Morgunblaðið - 05.12.1985, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 5. DESEMBER1985
Hebbi
hittir beint
í mark
Hljómplötur
Siguröur Sverrisson
Herbert Guðmundsson.
Dawn of the Human Revolution.
Bjartsýni/Fálkinn.
Eftir einhverja misheppnuð-
ustu sólóplötu seinni ára, Á
ströndinni frá 1976 að mig
minnir, hefur Herbert Guð-
mundsson ruðst fram á sjónar-
sviðið á ný en að þessu sinni á
allt annan og betri hátt en
síðast. Reyndar tók hann smá
hliðarspor með Kan frá Bol-
ungarvík („Megi sá draum-
ur...“) en er nú mættur í öllu
sínu veldi. í öllu sínu veldi segi
ég því það fer ekki dult að
Herbert er annar og betri tón-
listarmaður en hann var. Dawn
of the Human Revolution
finnst mér vera einhver albesta
sólóplata Islendings í háa her-
rans tíð.
Flestir hafa eflaust heyrt
smellinn „We can’t walk away“
ótal sinnum enda þaut hann á
topp vinsældalista rásar 2 fyrir
skemmstu. Það lag gefur hins
vegar ekki til kynna nema að
hluta hvað á plötunni hans
Herberts er að finna.
Fyrri hliðin er öll meira í
nútímapoppstíl, þ.e. með hljóð-
gervlum, trommuheilum og
öðru í þeim dúr en sú síðari er
meira og minna blátt áfram
rokk og ról. Ég hef gaman af
báðum hliðum plötunnar og
Herbert Guðmundsson
þær sanna svo ekki verður um
villst, að Herbert fer létt með
að túlka hvorn stílinn sem er.
Gnótt góðra aðstoðarmanna
kemur við sögu á þessari plötu
Herberts. Frægust þeirra allra
er þó eflaust Carol Nielsson,
sem syngur bakraddir í tveimur
laganna. I báðum tilvikum er
hún notuð á svipaðan hátt og
Boy George hefur notað Helen
Terry á plötum Culture Club.
Einkar snoturt.
Það er ekki hlaupið að því
að tína til einstök lög af plöt-
unni því mörg eru þó þrælgóð.
Auðvitað eru einstaka veikir
punktar inni á milli en á heild-
ina litið er Dawn of the Human
Revolution til mikils sóma fyrir
Hebba og alla aðra er að plöt-
unni stóðu.
Vel unnið en lítt
áhugavekjandi
Rikshaw
Rikshaw
Koolie/Fálkinn
Því neita þeir trauðla fjór-
menningarnir í Rikshaw að
þeir ætla sér það leynt og ljóst
að nýta sér frægð Duran Dur-
an, jafnt hér heima sem erlend-
is, til framdráttar. Þessi fyrsta
plata þeirra félaga ber þess öll
merki. Allir textar á ensku og
allt lesmál á bakhlið umslags-
ins, sem annars er mjög laglega
hannaö, sömuleiðis. Það lesmál
er þó ekki villulaust og a.m.k.
tvær beinar málvillur í ensk-
unni.
Eflaust eru þeir Rikshaw-
menn orðnir þreyttir á samlík-
ingunni við Duran Duran en
þessi fyrsta plata þeirra gerir
ekki neitt til að draga úr þeirri
samlíkingu. Lögin eru þó mjög
misjöfn í þessu tilliti. Into the
burning Monn er nánast eins
og tekið beint af plötu Duran
Duran en t.d. Sentimental Eyes
er nokkuð laust við margum-
rædd áhrif. Þau skjóta hins
vegar aftur upp kollinum á
B-hliðinni.
Fjögur lög gefa kannski ekki
tæmandi mynd af hljómsveit
en í þessum lögum tekst strák-
unum í Rikshaw alltént að
sannfæra hlustandann um að
Hljómsveitin Rikshaw
þeir vita upp á hár hvað þeir
eru að gera og hvernig á að
fara að því. Hljóðfæraleikur og
tæknivinna er hvoru tveggja
vel af hendi leyst en mig rennir
grun í að Fairlight-apparatið
hefi verið full ósparlega notað.
Eins og nota má það til þess
að framkalla skemmtilega
„effecta" er auðvelt að láta það
eyðileggja heilu plöturnar sé
því beitt í óhófi. Söngur Ric-
hard Scobie er mjög góður en
þrátt fyrir framantalda kosti
megnar þessi frumraun Rik-
shaw ekki að kveikja áhuga
minn. Það gerir Duran Duran
reyndar ekki heldur.
Besta lag; Sentimental Eyes.
1 i 3»1
1 Metsölubhd á hverjum degi!
Framtak og fyrirtæki
Bókmenntir
Erlendur Jónsson
Bragi Sigurjónsson: SKAPTl I
SLIPPNUM. 235 bls. Skjaldborg.
