Morgunblaðið - 22.02.1987, Blaðsíða 14

14 15
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 22. FEBRÚAR 1987
f
Vændið
undir
verndar-
væng
embættis-
manna
■ ■
Oldum saman hafa Hollending-
ar þurft að sætta sig við
vændislifnað og litið á hann sem
illa nauðsyn. Nú ætla stjómvöld að
taka upp eftirlit með vændishúsum
og láta þau starfa samkvæmt sér-
stöku leyfí þannig að atvinna
vændiskvenna verður viðurkennd
sem hver önnur starfsemi.
Vændi hefur verið löglegt í Hol-
landi í rúman áratug. í stærstu
borgum landsins eru þau hverfí
auðkennd með rauðum ljósum þar
sem vændiskonur auglýsa starfsemi
sína bak við einskonar sýningar-
glugga. Walletjes-svæðið í hinu
foma hafnarhverfi Amsterdam býð-
ur upp á mörg tækifæri fyrir
forvitna sem vilja kynna sér starf-
semi vændiskvenna.
Starfræktir em einkaklúbbar
sem sjá félögum sínum fyrir þekki-
legri þjónustu á þessu sviði gegn
góðri greiðslu, og sjá á auglýsingar
frá þeim í dagblöðum og á auglýs-
ingaskiltum. Samkvæmt núverandi
sveitarstjómarlögum er óheimilt að
útvega húsnæði fyrir vændi og ann-
ast milligöngu um það. Nú hyggjast
stjómvöld setja fyrir þennan leka,
vændiskonum og viðskiptavinum
þeirra til hagsbóta.
Samkvæmt nýrri löggjöf, sem
ríkisstjórnin hefur látið semja, verð-
ur vændi viðurkennt sem hver
önnur starfsgrein þannig að borg-
ar- og bæjaryfirvöldum gefst
tækifæri til að efla eftirlit með því.
Talsverð umsvif em á þessu sviði
og er talið að um tvær þúsundir
manna í Amsterdam hafí atvinnu
sína af vændi, beint eða óbeint, en
í borginni búa alls 680.000 manns.
Veltan af þessari atvinnugrein er
talin nema hundmðum milljóna.
Borgaryfírvöld í Amsterdam hafa
ástundað eins konar umburðarlynd-
isstefnu gagnvart vændi og ekki
amazt við að það væri stundað i
auðkenndum hverfum svo framar-
lega sem húsin em hreinleg og
standast öryggiskröfur. Ef þessum
vændishúsum yrði veitt starfsleyfí
gætu yfírvöld sett fram „ákveðna
staðla um hreinlæti og látið sig
varða öryggi og heilsu vændis-
kvennanna," að því er Ed Van
Thijan, borgarstjóri í Amsterdam,
komst að orði í skýrslu til borgar-
ráðs, þar sem hann mælti með
nýjustu löggjöfínni.
í skýrslunni sagði meðal annars:
„Þeir sem reka vændisliúsin geta
gert sérstaka samninga við vændis-
konumar og þar af leiðir að
konumar em ekki eins háðar vinnu-
veitendum sínum og verið hefur."
„Fyrir okkur vakir ekki að eftir-
lit með vændiskonunum verði eflt
til mikilla muna heldur með vændis-
húsunum," segir Jan Visser,
talsmaður Graaf-stofnunarinnar, en
að henni standa menn sem beijast
fyrir réttindum vændiskvenna.
Vændiskona nokkur sem kallar
sig Hetty segist vera mjög ánægð
með þá hugmynd að vændishúsin
þurfí sérstök starfsleyfí. „Fyrir mig
hefði það í för með sér bætta að-
stöðu á borð við betri brunavamir
auk þess sem húsin yrðu að vera
búin hreinlætistækjum og eldhús-
búnaði," sagði hún við fréttamann.
Flestar vændiskonurnar í Amst-
erdam starfa sjálfstætt en borga
daggjöld til eigenda húsanna þar
sem þær starfa. Leigan er á bilinu
2000—4000 krónur á dag. Sumar
gera sérstaka samninga við einka-
klúbbana. Verð það sem vændis-
konumar fá fyrir þjónustu sína er
mjög mishátt. Þær sem auglýsa sig
í „búðargluggum" fá greitt frá 1000
krónum fyrir kynmökin og fer verð-
ið hækkandi því gimilegri sem
konan er. Þær sem em í þjónustu
einkaklúbbanna em yfírleitt miklu
dýrkeyptari og hjá þeim getur
ánægjustundin kostað allt að 20
þúsund krónur.
Samkvæmt nýju löggjöfinni verð-
ur embættismönnum einstakra
borgarhverfa falið eftirlit með
vændishúsum í sínu umdæmi.
- PAUL VERSCHUUR
BÓKMENNTIR:
Rhett á aftur að fá að
reyna við Scarlett sína
Scarlett leit upp. Hún vissi, að
hún gæti fengið Rhett aftur
en hún ætlaði að hugsa um það á
morgun. Þegar allt kæmi til alls
rynni nýr dagur upp á morgun."
