Morgunblaðið - 29.01.1989, Síða 9

ábyrgðargjafinn undanskilur sig
ábyrgð á vissum göllum sem hann
annars bæri ábyrgð á. í þriðja lagi
undanskilur ábyrgðargjafi sig oft
ábyrgð á ýmsu tjóni eða fjárútlátum
sem gallinn getur haft í för með
sér. Abyrgðin tekur t.d. ekki til
kostnaðar við að flytja hlutinn til
viðgerðarstaðar eða til tjóns sem
hluturinn veldur á öðrum verðmæt-
um. Dæmi um þetta gæti verið
frystikista sem bilar. Ábyrgðin
næði þá t.d. ekki til skemmda á
matvælum sem í frystikistunni
kunna að hafa verið geymd, né til
kostnaðar við flutning frystikis-
tunnar á verkstæði ef það reynist
nauðsynlegt. Með þessu er hugsan-
legt að takmarkaður hafi verið rétt-
ur sem kaupandinn ella hefði skv.
kauplögum eða almennum skaða-
bótareglum.
Helsta heimildin um réttarstöðu
aðila í slíkum kaupum eru lög um
lausafjárkaup nr. 39/1922, einkum
42.-54. gr. Því fer fjarri að þar
sé hægt að fínna skýr og afdráttar-
laus svör við hugsanlegum ágrein-
ingi sem upp kann að koma í við-
skiptum kaupanda og seljanda. Því
er ekki alltaf ljóst hver staða aðila
er lögum samkvæmt. í 29. gr. laga
um verðlag, samkeppnishömlur og
óréttmæta viðskiptahætti nr.
56/1978 er að finna ákvæði þess
efnis að aðeins megi gefa út yfirlýs-
ingu um ábyrgð að hún veiti við-
takanda betri rétt en hann hefur
samkvæmt gildandi lögum. Þýðing
þessa ákvæðis hefur nokkuð vafíst
fyrir mönnum, einkum þegar þess
er gætt að lögin um lausaijárkaup
eru undanþæg, þ.e. aðilum er heim-
ilt að semja sig undan ákvæðum
þeirra. Spumingin er sú hvort það
er ekki einmitt það sem gerist þeg-
ar ábyrgðaryfírlýsing fylgir sölu-
hlut. í ljósi þess hefur framangreint
ákvæði verið talið harla lítils virði
þegar á hólminn er komið. A.m.k.
er hæpið hvort það dugir til að ýta
til hliðar ákvæðum í ábyrgðarskír-
teinum sem kunna að takmarka
óhæfílega rétt sem kaupandinn hef-
ur samkvæmt kauplögum. Væri
þörf á að taka þetta ákvæði til
endurskoðunar og kveða skýrar að
orði.
ORKUÞÖRF:
Kjörþyngd x 24 = nauðsynleg-
ur flöldi hitaeininga til að við-
halda eðlilegum efnaskiptum.
Dæmi: 60 kíló x 24 = 1440.
Kona sem vegur sextíu kfló
þarf u.þ.b. 1440 hitaeiningará
dag til að viðhalda kjörþyngd
sinni.
fítna. Það er ekkert áhlaupaverk
að losna við 10-20 kíló af fítu og
besta vömin er að fitna aldrei um
of.“
Setja má jafnaðarmerki á milli hálfs
kílós af líkamsfitu og u.þ.b. 3500
hitaeininga: borði maður 500 hita-
einingum minna en venjulega á dag
í eina viku léttist maður um hálft
kíló. Eins mun maður þyngjast um
hálft kíló á viku borði maður 500
hitaeiningum meira á sama tíma.
MORGUNBLAÐIÐ MAI\IÍ\ILÍFSSTRAUWIAR«lnnuÍ)agur2 9. JANÖAR' 1989 C: 9
JPETTT^ÆDl/Ættaveldi eba almenningseign?
Ættimar í
Eimskipafélaginu
Hinn 17. janúar nk. varð Eim-
skipafélag íslands 75 ára gam-
alt en það var í upphafi kallað óska-
bam þjóðarinnar og allir íslending-
ar sem vettlingi gátu valdið eignuð-
mmmmmmmmmm ust þar hlutabréf.
Nokkrir einstakl-
ingar og ættir
munu þó hafa átt
fleiri hlutabréf en
aðrir og hefur það
speglast í stjórn-
um félagsins æ
síðan.
