Morgunblaðið - 24.02.1988, Blaðsíða 28

Morgunblaðið - 24.02.1988, Blaðsíða 28
28 MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 24. FEBRÚAR 1988 MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 24. FEBRÚAR 1988 29 m*«gi Útgefandi tnfrlafeife Árvakur, Reykjavík Framkvæmdastjóri Haraldur Sveinsson. Ritstjórar Matthías Johannessen, Styrmir Gunnarsson. Aöstoöarritstjóri Björn Bjarnason. Fulitrúar ritstjóra Þorbjörn Guömundsson, Björn Jóhannsson, Árni Jörgensen. Fréttastjórar Freysteinn Jóhannsson, Magnús Finnsson, Sigtryggur Sigtryggsson, Ágúst Ingi Jónsson. Auglýsingastjóri Baldvin Jónsson. Ritstjórn og skrifstofur: Aöalstræti 6, sími 691100. Auglýsingar: Aöalstræti 6, sími 22480. Afgreiösla: Kringlan 1, sími 83033. Áskriftargjald 600 kr. á mánuði innanlands. í lausasölu 55 kr. eintakiö. Hefðbundin skýrsla - fjölþætt utan- ríkisráðuneyti Töluverðar umræður hafa orðið um það undanfarna mánuði, hvort áherslur væru að breytast í mótun og meðferð íslenskra utanríkismála. Ástæð- umar fyrir þessum umræðum hefur mátt relqa til orða Steingríms Hermannssonar, ut- anríkisráðherra, og þess hvemig atkvæði hafa fallið á allsherjar- þingi Sameinuðu þjóðanna. Steingrímur hefur nú sent frá sér fyrstu skýrslu sína um ut- anríkismál til Alþingis. í stuttu máli má segja, að hún sé með því sniði, sem er hefðbundið fyr- ir slíkar skýrslur, bæði þegar litið er á efni og efnistök. Lokaorð skýrslunnar eru þessi: „Á undanfömum ámm hefur verið lögð mjög aukin áhersla á tvennt [í störfum ut- anríkisþjónustunnar]. Arinað er öryggismálin í víðum skilningi, þ.e. að fylgjast betur með störf- um og búnaði vamarliðsins, fylgjast með og taka þátt í með- ferð fleiri málaflokka innan Atl- antshafsbandalagsins, svo og að verða virkari í starfsemi sem varðar afvopnun eða takmörkun vígbúnaðar og stuðlar að auknu trausti milli þjóða, m.a. á vett- vangi Sameinuðu þjóðanna ög Ráðstefnunnar um öryggi og samvinnu í Evrópu. Hitt áhersluatriðið er utanríkisvið- skiptin og nánara samstarf og tengsl á ýmsum sviðum við ríki Vestur-Evrópu, eins og rakið hefur verið í þessari skýrslu. Verður áfram lögð rík áhersla á þessa málaflokka eftir því sem hinn takmarkaði starfsmanna- Qöldi utanríkisþjónustunnar frekast leyfir." Þessi lokaorð em í góðu sam- ræmi við það, sem í skýrslunni segir. Raunar hlýtur það að vera umhugsunarefni fyrir þá, sem vinna að því að semja þessa skýrslu, hve mikil vinna skuli í það lögð að rekja almennt gang alþjóðamála. Þeim mun lengri sem hinn almenni texti er því meiri hætta er á því, að aðalat- riði skýrslunnar fari fyrir ofan garð og neðan. Þau eru þó skýr eins og fram kemur í hinum til- vitnuðu orðum hér að ófan: ör- yggismálin í víðum skilningi og nánara samstarf og tengsl við ríkin í Vestur-Evrópu. Skýrsla utanríkisráðherra ber svip af því, að hinn 8. júlí sl. var reglugerð um Stjómarráð íslands breytt á þann veg, að yfirstjórri utanríkisviðskipta var flutt frá viðskiptaráðuneytinu til utanríkisráðuneytisins. Segir í skýrslunni að í upphafí sé ráð- gert, að fjórir embættismenn og tveir ritarar starfi við