Morgunblaðið - 04.01.1986, Page 29

MORGUNBLAÐIÐ, LAUG ARDAGUR 4. JANÚAR1986
29
Priscilla Presley hefur nýlega
látið frá sér fara bók um ævi
sína með átrúnaðargoðinu Elvis
Presley. Kennir þar margra grasa
og eru ekki allir jafn ánægðir með
frásagnargleði Priscillu. Ein
þeirra er hin 17 ára gamla Lisa,
dóttir þeirra fyrrum Presley—
hjóna, en hún telur móður sína
hafa skrifað ómaklega um föður-
inn, og jafnframt dregið úr mögu-
leikum Lisu til að hasla sér völl í
kvikmyndaheiminum. Priscilla,
sem áður var þekkt sem eiginkona
Presleys hefur nú tekið til við
kvikmyndaleik og leikur nú stóru
ástina hans Bobby í Dallas.
P'Oílit,
Valtl !
Stórmeistari hlýtur skrautritað skjal
undirritað af háyfirdómara, Jóni
Áma Jónssyni, og hér eru sýnishorn
af tveimur þeirra — sem hanga uppi
á vegg í kennarastofu MA. Annað
tilheyrir Sverri Páli Erlendssyni,
stórmeistara 1978, og hitt Valdimar
Gunnarssyni núverandi stórmeist-
ara. Það skjal var gefið út 1980 en
enginn hefur skákað veldi hans síðan
— og hefur Valdimar því borið stór-
meistaratitilinn síðastliðin fimm ár.
Morgunblaöið/Skapti
Stórmeistari, Valdimar Gunnarsson, kominn í sæti sitt — fyrir enda borðsins. Til vinstri er Sverrir Páll í sínu
sæti og Gísli Jónsson í sínu til hægri.
af 34 áttur og 17 ásar!
á kennarastofu MA — og t.d. hafa
þeir Gísli Jónsson, íslenskukennari
og Bánlur Halldórsson sögu- og
latínukennari, setið í sömu sætum
síðastliðin 18 ár. Sá er lengst hefur
tekið þátt í leik þessum er Aðal-
steinn Sigurðsson, sem hætti
störfum við skólann síðastliöið vor
eftir áratuga kennslu. Sat hann

jafnan við annan enda borðsins
þar sem heitir Hliðskjálf.
Háyfirdómari, Judex Optimus
Maximus, er Jón Árni Jónsson —
og segir í reglum keppninnar að
hann hafi fullt og algert úrskurð-
arvald verði ágreiningur um fram-
kvæmd reglnanna. Ennfremur
segir: „Getur hann einnig, ef sér-
stök ástæða er til, gefið leikanda
eða leikendum aukastig fyrir
leikstíl." Jón Árni spilar aldrei
með.
Núverandi stórmeistari er Vald-
imar Gunnarsson en Sverrir Páll
Erlendsson er „fulltrúi almanna-
varna, gæslu- og matsmaður
spila."
Gísli Björgvin Kristjánsson
í búnaðarskólanum í Lyngby á
Sjálandi og í alþjóðlegum lýðskóla,
In'ternational People College.
Gísli hóf nám við Búnaðarhá-
skólann í Kaupmannahöfn og lauk
þaðan prófi árið 1939 og sérfræði-
prófi lauk hann 1941. Hann stund-
aði nám við Handelsvidenskabelig
Læreanstalt 1942—1943. Hann
vann við kornbirgðastofnun
danska ríkisins 1940—1941, var
aðstoðarmaður við ýmsar deildir
Landökonomisk Forsögslaborator-
ium í Kaupmannahöfn 1939 og
aftur 1941—1945. Jafnframt vann
hann á þeim tíma við Búreikninga-
stofu danska ríkisins og Fast-
eignamatsdeild fjármálaráðuneyt-
isins danska. Hann naut styrks til
visindaiðkana í Danmörku 1943—
1945.
Þannig leitaðist Gísli sífellt við
að bæta menntun sína og tengdist
framhaldsnám hans einkum bún-
aðarhagfræði. Ættjörðin var hon-
um þó jafnan rík í huga og hvað
henni mætti að gagni verða. Á
ofanverðum fjórða áratugnum
birtust eftir hann í vikublaðinu
Degi á Akureyri nokkrar hugvekj-
ur um landbúnað og leiðbeiningar,
sem hann taldi að kæmu íslenskum
bændum vel. Sá sem þessar línur
ritar minnist þess að Gísli ráðlegði
bændum þá að nota hestvagna með
hjólbörðum í stað járnslegnu
kerruhjólanna sem þá tíðkuðust.