Árið 1913 var
bráðabirgðastjóm kosin í hinu
væntanlega skipafélagi og var Thor
Jensen kaupmaður í Reykjavík kos-
inn formaður hennar. Sennilega
hafa Thor og böm hans keypt væn-
an skerf af hlutabréfum. Þau hafa
setið í stjómum félagsins síðan
1930 og tengdasonur. hans, Guð-
mundur Vilhjálmsson, var forstjóri
félagsins 1930—1962. Richard
Thors, sonur Thors Jensens, var
stjómarmaður 1930—1962 en þá
tók sonur hans, Thor R. Thors,
sætið. Hann lést 1986 og þá var
Thor Ó. Thors, sonur Ólafs Thors,
kosinn í stjómina. Thorsættin hefur
einnig tengst með óbeinum hætti
fleiri stjómarmönnum, m.a. í gegn-
um ætt Péturs Thorsteinssonar á
Bfldudal en afkomendur hans
mægðust mjög Thorsurum og einn-
ig Engeyjarætt. Ólafur Johnson
stórkaupmaður, sem átti sæti í
stjórninni 1914 til 1917, var t.d.
tengdasonur Péturs á Bfldudal og
Pétur Benediktsson sendiherra,
bróðir Bjarna og föðurbróðir Bene-
dikts stjómarmanna, sem getið er
hér á eftir, var tengdasonur Ólafs
Thors. Þá var Einar Baldvin Guð-
mundsson, stjórnarformaður
1954—1974 tengdafaðir Ólafs B.
Thors.
Þegar stofnun Eimskipafélagsins
var á döfínni árið 1912 tók Stúd-
entafélag Reykjavíkur visst frum-
kvæði og boðaði til borgarafundar
um málið. Málshefjandi á þessum
fundi var Benedikt Sveinsson al-
þingismaður. Hann settist ekki
sjálfur í stjórn en svili hans, Hall-
dór Kr. Þorsteinsson skipstjóri og
útgerðarmaður í Háteigi, sat í
stjóminni samfellt frá 1916 til
1953. Þeir vom kvæntir systrunum
Guðrúnu og Ragnhildi Pétursdætr-
um frá Engey. Árið 1954 var svo
Bjami Benediktsson ráðherra, son-
ur Benedikts og Guðrúnar, kosinn
í stjómina og sat hann til 1964.
Síðan 1986 hefur Benedikt Sveins-
son yngri, sonarsonur Benedikts
alþingismanns, setið í stjóminni.
Þessi fjölskylda hefur alla tíð tengst
Sjóvá sterkum böndum en Sjóvá
mun vera stærsti einstaki eignarað-
ili Eimskipafélagsins.
Einn af frumkvöðlum Eimskipa-
félagsins í upphafí var Garðar
Gíslason stórkaupmaður. Hann sat
í bráðabirgðastjóminni og síðan í
stjórn 1912-1914, 1920-1924 og
1926-1930. Síðan 1965 hefur
tengdasonur hans, Halldór H.
Jónsson arkitekt, átt sæti í
stjórninni og verið stjómarformað-
ur frá 1974. Hann og fjölskylda
hans munu eiga hlutabréf að verð-
mæti yfir 100 milljónir króna á
markaðsverði.
Bræðumir Pétur A. Ólafsson,
kaupmaður á Patreksfírði, og
Ragnar Ólafsson, kaupmaður á
Akureyri vom meðal ríkustu at-
hafnamanna landsins á fyrri hluta
aldarinnar. Þeir áttu góðan hlut í
Eimskipafélaginu. Pétur sat í stjóm
þess 1919 til 1929 og var stjómar-
formaður 1921 til 1924. Ekki mun
ætt þeirra bræðra hafa átt fulltrúa
í stjóminni aftur fyrr en Gunnar
Ragnars forstjóri á Akureyri tók
sæti í henni 1987. Hann er sonur
Ólafs Ragnars kaupmanns sem var
sonur Ragnars Ólafssonar.
Alls munu 43 einstaklingar hafa
setið í stjórn Eimskipafélagsins frá
upphafí og er það ekki há tala á
75 ára ferli. Fleiri ættartengsl er
hægt að rekja. Þannig áttu mágam-
ir Eggert Claessen lögfræðingur og
Jón Þorláksson verkfræðingur báðir
mikinn þátt í stofnun félagsins.
Eggert sat í stjórninni 1914 til
1950 og var stjómarformaður 1926
til 1950. Jón, mágur hans, sat í
stjórninni 1914 til 1930.
Þá má geta þess að Ingvar Vil-
hjálmsson útgerðarmaður sat í
stjórn 1967 til 1984. Þegar hann
hætti tók Jón Ingvarsson, sonur
hans, við og hefur setið síðan. Ein-
ar Baldvin Guðmundsson lögfræð-
ingur sat í stjóm félagsins 1950 til
1974 og var stjórnarformaður 1954
til 1974. Þegar hann dó tók Axel
lögfræðingur, sonur hans, sætið og
var í stjórninni til 1986.
