Morgunblaðið - 24.09.1989, Blaðsíða 22

m. q
MORGUNBLADjÐ . tyiENNINGARSTI
1989
MYNDLISTÆr Midbœjarkvosin najli alheimsins?
Korpúlfsstaðir
— hví ekki?
Korpúlfsstaðir!?
Miðstöð lista og menningar í Reykjavík framtíðarinnar?
En ... en þetta er Iengst upp í sveit! Eru ekki byggingarnar í
niðurníðslu, troðufúllar af gömlum skjölum og öðru drasli sem safii-
ast hefúr saman í gegnum tíðina? Listasafn þarna, Iangt utan við
bæinn?
eftir Eirík
Þorlóksson
Þannig hafa eflaust margir
hugsað, þegar fréttist að stefnt
væri að því að byggja Korpúlfsstaði
upp sem lista- og menningarmið-
stöð Reykjavíkur í náinni framtíð.
bhbm Korpúlfsstaðir
sjást á leiðinni út
úr bænum, eða
áður en komið er
aftur til sjálfrar
höfuðborgarinnar;
þannig tengja
flestir staðinn
frekar sveit en
þéttbýli, þrátt fyr-
ir þá staðreynd að þetta fyrrum
stórbýli er innan borgarmarkanna,
og eign borgarinnar.
En þegar betur er að gáð, hefur
þessi áætlun margt til síns ágætis.
Staðurinn hefur eiginiega beðið eft-
ir viðeigandi hlutverki, allt frá því
búskap var hætt þar fyrir meira en
tuttugu árum. Hús án hlutverks er
eins og líf án markmiðs, frekar til-
þrifalítið. Líkt og markmið gefa
lífinu tilgang, mun nýtt hlutverk
gefa Korpúlfsstöðum nýtt líf.
Byggingarnar sjálfar eru athygl-
isverðar, reisulegar og mjög traust-
byggðar. Vegna fyrra hlutverks eru
þarna stór, óinnréttuð rými, sem
snjallir arkitektar hljóta að geta
skipulagt þannig að þau falli vel
að nýjum þörfum. Hugmyndirnar
eru fljótar að koma; sýningarsalir
á hlöðuloftinu, listaverkageymslur
í ijósinu, vinnustofur í haughús-
inu ... Möguleikarnir eru miklir og
margvíslegir.
Jafnframt er það ótvírætt kost-
ur, að nú er stórt svæði umhverfis
óbyggt og lítt skipulagt. Vegna
þess er mögulegt að leggja þarna
skrúðgarða og útivistarsvæði, sem
falla vel að hlutverki staðarins og
auka þannig nýtingu Korpúlfsstaða
fyrir alla sem þangað munu sækja.
Helstu andmæli gegn þessum
fyrirætlunum eru væntanlega þau,
að Korpúlfsstaðir séu allt of langt
í burtu frá miðborg Reykjavíkur til
að þar geti nokkum tíma orðið sú
aðsókn sem þarf til að skapa lif-
andi listamiðstöð; þetta verði aldrei
annað en dýrt draugahús. — Þessi
röksemd er rugl. Það er kominn
tími til að vesturbæingar og aðrir,
sem vart sjá austur yfir læk, geri
sér grein fyrir því að miðbæjarkvos-
in er ekki nafli alheimsins, og hefur
í raun aldrei verið. Nú þegar býr
meira en þriðjungur Reykvíkinga
austan og sunnan Elliðaárdals, og
þungamiðja höfuðstaðarinser sífellt
að flytast austar. Listasafn borgar-
innar á Kjarvalsstöðum er í austur-
bænum; Borgarleikhús er austan
Kringlumýrarbrautar; íþróttasvæði
borgarinnar er enn austar, í Laug-
ardalnum; og oft hafa Elíiðaárnar
verið nefndar perlan í miðri höfuð-
borginni.
í þessu samhengi má benda á
að eitt þekktasta og jafnfram vin-
Hin ríkulega alda-
gamla miðbygging í
Louisiana-safninu
þjónar enn sínu hlutverki.
Korpúlfsstaðir
— gífuriegir möguleikar.
• I m MHHI
sælasta listasafn á Norðurlöndum
er ekki staðsett í höfuðborg, heldur
nokkuð fyrir utan hana. Hér er um
að ræða Louisiana-safnið í
Humlebæk við Eyrarsund, rétt
norðan Kaupmannahafnar. Þetta
safn var stofnað sem sjálfseignar-
stofnun fyrir rétt rúmum þremur
áratugum, og byggðist út frá meira
en 125 ára gamalli miðbyggingu,
sem enn þjónar sínu hlutverki í
safninu. Louisiana hefur þróast í
að verða eitt besta safn Norður-
Evrópu á sviði myndlistar á tuttug-
ustu öld, og nýtur í starfi sínu mik-
ils stuðnings einstaklinga, félaga
og stofnana, sem styrkja sýningar-
hald jafnt sem listaverkakaup. Þar
eru ekki aðeins hýstar merkilegar
listsýningar, heldur einnig tónleik-
ar, leiksýningar, fundir og ráðstefn-
ur. Þetta er lifandi staður í fallegu
umvherfí, sem alltaf er gaman að
heimsækja.
Er nókkuð sem mælir á móti því
að Korpúlfsstaðir geti orðið slík
miðstöð í framtíðinni, og efli þannig
lista- og menningarlíf í landinu?
