Morgunblaðið - 09.03.1988, Qupperneq 45

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 9. MARZ 1988
45
ar, að draga stórlega úr innflutn-
ingi, og stöðva þegar í stað innflutn-
ing á óþarfa vamingi, sem við höf-
um lítið með að gera.
Mestu og beztu kjarabætumar
eru fólgnar í framleiðslu nauðsynja-
vamings hér innanlands, og það er
algjört frumskilyrði að halda vöru-
verði svo lágu sem kostur er. Það
á enginn söluskattur að vera á inn-
lendri framleiðslu, það er ofur ein-
falt mál, en leggja hinsvegar sölu-
skatt á innfluttar vörur, og því
hærri sem þær em ónauðsynlegri.
Gegndarlaus innflutningur í óhófi
og reiðuleysi er sá bölvaldurinn sem
skerðir lífskjör þjóðarinnar hvað
mest, gerir hana fátækari heldur
en efni standa til.
Vömverðið er alltof hátt. Milli-
liðakostnaðurinn er þar einn mesti
meinvaldurinn. Bankavaldið og
kaupmannavaldið hirða alltof háan
skatt af vömnni, svo háan að það
gengur glæpi næst, hvað vexti varð-
ar og álagningu. Það er deginum
ljósara að þessir þjónustuaðilar em
ekki færir um að verðleggja sína
þjónustu rétt, því verður hið opin-
bera að grípa í taumana tafarlaust.
Vaxtabil inn- og útlánsvaxta er
alltof mikið, það þarf að minnka til
muna, og bankamir verða að kunna
fótum sínum forráð og lifa á því
vaxtabili. Það þarf að lækka vextina
og halda verðbólgunni í skefjum,
taka lánskjaravísitöluna úr sam-
bandi, því tilurð hennar búin að
gera mikinn skaða í þjóðfélaginu á
síðustu ámm. Það var raunar ófyr-
irgefanlegt af stjómvöldum, þegar
kaupgjaldsvísitalan var lögð niður,
að skera ekki á lánskjaravísitöluna
einnig. Hún hefur auðgað þá ríku
en aukið skuldabyrði hina fátæk-
ari. Sparifé landsmanna verður ekki
tryggt með slíkum hætti, það verð-
ur bezt gert með því að halda verð-
bólgunni í skefjum, með styrkri
stjóm, en ekki stjómleysi því sem
ríkt hefur og svokölluðu frelsi, sem
við kunnum greinilega ekki með að
fara.
Þá verður ekki komist hjá því
að taka upp strangt eftirlit með
álagningu kaupmanna, þeir em, því
miður, ekki menn til að fara með
það vald, sem fijáls álagning er.
Það liggur í augum uppi — allra
sem vilja sjá. Fjárfesting þeirra er
svo hrikaleg, að verslunarhúsnæði
á Stór-Reykjavíkursvæðinu er
meira að flatarmáli en samskonar
húsnæði í Kaupmannahöfn, og alla
þá gegndarlausu ijárfestingu, bmðl
og oflátungshátt, verður þjóðin að
borga með háu vömverði. Er undar-
legt þótt verðlag sé hátt, þegar
kaupmannavaldið leyfír sér slíka
sóun á fjármagni. Hver einasta
Valdimar Örnólfsson
(170), stúdentasöngva og aðra gleði-
söngva (70), jólasöngva (13), vin-
sæla erlenda söngva (72) og jökla-
söngva (17). Að sjálfsögðu hljóta
sumir söngvar að skarast milli
flokka, t.d. em vinsælir erlendir
söngvar jafnframt kvöldvökuljóð.
FVá áðumefndu sjónarmiði hefur
lagavalið tekist harla vel, svo að þau
tækifæri munu fá, þar sem ekki má
fínna nógu marga viðeigandi söngva
fyrir nokkrar kvöldstundir, hvort
sem böm eða fullorðnir eiga í hlut.