Hann kvæntist árið 1937 eftirlif-
andi konu sinni, Thoru Margrethe
Nielsen, dóttur skólastjórahjón-
anna Margrethe og Hans Nielsens
í Mábjerg við Holsterbro á Jót-
landi, Thora er hjúkrunarkona að
mennt.
Þess er þá að geta að Gísli átti
lengi við vanheilsu að stríða, lá
langar sjúkrahúslegur í Dan-
mörku, og telja kunugir að óvíst
sé hvort Gísli hefði lokið námi
hefði Thoru ekki notið við. Reynd-
ist hún manni sínum frábær lífs-
förunautur, enda er hún einstök
mannkostakona.
Gísla stóðu margar dyr opnar
til ævistarfs í Danmörku, en hann
vildi út til íslands og þar réði.
Hann fluttist heim með fjöl-
skyldu sína árið 1945, þá rúmlega
fertugur, gerðist ritstjóri Freys og
gegndi því starfi í tæp þrjátíu ár
eða lengur en nokkur annar. Hann
fræddi og hvatti íslenska bændur,
var vakinn og sofinn í starfi sínu
og hlífði sér aldrei.
Gísli braut upp á ýmsum málum
til eflingar búnaði á íslandi. Hér
skal aðeins nefnt tvennt sem hann
beitti sér einkum fyrir eftir heim-
komuna, en það var votheysverkun
og alifuglarækt. Hann hafði óbil-
andi trú á gildi votheysverkunar
fyrir íslenska bændur. Aðalritgerð
hans við sérfræðipróf 1941 fjallaði
einmitt um votheysgerð og vot-
heysfóðrun. Og Gísli lét ekki sitja
við orðin tóm. Hann samdi um
kaup á fyrstu votheysturnamótun-
um hér á landi. Gísli var ólaunaður
ráðunautur í alifuglarækt í mörg
ár og stofnandi, formaður og fram-
kvæmdastjóri Fuglakynbótabús-
ins, Hreiðurs h.f. 1946—1968.
Dugnaður Gísla og afköst voru
með ólíkindum þrátt fyrir bága
heilsu annað slagið. Segja má að
hann hafi oft á tíðum afkastað
störfum tveggja meðalmanna eða
meir og skilaði öllu með sóma.
Gísla var falið árið 1953 að
stjórna Búnaðarfræðslu Búnaðar-
félags íslands og gegndi hann því
starfi uns hún var lögð niður eftir
rúman áratug. Á þessum tíma
ritstýrði hann á fimmta tug
fræðslurita um landbúnað, sem
Búnaðarfélagið gaf út eftir ýmsa
höfunda. Sum ritin skrifaði hann
sjálfur. Á þessum árum voru
stundum fjórir umferðaráðunaut-
ar á vegum Búnaðarfræðslunnar
og þurfti þá að skipuleggja störf
þeirraogfundi.
Gísli var formaður skólanefndar
í Mosfellssveit um skeið, í stjórn
Skálatúnsheimilisins í Mosfells-
sveit í áratug. Sat í stjórn Land-
brugskandidatsklub í Kaup-
mannahöfn, í stjórn Félags ís-
lenskra búfræðikandidata, var
fulltrúi á íslandi („Officer in
Charge") á vegum fræðsludeildar
OECD í París um árabil. Fulltrúi
Islands í „Film- og Billedudvalg"
norrænna búnaðarsamtaka
1956—1980; í stjórn hagfræðideild-
ar NJF um skeið. Hann var hvata-
maður að stofnun Æðarræktarfé-
lags íslands og fyrsti formaður
þess 1967—1975. Gísli var kunnur
útvarpsmaður. Hann átti frum-
kvæði að því að búnaðarþættir á
vegum Búnaðarfélags íslands urðu
fastir liðir í Ríkisútvarpinu um
miðja öldina og jafnan síðan og
sá um þá í aldarfjórðung. Viðtals-
þættir hans við menn af öllum
stigum um land allt heyrðust oft
í kvöldvökum útvarpsins. Hann
flutti ótai erindi í útvarp og á
fundum um áhugamál sín. Hann
skrifaði fjölda greina í blöð og
innlend og norræn tímarit. Um
aratugi aðstoðaði hann íslenska
námsmenn við að fá inni við er-
lendar búnaðarstofnanir, og hann
sá um að vista á þriðja þúsund
útlendinga við bústörf hér á landi.
