Morgunblaðið - 05.12.1985, Blaðsíða 4

4
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 5. DESEMBER1985
Crymogæa Arngríms
lærða komin út á íslensku
- hefur til þessa verið þorra íslendinga lokuð bók, segir
Einar Laxness forseti Sögufélagsins
SÖGUFÉLAGIÐ hefur nú gefíð út bókina ('rymogæu, þætti úr sögu
íslands, eftir Arngrím Jónsson lærða. Er þetta fyrsta útgáfa ritsins á
íslenzku, en það var ritað á latínu og gefíð út í Hamborg árið 1609.
Einar Laxness, forseti Sögufélagsins, sagði við þetta tækifæri, að Cry-
mogæa hefði til þessa verið þorra íslendinga lokuð bók, aðeins opin
örfáum latínufróðum mönnum. Hún væri fyrsta samstæða ritið um
sögu íslands og gefín út meðal annars til að sýna fram á að íslending-
ar væru ekki komnir af ræfíum og aumingjum.
Crymogæa er þýdd af Dr. Jakob
Benediktssyni og Helgi Þorláks-
son, sagnfræðingur, annaðist út-
gáfuna. Jakob Benediktsson
sagði, að með ritun Crymogæu
væri innleidd á íslandi söguskoð-
un kennd við húmanisma og
hefði hún haft mikil áhrif á
söguskoðun og álit Islendinga á
fslendingasögunum. Hefði hún
meðal annars haft þau áhrif, að
hluta til fyrir tilstilli byskup-
anna Þorláks Skúlasonar og
Brynjólfs Sveinssonar, að hafin
var uppskrift handrita og söfnun
þeirra. Arngrímur hefði einnig
breytt mjög viðhorfi útlendinga
til sögu lands og þjóðar og vakið
athygli á íslenzkri tungu, sem
nánast óspilltri um aldir. Hann
hefði þó, líklega fyrstur manna,
talið tunguna í hættu vegna
danskra og þýzkra áhrifa. Skrif
hans hefðu einnig hleypt af stað
áhuga erlendra fræðimanna á
íslenzkum fornbókmenntum,
einkum íslendingasögunum, og
hefði Crymogæa verið handbók
erlendra sagnfræðinga um ís-
land í nálægt 200 ár.
Á bókarkápu er Crymogæa
kynnt á eftirfarandi hátt. „Cry-
mogæa merkir ísland á grísku.
Arngrímur Iærði (1586-1648)
nefndi svo íslandssögu sína sem
samin var á latínu og gefin út í
Hamborg árið 1609. Bókin birtist
hér í fyrsta sinn á íslensku, í
þýðingu Dr. Jakobs Benedikts-
sonar. Jakob er allra manna best
að sér um Arngrím og verk hans
og ritar inngang og skýringar. í
inngangi segir Jakob meðal
annars: „Arngrímur... ætlaði
sér ólítinn hlut með þessari bók
og honum tókst það að því marki
að útkoma hennar verður ávallt
talin með stórtíðindum í sögu
íslenskrar menningar og ís-
lenskra fræða." Arngrímur opn-
aði augu lesenda sinna fyrir því
að íslendingar áttu fornar bók-
menntir og sérstæða menningu.
Áhrifin frá þessari bók bárust
frá lærðum til leikra og urðu
íslenskri þjóð uppörvun og afl-
vaki.“
Morgunblaðið/Bjarni
Einar Laxness, Helgi Þorláksson og Jakob Benediktsson. „Arngrímur lærði fyrstur manna til að hafa áhyggj-
ur af erlendum áhrifum á íslenzka tungu.“
KIRKJUTURN er risinn við Bú-
staðakirkju og ennfremur er búið að
koma kirkjuklukkum fyrir í turnin-
ura. Ákveðið hefur verið að vígja
turninn og kirkjuklukkurnar á að-
fangadag. Turninn er gjöf frá þeim
hjónum Unni Runólfsdóttur og
Þórði Kristjánssyni byggingameist-
ara.