Aðfínnslur eiga þó heima í öllum
umsögnum. Af einstökum söngva-
flokkum má einkum segja að vanti
svonefnda baráttusöngva á borð við
„Sjá roðann í austri", og meðal ætt-
jarðarljóða er hvomgt lýðveldisljóð-
anna, „Land míns föður“ og „Hver
króná sem þeir hafa handa á milli,
fengin frá fólkinu í landinu í gegn-
um hátt vömverð, og svo hrópa
þeir í fjölmiðlum hið gagnstæða.
Framleiðsla lansdmanna borgar
endanlega brúsann, hvað sem þeir
segja, því allur arður af verslun og
viðskiptum með vöm, hver svo sem
hún er, raunar allur milliiiðagróði,
sem er geigvænlegur í þessu landi,
er raunvemlega ekkert annað en
rekstrarkostnaður framleiðslunnar.
Þessvegna er höfuðnauðsyn að
halda þeim kostnaði í lagmarki, en
ekki leyfa, seem verið hefur í seinni
tíð, hverjum sem er að mata krók
sinn óátalið, og kynda þannig undir ,
verðbólgu, ofháum framleiðslu-
kostnaði og lágu kaupgjaldi.
Fólkið í landinu verður að fara
að átta sig á því hvað rétt er, og
taka á málunum af sanngimi og
skilningi. Við þurfum að jafna
kaupið, það skrípi, sem það er orð-
ið, þegar ýmsir hátekjumenn em á
næstum tíföldu kaupi láglauna-
mannsins, sem þarf þó að komast
af líka. Hér verður að verða á breyt-
ing, á þann hátt, að fólkið vinni
fyrir sama kaupi og einskis kaup-
gjald sé hærra en tvöfalt láglauna-
kaup. Þingmenn, ráðherrar, fram-
kvæmdastjórar og aðrir hátekju-
menn, verða að sitja við sama borð
og annað fólk í íandinu, og þeir
verða að láta sér nægja tvöfalt lág-
lánakaup. Það er sanngimiskrafa
hins vinnandi manns, erfíðismanns-
ins, sem hefur borið veralega skarð-
an hlut frá borði, og veltur þó meira
á starfí hans heldur en ýmissa ann-
arra í þjóðfélaginu.
Það er eitt og annað sem þarf
að gera og því fýrr því betra. Það
þarf að jafna kaupið, lækka vext-
ina, hefta óþarfa innflutning,
minnka fjársóun, bmðl og eyðslu.
Stöðva verðbólguna og lækka fram-
leiðslukostnaðinn. FVumskilyrði að
við framleiðum hér heima sem mest
af þeim vamingi sem við þurfum
til lífsins.
Þegar búið er að taka á þessum
málum og koma þjóðarskútunni á
góða siglingu, þá munum við upp-
götva það, að allir hafa það mjög
gott. Þá verða allir ánægðir, enginn
lifír á annars manns brauði, eins
og nú á sér stað í ríkum mæli. Þá
mun okkur verða ljós sú staðreynd,
að í rauninni er ekkert fólk í heimin-
um auðugra heldur en þessi kvart-
milljón manna, sem lifir hér í þessu
stóra landi, og auðuga á ýmsan
hátt frá náttúrannar hendi, enda
þótt sumir vilji ógjaman viðurkenna
þá staðreynd.
Höfundur er bóndi að Syðra-
Vallholti í Skagafirði.
á sér fegra föðurland". Ýmsar at-
hugasemdir mætti einnig gera við
einstaka texta, lagboða eða lag-
boðaleysi, en því verður komið á
framfæri við Valdimar sjálfan, svo
sem hann óskar eftir í formála. Þó
skal það nefnt hér, að við „Hvað er
svo glatt" er ekki getið um lagið
eftir Weyse, né lag Jóns Ásgeirsson-
ar við „Maístjömuna" eða lag Sig-
urðar Rúnars Jónssonar við „Völu-
vísu“ Guðmundar Böðvarssonar.
