Morgunblaðið - 04.05.1986, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 4. MAI1986
n
B
17
Gottierólíkurgömluguðfeðrunum...
Hann erglæsilega klæddur, brosmildur
ogöruggur með sig
SJÁ: Gotti & Co.
IKVEÐJUSTUNDIMOSKVU
Farþegar, sem farið hefðu um
norðurenda Sheremetievo-2-
flugstöðvarinnar í Moskvu um
miðjan apríl sl. hefðu líklega furð-
að sig á öllum sjónvarpsmyndavél-
unum sem þar gat að líta. Það
cr að segja ef þar hefðu verið
einhverjir venjulegir farþegar á
fierð. Sjónvarpsmyndavélarnar
voru á vegum KGB, sovésku ör-
yggislögreglunnar, sem var komin
til að taka myndir af fólki að
kveðja Goldstein-fjölskylduna,
andófsmenn, sem eftir áralanga
baráttu höfðu fengið vegabréfs-
áritun til Israels.
Ég hitti Goldstein-fjölskylduna
dag einn um miðjan síðasta mán-
uð í dimmum
stigagangi við
íbúð eins vinar
hennar. Heldur
yarð lítið um
kveðjur að því
sinni því að Isai
Goldstein,
j Greigory, bróð-
“jr hans, og
Lása, kona
hans, voru á leiðinni út í höndun-
um á sovéskum öryggislögreglu-
mönnum. Á sama tíma voru aðrir
lögreglumenn að troða fjórum
gyðingum, sem komið höfðu til
að kveðja Goldstein-fjölskylduna,
inn í bíl fyrir utan húsið.
Uppi í íbúðinni stóðu nokkrir
daprir gestir og á borðinu var
veislumaturinn enn ósnertur.
I Sovétríkjunum má handtaka
menn undir því yfirskyni að papp-
íramir þeirra séu ekki í lagi og
hafa í haldi í þtjá klukkutíma.
Næstu tvo tímana vorum við í
íbúðinni, töluðum um atburði
kvöldsins og horfum á matinn á
borðinu. Engum kom til hugar að
snerta á vininu, þótt flöskumar
hefðu verið opnaðar, eða á grús-
íska koníakinu frá Tbilisi,
heimabæ Goldstein-fjölskyldunn-
ar. Hinir tveir eða þrír blaðamenn-
imir fóm loksins til að senda frétt-
ina sína og ég var því einn eftir
þegar sjömenningamir, sem höfðu
verið handteknir, gátu komið frá
I sér boðum um að fréttamenn
kæmu niður á lögreglustöð.
Lögreglustöð númer fimm er á
illa upplýstum stað við götu sem
heitir Gamla Arbat, óhrjálegur
staður svo ekki sé meira sagt og
það er ekki hægt að segja að
: lögreglumennirnir, sem vom á
! vakt, hafi fagnað komu minni.
Goldstein-fjölskyldunni og vin-
um hennar var haldið í biðstofunni
þar sem þau hnakkrifust við lög-
reglumennina og höfðu auðheyri-
lega betur í þeirri viðureign.
Þegar þau sáu mig kölluðu þau
til mín, sögðu að ég væri vitni
að því að þau hefðu nú verið í
haldi lengur en í þijá tíma og báðu
mig að hringja í hollenska sendi-
ráðið (Hollendingar gæta hags-
muna Israels í Sovétríkjunum og
samkvæmt yfirlýsingu hollenska
sendiráðsins hafði Goldstein-fjöl-
skyldan þá þegar fengið ísraelsk-
j an borgararétt).
Þessi senna hélt áfram meðan
mér var stjakað út úr húsinu en
þá lét ég það verða mitt fyrsta
verk að hringja í hollenska sendi-
ráðið. Sjömenningarnir vom síðan
látnir lausir klukkan eitt um nótt
Það sem mér þótti athyglis-
verðast við þennan atburð var
framkoma lögreglumannanna.
Þeir beittu engu ofbeldi og fyrir
utan að halda fólkinu lengur en
þeir höfðu heimild til virtust þeir
haga sér reglum samkvæmt.
Samt sem áður var augljóst að
_ verið var að hrella fólkið á út-
Síðustu
forvöð
að ofsækja
fórnarlömbin
mgsaðan hátt. Tilgangurinn var
einfaldlega sá að spilla saklausum
mannfagnaði til að Goldstein-fjöl-
skyldan gæti ekki einu sinni átt
góiðar minningar um kveðjustund-
ina. Sú spuming vaknaði því
hveijir hér hefðu verið að verki.
Svarið, sem lá kannski í augum
uppi, fékk ég rúmum tvcimur sól-
arhringum síðar þegar ég kom í
Sheremetievo-flugstöðina.
Þungaviktarliðið var mætt á stað-
inn í leðuijökkunum sínum. Þeir
voru ekki allir frá Moskvu heldur
einnig KGB-menn frá Grúsíu,
menn sem þeir Isai og Greigory
höfðu komist í kynni við í 14 ára
stríði þeirra við yfirvöldin.
