Morgunblaðið - 07.02.1988, Blaðsíða 23

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 7. FEBRÚAR 1988
23
Pólýfónkórinn i Páfagarði.
einkar skemmtileg, bæði fyrir tón-
listarfólkið og áheyrendur.
Kóræfingar hófust fyrir viku, en
enn þarf að styrkja kórinn. Það er
stefnt að 150 manna kór, en það
vantar enn herslumuninn, einkum
í karlraddimar. Það er því von mín,
að sem flestir fyrrverandi félagar
og annað gott söngfólk leggi okkur
lið sitt.“
Víkjum að framtíðinni. Nú eru
fleiri kórar, en fyrir 30 árum og
öðru visi umhorfs í tónlistarlíf-
inu. Hvemig sérðu framtið
Pólýfónkórsins fyrir þér?
„Ég sé ekki að kórinn eigi neina
framtíð fyrir sér við núverandi að-
stæður. Hann hlýtur því að leggjast
niður að loknum þessum tónleikum,
nema að einhver utanaðkomandi
aðstoð berist.
Sem sjálfstæður atvinnurekandi
hafði ég aðstöðu til að fjármagna
kórreksturinn að verulegu leyti af
eigin fé og hef því getað ráðist í
flutning dýrra stórverka. Hins veg-
ar er kostnaðarþróun öll með því
móti að þetta er nú að verða ófram-
kvæmanlegt. Ég hygg að allir hafi
sömu sögu að segja, jafnvel þeir,
sem ekki takast á við jafn stór verk-
efni og Pólýfónkórinn, en njóta þó
hagstæðari skilyrða eins og til
dæmis kórar nýju kirknanna, sem
hafa húsaskjól, æfíngaaðstöðu og
tónleikahús. Þessi starfsemi er alls
góðs makleg, er að nokkru rökrétt
framhald Pólýfónkórsins. Kannski
væru engir blandaðir kórar til hér
nema vegna hans. Pólýfónkórinn
var lengi vel aflgjafí söngdeilda
tónlistarskólanna, því fyöldi fyrrver-
andi meðlima kórsins fór í tónlist-
arnám, með atvinnu fyrir augum.
í nokkur ár vann kórinn með
Sinfóníuhljómsveitinni. Af sameig-
inlegum verkeftium má nefna
afmælistónleika Bachs á ári tónlist-
arinnar 1985, þegar H-moll messan
var flutt á aftnælisdegi Bachs. Á
því samstarfi hefur ekki orðið fram-
hald, en kórinn bauð Sinfóníunni
þátttöku í hátíðartónleikunum nú.
Því var hafnað, en kómum boðin
hljómsveitin fyrir eigin reikning.
Kórinn þekktist það boð, þó enn
verði ekki séð hvemig fjármálin
ganga upp. Kostnaður við afmælis-
tónleikana fer yfir milljón."
Hvað sýnist þér helst til ráða?
„Áður en ég svara því, vil ég
taka fram að allar listgreinar
bjuggu hér við örbirgð þar til á
síðustu áratugum og búa sumar
enn. Leikarar voni í sjálfboðavinnu
fyrir hálfri öld. Sem betur fer er
það liðin tíð. Þjóðleikhúsið var stór
draumur sem rættist. Borgarleik-
húsið er langt komið. Við eram
nýbúin að eignast glæsilegt lista-
safti, eri enn eigum við ekkert
tónleikahús. '
Það er svo komið að allir flytjend-
ur æðri lista fá vinnu sína einhvers
metna, nema kórfólk. Þátttaka í
flutningi stórra kórverka krefst
mikils tíma og jafnvel fjárútláta.
Söngfólkið leggur oft ekki á sig
minni vinnu en til dæmis leikarar
fyrir leiksýningu.
Það er tímanna tákn að ungt
fólk er önnum kafið við nám og
störf, oft hvort tveggja. Fólk þarf
æ meiri fjárráð til að mæta vax-
andi neyslukröfum og þá er lítill
tími fyrir hugðarefni, síst þau sem
krefjast mikils tíma og skipulagðra
vinnubragða. Ég held að þetta sé
aðalástæðan fyrir að það gerist erf-
iðara með ári hveiju að manna
stóran kór.