Akureyri, 1985.
»Uppvaxtar- og athafnaár
Skapta Áskelssonar skipasmiðs,«
stendur á titilsíðu þessarar bókar.
Þau orð verða yfirlætislaus þegar
í ljós kemur að Skapti var í
fremstu röð meðal athafnamanna
á Akureyri um sína daga. Nú er
hann maður á efra aldri og lítur
yfir farinn veg. Athafnir hans
hófust á vinnustaðnum. Síðan lá
leiðin að skrifborðinu. Sú leið
reynist mörgum farsæl. Slíkur
maður sem Skapti í Slippnum
hefur auðvitað frá mörgu að segja
— ef hann kærir sig um.
Bragi Sigurjónsson hefur valið
þá leið að endursegja sögu Skapta
í þriðju persónu, mest. Aðeins
stöku sinnum gefur hann sögu-
manni sínum orðið beint. Að hafa
þennan háttinn á ber hvorki að
lofa né lasta. Aðferðir við ævisögu-
ritun eru þúsund og ein. Nokkuð
leggur Bragi líka til frá eigin
brjósti, t.d. inngang þar sem hann
lýsir sögumanni sínum eins og
hann kom fyrir sjónir almenn-
ingsálitinu í bænum meðan hann
lét hendur standa fram úr ermum.
Þar kemur fram að Skapti í
Slippnum hefur verið maður
umdeildur, og skyldi engan undra.
En skjótt er frá að segja að saga
þessi er heldur dauf. Menn, sem
lengi hafa staðið í sviðsljósinu,
gerast oft orðvarir þegar á ævina
líður. Efnið í bók þessari sýnist
Skapti Áskelsson
því hvergi nærri svo stórbrotið
sem æviferill sögumanns gefur
tilefni til. Og stíll höfundar er
bæði varfærnislegur og langdreg-
inn og að mínum dómi hreint ekki
nógu lipur. Frásagnarefni sögu-
manns eru svo hversdagsleg, mörg
hver, að ærin tilþrif hefði þurft
til að gera þetta að hrífandi frá-
sögn. Það hefur ekki heldur tekist.
Og dómgreind höfundar hefði
þurft að vera skarpari þegar hann
valdi úr efninu til frásagnar. Hvað
þýðir t.d. að tíunda svona nokkuð:
»Ekkert man Skapti sérstakt
frá fermingarathöfninni né hve
mörg fermingarsystkin hans
voru.«
Og hvað skal segja um stíl af
þessu tagi:
»Ihugun og aðgæsla var lögð til
hliðar, meðfram vegna þess að í
eyrum bankastjórnar lágu raddir,
sem ekki bættu um fyrir upp-
byggingu Slippstöðvarinnar.«
Maður nokkur er sagður hafa
verið »úrskurðarglöggur«. Á næstu
síðu er sagt frá öðrum sem var
»úrskurðarröskur«.
Þá sýnist mér að Bragi hefði
þurft að taka efnið fastari tökum.
Tiltek ég þá sérstaklega skipti
sögumanns við bankavaldið sem
lauk með því að athafnamaðurinn
varð undan að láta. Gefið er í skyn
að þar hafi ekki verið allt sem
sýndist. En hvað gerðist á bak við
tjöldin? Haft var eftir Bjarna
Einarssyni bæjarstjóra »að slík
mál væru sjaldan rædd svo, að
allur sannleikur væri sagður«.
Gamall blaðamaður, þingmaður og
bankastjóri eins og Bragi Sigur-
jónsson átti að fara betur ofan í
mál þetta. Hann ætti að þekkja
krókaleiðir kerfisins. Þá er Bragi
höfundur margra bóka svo hér er
enginn viðvaningur að verki.
En vitanlega hefur bók sem
þessi sína kosti, einkum fyrir
heimabyggð. Skapti í Slippnum er
einn þeirra manna sem freistuðu
þess að breyta frumstæðu þjóð-
félagi í iðnaðarþjóðfélag. Sumir ‘
segja að skipaleysið hafi orðið
þjóðveldinu að falli á Sturlunga-
öld. Brautryðjendur í skipasmíð-
um mega þá með nokkrum rétti
teljast hetjur í íslenskri sjálfstæð-
isbaráttu. Þá sýnir bók þessi
hversu svigrúm er hér naumt fyrir
athafnamenn — menn sem vilja
og geta. Þetta er saga um glímu
einstaklings við kerfið, meðal
annars.
Organtónleikar
Marteins H.