Nú var komið að því að toll-
skoða farangur
Goldstein-fjöl-
skyldunnar,
alls sex manns,
og það var
augljóslega hið
mesta ná-
kvæmnisverk.
Hvert einasta
snifsi var vand-
lega skoðað og
séð til þess að allir viðstaddir
gætu fylgst með. Öðru hveiju var
einhver vina fjölskyldunnar kall-
aður að borðinu til að taka burt
einhvetja matarögn eða skartgrip
(hring, skeljahálsfesti eða nisti),
sem ekki mátti fara með úr landi
og allan tímann möluðu mynda-
vélarnar. Stundum var þeim beint
að vinahópnum, stundum að toll-
skoðunarborðinu.
Loksins var þessu lokið. Gold-
stein-fjiilskyldan veifaði til vina
sinna í síðasta sinn og fór í gegn-
um hliðið í átt til Vínar og frelsis-
ins. KGB gat nú lokað bókunum
sínum um þetta leiðindamál og
kunningjar Goldstein-fjölskyld-
unnar gátu nú farið að velta því
fyrir sér hvenær röðin kæmi að
þeim, hvenær þeir fengju líka að
fara burt.
Þeir eru ekki allt of bjartsýnir.
I mars síðastliðnum var aðeins
53 gyðingum leyft að fara en á
biðlistanum eru allt að 30.000.
Miklu fleiri hafa ekki einu sinni
fengið umsóknareyðublöðin. Mál
sovéskra gyðinga eru heldur ekki
lengur ofarlega á baugi í sjón-
var()inu á Vesturlöndum þótt þau
séu það greinilega hjá KGB.
VERKSUMMERKI — BíII Franks De Cicco eftir tilræðið.
GOTTI&COl
afíumorðið í New York fyrir
I um hálfum mánuði sýnir
ljóslega, að enn er ekkert lát á
glæpamannastyijöldinni í borginni.
Það er líka til vitnis um þá innlendu
hryðjuverkastarfsemi, sem Banda-
ríkjamenn búa við og sumir ætla
að sé þjóðinni jafnvel háskalegri en
hótanir útlendra öfgamanna á borð
við Khadafy, Líbýuleiðtoga.
Sprengjan, sem sprakk í bíl
Franks De Cieeo, næstæðsta manns
Gambino-glæpafjölskyldunnar, var
innlegg í valdabaráttuna innan
Mafíunnar, glæpasamtaka, sem
raka saman að minnsta kosti 100
milljörðum dollara árlega.
I málum, sem að undanförnu
hafa verið fyrir dómstólum í New
York, hefur það komið vel fram
hvemig glæpalýðurinn drottnar yfir
lífi fólks með því að beita það hótun-
um. Maður nokkur, sem ákærði
Mafíuforingja fyrir líkamsárás, var
ofsóttur á ýmsa lund eða þar til
hann missti minnið, neitaði að bera
vitni og lét sig hverfa. Síðar birtist
hann raunar aftur en kvaðst þá
ekki geta þekkt hinn ákærða sem
árásarmanninn.
John Gotti, sem nú er sagður
yfirmaður Gambino-fjölskyldunnar
og tók við þegar fyrirrennari hans
var skotinn i fyrra, er nú fyrir rétti,
sakaður um að neyða svokallað
„verndarfé“ út úr verslunareigend-
Mafían er
orðin ríki
í ríkinu
um og öðrum fyrirtækjum. Aðal-
réttarhöldin eru þó ekki byijuð enn.
Menn, sem þóttust vera lögreglu-
menn, hafa tvisvar sinnum haft í
frammi dulbúnar hótanir við eitt
vitni ákæruvaldsins og varð það til
þess, að dómarinn varaði John Gotti
og sökunauta hans sex við því að
nálgast vitnin. Þegar einum upp-
Ijóstrara lögreglunnar var sagt, að
hann yrði að bera vitni, lét hann
sig hverfa og nú hefur dómarinn
ákveðið að halda Ieyndum nöfnum
vitnanna þar til þau stíga í vitna-
stúkuna.
Gotti er ólíkur gömlu guðfeðrun-
um, sem líkjast helst bændum í
borgarklæðum, eins og þeir væru
nýkomnir frá Sikiley. Hann er af
þeirri kynslóð, sem fædd er í Banda-
rikjunum og þekkir ekki annað en
ameríska lífshætti. Einn glæpafor-
ingjanna býr meira að segja í húsi,
sem er eftirlíking af Hvíta húsinu,
og Gotti sjálfur mætir í réttarsalinn
glæsilega klæddur, brosmildur og
öruggur með sig eins og hann væri
á stjórnarfundi en ekki við eigin
réttarhöld.
Mafíustyijöldin, sem nú geisar,
hófst í fyrra með leiðtogaskiptum
og með því, að fyrri foringi var
myrtur eins og hefð er fyrir innan
Mafíunnar. Með morðum, hótunum
og öðrum glæpaverkum er reynt
að koma í veg fyrir, að átökin
komist í hámæli en samt sem áður
hefur lögreglunni orðið mikið
ágengt að undanfömu. Er það fyrst
og fremst að þakka uppljóstrurum
lögreglunnar og fullkomnum raf-
eindabúnaði en vegna þessa hefur
tekist að búa mál á hendur ýmsum
frammámönnum Mafíunnar.
