Morgunblaðið - 31.07.1986, Page 28

28
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 31. JÚLÍ 1986
Bandarískur þingpmaður gerir breytingartillögn við stjómarskána;
Vill að Reagan bjóði
sig fram í þriðja sinn
Washington, AP.
GUY Vander Jagt, þingmaður
Repúblikanaflokksins, greindi
frá því á þriðjudag að hann hefði
Veður
víða um heim
Lsegst Hssst
Akureyri 11 skýjað
Amsterdam 12 23 skýjað
Aþena 23 32 heiðskírt
Barcelona 29 lóttskýjað
Berlfn 13 25 skýjað
Brflssel 14 23 skýjað
Dublin 11 18 rigning
Feneyjar 28 þokum.
Frankturt 14 32 heiðskírt
Genf 18 35 heiðskfrt
Helsinki 16 24 heiðskfrt
HongKong 27 31 heiðskfrt
jerúsalem 16 27 heiðskírt
Kaupmannah. 20 léttskýjað
Las Palmas 23 skýjað
Lissabon 18 32 heiðskirt
London 12 21 skýjað
Los Angeles 16 31 heiðskírt
Lúxemborg 22 léttskýjað
Malaga 26 þokum.
Mallorca 30 skýjað
Miami 27 32 rigning
Montreal 18 25 skýjað
Moskva 14 20 heiðskírt
NewYork 21 31 skýjað
Osló 15 20 skýjað
Paris 13 25 heiðskírt
Peking 22 33 heiðskfrt
Reykjavfk 12 léttskýjað
Rfódejaneiro 15 25 heiðskfrt
Rómaborg 20 35 skýjað
Stokkhólmur 25 25 heiðskfrt
Vínarborg 14 27 heiðskfrt
Þórshöfn 12 skýjað
lagt fram frumvarp til laga um
að bandarísku stjómarskránni
verði breytt þannig að Ronald
Reagan, Bandaríkjaforseti, geti
boðið sig fram þriðja sinni.
Vander Jagt kvaðst vilja „veita
Reagan forseta brautargengi til að
bjóða sig fram til forseta þriðja
kjörtímabilið og leyfa Bandaríkja-
mönnum að ákveða sjálfum hversu
lengi forseti skuli sitja".
Nái frumvarpið fram að ganga
verður 22. viðbótarákvæði banda-
rísku stjómarskrárinnar ógilt.
Samkvæmt henni má sami forseti
aðeins sitja tvö kjörtímabil. Hún var
sett 1951 eftir að Franklin Roose-
velt hafði fjórum sinnum verið
kjörinn til forseta. Roosevelt lést á
meðan hann var forseti, í heims-
stytjöldinni síðari.
Reagan, sem nú er 75 ára, kveðst
ætla að styðja það að 22. viðbótar-
ákvæði stjómarskrárinnar verði
afnumið, en hann bætir við: „Hver
sá forseti, sem reynir að fá stjómar-
skránni breytt, ætti ekki að gera
það í eigin þágu. Hann á að gera
það fyrir eftirmenn sína.“
Vander Jagt sagði fyrr í þessum
mánuði að hann ætlaði að leggja
frumvarpið fram ef hann fengi
nægan stuðning frá 300.000 repú-
blikönum, sem fengu bréf með
beiðni um fjárframlög. Hann segir
að gífurlegur áhugi repúblikana
hafi komið í ljós síðan herferðin
hófst fyrir tveimur vikum og mörg
hundmð manns hafi hringt með
þessum orðum: „Forsetann í fjögur
ár til viðbótar."
Terry Michael, talsmaður Banda-
ríkjanefndar flokks demókrata,
segir að tillaga Vander Jagt sé áróð-
ursbrella til að efla árangurslitla
fjársöfnun þingnefndar repúblik-
ana. Vander Jagd er forseti þeirrar
nefndar. Michael varpaði því næst
fram spumingu: „Lifa Bandaríkja-
menn af fjögur ár til viðbótar með
Reagan í forsetastóli?"
Bildthaslar
sér völl
Á myndinni sést Carl Bildt,
37 ára gamall sænskur þing-
maður, flytja ræðu í Grissle-
hamn í Svíþjóð. Margir reikna
með, að hann verði næsti for-
maður sænska hægri flokks-
ins (Moderatema). Bildt
gagnrýndi ríkisstjórn sósial-
demókrata fyrir efnahags-
stefnu hennar, en kvaðst
sammála Carlsson forsætis-
ráðherra varðandi efnahags-
legar refsiaðgerðir gegn
Suður-Afríku, einhliða við-
skiptabann nokkurra ríkja
væri gagnslaust, samstaða um
slíkar aðgerðir yrði að nást á
alþjóðavettvangi.
