Morgunblaðið - 08.03.1987, Blaðsíða 37

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 8. MARZ 1987
37
I
Nýreist hús Náttúruverndarráðs f Ásbyrgi. Á myndinni má sjá unnið að gróðursetningu í skjólbelti við
tjaldstæði.
Helga Ewald sem annast m.a.
fræðslumál á vegum Náttúru-
verndarráðs.
undan með góðu fordæmi. Og
fræðsla um þessi mál hlýtur að
skipa öndvegissess.
Helga Ewald umhverfisfræð-
ingur hefur með höndum fræðslu
og útgáfustarfsemi á vegum Nátt-
úruvemdarráðs.
Sú starfsemi er fjöiþætt eins
og áður sagði og að sögn Helgu
er ýmislegt fleira á döfínni en þar
segir frá.
Hún var spurð nánar um hvem-
ig kennslu væri hagað á fyrr-
greindum landvarðanámskeiðum.
Sagði hún að störf landvarða
hefðu breyst nokkuð á síðustu
ámm. Meiri áhersla væri lögð á
að þjálfa tilvonandi landverði í að
veita fræðslu á þeim stöðum þar
sem þeir starfa. Þeim er ætlað að
fara með gesti staðarins í skipu-
lagðar gönguferðir og skýra frá
því markverðasta sem fyrir augu
ber. Líka er þeim ætlað að vinna
að göngustígagerð, setja upp
merkingar og hreinsa msl svo
nokkuð sé nefnt. Þeim er svo gert
að skila skýrslu um starfíð að
hausti og gera tillögur um úrbæt-
ur þar sem þörf er á.
A hveiju námskeiði em 20 til
30 manns en landverðir á vegum
ráðsins á sumrin em 15—20. í
þjóðgörðum em þeir eingöngu á
vegum ráðsins en þar sem ferðafé-
Iög reka skála er um að ræða
samstarf ráðsins og viðkomandi
félags.
Námskeiðunum er skipt í fjóra
hluta. í fyrsta hlutanum er leitast
við að draga fram einkenni ís-
lands, þjálfa fólk í að leita upplýs-
inga. Tekin er fyrir jarðfræði,
loftslag, lífríki vistfræði, þjóðlíf,
atvinnuhættir o.s.frv. Þá er kynnt
löggjöf um náttúmvemd, friðun
og almannarétt t.d. og sömuleiðis
hugmyndafræði náttúmvemdar
og starfsemi Náttúmvemdarráðs.
Eftir þann hluta er nemendum
gert að vinna skrifleg verkefni og
þau em síðan rædd í 2. hluta. Þá
er m.a. fjallað um náttúmminja-
skráningu og friðlýsingu lands og
hvemig á að samræma ferða-
mennsku og náttúmvemd. En
einnig er í þeim hluta farið í um-
hverfístúlkun, skipulagningu
gönguferða og dagskrárgerð.
Ahersla er lögð á fræðsluhlutverk-
ið úti í náttúmnni. Landverðir fá
þama gullið tækifæri til að fræða
almenning um þessi mál.
I 3. hlutanum fer fram m.a.
kennsla í skyndihjálp og meðferð
áttavita svo og ýmis praktísk at-
riði í daglegum störfum landvarða
tekin fyrir.
4. hluti námskeiðsins fer fram
síðar á árinu, í apríl. Þá er dvalist
í 4 daga á völdum stað. í fyrra
varð Mývatnssveit fyrir valinu en
nú þjóðgarðurinn í Skaftafelli.
Veittar em upplýsingar um stað-
inn, þátttakendum er skipt í hópa,
landið skoðað og hópamir búa sig
undir umhverfístúlkun og dag-
skrárgerð. Síðan skila þeir verk-
efnum og halda uppi dagskrá til
skiptis.
„Þeir sem þessi námskeið sækja
em úr ýmsum áttum," segir
Helga, „ekki bara fagfólk á sviði
náttúmfræða. Þetta er ekki síður
fólk sem hefur ferðast töluvert og
hjá því hefur vaknað áhugi á nátt-
úmvemd. Það hefur hins vegar
ekki fengið tækifæri til að fræðast
um þessa hluti enda hefur slík
fræðsla ekki legið á lausu fyrir
almenning."
Og Helga heldur áfram. „Nátt-
úruvemdarráð gekkst líka fyrir
námskeiði í febrúar í fyrra fyrir
náttúruvemdamefndir hvaðanæva
af landinu í samvinnu við Samband
íslenskra sveitarfélaga en þessar
nefndir, tæplega 50 að tölu, em
skipaðar samkvæmt náttúm-
vemdarlögum. Ráðgert er að
halda annað slíkt námskeið nú í
mars.“
Helga Ewald heimsækir skóla
með erindi um náttúruvemdarmál
t.d. lögregluskólann, bændaskól-
ann að Hvanneyri, o.fl. og listi
yfír útgáfu ráðsins er sendur í
skóla landsins. Þess má einnig
geta að Helga hefur annast nám-
skeið sem er valáfangi um þessi
mál í Kennaraháskólanum. Þar er
fyrst gerð grein fyrir auðlindum
jarðar og náttúruvemd almennt,
en síðan er ísland og íslenskar
aðstæður teknar sérstaklega fyrir.
„Kennaraháskólinn hefur lagt
áherslu á umhverfísfræðslu og þar
er vissulega rétti vettvangurinn til
að koma fræðslunni á framfæri,"
segir Helga. „Yfírleitt miðast
fræðsla um þessi mál við full-
orðna. En fræðsla þarf að byija
hjá yngri aldurshópum og útgáfu-
starfsemi þarf að einhveiju leyti
að miðast við forskólaaldur. Það
er hins vegar viss vandi að koma
slíkri fræðslu til ungra bama.