Þannig lauk „Á hverfanda hveli“,
bandarísku Suðurríkjasögunni um
heitar ástríður og borgarastyijöld-
ina, sögunni, sem ekkert framhald
átti að verða á að sögn höfundar-
ins, Margaret Mitchell. Nú, 51 ári
síðar, virðist þó nýr dagur vera
mnninn upp hvað það varðar.
William Morris-forlagið í New
York er nú að leita að rithöfundi
til að skrifa framhald sögunnar og
að sjálfsögðu er þegar afráðið að
gera „Á hverfanda hveli II“, fram-
haldsútgáfu af vinsælustu kvik-
mynd allra tima.
„Það verður erfítt, mjög erfítt
verk,“ sagði T. Hal Clarke, lögfræð-
ingur í Atlanta, en hann er í þriggja
manna nefnd, sem fer með höfund-
arréttarmál og gætir hagsmuna
erfíngja Margaret heitinnar Mitc-
hell. Bróðir hennar, Stephens
Mitchell, sem nú er einnig látinn,
hafði gefíð nefndinni leyfi til að
semja um gerð framhaldssögunnar.
„Enginn veit hvort nýjum höfundi
tekst að hræra sömu strengina. Við
emm flestir vissir um, að sagan
verður vinsæl, en hvort hún kemst
í samjöfnuð við fmmverkið er svo
annað mál,“ sagði Clarke.
Saga Margaret Mitchell um ástir
og eyðilegginguna af völdum borg-
arastyijaldarinnar var gefín út árið
1936 og hefur selst í 25 milljónum
eintaka á 27 tungumálum. í fyrra,
þegar 50 ár vom liðin frá útkomu
bokarinnar, seldist ný útgáfa henn-
ar í 60.000 eintökum.
Margaret Mitchell skrifaði aðeins
þessa einu bók og var með hana í
smíðum í tíu ár. Hún var kvikmynd-
uð árið 1939; Clark Cable lék Rhett
Butler og Vivien Leigh Scarlett
O’Hara, og vann til átta Óskars-
verðlauna. Hart var lagt að
Margaret að skrifa framhald af
sögunni en hún tók það aldrei í
mál. Árið 1949 lést hún af slys-
fömm í borginni Atlanta.
„Viðtökumar við bókinni vom
svo góðar og Margaret hafði í svo
mörgu að snúast vegna þeirra, að
hún hafði aldrei tíma til að hugsa
um meiri skrif," sagði Clarke.
Stephens Mitchell, bróðir hennar
og meðeigandi í lögfræðistofu
Clarkes þar til hann dó árið 1983,
virti óskir systur sinnar fram til
ársins 1980. Einkaréttur erfíngj-
anna á sögunni rennur út árið 2011
og Stephens vildi því nýta sér rétt-
inn áðuren hann rynni fjölskyldunni
úr greipum.
„Þegar árin liðu og Stephens elt-
ist gerði hann sér smám saman
grein fyrir, að sá tími kæmi, að
framhaldið yrði fært í letur,“ sagði
Clarke. „Þar sem hann réð enn yfír
höfundarréttinum væri það betra
fyrir hann og minningu systur hans
að hafa hönd í bagga með hver
skrifaði það og hvemig."
„William Morris-forlagið hefur
augastað á ákveðnum höfundi til
þess að vinna verkið og stendur nú
í samningaviðræðum við Stephens
en ekkert hefur þó enn verið endan-
lega ákveðið. Stephens og synir
hans tveir, þeir einu í Mitchell-fjöl-
skyldunni, og nefndin, sem áður var
minnst á, hafa neitunarvaldið í
sfnum höndum og munu að lokum
ráða því hver skrifar bókina og
hvcmig.
— Paul Mindus
í HÖFN — Vatn var það fyrsta sem þetta bátafólk bað um þegfar
það náði landi. Hópurinn sem hér sést hafði það allt til Filippseyja.
■ örvænting
Flóttafólkid hótar
að svipta sig lífi
Nguyen Duc Vinh segist ekki
vera í nokkrum vafa um það
hvað hann taki til bragðs ef yfír-
völd í Hong Kong sendi hann aftur
til Víetnam. „Eg svipti mig lífi
og það gemm við öll, áður en
þeir framselja okkur til kommún-
ista,“ segir hann þýðri röddu.
Vihn er einn úr hópi átta þús-
und manna sem flúðu á bátum
frá Víetnam til Hong Kong. Hann
og margir félaga hans eru ugg-
andi um að samningaumleitanir
stjómvalda í Hong Kong og Lon-
don leiði til þess að þeir verði
sendir aftur til þess lands sem
þeir flúðu frá með því að hætta
lífi og limum. Flóttamenn, sem
fréttastofa Reuters hafði viðtal
við, sögðu að þeir vildu frekar búa
í flóttamannabúðum í Hong Kong
við þröngan kost en fara heim
aftur, því þeir teldu víst að þar
yrðu þeir annað hvort sendir í
nauðungarvinnu eða teknir af lífí.