viðskipta- skrifstofuna og ennfremur: „Með hliðsjón af vaxandi sam- skiptum við Evrópubandalagið á ýmsum sviðum, miklum störfum innan EFTA og GATT og auk- inni áherslu á stuðning við út- flutning á sem fjölbreyttustum vamingi og þjónustu er ljóst að ekki verður lengi beðið með að ijölga starfsliði þessarar skrif- stofu." Skiptist utanríkisráðu- neytið nú í fímm skrifstofur, þ.e. skrifstofur alþjóðamála, út- flutningsmála, vamarmála, Norðurlandamála og almenn skrifstofa og starfa þar alls 40 manns. Segir í skýrslu ráðherra, að húsnæðisástand utanríkis- ráðuneytisins sé óviðunandi og þar kemur einnig fram, að úr því hafí ekki verið bætt með kaupum ríkisins á Sambands- húsinu. Verða orð utanríkisráð- herra í skýrslunni ekki skilin á annan veg en þann, að nauðsyn- legt sé að reisa nýtt hús yfir utanríkisráðuneytið austan húss rannsóknastofnana sjávarút- vegsins við Skúlagötu. Hér hefur einkum verið staldrað við þann þátt í skýrslu utanríkisráðherra, sem lýtur að innviðum utanríkisráðuneytisins sjálfs og því starfí, sem þar er unnið. I sömu andrá má minn- ast þess að á næsta ári tökum við íslendingar að okkur for- mennsku í EFTA, sem er mikið starf og er talið að það kalli á meira starfslið en nú er. Þá em starfsmenn utanríkisráðuneytis- ins að taka að sér rekstur rat- sjárstöðva vamarliðsins. Em hinir fyrstu þeirra þegar komnir til starfa í stöðinni á Stokks- nesi. Loks er hið mikla fyrirtæki flugstöð Leifs Eiríkssonar rekið á vegum utanríkisráðúneytisins. Starfsemi utanríkisráðuneyt- isins er þannig margbreytileg og umfangsmikil. Þegar rætt er um utanríkisþjónustuna, beinist hugur flestra fyrst að sendiráð- um og öllum þeim formreglum, sem fylgja samskiptum þjóða á alþjóðavettvangi. En þegar skýrsla utanríkisráðherra er les- in kemur í ljós, að meginþunginn í starfsemi utanríkisráðuneytis- ins hlýtur að vera utan sendiráð- anna. Spumingin er hvort starf- semi og skipulag utanríkisráðu- neytisins hafí verið lagað nægi- lega mikið að þessari staðreynd. aðsmálin sjálf, sem skipta auðvitað sköpum. í fyrsta lagi verða menn að hafa í huga að meginmarkaður fyrir nýja orku er í Suður-Englandi og allar kannanir og úttektir verða auðvitað að miðast við það. Þetta verður meðal annars að skoða í ljósi þess að nú þegar eru uppi ýmsar áætlanir um byggingu orkuvera fyrir þann hluta landsins og því vafasamt hvort yfírleitt yrði rúm á markaðnum fyrir íslenska orku,- ekki síst þegar tekið er tillit til þess hversu þessar hugmyndir eru í raun skammt á veg komnar. — Nú hafa þessar hugmyndir um orkusölu frá íslandi til Bretlands meðal annars gert ráð fyrir ein- hvers konar þátttöku skosku raf- veitnanna í slíkum orkuflutningi. Hafíð þið hér hjá Rafveitu Suður- Skotlands velt slíku fyrir ykkur og þá hvemig slíkri þátttöku af ykkar hálfu yrði háttað? — Jú, það er mikið rétt að þessar hugmyndir gera meðal annars ráð fyrir einhverri hlutdeild skosku raf- veitnanna, einfaldlega vegna þess að í áætlunum er gengið út frá þvi að hagkvæmast yrði að taka sæ- strenginn á land í Skotlandi og flytja orkuna síðan þaðan suður á bóginn. Auðvitað gæti