lenti á
klakabólstri rétt þegar ég var að
koma í eitt hliðið þannig að ég
krækti og varð að hætta keppni.
En þetta lagaðist þegar ég vann
til bronsverðlauna á sömu leik-
um og það sýnir manni reyndar
hversu skíðaíþróttin er harður
skóli. Maður verður að læra það
að vera fljótur að gleyma ósigri
því maður vinnur ekki keppni
fyrr en það hefur tekist."
Erika er sannfærð um að hún
sé miklu betri á skíðum núna en
hún var fyrir fjórum árum:
„Ekki alls fyrir löngu sá ég
myndband frá keppni árin
1980—1981 og ég tók eftir því að
ég hef breytt talsvert um stíl síð-
an þá. Ég hef meira skap í þetta
núna en þá og auk þess hef ég
yfir meiri tækni að ráða núna.
Ég kem betur út úr hverri
beygju þannig að ég fer mun
styttri leið í markið núna en ég
gerði þá auk þess sem ég dett
ekki nærri eins oft í svigi núna.“
Þetta stafar ekki af því að Er-
ika hafi skipt um skíði eða
klossa, því eins og flestir sem
standa framarlega í íþróttinni er
hún mjög íhaldssöm á búnaðinn
sem hún notar og það er sérstak-
ur maður sem sér um að gera við
og smíða nýja skó fyrir hana
Segir hin heims-
fræga skíðakona
Erika Hess
frá Sviss
Erika Hess, ein allra besta skíðakona heimsins í dag, á fullri ferð í
stórsvigsbraut. Hún þykir líkleg til þess að vinna til verðlauna á Ólympíu-
leikunum í Sarajevo.
þannig að hún er í raun alltaf í
eins skóm þó svo þeir séu ef til
vill ekki eins að utan.
Þrátt fyrir að hún tali um
tæknilegar framfarir hjá sér er
hún lítið fyrir að velta þvílíkum
hlutum fyrir sér. „Ég hef aldrei
velt tæknilegum hlutum mikið
fyrir mér en auðvitað veit ég
hvað er gott fyrir mig og hvað
ekki en ég fer meira eftir tilfinn-
ingunni í þessum efnum."
Erika er sannfærð um að það
sé rangt af kvenfólki að rann-
saka stíl karlmanna, þær eiga
frekar að athuga kynsystur sín-
ar og læra af þeim: „Ég veit að
stúlkur frá Austurríki rannsaka
mjög mikið þann stíl sem Inge-
mar Stenmark hefur, en ég tel
það rangt. Stenmark gerir ein-
hverjar furðulegar hreyfingar
með ökklanum og það er alveg
frábært að skoða hvernig hann
gerir þetta en hann hefur allt
öðruvísi fætur en kvenfólk þann-
ig að ef ég ætlaði mér að reyna
að herma eftir honum veit ég
ekki hvar það endaði.“
Auk þess að vera nokkuð
skeptísk á miklar tæknibreyt-
ingar er Erika einnig með
ákveðnar skoðanir á nýjustu
grein Alpagreinanna, risastór-
svigi. „Aðalvandamál mitt við
undirbúning nýbyrjaðs keppnis-
tímabils var risastórsvigið. Ég
kann ekki við þessa grein. Mér
finnst leitt að núna, þegar til eru
stúlkur sem geta keppt í öllum
þremur greinunum, skuli vera
bætt við einni grein. Að keppa í
öllum þremur greinunum, og ná
árangri, er stórkostlegt og það
lengsta sem þú getur náð í skíða-
íþróttinni, og þá bæta þeir risa-
stórsviginu við.“
Érika æfir mjög mikið eins og
allir sem vilja ná langt í sinni
íþrótt. Hún segir að hún hafi
frábæran þrekþjálfara en auk
þess að æfa undir hans leiðsögn
hjólar hún mikið. Uppáhalds-
greinar hennar, fyrir utan skíð-
in, eru samt tennis og sjóskíði
(vatnaskíði kallast það í Sviss).