Auk þess er mikil samkeppni
milli kóranna um gott fólk. Sú sam-
keppni bitnar fyrst og fremgt á
stóru kórunum, þar sem ekki verður
komið við jafnmiklu félagslegu að-
haldi og í þeim minni. Nú hefur
Fflharmóníusveitin verið lögð niður
eftir langt og gott starf. Það er
hætt við að Pólýfónkórinn fari sömu
leið, ef ekkert verður að gert.
Það er nú eitt að tónlistin er
vanmetin í íslensku skólakerfi.
Hana vantar að mestu í grannskóia
um land allt. Vaxandi starf tónlist-
arskólanna bætir að nokkra fyrir,
en hættan er sú, að vanti þessa
rót, verði tónlistin aldrei almenn-
ingseign íslendinga. Það verða
engir tumar byggðir án traustrar
undirstöðu.
í erlendum tónlistarskólum er
kórsöngur víðast skylda. Það segir
nokkuð um menntandi áhrif kór-
söngs. Þorri atvinnusöngvara í dag
kemur úr bestu kórunum á Vestur-
löndum og í Bandaríkjunum. Ég sé
þá leið að efla tónlistarskóla og
söngmennt í kóram með því að
styrkja efnilega nemendur í tónlist-
arskólum til náms gegn ákveðnu
vinnuframlagi í kór.
Jafn tímafrekt og kröfuhart tóm-
stundastarf og flutningur erfiðra
tónverka gerir kröfu um, á ekki
framtíð fyrir sér í íslensku þjóð-
félagi nema aðgerðir af þessu tagi
eða skyldar komi til, þar sem þátt-
takendur fá einhveija umbun fyrir
starf sitt.
Það er líka hugsanlegt að reka
kór í einhvers konar hlutavinnu
þannig að eitthvað sé greitt fyrir
vinnuna, þó það sé kannski ekki á
venjulegum vinnutöxtum. Það er
aðeins ein atvinnugrein fyrir söng-
fólk, sumsé að syngja í Ljóðakóm-
um við jarðarfarir. Þetta fólk er
ekki allt tilbúið til að syngja fyrir
ekki neitt, eins og skiljanlegt er.
En þetta era einungis hugmynd-
ir, sem ég varpa fram, því ég er
ekki farinn að hugsa þessi mál í
smáatriðum ... en eitthvað verður
að gera. Ég veit að það er hægt
að gera ráðstafanir til að tryggja
kórstarf eins og í Pólýfónkómum,
en það verður ekki gert án fjár-
magns."
Sem ætti að koma hvaðan?
„Það er hugsanlegt að lögleiða
tekjuöflunarleið líkt og ýmis styrkt-
arfélög njóta. íþróttafélög hafa
fasta tekjustofna, svo dæmi sé
nefnt. Tónlist á íslandi nýtur enn
engra slíkra tekjustofna.
Eg held að það sé óþekkt í menn-
ingarlöndum að afburða tónlistar-
nemar eigi engra kosta völ um
námsstyrki. Hvarvetna erlendis era
til öflugir styrktarsjóðir fyrir slíka
nemendur, hér era þeir engir.
Það hafa orðið miklar framfarir
í íslenzku tónlistarlífi á fáum árum,
en að flestu leyti ríkir þar enn ör-
birgð, þegar kemur að afli þeirra
hluta, sem gera skal. Menning kost-
ar fé. Hefur þjóðin efni á að styrkja
menningu — eða hefur hún efni á
að vera án hennar?
En þú vilt væntanlega hrista
upp í fólki, fá einhveija til að
hugleiða, hvað hægt sé að gera?
„Hvað sem mínu starfi með kóm-
um líður, þá þarf eitthvað að hugsa
fyrir þessari starfsemi, ef það á
verða framhald á kórstarfi í
landinu. Hvenær ætlar þessi þjóð
að ranka við sér? Við eigum jafn
stórbrotið kórverk eins og Éddu
Jóns Leifs. Það verk hefði varla enn
heyrzt hér, ef Pólýfónkórinn hefði
ekki flutt hluta þess. Sama er með
H-moll messu Bachs. Þessi verk og
önnur ámóta verða ekki flutt, nema
með stóram kór.
