Morgunblaðið - 03.07.1988, Blaðsíða 14

14 B
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 3. JÚLÍ 1988

Hvað á að verða
um þetta land
u
600 þúsund hafa
flúid land
Það er enginn raunverulegur
mælikvarði til á mannlegar hörm-
ungar nema sú samúð sem þær
•velqa í hjörtum annarra, ekki síst
þeirra sem betur eru staddir. Tölur
segja mikið eða lítið eftir því hvem-
ig á það er litið. Hvaða tilfínningar
vekur það til að mynda að 3,3 millj-
ónir íbúa Mozambique þurfa á neyð-
arhjálp að halda að mati stjóm-
valda? 1,1 milljón er heimilislaus
vegna aðgerða skæruliða, sem er
betra ástand en var á síðasta ári,
þegar 1,6 milljónir vom heimilis-
lausar. 600 þúsund manns hafa flú-
ið Mozambique, þar af 400 þúsund
til nágrannalandsins Malawy, þar
sem þeir dveljast í flóttamannabúð-
um. Þá þarf matargjafír fyrir 2,6
milljónir manna í borgum og bæjum
landsins, þar sem komrækt í
landinu liggur að mestu niðri. Aætl-
að er að á þessu ári þurfí 94% undir-
stöðukoms, þ.e.a.s. maís, hveitis,
hrísgtjóna og dúrru, að koma utan-
lands frá, þar sem horfur em á að
innanlandsframleiðslan fullnægi
aðeins 6% af þörfínni.
Prakash Ratilal, ráðherra at-
vinnumála og formaður þeirrar
nefndar sem fer með yfírstjóm
neyðarhjálparinnar, segir að bráða-
birgðaaðstoð komi ekki að notum.
Líta verði þannig á að þetta ástand
vari til langs tíma og landið verði
að treysta á neyðarhjálp næstu ár-
in. Hann segir að gefendur hafí
áttað sig á langtímaþörfínni og auk
matar þurfí fræ, áhöld og búnað
til vatnsveitu bæði til áveitu og
neyslu. Þannig megi komast hjá því
að fólk verði háð hjálpinni til fram-
búðar.
Þjóð háð erlendri
aðstoð
uto fást einungis matvömr og það
virtist ekki vera skortur á þeim.
Búðir em örfáar og vömúrvalið
nánast ekkert. Það þjónar því litlum
tilgangi að skipta gjaldeyri í verð-
lausa mynt landsins, auk þess sem
það er að sjálfsögðu ólöglegt.
Suður-Afríka
styður skæruMða
Höfuðborgin ber ástandinu í
landinu skýrt vitni. Þar em engir
veitingastaðir og enga leigubíla að
hafa. Hafi menn ekki yfír bíl að
ráða í gegnum einhvem, sem er svo
lánsamur að eiga bíl, eða samtök,
sem starfa í landinu, er maður nán-
ast bundinn við hótelið, þar sem
hitinn er of mikill til þess að hægt
sé að ferðast um að ráði fótgang-
andi. Almenningsvagnar em fáir
og þeir sem ég sá vom ævinlega
troðfullir af fólki og tugir ef ekki
hundmð sem biðu á hverri biðstöð
vagnanna.
Öllum, sem ég ræddi við í Moz-
ambique um ástandið þar, bar sam-
sÆ&f'
yg
■ „RíðhúslA" í búðunum. Öll mlkllv.
þar með fulltrúum hjálparstofnana |
svœðlsbundna mállýsku og varð að
Það er alveg ljóst að þó svo
stríðinu væri lokið myndi það taka
töluverðan tíma fyrir landið að jafna
sig þannig að það geti staðið á eig-
in fótum. Landið var í sámm eftir
sjálfstæðisbaráttuna þegar styrjöld
skæmliða hófst og ekkert tækifæri
hefur gefíst til þess að græða þau
sár. Styijöldin hefur líka haft af-
drifaríkar afleiðingar fyrir gjaldeyr-
istekjumar, sem hafa farið minnk-
andi með hveiju árinu. Þannig
áætla stjómvöld að auka iðnaðar-
framleiðsluna um 20% á yfírstand-
andi ári. Takist það verður hún þó
ekki nema 65% af iðnaðarfram-
leiðslunni 1981, þar sem skæmliðar
hafa gert árásir á hvers kyns mann-
virki og eyðilagt þau. Verðbólgan
var 166% á síðasta ári og viðskipta-
jöfnuðurinn er óhagstæður um
meira en hálfan milljarð Banda-
ríkjadala, eða um sexfaldan útflutn-
ing landsins á þessu ári. Enginn
gjaldeyrir er fyrir hendi til kaupa
á matvælum og mismunurinn verð-
ur að koma í erlendri aðstoð.
Þessu fylgir auðvitað að vöm-
skortur er í landinu og gjaldeyri
þarf til þess að fá það sem vantar.
Sérstakar gjaldeyrisverslanir em
fyrir útlendinga og aðra sem hafa
gjaldeyri undir höndum og þar er
hægt að fá sumt það, sem Vestur-
landabúar telja til sjálfsagðra þæg-
inda. Gjaldeyrir gengur kaupum og
sölum á svörtum markaði fyrir
margfalt verð. Þannig var mér boð-
ið meira en fjórfalt gengi innan-
landsmyntarinnar fyrir dollarann. Á
markaðnum í höfuðborginni Map-
■ Lelðsögumaðurlnn Wllson Sllva tll vinstrl og fulltrúi neyð-
arhjálparstofnunar stjórnvalda f Marupa vlrða fyrir sór hvað
fólk hefur í matinn í búðum flóttamanna.
■ í höfuðstöðvum Klrkjuráðs Mozambique f Maputo. Konur
voru þar daglega á elnhvers konar námsstefnum og um miðj-
an dagin elduðu þaer sár saman mat f oplnni eldstó á svaeð-
Inu og borðuðu hann undlr beru loftl.
an um að stjómvöld í Suður-Afríku
stæðu að baki skæruliðum og
styddu þá með ráðum og dáð.
Ástæðan væri sú að hvíta minni-
hlutastjómin þar í landi gæti ekki
átt það á hættu að ríki undir stjóm
svartra sýndi að það gæti staðið á
eigin fótum og þannig orðið ógnun
stjómvalda þar. Þetta væri í raun
stefna þeirra gagnvart cllum ná-
grannaríkjum sínum. Þeim væri það
hins vegar ekkert kappsmál að velta
stjómvöldum í nágrannaríkjunum
úr sessi, en hentaði ágætlega að
draga mátt úr þeim með því að ala
á úlfúð og styðja við bakið á þeim
sem væm andvígir stjómvöldum.
Upphaflega var það stjóm Ians
Smiths í Ródesíu, nú Zimbabwe,
sem hóf stuðninginn við skæruliða
í Mozambique, enda hafði Mugabe,
núverandi forseti landsins, höfuð-
stöðvar sínar þar í baráttunni gegn
stjóm Smiths. Suður-Afríka tók
síðan við eftir að stjóm Smiths
hrökklaðist frá og hvíti minnihlut-
inn þar varð að láta völd sín í hend-
ur svartra.
Kornið malað f Marrupa.