slík hlutdeild af okkar hálfu komið til greina en málið er bara svo skammt á veg komið að vangaveltur í þá átt eru ótímabærar með öllu. — Gáfuð þið Friðrik Sophussyni iðnaðarráðherra einhver ráð viðvíkj- andi frekari aðgerðum í þessu efni? — Viðræður okkar við íslenska . iðnaðarráðherrann voru mjög al- menns eðlis og ekki við því að bú- ast að þær kæmust á það stig að við hjá SSEB værum að ráðleggja honum eitt eða annað varðandi hugsanlega orkusölu til Bretlands. Við lögðum hins vegar áherslu á mikilvægi þess að áður en einhver stór skref verða stigin sé gerð ítar- leg rannsókn á öllum hliðum þessa máls, tæknilegum atriðum jafnt sem markaðsmálum. Ganga þarf úr skugga um hvort orkuflutningur frá íslandi til Bretlands sé tækni- lega gerlegur með tilkostnaði sem gerði íslensku orkuna samkeppnis- hæfa á mörkuðum. Jafnframt þyrfti að fara fram ítarleg markaðskönn- un með það fyrir augum að athuga hvort yfírleitt væri áhugi í Bret- landi á orkukaupum frá Islandi en slíkur áhugi réðist auðvitað af því hvort íslenska orkan þætti sam- keppnishæf varðandi verð og ör- uggan orkuflutning. Til könnunar af þessu tagi þyrfti að fá eitthvert virt og viðurkennt ráðgjafarfyrir- tæki á þessu sviði og slík fyrirtæki eru vissulega til í Bretlandi. — North Venture? — Við skulum orða það svo að við hjá Rafveitu Suður-Skotlands látum okkur ekki detta í hug það fyrirtæki í þessu sambandi. Það er Sjá bls. 36 Kjarnorkuverin tvö, sem Rafveita Suður-Skotlands rekur í Hunterston. Til vinstri er Hunterson „A“, sem starfrækt hefur verið í rúma tvo áratugi og fram- leiðir um 300 megawött. Til hægri er Hunterston „B“, sem framleiðir um 1150 megawött. Friðrik Sophus- son iðnaðarráðherra skoð- aði þessi ver er hann var í Skotlandi á dögunum. Texti: Valdimar Unnar Valdimarsson Ljósmyndir: Kristinn Ingvarsson Vatnsaflsvirkjunin í Pitloc- hry í miðhluta Skotlands, ein fjölmargra virkjana af þessu tagi sem Rafveita Norður-Skotlands starfræk- ir vítt og breitt um landið. Vatni er veitt í stöðjna úr Faskally-vatni og nemur orkuframleiðslan 15 megawöttum. ræða. Hins vegar er ljóst að Íslend- ingar verða að gæta þess að fara hægt í sakimar, flana ekki að neinu. Til dæmis virðist okkur hjá NSHEB að allt tal á þessu stigi um 10 gigawatta framkvæmdir sé út í hött af ýmsum ástæðum. Hins veg- ar virðist alls ekki fráleitt fyrir Is- lendinga að kanna kosti, sem væru minni í sniðum, fælu til dæmis í sér 500 megawatta orkuflutning yfir hafíð. Við teldum það fyllilega þess virði að slíkur kostur yrði kannaður alveg á næstunni, þá bæði með til- liti til tæknilegra atriða og mark- aðsmála. — Hvað um hugsanlega þátttöku ykkar í slíkri könnun og jafnvel hlutdeild í framkvæmdum? — Við erum auðvitað boðnir og búnir að veita alla hugsanlega að- stoð við könnun á þeim kostum sem fyrir hendi eru og raunar hvöttum við til þess á fundinum með Friðrik Sophussyni að Landsvirkjun sendi mann á okkar fund til skrafs og ráðagerða, ekki síst um hina ýmsu tæknilegu þætti málsins. Við eigum til dæmis að baki töluverða reynslu í lagningu sæstrengja og efumst ekki um að sú