Morgunblaðið - 06.01.1987, Page 14

14
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 6. JANÚAR 1987
Doktorsritgerð um
bitmý í straumvatni
VIGFÚS Jóhannsson vatna-
líffræðingnr lauk doktorsprcfi
við Newcastle háskólann í vor.
Doktorsritgerð hans fjallaði um
bitmý í straumvatni, og byggðist
hún á rannsóknum sem hann
gerði á lífríki í Bugðu,
Elliðaánum, Úlfarsá og Laxá í
Suður-Þingeyjarsýslu.
„Undanfarin ár hafa orðið miklar
sveiflur í framleiðslu bitmýs í Laxá
í S-Þingeyjarsyslu og hefur þetta
haft mikil áhrif á lífríkið þar. M.a.
hefur þetta haft þau áhrif að urriða-
stofninn hrundi og sama má segja
um straumandarstofninn. Við byij-
uðum á því að kanna hvað ylli
þessum sveiflum í framleiðslu bit-
mýs í Laxá. Mýflugan hefur
aðlagast mjög vel þeim skilyrðum
sem fyrir hendi eru, og lirfumar
festa sig t.d. á botninn með silki-
þráðum, um 2-400 þúsund lirfur á
fermetra og mynda þannig nokkurs
konar síu eða net með fæðuörmum
sínum sem þær nota til að sía
lífrænar agnir sem rekast í ánni.
Svo virðist sem skortur hafi verið
á ákveðnum þörungum sem lirfum-
ar hafa lifað á og því hafi fjölmargar
lirfur drepist, en þær em fæðuund-
irstaða lífríkisins í Laxá."
— Hvaða skýring hefur fundist
á þessum þörungaskorti?
„Það er nú stóra málið, það hef-
ur gengið illa að svara þeirri
Vigfús Jóhannsson vatnalíffræð-
ingur
spurningu, en við höfum verið að
reyna að tengja þetta hitabreyting-
um og veðurfarsbreytingum, og
kanna hvort um sé að ræða bein
áhrif vegna dýpkunar vatnsins í
sambandi við kísilgúrvinnsluna.
Einnig hafa verið uppi hugmyndir
tengdar sýkingu í þömngastofnin-
um eða að hann hafí verið étinn
niður, um ofbeit hafi verið að ræða
af völdum svifkrabba. En það verð-
ur næsta stóra verkefnið að læra á
þennan þömng."
Vigfús hóf rannsóknir sínar um
1980, „þá tók ég fyrir önnur svæði,
Meðalfellsvatn og Bugðu, en þar
var megináherslan lögð á fram-
leiðslu bitmýs og laxaseiða, en beint
samband er milli þessara laxaseiða
og lirfanna, þar sem lirfumar em
meginundirstaða fæðu laxaseið-
anna. Eftir að ritgerðinni lauk, fékk
ég styrk frá Vísindasjóði um
tveggja ára skeið og er að athuga
hlutverk stöðuvatna í uppeldi laxa-
seiða. Þessar rannsóknir hafa
breytt hugmyndum okkar um lifn-
aðarhætti laxins, í ljós hefur komið
að stöðuvötn gegna mun meira hlut-
verki en áður var talið í uppeldi
laxaseiða. Margir laxar ganga t.d.
beint í vatnið og em lítið sem ekk-
ert í ánni, við höfum áætlað að um
1.000 laxar dvelji í vatninu yfír
sumarið og gangi síðan í ána til
hrygningar á haustin. Margar af
okkar bestu laxveiðiám koma t.d.
úr stöðuvötnum. Það hefur augljósa
þýðingu ef í ljós kemur að stöðu-
vötn gegna meira hlutverki í uppeldi
laxaseiða en talið hefur verið hing-
að til, því á þann hátt má auka
laxgengd vemlega. Jafnframt má
þá gera ráð fyrir að stöðuvötnin.
taki við umframframleiðslu á laxa-
seiðum úr ánni. Niðurstöður sýna
að aldur gönguseiða úr vatni og
úr ánni er sá sami tvö til þrjú ár.
