Morgunblaðið - 09.03.1988, Qupperneq 30

30
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 9. MARZ 1988
Mdflaugaárásir Iraka
á þrjár borgir í Iran
Nikósíu, Reuter.
ÍRAKAR skutu fjórum eldflaug-
um að borgum í íran í gær og
sagði útvarpið í Teheran að 12
manns hefðu fallið í þeim. Fjöidi
manns hefur flúið Teheran vegna
flugskeytárása íraka en rúmlega
40 eldflaugar hafa hæft borgina
undanfama átta daga.
Irakar kváðust hafaskotið tveimur
eldflaugum að Teheran auk þess sem
eldflaugum hefði einnig verið skotið
að Esfahan, þriðju stærstu borg ír-
ans, og hinn helgu borg Qom. Ut-
varpið í Teheran sagði 12 manns
hafa fallið og ótilgreindan flölda
særst. Að sögn írana hafa rúmlega
300 manns fallið í árásunum í Iran
og um 1.000 særst.
íranir svöruðu þessum árásum
með því að skjóta tveimur eldflaug-
um að Baghdad, höfuðborg íraks.
Ekki bárust fréttir af mannfalli. Út-
varpið í Teheran sagði hins vegar
að Iranir væru reiðubúnir til að láta
af flugskeytaárásunum, sem sagðar
voru til að fæla íraka frá frekari
árásum, gerði óvinurinn slíkt hið
sama.
íranir sem komu til Lamaca á
Kýpur í gær sögðu að fjölmargir íbú-
ar Teheran dveldust utan borgarinn-
ar á nætumar af ótta við árásir ír-
aka. „Þegar skyggir eru götur borg-
arinnar auðar og hún minnir helst á
draugabæ," sagði einn þeirra í sam-
tali við fréttamann Reuters-frétta,-
stofunnar. Fréttir herma að skólum
í borginni hafí verið lokað vegna
ófriðarins. Þá bámst þær fréttir í
gær að Svíar hefðu hvatt sendiráðs-
lið sitt til að flytja frá Baghdad og
Teheran.
Sovétmenn hafa ákveðið að boða
Oryggisráð Sameinuðu þjóðanna
saman til fundar til að ræða þróun
mála í Persaflóastríðinu. Alexander
Belonogov, sendiherra Sovétríkjanna
hjá Sameinuðu þjóðunum, sagði á
mánudag að hann vænti þess að
Öryggisráðið samþykkti áskomn
Félagsvísindamenn við belgiska
háskóla létu fara frá sér í síðustu
viku skýrslu um fótboltafólsku á
leikvöngum í Evrópu. Samkvæmt
niðurstöðum sérfræðinganna
virðast boltaberserkirnir hafa
með sér óformlegt samband.
Það em helst berserkir á Bret-
landi, í Hollandi og Belgíu sem virð-
ast samræma ofbeldisverk sín. I
skýrslunni kemur fram að óeirðir á
áhorfendapöllum em yfirleitt skipu-
sem beint yrði til írana og íraka um
að hætta árásum á borgir í löndunum
tveimur. Aðspurður hvort Sovétmenn
væm reiðubúnir til að styðja bann
við vopnasölu til ríkjanna tveggja
sagði sendiherrann að ráðamenn
eystra vildu binda enda á átökin hið
fýrsta. Iranir hafa sakað Sovétmenn
um að selja írökum eldflaugar og
kom til mótmæla við sendiráð Sov-
étríkjanna í Teheran um helgina sök-
um þessa.
lagðar fýrirfram af fólki sem stendur
í óeirðum óeirðanna vegna. Sérfræð-
ingar telja að í flestum tilfellum komi
óeirðaseggimir úr menningarkimum
sem einkennist af fátækt og fjand-
skap við samfélagið, þeir séu ólæsir
eða illa upplýstir. Þá vara sérfræð-
ingamir, sem yfirheyrðu fótboltafól
í þremur löndum, við því að á kom-
andi sumri hyggist fólin standa fýrir
óeirðum á knattspymumótum á meg-
inlandi Evrópu, m.a. í Vestur-Þýzka-
landi.
Skýrsla um ofbeldi á knattspyrnuleikvöngum:
Boltaberserkir
með bræðralag
Brussel. Frá Knstófer Má Kristinssyni, fréttaritara Morgunblaðsins.
t Reuter
Divine látinn
Divine, sem varð frægur fyrir leik sinn í hlutverki 140 kílóa
kynskiptings, lést á sunnudag, 42 ára að aldri. Divine var hár-
greiðslumaður og hét Harris Glenn Milstead áður en hann lék
í nokkrum myndum bandaríska leikstjórans Johns Waters, þar
á meðal Bleikum flæmingjum (Pink Flamingos) og Kvennaraun-
um (Female Trouble). I nýjustu mynd Waters, Hárúði (Hair-
spray), sem frumsýnd var í Bandaríkjunum í febrúar, leikur
Divine bæði í karl- og kvenhlutverkum. Hann mun hafa fengið
hjartaáfall og látist í svefni. Myndin var tekin á næturklúbbi í
New Vork árið 1985.