reynsla gæti komið íslendingum að gagni. Okkar mesta framkvæmd í þessu efni til þessa er lagning 54 km sæstrengs til Orkneyja. Hann er að vísu smáræði í samanburði við hugsanlegan sæ- streng til íslands en gangur mála er auðvitað að miklu leyti sá sami. Enn er þó ótalmargt ógert áður en Iagning sæstrengs til Islands væri gerleg. Öryggi slíkra strengja veltur að miklu leyti á því umhverfí sem þeir eru lagðir um og er því ljóst að fram þyrftu að fara viðamiklar rannsóknir á sjávarbotninum milli íslands og Skotlands með hliðsjón af þessu. Um hugsanlega hlutdeild okkar í framkvæmdum er það hins vegar að segja að málið er einfald- lega svo stutt á veg komið að eng- in ástæða er til að velta hlutum af því tagi fyrir sér. — Ef ítarleg rannsókn leiddi í ljós að hér væri um fyllilega raun- hæfan og hagkvæman kost að ræða — sæjuð þið þá eitthvað sem staðið gæti í vegi fyrir því að frekari skref yrðu stigin? — Já, reyndar fínnst okkur að eitt býsna mikilvægt atriði hafí orð- ið útundan í allri þessari umræðu, eða að menn hafí öllu heldur van- metið. Það er sá þáttur sem snýr að umhverfísmálum hér í Skot- I^jósm./North of Scotland Hydro-Electric Board Varkámi í svörum um orkukaup frá Islandi Ljósm./South of Scotland Electricity Board Rætt viö háttsetta fulltrúa tveggja rafveitna í Skot- landi sem helst kæmu til álita við orkusölu til Bret- lands HUGMYNDIR um orkusölu frá íslandi til Bretlands hafa meðal annars gert ráð fyrir einhvers konar hlutdeild skosku raf- veitnanna í slíkum orkuflutn- ingi, sem beindist þá ekki að Skotlandi sjálfu heldur orku- markaðnum i suðurhluta Eng- lands. Er Friðrik Sophusson iðnaðarráðherra var staddur í Bretlandi fyrir skömmu ræddi hann meðal annars við forráða- menn skosku rafveitnanna tveggja. South of Scotland Elec- tricity Board og North of Scot- land Hydro-Electric Board, sem báðar eru ríkisreknar. Reifaði Friðrik þá þær hugmyndir sem uppi hafa verið að undanfömu um raforkuflutning um sæ- streng frá íslandi til Bretlands. Viðbrögð skosku fyrirtækjanna við þessum hugmyndum ein- kenndust öðru fremur af vark- árni þótt báðir aðilar haf i lýst áhuga á þvi að þessi kostur verði kannaður til hlítar frá öllum hliðum. Til að kynnast nánar viðbrögðum skosku fyrirtækjanna tveggja við hugmynd um orkuflutning frá ís- landi og fræðast jafnframt um þessi fyrirtæki, fóru Morgunblaðsmenn á stúfana og hittu að máli háttsetta menn í báðum fyrirtækjum. Rafveita Norður-Skotlands Rafveita Norður-Skotlands, North of Scotland Hydro-Electric Board (NSHEB), er annað þeirra tveggja fyrirtækja, sem hafa með höndum framleiðslu og sölu raforku í Skotlandi. í höfuðstöðvum fyrir- tækisins í Edinborg hitti Morgun- blaðið að máli yfírverkfræðinginn, Aley Murrey, og spurðist fyrst nán- ar fyrir um starfssvið fyrirtækisins. — í stuttu máli má segja að ásamt Rafveitu Suður-Skotlands (SSEB) sjái fyrirtæki okkar Skotum fyrir allri þeirri raforku sem þeir þurfa á að halda. Viðskiptavinir okkar eru töluvert á aðra milljón talsins og að því leyti erum við auðvitað mun minni í sniðum en SSEB, sem þjónar um 4 milljónum