Rannsóknir sýna ennfremur að
stöðuvötn draga úr sveiflum í laxa-
gengd í þessum ám, þar sem
uppeldisskilyrði í stöðuvötnunum
eru mun stöðugri en í ánum.“
í fyrra var gerður samningur
milli Veiðimálastofnunar og Verk-
efnastjómar Mývatnsrannsókna um
að kanna áhrif kísilgúmáms á botn-
dýr og físk í Mývatni. Vigfús er
verkefnastjóri við þessar rannsóknir
og er stefnt að því að niðurstöðum
verði skilað innan fímm ára til iðn-
aðarráðuneytis. „Við vitum ekki
enn hvaða áhrif dýpkun vatnsins
hefur haft á lífríkið við Mývatn en
fyrstu áhrifín koma væntanlega
fram á fuglastofninum. Álftin þarf
t.d. að teygja sig eftir fæðu á botn-
inum svo og ýmsar tegundir
kafanda, og ef dýpkunin verður of
mikil ná þær ekki í fæðu. Við erum
að rannsaka lífríkið í víðara sam-
hengi, t.d. þessar miklu sveiflur í
öllum stofnum og hvort sveiflur í
rykmýi séu afleiðing kísilgúmáms-
ins, eða hvort um sé að ræða
náttúrulegar sveiflur og þær niður-
stöður sem þegar liggja fyrir benda
flestar í þá átt að hið síðamefnda
sé rétt. Auk þess erum við að rann-
saka samband botndýra og físks.
Niðurstöður rannsóknanna liggja
fyrir eftir nokkur ár og verður þá
hægt að fá skýrari mynd af áhrifum
kísilnámsins á lífríkið og væntan-
lega tekiri ákvörðun um framtíð
verksmiðjunnar á grundvelli þeirra
upplýsinga."
íbúasamtök Vestur-
bæjar:
Skóflustunga að
nýjum Vestur-
bæjarskóla á
þrettándagleði
ÞRETTÁNDAGLEÐI verður
haldin á iþróttavellinum við Sól-
vallagötu og Framnesveg í kvöld,
6. janúar, og hefst kl. 19.00. Með
henni hefst röð viðburða til þess
að fagna tíu ára afmæli íbúasam-
taka Vesturbæjar en þau voru
stofnuð hinn 4. apríl 1977.
Góðir gestir munu koma fram
og ber þar einkum að nefna þau
Áma Bjömsson þjóðháttafræðing
og Ragnhildi Gísladóttur söngkonu.
Mikið verður sungið og stigin verða
spor við bálið. Nemendur Vestur-
bæjarskóla og Landakotsskóla
flölmenna og verða ef að líkum
lætur í ýmsum gervum. En ekki er
sfður vonast til þess að hinir eldri
Vesturbæingar taki þátt í gleðinni,
fræðist og syngi.
Sérstök hátíð verður þrettánda-
gleðin fyrir nemendur Vesturbæjar-
skóla þar sem- borgarstjórinn í
Reykjavík, Davíð Oddsson, mun
taka fyrstu skóflustungu að nýrri
skólabyggingu Vesturbæjarskóla.
Nýja skólabyggingu hafa Vest-
urbæingar þráð lengi og ætla
nemendur skólans og starfsfólk að
fagna þessum viðburði með blysför
frá gamla Stýrimannaskólanum að
nýja skólavellinum og síðan með
veglegri þátttöku í athöfninni þar
sem þeir munu m.a. helga sér landið
á þjóðlegan hátt. Blysförin frá
gamla Stýrimannaskólanum hefst
stundvíslega kl. 18.30 ög er fólki
velkomið að slást í gönguna eða
hittast við bálköstinn.
(Fréttatilkynning)
STKLlM
UvVMOTlIIIÍITII)
Góö namskelð fyrlr þá sem
lengra eru komnlr.
Kennarl Cornelius Carter.
Auk alls þessa elglð þlð *
kost á þvl að nýta ykkur gufuböð,
Ijosabekki og matsal okkar þar sem
boðið verður upp á létta réttí
allan daginn.

Nú gefst þér tækifæri til að standa
við áramótaheitið um leið og þú kemst
í gott form fyrir veturinn.
Þann I2.janúar 1987 opnum við glæsilegustu
dans- og líkamsræktarstöð iandsins,
að Engjateigi I við Sigtúnsreit.
Innritun er hafin í símum 68-77-01 og 68-78-01
fráki. 13-17.
Skírteinaafhending laugardaginn 10. janúar.
Greiðslukortaþjónusta VISA - EUROCARD.
i
v. cV
Góð lelkfimi fyrlr fólk á
„besta aldri".
Kennarar Sóley Jóhannsdóttlr
og Aðalhelður Jónsdóttlr
sjúkraþjálfarl.
SÓLEY JAR
Engjateigi I , slmar 687701 og 687801.
Snemma á morgnana og I hádeginu
bjóðum við eróbikk og veggjatennis á
sériega hagstæðu verði.