Svíþjóð:
Meiri líkur á viðskipta-
banni í Suður-Afríku
Stokkhólmi, frá fréttaritara Morgunblaðsins, Erik Liden.
VÖFLUR em nú komnar á leið-
toga jafnaðarmanna í Svíþjóð
varðandi stefnuna gagnvart Suð-
ur-Afríku, en stjóra Ingvars
Carlson hefur ekki viljað lýsa
yfir einhliða viðskiptabanni á
Botha-stj ómina.
Sænska alþýðusambandið,
kvennasamtök og ungliðahreyfing
Jafnaðarmannaflokksins hafa öll
krafist algjörs viðskiptabanns
strax. Sama gildir um stuðnings-
flokk jafnaðarmanna á þingi,
Kommúnistaflokkinn, og aðra
stjómmálaflokka, að undanskildum
hægri mönnum (Moderatema).
Jafnaðarmenn hafa nú kallað
saman til fundar flokksstjómina,
þingflokkinn og utanríkisnefnd
þingsins, en Karl Gústaf konungur
er formaður hennar. Er ætlunin að
reyna að ná einhug um stefnuna í
Suður-Afríkumálunum.
Stjóm jafnaðarmanna segist vilja
bíða með aðgerðir, þar til Oryggis-
ráð Sameinuðu þjóðanna hefur
tekið ákvörðun um viðskiptabann,
en þeirri stefnu hafa Svíar ávallt
fylgt í málum af þessu tagi. Þrýst-
ingur almennra flokksfélaga virðist
hins vegar vera orðinn svo mikill,
að leiðtogamir standist hann ekki
lengur.
Bengt Westerberg, leiðtogi Þjóð-
arflokksins, segir það hneisu, að
stjómin skuli hika við að lýsa yfir
viðskiptabanni og hún verði að horf-
ast í augu við þá staðreynd, að nær
öll þjóðin vilji nú viðskiptabann.
Mörg sænsk fyrirtæki hafa þegar
dregið úr starfsemi sinni í Suður-
Afríku og nefna má, að í nokkur
ár hafa Svíar ekki flutt inn suður-
afríska ávexti.
Flugslys í
Danmörku
KaupmannahSfn, AP.
FIMM manns fómst þegar dönsk
flugvél fórst skammt frá vestur-
strönd Danmerkur í gær.
Vélin, sem var tveggja hreyfla
Cessna 421, skall í sjóinn fyrir utan
Bjergestrand á Vestur-Jótlandi.
Bandaríkin:
Vandlæting Islend-
inga á höfrunga-
drápi ósanngjöm
— segir talsmaður Greenpeace í viðtali við Morgunblaðið
Frá Jóni Áageiri Sigurðssyni, fréttaritara Morgunblaósins í Bandarikjunum.
ÁRIÐ 1972 drápust um 300.000 höfmngar við túnfiskveiðar
Bandaríkjamanna. Þá vora sett lög til að draga úr höfrangadráp-
inu og síðar var ákveðið að setja kvóta. Samkvæmt honum má
drepa 20.500 dýr á ári. Fulltrúar umhverfisvemdunarsamtakanna
Greenpeace telja að þegar hafi verið veitt upp í þennan kvóta.
En Dean Wilkinson, talsmaður Greenpeace í Washington, segir í
viðtali við Morgunblaðið að ósanngjamt sé að íslendingar fyllist
vandlætingu yfir höfrungaveiðum Bandaríkjamanna. Hér á eftir
fylgir útdráttur úr grein um höfrungadráp og túnfiskveiðar
Bandaríkjamanna og viðtalið við Wilkinson.
„Það er hrópað úr útsýnistunn-
unni og þunglamalegt skipið
hægjr ferðina. Á örskotsstundu
síga 5-6 öflugir hraðbátar frá
borði niður á glampandi sjávar-
flötinn í austurhluta Kyrrahafs,"
segir í upphafi greinar um Ban-
væna smölun á hafinu, sem
birtist í fréttatímaritinu Time 4.