Demókratar í valþröng þrátt
fyrir ofgnótt frambjóðenda
Reuter
Eiginkona Michael Dukakis, Kitty, strýkur varalit af vanga hans,
eftir að æstur aðdáandi.hafði smellt á hann kossi.
ÞRÁTT fyrir að allt útlit væri
fyrir að George Bush myndi
bursta keppinauta sína í for-
kosningunum í gær og rætt
væri um að úrslit forsetakjörs-
ins í nóvember réðist þar og þá,
voru horfur meðal demókrata
ekki jafnmikið á hreinu og ekki
verður sagt að línur hafi verið
skarpar fyrir. Upphaflega
skipulögðu demókratar í Suð-
urríkjunum forkosningarnar
með það í huga að virkja íhalds-
menn í sínum hópi, en sam-
kvæmt öllum skoðanakönnunum
virtust þeir Michael Dukakis,
frjálslyndur norðanmaður, og
Jesse Jackson, enn frjálslyndari
og negri í þokkabót, ætla að
skipta fuiltrúunum bróðurlega
á milli sín, þveröfugt við ætlan
„flokkseigendanna", sem telja
vonlaust að slíkir frambjóðend-
ur hljóti brautargengi almennra
kjósenda þegar til alvörunnar
kemur í nóvember. En hversu
illa munu þessar margföldu for-
kosningum, sem fóru fram í
tuttugu ríkjum í einu, leika
demókrata í Suðurríkjunum?
„Svo illa, að við viljum ekki
hugsa um það,“ hafði blaðamað-
ur Daily Telegraph eftir einum
þeirra. Staðreyndin er nefnilega
sú að þrátt fyrir að alls séu
þeir sex, sem sækjast eftir út-
nefningu Demókrataflokksins
til forsetaframboðs, þá eru
demókratar í mikilli valþröng
og kann svo jafnvel að fara, að
stokka þurfi upp í framboðsmál-
um þeirra á landsfundinum í
júlí — eigi demókratar að eiga
nokkra möguleika á að vinna
kosningamar.
Upphaflega virtist það vera
prýðishugmynd að halda tuttugu
forkosningar einn og sama daginn.
Aðaltilgangurinn var að svipta
Iowa og New Hampshire þeim
áhrifum, sem úrslit forkosning-
anna þar hafa notið og gera þær
að nokkurs konar „upphitunar-
kosningum". I gær var valinn um
þriðjungur þeirra landsfundarfull-
trúa flokkanna, sem velja munu
forsetaframbjóðendur síðla sum-
ars.
Gengi áætlunin eftir kynni
flokkurinn e.t.v. einnig að hafa
áhrif á vesturríki Bandaríkjanna,
en þar hafa forsetaframbjóðendur
demókrata nánast einskis stuðn-
ings notið undanfama áratugi.
Frá forsetakosningunum 1972
hefur hvert einasta vesturríki snú-
ist á sveif með repúblikönum. I
Suðurríkjunum sjálfum eru þeir
dagar líka löngu fyrir bí þegar
Franklin D. Roosevelt sigraði í öll-
um ríkjunum tólf, fjórar kosningar
í röð.
íhaldsemi demókrata í
Suðurríkjunum
Þessu veldur margt. Suð-
urríkjabúar virðast illa treysta
frjáislyndum norðanmönnum —
telja vænlegra að kjósa íhalds-
mann, enda þótt hann sé repúblik-
ani. Þegar Jimmy Carter bauð sig
.fram, en hann var sjálfur Suð-
urríkjamaður, fór hann með sigur
af hólmi í öllum Suðurríkjunum
nema Virginíu, svo ekki verður því
um kennt að "menn séu alfarið á
móti demókrötum þar syðra.
Sú skoðun virðist hins vegar
verða æ almennari, að demókratar
séu upp til hópa fijálslyndir norð-
anmenn — jafnvel Washington-
búar, sem séu gjafmildir á annarra
manna fé, en kunni ekki önnur ráð
við öflun þess en aukna skatt-
heimtu. Þá hafa menn litla trú á
á demókrötum í stjóm efnahags-
mála, enda hafa frambjóðendur
þeirra fá svör gefíð við spumingum
þess efnis.