En slík nákvæmni kemur fæstum
þeim við, sem einungis ætla að brúka
bókina á hraðfleygri gleðistund. Og
ekki verður nú bent á öllu heppi-
legri bók til almenningsnota í því
skyni.
AF ERLENDUM VETTVANGI
eftir PETER BENESH
Brían Mulroney í ræðustól skömmu fyrir þingkosningarnar 1984. Nú er hann sakaður um að hafa
brotið eigin siðareglur.
Kanada:
Átta ráðherrar falln-
ir á fjórum árum
Á þeim tæpu fjórum árum sem Brían Mulroney hefur gegnt
embætti forsætisráðherra Kanada hefur hann þurft að víkja átta
meðráðherrum sinum úr embættum vegna siðferðilegra hneykslis-
mála. Sá áttundi í röðinni var birgðamálaráðherrann, Michel
Coté, sem Mulroney vék úr embætti 2. febrúar s.l. vegna brots
á lagaskilareglum með því að gefa ekki upp 250.000 dollara (7,5
millj. ísl. kr.) lán frá vini sínum.
Nú þegar kosningar era fram-
undan er forsætisráðherr-
ann sjálfur önnum kafinn við að
reyna að kveða niður það óorð sem
íhaldsmenn viðurkenna að loði við
flokkinn - en sú skoðun er orðin
útbreidd hjá almenningi að hvorki
Mulroney né íhaldsflokki hans sé
treystandi.
í skoðanakönnun, sem gerð var
meðal kjósenda um land allt rétt
áður en Coté var vikið úr emb-
ætti, kom í ljós að aðeins 14%
aðspurðra töldu íhaldsflokk
Mulroneys sómakærastan stjóm-
málaflokkanna þriggja sem starf-
andi era í Kanada.
Fylgistapið hefur verið mikið
og erfítt fyrir Mulroney, sem
leiddi flokk sinn til stórsigurs í
kosningunum í september 1984,
en þá hlaut flokkurinn mesta
þingmeirihluta sem um getur í
sögu Kanada, 211 af alls 282
þingsætum í neðri málstofunni.
Nú benda skoðanakannanir til
þess að ef efnt yrði strax til þing-
kosninga tapaði íhaldsflokkur
Mulroneys annað hvort fyrir
Frjálslynda flokknum, sem er mið-
flokkur, eða fyrir flokki hægfara
sósíalista, Nýja demókrataflokkn-
um.
Kosningar í ár?
Mulroney ber að efna til þing-
kosninga eigi síðar en í september
1989, en venjulega kjósa forsætis-
ráðherrar í Kanada að láta kosn-
ingar fara fram á fjórða ári
kjörtímabilsins (sem er fímm ár)
svo þeir þurfi ekki að óttast
óvænta erfiðleika á lokamánuðum
kjörtímans. Frammámenn í
íhaldsflokknum höfðu spáð því
að efnt yrði til kosninga á þessu
ári, af því að þeir álitu vinsældir
flokksins komnar í lágmark og
þær gætu því ekki annað en farið
vaxandi á ný.
En brottrekstur Coté batt enda
á bjartsýni þeirra.
Sjálfur hefur forsætisráðher
rann viðurkennt: „Það er alltof
vægt til orða tekið að segja að
ég sé vonsvikinn." Andstæðingar
Mulroneys í stjómmálum segja
að hann geti sjálfum sér um
kennt, því að hann einn setji þær
siðferðisreglur sem ráðhermm
hans beri að virða.
í baráttunni fyrir kosningamar
1984 hét Mulroney því að skipa
íhaldsmenn í allar pólitískar stöð-
ur. Hann stóð við þetta fyrirheit
sitt og útbýtti vænum bitlingum
til náinna vina sinna. Sumir ráð-
herra hans virðast hafa dregið þá
ályktun af gjörðum hans að þeir
ættu fijálsan aðgang að nægta-
bmnni hins opinbera.