„Það hefur lengi staðið til að gera
þetta og eitt sinn sagði ég á safnað-
arfundi að ég skyldi steypa upp
þennan turn“ sagði Þórður Kristj-
ánsson í samtali við Morgunblaðið.
„Þetta var nú sagt svona út í bláinn
þá. En síðan varð þessi hugmynd
að veruleika.
Hitaveitan í miklum kröggum
- segir Ingólfur Hrólfsson hitaveitustjóri Hitaveitu Akraness og Borgarfjarðar
HITAVEITA Akraness og Borgar-
fjarðar skuldar nú um einn milljarð
þrjúhundruð og sjötíu milljónir
króna, aðallega vegna töku erlendra
lána.
„Hitaveitan er í mjög miklum
kröggum," sagði Ingólfur Hrólfs-
son hitaveitustjóri. „Bróðurpart-
urinn af þessum lánum er í dollur-
dreifa þessu meira. Við erum með
mjög háa gjaldskrá, eins og reynd-
ar fleiri nýjar hitaveitur sem allar
eru byggðar fyrir erlent lánsfé.
Samt sem áður gerum við okkur
aðeins vonir um að eiga fyrir
vöxtum og vaxtagjöldum. Ekki er
séð fram á að unnt verði að byrja
að greiða niður lánin á næstunni,"
Fyrr á þessu ári tók Hitaveita
Akraness og Borgarfjarðar erlent
lán upp á 10 milljónir dollara til
tíu ára.
Ég hef verið byggingameistari í
yfir fjörutíu ár. Állan þennan tíma
hef ég verið heppinn með verk og
mannskap og aldrei hefur orðið
slys. Við hjónin höfum átt miklu
barnaláni að fagna og aldrei hefur
neitt komið fyrir hjá okkur. Allt
lífið hefur eiginlega verið dans á
rósum. Þetta eru nú ástæðurnar
fyrir því að við gefum kirkjunni
þessa gjöf“ sagði Þórður.
Hönnun turnsins var byggð á
frumteikningum sem gerðar voru
um leið og Bústaðakirkja var
Kirkjuklukkun komið fyrir í þriöju-
daginn.
teiknuð. Þar var reyndar ekki gert
ráð fyrir að kirkjuklukkur væru í
turninum.
Fiskyeiðasjóður:
um, en á næstunni stendur til að sagði Ingólfur.
Bleikar slaufur og
Tvöföld ótryggð
Auglýsir Helga S og
Kolbeinsey til sölu
Kirkjuturn reistur
við Bústaðakirkju
Álagning 1986:
10,8 % útsvar
í Kópavogi
- fasteignagjöld 0,45 %af fasteignamati
ÚTSVAR í Kópavogi á næsta ári
verður 10,8% af heildartekjum. Það
er sama útsvarsálagning og á yfír-
standandi ári en hæst má útsvar
verða 11% af heildartekjum. Með
15% afslætti af fasteignagjöldum í
kaupstaðnum verða gjöldin 0,45%
af fasteignamati, eins og á fyrra ári.
Bæjarráð ákvað þetta á fundi sínum
á þriðjudag, að sögn Kristjáns Guð-
mundssonar bæjarstjóra í Kópavogi.
Fasteignagjöld af hesthúsum og
sumarbústöðum í Kópavogi verða
0,5% af fasteignamati eins og áður.
Fasteignagjöld í Kópavogi eru
greidd í fimm áföngum í stað
þriggja, eins og víðast tíðkast, þ.e.
fyrst 10. janúar og svo fyrsta dag
hvers mánaðar fram til maí. Elli-
lífeyrisþegar í bænum fá afslátt
af fasteignagjöldum miðað við árs-
tekjur, þannig að þeir einstakling-
ar, sem hafa lægri brúttótekjur í
ár en 366 þúsund krónur, fá fulla
niðurfellingu á fasteignagjöldum,
70% afsláttur er veittur þeim
einstaklingum, sem hafa brúttó-
tekjur á bilinu 366—434 þúsund
og þeir einstaklingar sem hafa
brúttótekjur á bilinu 434 —493 þús-
und fá 30% afslátt á fasteigna-
gjöldum. Aðrir borga full fast-
eignagjöld.