Flestir þeirra 30, sem rætt var
við, sögðust myndu svipta sig Iífí
ef sú ákvörðun yrði tekin að senda
þá heim.
„Við emm í mjög erfíðri að-
stöðu," sagði Mark Pinkston,
talsmaður stjómarinnar í Hong
Kong. „Þess hefur eindregið verið
farið á leit við okkur að við úr-
skurðum, að sumir flóttamennim-
ir séu ólöglegir innflytjendur og
þeim verði því vísað heim aftur.
Við höfum orðið að taka við báta-
fólkinu. Ekki gátum við látið það
dmkkna, en það gengur illa að
útvega því heimkynni annars
staðar vegna þess að víða er það
ekki lengur álitið pólitískir flótta-
menn."
Embættismenn í Lundúnum
segja að flóttamennimir verði
ekki sendir til baka, stjómin í
Hanoi ábyrgist öryggi þeirra.
Jafnframt viðurkenna þeir, að
heimsending væri algert neyðar-
úrræði. Og bátafólkið er ekki
ginnkeypt fyrir því neyðarúrræði.
„Lífíð er skelfílegt í Víetnam,"
segir Vihn, sem er 29 ára að aldri
og flúði frá heimalandi sínu fyrir
fjórum ámm. „Þar em hættur á
hveiju strái," bætir hann við.
„Maður getur átt á hættu að
vera handtekinn hvar sem er og
hvenær sem er,“ segir Don An
Vi, sem er 42ja ára og fyrrver-
andi bflstjóri. Hann kveðst vera
uggandi vegna þess að faðir hans
hafi verið í nýlenduher Frakka á
sínum tíma. „Við yrðum drepin,
ef við fæmm heim,“ segir hann.
Þeir flóttamenn, sem komið
hafa til Hong Kong frá júlímán-
uði 1982, hafa verið hýstir í
lokuðum búðum. Þeir sem komu
fyrir þann tíma dveljast í opnum
búðum og geta stundað vinnu og
farið ferða sinna. Búðimar sem
fréttamenn Reuters heimsóttu
heita Hei Ling Chau.
í síðasta mánuði tilkynntu
stjómvöld að þau myndu hugsan-
lega gera einhveijar ráðstafanir
gagnvart flóttafólki og til greina
kæmi að senda einhvem ijölda
þess til síns heima nema brezk
yfírvöld gætu gert viðhlítandi ráð-
stafanir til þess að útvega fólkinu
samastað til frambúðar. Á það
var bent að fjórðungur flótta-
manna frá Asíu dveldist í Hong
Kong og væri það meiri fjöldi en
hægt væri að sinna.
Stjómvöld í Hong Kong hafa
beðið brezk yfírvöld að kanna
hvort unnt sé að senda víet-
namska flóttamann heim aftur.
Og flóttamenn eru sem fyrr segir
uggandi. Nguyen Van Mung, 26
ára, sem dvelst í Hei Ling Chau-
búðunum, segir: „Ég treysti
víetnömsku stjórninni alls ekki.
Ég flúði að heiman þegar ég
komst að raun um að ég gæti
aldrei fengið háskólamenntun né
heldur sómasamlega vinnu vegna
þess að faðir minn barðist fyrir
Frakka."
Starfsmenn við flóttamanna-
búðimar segja að þeir óttist ólgu
og sjálfsvíg meðal flóttamann-
anna ef ákveðið verður að senda
þá heim. Og þó að til þess komi
ekki em framtíðarhorfur þeirra í
Hong Kong harla óglæsilegar.
Allar aðstæður í flóttamanna-
búðunum em næsta ömurlegar,
hvort sem um er að ræða opnar
búðir eða lokaöar. Fréttamönnum
Reuters var ekki leyft að taka
myndir í búðunum Argyle þar sem
nú hafast við flóttamenn, en þar
vom japanskir stríðsfangar vi-
staðir fyrmrn. Argyle er að hluta
til opnar búðir en starfsmennimir
segja að margir íbúanna séu örv-
ilnaðir og miður sín.
„Það er betra að búa hér en
að þurfa að hafast við úti á
hrísgijónaekmm eins og margir
hafa orðið að láta sér nægja,“
segir Sylvia MaCloud, sem starfar
í búðunum. „En hér ríkir þó mik-
il örvænting og þjáning," bætir
hún við.
í Hei Ling Chau vom áður vi-
staðir holdsveikisjúklingar, og
þangað er klukkutíma bátsferð
frá Hong Kong. Þar hafast flótta-
mennimir við í steinkumböldum
og hver fjölskylda hefur yfír að
ráða þriggja fermetra rými með
hengi umhverfis. Fjölskyldumar
fá ekki einu sinni að elda ofan í
sig sjálfar.
- WILLAN MacLEAN