Helst þarf hún að tengjast leik og
útivist.
Ekki er síður mikilvægt að efla
tengsl milli þéttbýlis og sveita.
Mörg þéttbýlisböm þekkja ótrú-
lega lítið til sveitalífs. En það er
líka hægt að benda á góðar útgáf-
ur um þessi efni fyrir böm eins
og „Húsdýrin okkar" og „Fuglam-
ir okkar“.
„Náttúruvemdarráð hefur sam-
band við ýmsa erlenda aðila sem
starfa á líku sviði og ráðið,“ segir
Helga, „og sendir fulltrúa á fundi
Upplýsingamiðstöðvar Evrópur-
áðsins um náttúruvemdarmál. Þar
er staðið að fræðslu og upplýs-
ingaherferðum. í þessum samtök-
um er 21 Evrópuþjóð en við eigum
hvað mesta samvinnu þar við hin
Norðurlöndin.
Evrópuráðið samþykkti að árið
1985 skyldi helgað lífríki í fjörum
og á vatnsbökkum. Næst er ætlun-
in að tilnefna „Ár landbúnaðar í
sátt við náttúruna".
Helga segir að nemendur úr
skólum landsins komi í auknum
mæli á skrifstofu Náttúmvemdar-
ráðs.
„Við höfum eignast nokkuð
gott bókasafn. Fólk getur komið
hingað og lesið sér til eða ljósritað
upp úr tímaritum ef þess er óskað
og nota menn sér það töluvert.
Auðvitað er það svo hjá okkur,
fámennri þjóð, að brýnustu verk-
efnin eru látin ganga fyrir en
lengri tlma verkefni, svo sem
fræðsla um umhverfísmál, eru lát-
in sitja á hakanum. Þó má ekki
draga úr mikilvægi fræðslunnar
því fræðslan fyrirbyggir að nokkru
vandamál morgundagsins.
Það er nefnilega ekki nóg að
hafa hreint loft og hreint vatn hér
á íslandi. Hér stefnir á ýmsan
hátt í sama far og hjá öðrum þjóð-
um sem eiga við umhverfísvanda-
mál að etja þótt hægar fari.
En varðandi þau svæði þar sem
landverðir eru á sumrum þá hafa
orðið breytingar til hins verra á
ýmsum fjölsóttum stöðum hér á
landi, þótt ekki sé enn um að
ræða stórvægileg umhverfísspjöll.
Við verðum því að halda vöku
okkar, nýta náttúruauðlindir okk-
ar af skynsemi. Annars gæti vofað
yfír mikið áfall fyrir fámenna þjóð.
Margir halda að náttúruvemd
felist eingöngu í algerri friðun.
Það er misskilningur. Enginn
kemst hjá því að eiga samskipti
við umhverfí sitt og náttúruvemd
í besta skilningi er í raun rétt
nýting á umhverfí og auðlindum,"
sagði Helga Ewald að lokum.
H.V.
HEILLARÁÐ
hugmynd
Ef þið eigið pijónahúfu sem hætt er að nota má gera úr henni
meiriháttar áklæði á hjólhestasætið. Prófíð bara!
Við fáum okkar skammt af rign-
ingu, slabbi og aurbleytu, og
enginn kærir sig um að láta bera
þetta inn á gólf, sérstaklega ekki
ef nýbúið er að þrífa þau.
Það getur stundum verið erfitt
að koma sér úr stígvélunum þegar
komið er heim með fangið fullt
af innkaupapokum úr búðinni, og
jafnvel ætlunin að fara strax út
aftur. Þá er heillaráð að hafa í
forstofunni plastpoka til að
bregða utan yfír skófatnaðinn.
Þá má ganga inn án þess að
óhreinka, og auðvelt er að sparka
af sér pokunum þegar út er farið.
Þessi hugmynd kemur sér einn-
ig oft mjög vel í sumarbústaðnum.
Teygjulök
Ef þið viljið koma í veg fyrir
að borðdúkurinn renni til á borð-
inu er heillaráð að leggja teygjul-
ak undir hann. Einnig koma
teygjulök að góðu gagni sem rúm-
teppi í bamaherberginu.
Krítið blettina
Auðvelt er að ná burt fitublett-
um með venjulegri krít, eins og
notuð er í skólum. Ef fitublettur
kemur á veggfóður er bara að
kríta yfír hann, láta það standa
yfír nóttina og þurrka svo krítina
burt með þurrum.klút. Fjarlægja
má fítubletti af kjólum og blússum
með því að kríta yfír þá á röng-
unni. Krítin dregur þá í sig fituna.
Ef bletturinn hverftir ekki strax
má endurtaka aðgerðina þar til
hann er horfínn.
Gagnlegt
a ð v i t a
í gömlum matreiðslubókum
kemur það oft fyrir að ofnhiti er
ekki gefínn upp nákvæmlega, og
setning á borð við „Bakist í stutt-
an tíma við jafnan hita“ getur
orðið til þess að maður missi
móðinn og hætti við uppskriftina.
Þess vegna datt mér í hug að
gefa ykkur upp þetta yfírlit:
Mjög vægur hiti = 100-125
gráður
Vægur hiti = 125-170 -
Jafn hiti = 170-190 -
Góður hiti = 190-220 -
Mikill hiti = 220-240 -
Mjög mikill hiti = 240-300 -