Hjón losna við að borga fast-
eignagjöld séu brúttótekjur þeirra
í ár undir 459 þúsund krónum.
Hjón með brúttótekjur á bilinu
459—519 þúsund fá 70% afslátt
og hjón með tekjur á bilinu 519—
588 þúsund fá 30% afsiátt. Hjón
með meiri brúttótekjur borga fullt
fasteignagjald.
Bæjarstjóri sagði að framtals-
nefnd bæjarins bæri að hafa hlið-
sjón af þessum reglum við skoðun
framtala öryrkja.
- Jólaleikrit sjónvarps og útvarps
FISKVEIÐASJÓÐUR auglýsir í dag til sölu fískiskipin Helga S KE 7 og
Kolbeinsey ÞH 10, sem sjóðurinn keypti á nauðungaruppboðum fyrr í haust.
Óskað er eftir tilboðum í skipin og áskilinn réttur til að taka hvaða tilboði
sem er eða hafna öllum. Fiskveiðasjóður á auk þessara tveggja skipa togar-
ana Sigurfara II og Sölva Bjarnason.
JÓLALEIKRIT sjónvarpsins verður
sýnt á annan jóladag, jólaleikrit út-
varpsins verður flutt sunnudaginn
29. desember.
„Bleikar slaufur" nefnist jólaleik-
rit sjónvarpsins að þessu sinni.
Það er eftir Steinunni Sigurðar-
dóttur, en Sigurður Pálsson leik-
stýrir. Með aðalhlutverk fara
Eggert Þorleifsson, Guðlaug María
Bjarnadóttir, Edda Björgvinsdótt-
ir og Harald G. Haralds. Flutning-
ur leikritsins tekur 45 mínútur.
Upptökur eru nú hafnar á jóla-
leikriti útvarpsins, „Tvöföld
ótryggð" eftir franska leikritahöf-
undinn Pierre de Marivaux, sem
var uppi á 18. öld. Þýðingu gerði
Þórunn Magnea Magnúsdóttir en
leikstjóri er Sveinn Einarsson.
Leikritið fjallar um aðalsmann
sem reynir með öllum brögðum að
ná ástum sveitastúlku. Með helstu
hiutverk fara Kjartan Bjarg-
mundsson, Guörún Þorvaldsdóttir,
Sigrún Edda Björnsdóttir og Jó-
hann Sigurðarson.
Fiskveiðasjóður keypti Helga S
á rúmar 60 milljónir króna og
Kolbeinsey á 172 milljónir. Bæði
skipin hafa verið í slipp til yfir-
ferðar og viðgerðar. Heimamenn á
Húsavík hafa lýst yfir áhuga sín-
um á endurheimt Kolbeinseyjar,
sem var í eigu útgerðarinnar
Höfða hf. Fiskveiðasjóður mun
hins vegar hafa þann háttinn á,
að taka því tilboði, sem hagstæðast
er í skipin og bezt tryggir greiðslu.
En komi til dæmis tvö tilboð jafn-
hagstæð og annað úr því byggðar-
lagi, sem viðkomandi skip kemur
úr, verður því tilboði væntanlega
tekið. Á lánsfjárlögum er heimild
til endurlána að upphæð allt að
100 milljónum króna til að auð-
velda þeim byggðarlögum, sem
misst hafa skip á uppboði, að eign-
ast þau að nýju. Ríkisstjórnin
hefur þessi mál til umfjöllunar
þessa dagana.
Keflvíkingar lýstu fyrir nokkru
áhuga sínum á því, að fá Helga S
leigðan af Fiskveiðasjóði, en beiðni
þar að lútandi var hafnað. Ekki
er ljóst hvort heimamenn þar
muni bjóða í skipið.
Tilboðum í Helga S þarf að skila
til sjóðsins eigi síðar en fyrir
klukkan 16 þann 16. desember
næstkomandi og í Kolbeinsey eigi
síðar en klukkan 16 þann 19. sama
mánaðar.