Raunar líkar henni lífið mjög vel
og allt sem viðkemur frama
hennar sem skíðadrottningar
(nema ef til vill risastórsvigið).
„Ég veit ekki hvað hefði orðið úr
mér ef ég hefði ekki orðið skíða-
kona. Ég gekk í skóla í átta ár og
vann um tíma hálfsdagsstarf í
verksmiðju en ég var ekki nema
14 ára þegar ég var valin til að
æfa með landsliðinu þannig að
ég hafði ekki haft möguleika á
að hugsa mikið um framtíðina.
Ég hafði um tvennt að velja.
Halda áfram í skóla eða helga
mig skíðaíþróttinni, og ég valdi
síðari kostinn því mér hafði allt-
af þótt miklu skemmtilegra að
fara á skíði en sitja á skólabekk.
Ég veit að skíði og skóli geta
farið saman, nokkrar stúlkur
hafa reynt það og þeim gengið
ágætlega á hvorum tveggja
vígstöðvunum, en ég veit að það
er mjög erfitt og ég er ekki viss
um hvort ég hefði ráðið við það.
Einnig getur verið að það hafi
ráðið miklu að í Sviss er ekki
neinn þrýstingur á konur að fara
í háskóla, en það gegnir öðru
máli í Bandaríkjunum og Eng-
landi.“ Vel má vera að þetta sé
rétt hjá henni en þó svo hún hafi
lítið verið í skóla hefur hún sitt-
hvað lært á þeim ferðalögum
sem fylgja frægðinni. Hún talar
ensku, þýsku og frönsku auk
þess sem hún talar og skrifar
sitt eigið mál en það er ákveðin
mállýska sem ekki er ósvipuð
þýsku.
Hún viðurkennir að þessi ei-
lífa keppni hafi breytt henni:
„Ég er frá smáþorpi sem stendur
uppi í fjöllunum þar sem alltaf
er sama fólkið, ekkert um
ókunnuga, en skyndilega er ég
sett á stað þar sem mikið er af
ókunnugum andlitum. Enn þann
dag í dag finnst mér ég ekki vera
algjörlega afslöppuð og einsog ég
á að mér þegar ég er í slíku
margmenni. Að vísu hef ég skán-
að að þessu leyti og ég held að
almennt megi segja að fólk losni
við þessa óþægilegu tilfinningu
með timanum, ég tel að ég sé að
því smátt og smátt. Ég veit ekki
hvort það er alltaf jákvætt að
hætta að vera sveitamaður, en
ég tel að það sé jákvætt fyrir
mig.“
Það fylgja því nokkrar fórnir
að vera fræg skíðakona og segist
Erika hafa orðið að fórna
nokkru af einkalífi sínu en hins
vegar segist hún ekki sjá eftir
neinu. „Skíðaíþróttin er bæði frí-
stundagaman hjá mér og svo
auðvitað atvinna. Er ekki und-
ursamlegt að geta slegið þessu
saman, að vinna við áhugamál
sitt? Margir vilja meina að ég
hafi misst hluta af æsku minni
vegna sífelldra ferðalaga og
keppni. Það má vel vera að þetta
sé rétt en þó svo ég hafi misst af
einhverju er ég sannfærð um að
ef ég ætti möguleika á að velja
að nýju, þá yrðu skíðin fyrir val-
inu.
Þrátt fyrir að Erika ferðist
mikið er hún alltaf jafnfegin að
koma heim f sveitina til foreldra
sinna og bræðra. „Heima er
besti staðurinn sem ég veit um
til að slappa af og hvílast. For-
eldrar mínir og bræður hafa ein-
stakt lag á að koma mér í gott
skap ef ég er eitthvað langt niðri
eða þreytt og þau eru mín and-
lega stoð í þessu stússi öllu sam-
an. Þegar ég kem heim eftir
keppni get ég loksins slappað af,
en fyrr ekki.“
Erika Hess er ekkert nema hóg-
værðin þrátt fyrir að hún sé heims-
meistari kvenna í skíðaíþróttinni.
„Eg er ósköp