Á fyrstu stigum réttarhaldanna
gegn glæpamönnunum reyna lög-
fræðingar þeirra að tefja þau, fresta
eða koma alveg í veg fyrir þau.
„Þeir eru að reyna að gera eitthvert
skrímsli úr skjólstæðingi mínum,“
sagði lögfræðingur Gottis, þegar
dagblaðið „New York Daily News“
hvatti til, að einnar milljón dollara
trygging hans yrði afturkölluð ef
það sannaðist, að þjarmað væri að
vitnum.
Vandamálið er hins vegar að
koma saman kviðdómi. Þess hefur
nú verið krafist, að nöfnum kvið-
'dómenda verði haldið leyndum og
gripið til annarra ráða einnig til að
tryggja öryggi þeirra.
- W.J. WEATHERBY
FORNARLOMB
WALLENBERG YAR
ENN Á DAGSKRÁ
Fyrir skömmu átti Ingvar Carls-
son, nýskipaður forsætisráð-
herra Svía, sem kunnugt er viðræð-
ur við Mikhail Gorbaehov, leiðtoga
Sovétríkjanna og í kjölfarið hafa
enn á ný vaknað vonir um loks
muni í ljós hvað orðið hafi um Raoul
Wallenberg. Af þessum nafntogaða
Svía hefur ekkert frést áratugum
saman en hann hefur verið kallaður
„hin týnda hetja helfararinnar".
Sænskir embættismenn eru samt
vantrúaðir á að Wallenberg sé enn
á lífi og í fangabúðum einhvers
staðar í Sovétríkjunum, eins og
sumir vilja halda fram. Allt um það
binda sænsk stjórnvöld nú miklar
vonir við að haldbærar upplýsingar
um örlög Wallenbergs kunni nú loks
að berast frá Sovétmönnum.
Carlsson hefur staðfeset að hann
hafi spurt Gorbachov um Wallen-
berg á fundi þeirra 15. apríl síðast-
liðinn. Sérstök Raoul Wallenberg-
samtök eru starfandi í Svíþjóð og
eru félagar í þeim sannfærðir um
að hann sé enn á lífi, 73 ára að
aldri. Samtökin halda því fram að
hann sé við góða andlega heilsu en
veikburða líkamlega.
Wallenberg starfaði sem sendi-
fulltrúi Svíþjóðar í Búdapest á tím-
um heimsstyijaldarinnar síðari.
Talið er að honum hafi tekizt að
bjarga lífi um 100.000 gyðinga í
Ungveijalandi. Þegar Rauði herinn
„frelsaði“ Búdapest var Wallenberg
grunaður um að stunda njósnir í
þágu Bandaríkjamanna og var þá
tekinn höndum og fluttur til
Moskvu.
Fjölskylda Wallenbergs hafði all-
ar klær úti til að komast að raun
um hvað af honum hefði orðið. Það
var þó ekki fyrr en árið 1957 að
sovésk yfirvöld gáfu formlegt svar
við fyrirspurnum um hann. Þar var
sagt að Wallenberg hefði látist í
hinu illræmda Lubianka-fangelsi í
Moskvu árið 1947.
WALLENBERG - lbngu látinn
eða enn bak við
rimlana?
Þrátt fyrir þessa yfirlýsingu hafa
andófsmenn sem flust hafa frá
Sovétríkjunum ítrekað fullyrt að
Wallenberg væri á lífi. „Við vitum
með vissu að hann var á lífi löngu
eftir að hann var sagður látinn,“
segir Sonya Sonenfeld ritari sam-
takanna sem kenna sig við Raoul
Wallenberg.
Hún telur líklegt að unnt sé að
komast að einhvers konar sam-
komulagi við Rússa í þá veru að
Wallenberg fái að hverfa frá Sovét-
ríkjunum með leynd og setjast að
einhvers staðar á Vesturlöndum.
Þar gæti hann fengið að búa í ell-
inni og fengju ekki aðrir að heim-
sækja hann en ættingjar og nánir
vinir. „Við gætum ábyrgst að þetta
,færi fram með ítrustu leynd og á
■þann hátt tæki Gorbachov enga
áhættu," segir Sonenfeld.
í sænska utanríkisráðuneytinu
eru skjöl um Wallenberg-málið sem
telja um 20.000 blaðsíður. Þriðjung-
ur af þessum upplýsingum er frá
síðustu árum og hafa þær að geyma
margvíslegan vitnisburð og niður-
stöður af ráðstefnum um Wallen-
berg-málið sem haldnar hafa verið
víðs vegar um heim.
Ronajd Reagan Bandaríkjafor-
seti hefur útnefnt Raoul Wallenberg
heiðursborgara Bandaríkjanna og
götur hafa verið nefndar eftir hon-
um í Bandaríkjunum og ísrael. Þá
er í Bandaríkjunum efnt til sérstaks
Wallenberg-dagsþann 17.janúarár
hvert, en það er sá dagur þegar
hann féll í hendur Rauða hersins.
- CHRIS MOSEY