manna. Hins vegar sjáum við mjög stórum hluta Skotlands fyrir raf- orku, til dæmis hinum dreifðu byggðum í norðurhluta landsins, skosku hálöndunum og eyjunum norður og vestur af Skotlandi. í flatarmáli reiknað er starfssvæði okkar því geysilega víðfeðmt og raunar þjónum við svæði, sem nem- ur um fjórðungi alls flatarmáls Stóra-Bretlands. — Hvers konar orkugjafa notist þið við? — Að miklum hluta sækjum við orkuna til fjölmargra vatnBafls- virlqana, um 60 talsins, sem byggð- ar hafa verið vítt og breitt um Skot- land. Okkar eigin orkuframleiðsla stendur og fellur með þessum virkj- unum en til að fullnægja allri eftir- spum á þeim svæðum, sem við þjón- um, höfum við meðal annars fengið töluverða orku frá Rafveitu Suður- -^Skotlands, sem að meginhluta byggir starfsemi sína á kjamorku- framleiðslu. Við þyrftum raunar ekki á utanaðkomandi orku að halda ef stór orkustöð, sem við rek- um í Peterhead á austurströnd Skotlands og byggir á olíu og gasi, væri rekin með fullum afköstum. — Nú þjónið þið hinum dreifðu byggðum Skotlands. Hvemig hefur genngið að gefa fólki í þessum byggðum kost á að njóta raforku? — Það hefur gengið afskaplega vel og eru íbúar stijálbýlisins mjög þakklátir fyrir það. Okkur reiknast til að u.þ.b. 99% allra íbúa á okkar þjónustusvæði njóti nú raforku þannig að árangurinn má teljast góður. Þessi árangur hefur meðal annars sett sterkan svip á félags- lega og efnahagslega þróun skosku hálandanna, sem væm skammt á veg komin og illa stödd að ýmsu leyti ef raforkunnar nyti ekki við. — Hvað um skosku eyjamar? — Nú þegar fá ýmsar þeirra, þar á meðal Orkneyjar, orku frá okkur um sæstrengi. Þessar sæstrengja- lagningar hafa sums staðar verið ansi viðamiklar en okkur hefur hingað til tekist að yfírstíga alla erfíðleika, sem þessu hafa fylgt. Lengd þessara strengja hefur þó ekki verið neitt í líkingu við það sem um yrði að ræða ef orka yrði flutt frá lslandi til Bretlands. Orkukaup frá íslandi? Þegar hér er komið sögu þykir fréttaritara Morgunblaðsins við hæfi að spyija Aley Murrey, yfír- verkfræðing North of Scotland Hydro-Electric Board, nánar um viðbrögð fyrirtækis hans við hug- myndum um orkuflutninga yfír haf- ið frá íslandi til Bretlands. Hver varð niðurstaða fundar þess sem Donald Miller, stjómarformaður South of Scotland Electricity Board. landi. Enda þótt í ljós kæmi að hagkvæmt væri að flytja mikla orku, jafnvel nokkur gigawött, um sæstreng frá íslandi og síðan um Skotland áleiðis til Englands, væri umhverfísþátturinn enn alls ófrá- genginn. Hann stendur okkur í þessu fyrirtæki nærri því við eigum samskipti við fólk í hinum dreifðu byggðum. Þessu fólki er enn annt um umhverfi sitt auk þess sem umhverfisvemdarhreyfíngum ýmiss konar vex sífellt ásmegin. Ég er ekki viss um að þessir aðilar mundu sætta sig við það rask sem fylgdi lagningu strengja yfír Skot- land frá norðri til suðurs, strengja sem í þokkabót flyttu orku er Skot- ar nytu ekki sjálfir góðs af. Þessi umhverfísþáttur er bara eitt af fjöl- mörgu sem kanna þarf mjög gaum- gæfílega áður en unnt yrði að stíga einhver frekari skref í þessu