Friðrikssonar
Tónlist
Jón Þórarinsson
Nú fyrstu daga desembermánað-
ar er því myndarlega fagnað að
lokið er endurbótum á dómkirkj-
unni í Reykjavík og nýtt og glæsi-
legt orgel hefur verið tekið þar í
notkun. Sunnudaginn 1. desember
var haldin guðsþjónusta í kirkj-
unni þar sem herra Pétur Sigur-
geirsson vígði nýja orgelið, og að
kvöldi sama dags var haldin þar
aðventusamkoma. Mánudaginn 2.
desember hélt dómkirkjuorganist-
inn, Marteinn H. Friðriksson, tón-
leika og spilaði á nýja orgelið, og
verður þess stuttlega minnst hér
á eftir. Tónlistardögum dómkirkj-
unnar lýkur svo með kórtónleikum
miðvikudaginn 4. desember.
Hið nýja orgel dómkirkjunnar
er glæsilegt hljóðfæri, og á það
bæði við um útlit þess, sem Þor-
steinn Gunnarsson arkitekt hefur
hannað, og hljómfegurð, en Mar-
teinn H. Friðriksson hefur ráðið
raddskipan hljóðfærisins í sam-
vinnu við orgelsmiðinn, Karl
Schuke í Orgelsmiðju Berlínar í
Þýskalandi. Orgelið hefur þrjú
hljómborð og fótspil og 31 sjálf-
stæða rödd, en auk þess eru tvær
fótspilsraddir tengdar fyrsta
hljómborði. öllu er þessu gaum-
gæfilega lýst 1 efnisskrá Tónlistar-
daganna. Sumt af lýsingunni
(raddskipanin) er á næstum alveg
ómengaðri þýsku og er það líklega
vorkunnarmál. Erfiðara er að
sætta sig við „íslensku" með þessu
yfirbragði. „Orgelið hefur mekan-
iskan spiltraktur og elektriskan
registraktur, venjulega koppla ...
sem bæði eru hand- og fótstýrðir."
En líka hér er sjálfsagt vandi á
höndum.
Tónleikarnir hófust á frum-
flutningi á nýju verki eftir Jón
Nordal, Tokkötu fyrir orgel, sem
samin er að ósk Dómkórsins og í
minning Páls ísólfssonar. Þetta er
svipmikið, stórbrotið og blæ-
brigðaríkt verk sem verulegur
fengur er að í orgelbókmenntum
okkar. En við hæfi hefði verið að
enn betur hefði verið minnst
þeirra manna sem lengst og best
hafa unnið að tónlistarflutningi í
dómkirkjunni nú þegar meirihátt-
ar þáttaskil verða í þeirri starf-
semi með tilkomu nýja orgelsins.
Á ég þar við Sigfús Einarsson, sem
hvergi er nefndur í dagskrá Tón-
listardaganna, og Pál ísólfsson,
sem einnig virðist þar að mestu
gleymdur ef sleppt er tileinkun á
verki Jóns Nordals.
Önnur viðfangsefni á orgeltón-
leikunum voru eftir Georg Böhhm,
Joh. Seb. Bach og Max Reger. Af
þeim var mestur fengur í verkum
Bachs, Prelúdíu og fúgu í Es-dúr,
BWV 522, og þá ekki síður Pastor-
HUÓMSVEITIRNAR Logos og
Bylur halda tónleika á Hótel Borg
í kvöld, fímmtudagskvöld, og hefj-
ast þeir kl. 21.30.
Logos er nýstofnuð og eru
þetta hennar fyrstu tónleikar.
Liðsmenn hljómsveitarinnar eru
Jóhannes G. Snorrason, gítar,
Karl J. Karlsson, trommur, Stef-
án Ingólfsson, bassi og Svavar
Sigurðsson, hljómborð. Hljóm-
Marteinn H. Frióriksson
ale í F-dúr, BWV 590, sem var
mjög fagurlega leikið og naut sín
vel í raddskrúði nýja orgelsins.
Fantasía og fúga Regers um nafnið
BACH vekur fremur virðingu en
hrifningu.
Endurbætur dómkirkjunnar
virðast mér hafa vel tekist. Hún
er nú bjartari og hlýlegri en
nokkru sinni fyrr og hljómburður-
inn líflegri. Megi hún áfram verða
heimkynni blómlegs tónlistar-
starfs eins og hún hefur löngum
verið áður.
sveitin Bylur hefur verið starf-
andi um fjögurra ára skeið, með
nokkrum hléum þó. Liðsmenn
hennar eru Leó Torfason, gítar,
Matthías Hemstock, trommur,
Ólafur Stolzenwald, bassi, Svav-
ar Sigurðsson, hljómborð. Enn-
fremur mun Viðar Eðvarðsson,
saxafónleikari leika nokkur lög
með hjómsveitinni.
( r fréUatilkynningu
„Logos“ og „Bylur“
á Hótel Borg