En eins og ég sagði hef ég ekki
hugsað framtíðina í smáatriðum,
þykir heldur vart tímabært að setja
hugmyndir mínar fram í smáatrið-
um fyrr en ég sé einhver viðbrögð
um vilja til að tryggja fjárhagslegan
grundvöll."
Hvar vonastu til að sjá við-
brögð?
„Eg vonast eftir viðbrögðum hjá
stjómvöldum. Hljóðritanir kórsins
vekja athygli erlendis þó áhugi inn-
anlands sé takmarkaður. Kórinn
fær alltaf öðra hveiju boð um að
koma fram erlendis. Við eigum
ítrekað boð um að koma fram á
alþjóðlegri tónlistarhátíð í Assisi á
komandi sumri, en þoram engar
ákvarðanir að taka þar um.
Hins vegar stefnum við eindregið
á að halda sönghátíð fyrir íslend-
inga í Háskólabíói 9. apríl næstkom-
andL Til þess væntum við
eindregins stuðnings söngvara og
söngunnenda, eins og svo oft áð-
ur...“
15 og ekki flutt opinberiega fyrr
en 1938, af John Kirpatrick. I
þessu erfiða verki naut tækni
Hodgkinsons sín sériega vel og þó
Hodgkinson eigi eftir að móta með
sér eitt og annað varðandi túlkun
er þama á ferðinni feikna efnilegur
listamaður af stærri gerðinni.
Hljómsvarið i neðri sal Lista-
safns íslands er nokkuð hart en
einnig má vera að fiygiHinn sé ein-
um of tónskarpur fyrir steinhvella
endurómanma í þessu glæsiiega
húsi. Þrátt fyrir hvassa enduróman
er ekki um trufiandi bergmál að
ræða og því irgög líklegt að tónlist-
armenn muni sækjast eftir því að
halda þama tónleika.
Vextir af skuld-
breytingalámim
geta orðið 11,7 5%
ALLIR bankar og sparisjóðir,
nema Verzlunarbankinn, hafa í
vaxtatöflum sínum ákvæði um 2%
vaxtaálag á skuldabréf til upp-
gjörs vanskilalána. Útlánsvextir á
skuldbreytingalánum eru i þeim
tilvikum, sem þessu ákvæði er
beitt, 11,5 tíl 11,75% af verð-
tryggðum lánum og 38 til 39% af
almennum skuldabréfum. Þessum
ákvæðum mun þó ekki vera beitt
nema í undantekningartílvikum.
Eiríkur Guðnason aðstoðarseðla-
bankastjóri segir að ákvæði um álag
á vexti skuldbreytingalána hafi verið
við lýði frá árinu 1984, er það var
tekið upp samkvæmt heimild Seðla-
bankans, og allir bankarnir nema
Verzlunarbankinn hefðu tekið það
upp í gjaldskrám sínum eftir að vext-
ir voru gefnir ftjálsir. Hann sagði
að það væri matsatriði hjá bönkunum
hvenær þetr beittu þessu heimildará-
kvæði.
Bjami Bragi Jónsson aðstoðar-
seðlabankastjóri sagði að eðlilegt
hefði þótt að láta þá borga álag á
vexti sem ekki væri hægt að treysta
að stæðu í skilum; hefðu lent í van-
skilum og þyrftu að fá skuldbreyting-
alán. Þetta væra óáreiðanlegir og
óæskilegir lánþegar og væra í raun
sjálfir að taka sér lán með vanskilum.
Stefán Pálsson bankastjóri Búnað-
arbanka tslands sagði að ákvæði um
álag á vexti skuldbreytingalána væri
ekki beitt nema verulegar fjárhæðir
væru lengi i vanskilum. Hvert tilvik
væri metið eftir vanskilunum. Hann
sagði að þessu væri ekki beitt þegar
um væri að ræða skuldbreytingar
sem fram færu að frumkvæði stjóm-
vakta, til dæmis í sjávarútvegi.
Almennt séð taldi hann að lítið væri
um að bankamir settu skuldbreyt-
ingaálag á vexti skuldabréfa.