Jackson og Dukakis
Þá er „flokkseigendafélag"
demókrata ekki rórra vegna vel-
gengni Jesse Jacksons — ekki ein-
ungis vegna þess að hann er negri
og því líklegur til þess að fæla
marga hvíta demókrata frá flokkn-
um — heldur einnig vegna þess
að Bandaríkjamönnum gest mörg-
um illa að því að prestur stefni í
Hvíta húsið. Þrátt fýrir að Banda-
ríkjamenn séu almennt trúaðri en
til dæmis gerist í Evrópu er alger
aðskilnaður ríkis og kirkju ennþá
viðkvæmt mál þar vestra. Þar að
auki eru menn ekki á eitt sáttir
um hversu mikill Suðurríkjamaður
Jackson er. Því verður ekki á móti
mælt að hann fæddist í Suðurríkj-
unum, en hann býr fýrir norðan.
„Jú, hann er að sunnan," segir
Albert Gore til að mynda, en bæt-
ir við: „Frá suðurhluta Chicago."
Hins vegar nýtur hann stuðnings
negra, en þeir eru um 30% skráðra
kjósenda demókrata.
Undarlegri þykja mönnum vin-
sældir Michaels Dukakis, ríkis-
stjóra Massachusettes, en undir
eðlilegum kringumstæðum hefði
honum tæpast verið spáð miklu
fylgi í Suðurríkjunum. Dukakis er
í hópi frjálslyndari demókrata, er
Bostonbúi (en þá telja Suðurríkja-
menn óhemju uppskrúfaða),
menntaður í Harvard-háskóla og
sem ríkisstjóri í Massachusettes
stjómaði hann tæpast eins og
íhaldssamir Suðurríkjabúar telja
heppilegast.
A hinn bógin nýtur Dukakis
þess að hafa unnið í fyrri forkosn-
ingum, sérstaklega í Texas þar
sem hann hefur öðlast virðingu og
styrk fyrir að vera fremstur í hópi
jafningja. Þar að auki skaðar það
hann ekki að hafa aflað sér auðs
og áhrifa upp á eigin spýtur.
Flokksforingjum demókrata lýst
lítt á þessa þróun. Benda þeir á
að báðir séu þeir Jackson og Duk-
akis fulltrúar minnihlutahópa
(Dukakis er af grískum ættum)
og slíkt hafí ekki gefist vel til
þessa. Nefna þeir til dæmis að
John F. Kennedy, sem þó hafi ekki
verið fulltrúi minnihlutahóps að
öðru leyti en því að hann var ka-
þólskur, hafi verið sá forseti
Bandaríkjanna sem vann naumast-
an sigur og með fæst atkvæði að
baki sér.
Uppstokkun í Atlanta?
Enn einn vandi demókrata er
sá að þeir stjórnmálamenn, sem
þóttu vænlegastir í upphafi og
kosningatilhögun gærdagsins átti
að höfða til, þeyktust allir á fram-
boði á síðustu stundu. Hér ræðir
um menn eins og Sam Nunn, öld-
ungadeildarþingmann Georgíu,
Bill Clinton, ríkisstjóra Arkansas,
og Charles Robb, fyrrum ríkis-
stjóra Virginíu. Af þeim fer ágætt
orð, þykja dugandi í starfi og
næsta víst að framboð þeirra
myndi vekja áhuga hins almenna
kjósanda.
Sam Nunn, sem er formaður
hermálanefndar Bandaríkjaþings
og nýtur velvilja í Evrópu vegna
stuðnings hans við Atlantshafs-
bandalagið, var sá sem líklegast
tók í framboð, en áður en yfir lauk
afþakkaði hann gott boð. Þó er
talið að hann myndi fallast á fram-
boð ef þess yrði farið á leit við
hann á landsfundi demókrata í
Atlanta, sem hefst hinn 18. júlí.
Slíkt myndi þó kosta veruleg átök
á fundinum og það kynni að skaða
flokkinn enn frekar — og líkt og
kosningamar í gær, leiða enn frek-
ar í ljós flokkadrátt innan vébanda
Demókrataflokksins.
Samt sem áður kunna slík átök
að vera eina leiðin til þess að finna
hæfan frambjóðanda, sem sigrað
getur repúblikana — ekki síst ef
George Bush heldur áfram sigur-
göngu sinni í krafti þeirrar ímynd-
ar, sem honum (og aðstoðarmönn-
um hans) hefur tekist að skapa
honum.
A.M.
Heimildir: Daily Telegraph, The
RepfíÉies og U.S. News and World