efni. Og það er meðal annars af þessum sökum sem við hjá Rafveitu Norð- ur-Skotlands ráðleggjum íslending- um að fara hægt í sakimar, flana ekki að neinu. Rafveita Suður-Skotlands Eftir að hafa kynnt sér stöðu mála hjá Rafveitu Norður-Skot- lands i EMinborg héldu Morgun- blaðsmenn vestur á bóginn, til Glas- gow. Þar em höfuðstöðvar hins skoska raforkufyrirtækisins, South of Scotland Electricity Board (SSEB), í geysistórri byggingu tölu- verðan spöl frá hjarta borgarinnar. Stærð húsakynna og íburður allur bera með sér að hér er kominn stóri bróðirinn í skoskri raforkufram- leiðslu. Rafveita Suður-Skotlands hefur um 12.000 manns í þjónustu sinni víðs vegar um Skotland og eru höfuðstöðvamar í Glasgow meðal fjölmennustu vinnustaða fyr- irtækisins. í þann mund er fréttaritari og ljósmyndari Morgunblaðsins stíga Aley Murrey, yfirverkfræðingur North of Scotland Hydro-Electric Board úr leigubíl utan við aðaldymar á höfuðstöðvum SSEB spyr bílstjór- inn af einhveijum ástæðum hvort hér séu ítalir á ferð. Ekki vilja Morgunblaðsmenn kannast við slíkan uppruna og segja rétt til um þjóðemi sitt. „Frá íslandi, já,“ svar- ar bflstjórinn þá um hæí og bætir við ísmeygilegur á svip: „Kannski komnir hingað til að selja okkur Skotum raforku?" íslendingunum er visað til skrif- stofu stjómarformannsins, Donalds Millers, sem svarar spumingum um viðræður við Friðrik Sophusson, iðnaðarráðherra. Orkuflutningar frá íslandi? — Viðræður okkar við Friðrik voru mjög almenns eðlis, snerust um raforkumál í vfðu samhengi og einskorðuðust alls ekki við þessar hugmyndir um raforkusölu frá ís- landi til Bretlands. Þeir Friðrik og Páll Flygenring ráðuneytisstjóri reifuðu þó þessar hugmyndir, sem við höfðum raunar þegar haft nokkra nasasjón af. Þessi kostur hefur lengi legið í loftinu og auðvit- að er athyglisvert að nýjustu kann- anir bendi til að hér geti verið um hagkvæman kost að ræða, sagði Donald Miller. — Hvemig líst ykkur hjá Raf- veitu Suður-Skotlands á þessar hugmyndir? — Óneitanlega em þær allrar athygli verðar og spennandi um- hugsunarefni en einfaldlega svo skammt á veg komnar og ómótaðar að við hjá þessu fyrirtæki getum ekki kveðið upp úr um það á þessu stigi hvort hér kunni að vera um raunhæfan framtíðarkost að ræða. Það er svo ótalmargt sem ganga þarf úr skugga um áður en ákvarð- anir yrði unnt að taka um' einhver frekari skref í þessu efni. Enn er til dæmis ýmislegt á huldu um ýmis tæknileg atriði og svo mark- Forráðamenn skosku rafveitnanna: Friðrik Sophusson iðnaðarráðherra átti með forráðamönnum fyrirtæk- isins á dögunum? — Þeir Friðrik Sophusson og Páll Flygenring ráðuneýtisstjóri komu hinað og kynntu meðal ann- ars lauslega þessar hugmyndir um orkusölu, sögðu að íslendingar væru að velta þessum kosti fyrir sér og teldu ástæðu til að hafa tal af okkur sem einum þeirra aðila er málið kynni að varða. Við sem orkusölufyrirtæki tökum auðvitað alla kosti til athugunar og okkur finnst býsna athyglisvert að nýjustu athuganir bendi til að hér geti verið um hagkvæman kost að
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.