Gísli lét af ritstjórn Freys um
sjötugt eða árið 1974 að eigin ósk,
en hélt þó áfram að skrifa fyrir
Frey. Þá hélt hann áfram því starfi
sem hann hafði tekið að sér fyrir
Búnaðarfélag íslands 1965, en það
var að hafa umsjón með forðamati
og framtali sem sveitastjórnir eiga
að sjá um hjá bændum. Hann út-
vegaði námsmönnum skólavist og
útlendingum vinnu hjá íslenskum
bændum. Og hann vann áfram að
verkefni sem hann hafði haft á ^
hendi fyrir félagið allt frá árinu
1970. Það var að útvega vist og
hafa umsjón með grænlenskum
nemum sem komu til landsins
samkvæmt samningi milli Búnað-
arfélags íslands og Sauðfjárrækt-
arfélags Grænlands en þeir koma
til þess að læra sauðfjárrækt hér-
lendis hjá góðum fjárbændum,
árlangt eða lengur. Gísji var
áhugasamur um grænlensk mál-
efni og lagði sig fram um að verða
Grænlendingum að liði svo sem
hann mátti.
Að lokum skal þess getið að Gísli
var af íslands hálfu ritstjóri
samnorrænnar Orðabókar land-
búnaðarins, sem kom út fyrir
nokkrum árum, hins merkasta
verks. Meðal sæmda sem Gísli
hlaut fyrir störf sín voru Riddara-
kross I af Dannebrog og Riddara-
kross fálkaorðunnar. Hann var
heiðursfélagi Æðarræktarfélags
íslands og Búnaðarfélags íslands.
Fyrstu ellefu árin eftir útkom-
una til íslands bjuggu Thora og
Gísli með fimm börnum sínum á
efstu hæð húss Búnaðarfélagsins
við Lækjargötu. Dagstofa þeirra
var þá einnig skrifstofa Freys og ^
þaðan var ritið afgreitt. Má nærri
geta hvílík ábót þetta hefur verið
fyrir húsmóður og heimili með
barnafjölskyldu. En þarna ríkti
gestrisni og reisn og hverjum gesti
var tekið með vinsemd og alúð og
voru þau hjónin samtaka um það.
Get ég sem þessi orð rita um það
borið, því ég var þá aðstoðarmaður
Gísla í fimm ár. Minnist ég þess
tíma með mikilli ánægju.
Árið 1956 flutti fjölskyldan í
nýreist hús sitt að Hlíðartúni 6 í
Mosfellssveit og bjó sér þar nota-
legt heimili. Er nú húsið umlukið
fögrum trjá- og blómagarði sem
er handverk Thoru og barnanna.
Þar er og dálítið gróðurhús.
Börn þeirra Gísla og Thoru eru: *
Rúna, rithöfundur og kennari f.
3. des. 1940, Stína, kennari og
guðfræðinemi f. 16. maí 1943, Edda
kennari og fóstra f. 20. okt. 1944,
Lilja, hjúkrunarfræðingur f. 3.
des. 1949 og Hans, vélvirki, f. sama
dag.
Gísli unni mjög heimasveit sinni
og fylgdist vel með málefnum
hennar og mannlífi. Hann hafði
ásamt Kristjáni Eldjárn og Snorra
Sigfússyni forgöngu um stofnun
Samtaka Svarfdælinga í Reykja-
vík og nágrenni árið 1957 og var ^
formaður þeirra á fyrstu árunum.
Ég vil að lokum fyrir hönd Freys
þakka Gísla ómetanleg störf hans
fyrir blaðið. Sjálfur þakka ég
honum holl ráð og stuðning, tryggð
og vináttu við mig og fjölskyldu
mína.
Hann var hjartahreint karl-
menni. -
Við Þuríður vottum Thoru og
fjölskyldunni innilega samúð.
Júlíus J. Daníelsson