Morgunblaðið - 31.07.1986, Page 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 31. JÚLÍ 1986
„Þannig verður hún
listaverkið sjálft“
I heimsókn hjá Myriam Bat-Yosef
Myriam ■ stofunni heima hjá sér við galdraspegilinn góða.
eftir Önnu
Theodórsdóttur
Myriam Bat-Yosef er íslending-
um kunn fyrir list sína. Hún fæddist
í Þýskalandi, alin upp í ísrael, og
var í París hluta af skólagöngu
sinni. En hvar kom Island inn í
þessa heimsmynd?
Ung að árum kynntist hún
sveitadreng frá íslandi, listamann-
inum Erró, sem búsettur er í París.
Hún getur ekki sagt að hún eigi
raunverulegt föðurland, en það
land, sem hún vill eiga og að eigi
sig, er Ísiand, enda er hún íslenskur
ríkisborgari. En hvaðan er hún eig-
inlega, þegar svona mörg lönd koma
við sögu hennar? Eitt gott vega-
nesti hefur hún þó eignast af öllum
þessum flækingi ef ég má svo að
orði komast. Hún talar reiprennandi
hebresku, frönsku, þýsku, ensku og
mjög vel íslensku. Húnkemur alltaf
á óvart. Þegar ég tala við hana
íslensku, held ég oft að hún muni
ekki skilja, en þar hef ég rangt
fyrir mér, því hún skilur alltaf.
Henni þykir ákaflega vænt um ís-
land og fólkið og er alltaf tilbúin
að læra eitthvað nýtt frá íslandi
hvort sem um er að ræða gamalt
eða nýtt.
Þegar hún kom fyrst til íslands
árið 1956, þá var það vindurinn sem
fyrst vakti athygli hennar, þessi
hræðilegi íslenski vindur. Og núna
er hún minnist á vindinn, þá man
hún allt í einu eftir því að eitt sinn
var hún á gangi með Braga Ás-
geirssyni og Erró, fyrrverandi
manni sínum. Þau voru að fara
heim til foreldra Braga og leiðin
að húsinu var ekki lengri en fimmtíu
metrar.
Vindurinn og bylurinn var svo
mikill að Bragi og Erró hálf drógu
hana á milli sín, og henni fannst
snjórinn og vindurinn stinga sig
eins og flísar. Hún þekkti ekki
svona veðráttu, og hélt hreinlega
að hún myndi ekki lifa þetta af. Er
í heimahús var komið var henni
gefið koníak, og hún lifði þetta af,
bætir hún við og hlær... Þetta
átti ekki eftir að aftra henni frá
að koma mörgum sinnum til ís-
lands.
Og talið berst frá íslandi til ísra-
el. Hún átti hamingjusama bemsku,
alin upp með sögum og hún segist
hafa trúað þeim lengi vel. Henni
finnst að foreldrar eigi ekki að segja
bömum sögur sem breyta raun-
vemleikanum. Það tók hana tíma
sem bam að uppgötva að allar sög-
umar, öll ævintýrin, vora ekki sönn,
og þá varð hún fyrir vonbrigðum
sem lítil stúlka. Það gat orðið harð-
ur heimur í þá daga.
í æsku vildi móðir hennar að hún
yrði listakona og Myriam fór í list-
dans, píanóleik, fiðluleik og leiklist-
arskóla, en alltaf teiknaði hún, því
blýanturinn var sterkur í henni.
Er hún var tíu ára var teikning
hennar þannig að móðir hennar fór
að Ieita að myndlistarskóla. En
hann var ekki til í Tel-Aviv á þess-
um tíma fyrir böm á hennar aldri.
Móðir hennar kom að máli við skóla-
stjórann í einum myndlistarskóla
og útskýrði vandamálið. Honum
leist vel á uppástunguna og opnaði
deild fyrir börn í myndlistarskólan-
umog Myriam hóf myndlistamám.
I dag er listin allt hennar líf,
hennar lífsneisti, án hennar væri
hún einskis virði. Hjá henni þróast
þörf til að túlka reynslu, sem teng-
ist líkama hennar og dreifa henni
yfír allt umhverfí sitt. Þannig byrj-
aði hún að fást við að mála fólk
og hluti og tengdi það umhverfí og
innbyrðis, og síðan fór hún að
fremja gjöminga. Henni varð ljóst
að hún var afbrýðisöm út í eigin
list þar sem hún var háð tíma. Hins-
vegar era verk hennar óháð tíma,
þau era án aldurs hafa hvorki geð-
sveiflur né sjúkleika.
Öll hennar vinna er í raun og
vera stöðug viðleitni til að gera hluti
tímalausa. Þannig málaði hún
erfðaskrá sína í stað þess að skrifa
hana og sendi til lögfræðings síns.
Þegar hún deyr (ef það verður í
rúminu), þá vill hún láta kiæða sig
í kjól sem hún hannaði og gerði úr
sama efni og hún málaði mynd á.
Síðan vill hún láta mála sig eins
og myndin er máluð og síðan á að
brenna hana. Þannig verður hún
listaverkið sjálft.
Hún hefur töluvert fengist við
að mála fólk, og fyrir það hefur
hún gjaman verið kölluð galdra-
nom. Þannig að undanfarið hefur
hún einungis fengist við að mála
sjálfa sig. Það fær hana til að fara
þangað sem hún vill, og þá sér hún
ekki sjálfa sig eldast, listaverkið
breytist ekki né eldist. Að eldast í
þessu þjóðfélagi í dag sem listamað-
ur er erfitt. Listamaðurinn verður
ekki þekktur fyrr en einhvers stað-
ar á milli þrítugs og fertugs, og
auðvitað kannski miklu fyrr eða
miklu seinna eða jafnvel aldrei.
I dag fínnst henni allt gert fyrir
unga fólkið, skólar og peningar
handa fólki með sérgáfur, en heim-
ur eldra fólksins gleymist. Heimur-
inn er ekki gerður fyrir eldri
kynslóðina. Að eldast er erfitt og
einmanaleiki er oft meiri hjá eldri
kynslóðinni en þeirri yngri, þess
vegna má ekki gleyma eldri kyn-
slóðinni. Það þurfa að vera tækifæri
fyrir alla aldurshópa.
Við hættum að ræða um þetta
mál, og vonum að þetta muni breyt-
ast. í mörgu hefur verið að snúast
hjá Myriam að undanfömu. Ekki
nema nokkrar vikur síðan hún hélt
sýningu í París í ile st. Lois í hjarta
borgarinnar í Gallerí du Bellay.
Þetta var samsýning með þremur
örðum konum, og sýningin tókst
vel og Myriam var ánægð.
Það er stutt síðan hún var með
sýningu heima á íslandi en sú sýn-
ing var á Kjarvalsstöðum. Þar hélt
hún sýningu á myndverkum og
máluðum hlutum. Henni finnst
gaman að sýna á íslandi. Hún seg-
ir að það sé alltaf svo vel tekið á
móti sér og núna vill hún nota tæki-
færið og þakka fyrir sig. Með þeim
orðum kveðjum við hana ...
A.T.
VIÐ KYNNUM
í IA BLÁA BORÐANN
Annað eins smjörKki hefur þú
aldrei bragðað. Stórkostíegt til
steikingar - bragðgott á bmuðið.
Við hlökkum til ao heym þitt álit.
m smjörlíki hf.