ágúst næstkomandi. „Bátamir
hrökkva í gang með látum og
hendast jrfir öldutoppana á 35
hnúta hraða. Höfrungahópurinn
framundan hrökklast undan, en
bátamir ná spendýrunum skjót-
lega. Þeir þeytast umhverfis
hjörðina eins og smalar og króa
nokkur hundruð höfrunga af.“
Greinin í Time Qallar um höfr-
ungadráp Bandaríkjamanna og
tilraunir umhverfisvemdarhópa til
að bjarga þessum gáfuðu spen-
dýrum, sem eru ekki drepin til
matar heldur notuð til að vísa á
túnfiskatorfur. Af ókunnum
ástæðum svamlar oft stór torfa
af túnfíski undir höfrungahópnum
og það er túnfískurinn sem veiði-
mennimir sækjast eftir.
Að sögn Time fannst nær allur
túnfiskur, sem bandaríski veiði-
flotinn náði á síðastliðnu ári, með
því að króa höfrangahópa af.
Netin era lögð þar sem höfrun-
gamir byltast og leika sér í
yfirborði sjávar, en takmarkið er
að veiða túnfísktorfuna fyrir neð-
an.
Hringnót úr nælonneti, um 75
metra djúp og 1.600 metra löng,
er lögð umhverfís höfrangatorf-
una sem hraðbátamir gæta, en
fyrir neðan hana syndir túnfiska-
torfan. Nótin, sem veiðiskipið
leggur umhverfis höfrungatorf-
una, er dregin saman að neðan
og myndar þannig poka undir
túnfískatorfunni. Þúsundir höfr-
unga flækjast í netunum, dragast
undir yfirborðið og drakkna, þar
eð þeir þurfa að anda lofti.
Arið 1972 vora 304.000 höfr-
ungar drepnir í netum og sama
ár samþykkti Bandaríkjaþing lög-
in til vemdar sjávarspendýram.
Þessum lögum var ætlað að draga
svo mjög úr höfrangadrápinu að
því sem næst ekkert dýr yrði drep-
ið. Árið 1984 samþykkti
Bandaríkjaþing ennfremur að há-
marksfjöldi höfrunga sem tún-
fiskaflotinn mætti drepa skyldi
vera 20.500 dýr.
Deilt er um fjölda þeirra höfr-
unga sem drepnir era við tún-
fískveiðamar. Samkvæmt Time
hefur sjávarútvegsdeildin viður-
kennt að hámarkinu verði náð í
september næstkomandi, áður en
túnfiskvertíðinni lýkur. Green-
peace og aðrir umhverfisvemdar-
hópar telja hinsvegar að nú þegar
sé búið að drepa 20.500 höfr-
unga. Túnfískveiðimennimir
segja að hvorir tveggja séu með
of háar tölur.
Minnkun höfrungadrápsins úr
hundruðum þúsunda í tugi þús-
unda tókst einkum vegna þess að
túnfískveiðimennimir hafa, í sam-
ræmi við reglugerð, reynt að
bjarga höfrungunum. Þegar búið
er að loka snurpuvoðinni að neðan
bakkar veiðiskipið með nótina í
eftirdragi, þannig að teygist á
henni. Hraðbátamir fara inn í
nótina og reka höfrangana úr
henni. Samt drepast að jafnaði
átta höfrangar í hveiju kasti.
Nýlega var dregið úr þessum
ströngu reglugerðarákvæðum um
AP/Símamynd
Japanskir veiðimenn á Iki-eyju gera að hræjum höfranga. Höfr-
ungaveiðar era dýraverndunarsamtökum víða um heim þymir í
augum.
það hvemig skuli reynt að hlífa
höfrangunum og telja umhverfis-
vemdarmenn að þar með hafi
drápstalan hækkað til muna.
Náttúravemdarsamtökin Green-
peace undirbúa nú málshöfðun í
því skyni að knýja sjávarútvegs-
deild bandaríska viðskiptaráðu-
neytisins til __ að framfylgja
lagaákvæðinu. í viðtali við frétta-
ritara Morgunblaðsins sagði Dean
Wilkinson hjá Greenpeace í Was-
hington, að ef sjávarútvegsdeildin
stijðvi ekki túnfiskveiðamar, til
að binda endi á höfrungadrápið,
muni samtökin höfða mál. Takist
áform Greenpeace telja samtök
bandarískra túnfiskbátaeigenda
að stöðvun túnfískveiða muni
valda 35 milljónir dollara tekju-
tapi í ár.
„Ég tel það á hinn bóginn
ósanngjamt af íslenskum aðilum
að fyllast vandlætingu jrfir höfr-
ungadrápinu, þegar þess er gætt
að ísland hefur hingað til lagst
gegn því að Alþjóðahvalveiðiráðið
fengi lögsögu jrfir Iitlum hvalateg-
undum, þar á meðal höfrangum,"
sagði Dean Wilkinson.