Coté-málið er nú í rannsókn
hjá lögreglunni eins og svo mörg
önnur. Annar ráðherra sagði af
sér eftir aðdróttanir um að hann
hefði fengið nána vini sína til að
annast opinberar framkvæmdir.
Þriðji ráðherrann var í fyrra kærð-
ur fyrir fjársvik í sambandi við
sölu lands til verktaka sem starf-
aði fyrir vamarmálaráðuneytið.
Sá §órði sætir gagnrýni á þingi
fyrir að hafa beitt þrýstingi til að
fá fyrirtæki til að standa undir
launagreiðslum til starfsfólks
hans í síðustu kosningabaráttu.
Fimmti fyrmrn ráðherrann var
sekur fundinn fyrir að hafa fjórtán
sinnum misnotað aðstöðu sína í
þágu fyrirtækis fjölskyldu sinnar.
Hin þijú hneykslismálin era
jarðbundnari, en þau snúast um:
* vamarmálaráðherra sem
braut öryggisreglur með þvi að
vera í sambandi við starfsstúlku
með purpurarautt hár í vínstúku
fatafelluklúbbs við NATO-bæki-
stöð Kanada í Vestur-Þýzkalandi,
* umhverfísmálaráðherra sem
lagði til að hafínn yrði námugröft-
ur í þjóðgarði,
* og loks er það svonefnt „Tu-
nagate" hneyksli þar sem fiski-
málaráðherra heimilaði sölu á
skemmdum niðursoðnum túnfiski
á innlendum neytendamarkaði.
Ráðherrar áminntir
Mulroney forsætisráðherra
segist hafa veitt meðráðherram
sínum áminningu, eins og hann
orðar það, í hvert skipti sem þessi
vandræðamál komu upp. Gagn-
lýnendur hans meðal stjómarand-
stæðinga halda því fram að for-
sætisráðherrann hafí losað sig við
vin sinn Coté til að hvítþvo sjálfan
sig. Hafa andstöðuflokkamir tveir
krafízt ítarlegrar rannsóknar á
því hvort Coté hafí veitt þeim sem
lánaði honum 250.000 dollara ein-
hver opinber hlunnindi.
Mulroney, sem hefur heitið því
að settari verði harðari hegðunar-
reglur fyrir ráðherrana gæti sjálf-
ur lent undir smásjánni fyrir að
virða ekki eigin reglur. I fyrra
kom dagblaðið Toronto Globe and
Mail upp um 324.000 dollara (9,7
millj. ísl. kr.) greiðslu sem hinn
nýkjömi forsætisráðherra hafði
þegið úr sjóði íhaldsflokksins árið
1984. Greiðsla þessi var ekki bor-
in undir félaga í íhaldsflokknum,
en fomstumenn í flokknum sögðu
að um lán væri að ræða. Pening-
ana notaði forsætisráðherrann til
að innrétta ráðherrabústaðinn og
§ölga skápum til að koma fyrir
öllum Gucci-skónum sem hann
hefur safnað sér.
Yfirmaður eftirlitsdeildar
stjómarráðsins, sem ber ábyrgð á
og hefur eftirlit með eignafram-
tali ráðherra hefur neitað að svara
því hvort forsætisráðherrann hafi
talið fram þetta einkalán í sam-
ræmi við þær reglur sem hann
hefur sjálfiir sett. Mál þetta á
eftir að valda forsætisráðherran-
um auknum erfíðleikum, því
reiknað er með að stjómarand-
staðan beri fram fyrirspum á
þingi á næstunni varðandi hugs-
anlegt brot hans á eigin siðferðis-
reglum.
Höfundur er blaðamaður hjá
brezka blaðinu The Obser-
ver.
Höfundur er þjóðháttafræðingur.