Vestur-íslendingar áttu mikinn
þátt í stjóm Eimskipafélagsins og
tvo fulltrúa í henni allt frá 1916
til 1976. Þar gengu stjómarsætin
einnig í ættir. Ami Eggertsson,
fasteignasali í Winnipeg, átti sæti
í stjóminni frá 1916. Þegar hann
dó 1942 tók Ámi Eggertsson yngri,
sonur hans, við. Annar sonur hans,
Grettir Eggertsson, var kosinn í
stjórnina 1954 og sat þar til 1976
og hinn þriðji, Sigurður Hjalti Egg-
ertsson, settist í hana við lát Áma
bróðursíns 1969 ogsatþartil 1976.
Bæta má við að sá af núverandi
stjórnarmönnum sem lengst hefur
setið í stjóm er Pétur Sigurðsson
skipherra, sonur fyrsta skipstjóra
félagsins, Sigurðar Péturssonar á
Gullfossi. Hann hefur setið frá
1953.
Hér hefur verið tæpt á ættar-
tengslum í stjóm eins stærsta hluta-
félags íslendinga og ljóst er að eign-
arhald ætta og fyrirtækja á hluta-
bréfum hefur ráðið miklu um kjör
stjómarmanna. Hinu má svo velta
fyrir sér hvort það hefur orðið félag-
inu til góðs eða trafala.
eftir Guðjón
Frióriksson
Endorfín í stað ábótar
Mörgum reynist auðveldara að létt-
ast með því að borða stóra skammta
af hitaeiningasnauðri fæðu og færri
skammta af hitaeiningaríkri fæðu.
Þetta ættu þair að hugleiða sem
hyggjast ná af sér bumbunni. Og
eftirfarandi atriði jafnframt:
• Borðaðu nákvæmlega helmingi
minna af öllu en þú gerir núna. Þú
verður samt að gæta þess að fá öll
nauðsynleg efni; fyrst og fremst
ber að skera niður ábót og svokafl-
aðar „tómar hitaeiningar" sem enga
næringu veita.
•Gerðu áætlun fyrir hvem dag
með aðstoð hitaeiningatöflu.
• Skipuleggðu mataræðið með
hliðsjón af einhvers konar líkams-
rækt.
Ekki er ósennilegt að þriðji mögu-
leikinn sé árangursríkastur. Sumir
sérfræðingar halda því fram að
hægt sé að léttast með því að fylgja
ákveðnum megrunarkúr einvörð-
ungu, aðrir telja að besta leiðin til
að léttast sé að innbyrða færri hita-
einingar og halda sér í góðri líkams-
þjálfun með reglulegri líkamsrækt
af einhverjum toga.
Þar við bætist að rannsóknir á
tengslum líkamsræktar og heil-
brigðis hafa sýnt að sérhver klukku-
stund af líkamsþjálfun sé líklega
til að lengja ævina um þijár klukku-
stundir. Ljóst er að líkamsþjálfun
minnkar líkurnar á ótímabærum
dauðsföllum vegna hjarta- og æða-
sjúkdóma. Einnig dregur hún úr
skaðvænlegum áhrifum tóbaks-
reykinga og stuðlar að lækkun blóð-
þiýstings.
Síðast en ekki síst eykur líkams-
þjálfun framleiðslu endorfíns. Það
er náttúrulegt efni sem myndast
einkum í heila. Efnið deyfir sárs-
auka en hefur einnig áhrif á hug-
ann og tilfmningarnar. Það dregur
úr kvíða, eykur árvekni oggleði og
veitir góða slökun.
Læknastofa
Hef flutt læknastofu mína á 6. hæð í
Domus Medica. Nýr sími 19907. Stofutími verður
óbreyttur á St. Jósefsspítala, Hafnarfirði.
Gunnar Valtýsson,
sérgrein: Lyflækningar-hormóna- og efnaskiptasjúkdómar.
TILBOÐ ÓSKAST
i Ford Bronco „Eddie Bauer“ 4x4 árgerð ’87 (ekinn 10 þús. mílur), Jeep CJ-7
Renegade 4x4 tjónabifreið, árgerð ’85, ásamt öðrum bifreiðum er verða sýnd-
ar á Grensásvegi 9, þriðjudaginn 31. janúar kl. 12-15.
Tilboðin verða opnuð á sama stað kl. 16.
SALA VARNARLIÐSEIGNA