Vissulega standa öll efni til þess,
að þá er bara að vona að vel takist
til við allar framkvæmdir. Öllum
hlutaðeigandi skal óskað góðs
gengis.
BLÚS7/vert var kjörhljóbfœri
hóruhúsanna?
Hnefaleikar
ogblús
BLÚSINN var í árdaga tónlist fyrir undirokaða þræla; einskonar
samsteypa úr skemmtitónlist hvítra og afrískum rytma. Hann var
sunginn til að veita hugarfró og leysa trega, en ekki síður til að
vekja kátínu og gleði og sem undirspil fyrir fyllerí og skemmtan.
Kassagítar var kjörhljóðfæri
blúsins, enda hægt um vik að
bera hann með sér og hann tiltölu-
lega ódýr. í hórukössum og krám
sem svertingjar sóttu var hinsvegar
torvelt að láta
heyrast í gítar fyr-
ir drykkjulátum og
píkuskrækjum.
Þar var píanóið
það eina sem
dugði.
Píanóblúshetj-
urnar voru legíó
sem vonlegt er, en
flestar þeirra eru löngu fallnar frá;
menn eins og Henry Roeland „Prof-
essor Longhair" Byrd, Walter Dav-
is, „Big“ Maceo Merriweather,
Leroy Carr og Peter „Memphis
SIim“ Chatman. Einn af þeim bestu,
Champion Jack Dupree, er þó enn
á lífi og enn að spila og taka upp
plötur, kominn vel á áttræðisaldur.
Willian Thomas Dupree fæddist
í New Orleans í júlí 1910. Faðir
hans var hvítur og frönskumæl-
andi, en móðir hans var kynblend-
ingur indíána og svertingja. Hjóna-
bandið var litið hornauga af hvítum
ofstækismönnum og þegar Dupree
var tveggja ára kveiktu liðsmenn
Klu Klux Klan í heimili hans og
foreldrar hans brunnu inni. Dupree
var sendur á upptökuheimili (sama
heimili og Louis Armstrong var
sendur á sem unglingur) og þar
lærði hann að leika á píanó og
syngja. Fjórtán ára hafði hann
fengið nóg af heraganum sem ríkti
á heimilinu og strauk. Hann hafðist
við í hafnarhverfi New Orleans og
framfleytti sér með betli og því að
syngja á krám í hverfinu sem ekki
voru par fínar. Með tímanum fékk
Dupree mikinn áhuga á hnefaleik-
um, enda lífsbaráttan hörð við höfn-
ina. Hann lagði stund á íþróttina
og fór að fara í keppnisferðalög
víða um Suðurríkin. Sem hnefaleik-
ari þótti Dupree efnilegur í meira
lagi og þaðan er viðurnefnið
„Champion Jack“ komið. í einu
slíku ferðalagi kynntist hann Leroy
Carr, sem þá var mikil stjarna og
taldi hann á að helga sig tónlist-
inni. 1940 tók Dupree upp sín fyrstu
lög fyrir Okeh-útgáfuna í Chicago,
en ári síðar var hann kallaður í
herinn. Hann hélt þó áfram að fást
við tónlistina og tók upp í leyfum
fyrir ýmsa útgefendur. Þegar hann
losnaði úr hernum flutti hann til
New York og starfaði þar sem
matsveinn meðan hann var að koma
undir sig fótunum í tónlistinni á ný.
1958 var LP-platan orðin allsráð-
andi og Dupree tók upp tvær slíkar
fyrir Atlantic. Önnur var tekin upp
í New York, en hin í London, þar
sem hann var á tónleikaferð um
Evrópu. Það fór fyrir Champion
Jack eins og svo mörgum öðrum
litum bandarískum tónlistarmönn-
um að þegar þeir fóru til Evrópu
og kynntust því hvernig komið var
fram við blakka tónlistarmenn þar
fluttu þeir snimhendis yfír hafíð og
sneru helst ekki til Bandaríkjanna
aftur. 1960 settist Dupree að í Sviss
og síðan hefur hann búið í Bret-
landi, Danmörku og Svíþjóð, en býr
nú í Þýskalandi. Á Evrópuárunum
hefur Dupree hljóðritað ótal plötur,
sem flestar bera þess merki að ald-
urinn er að færast yfir hann. Það
hefur orðið til þess að margir blús-
áhugamenn hafa afskrifað hann
sem blússöngvara og þá gleymt því
að það sem hann tók upp á árunum
fram undir 1955 er á meðal besta
píanóblús sem festur hefur verið á
vínyl.
Besta leiðin til að sannfærast um
það er að verða sér út um Inter-
state-plötumar Junker Blues og
The First 16 Sides for Joe Davis.
Á Junker Blues em fyrstu lögin sem
Dupree tók upp, frá 1940/41. í
þeim segir hann meðal annars frá
fangelsisvist í Angola Blues og
Chain Gang Blues, kókaín-, heróín-
og marijuananeyslu í Junker Blues
og Weed Head Woman, berklum í
Bad Health Blues og næringar-
skorti fátækra hvítra og svartra í
Warehouse Blues. (Þess má geta
hér að annar píanóleikari frá New
Orleans, Fats Domino, samdi nýjan
texta við Junker Blues, tók upp sem
eigið lag undir nafninu Fat Man
og var frægur fyrir.) Á Junker
Blues heyrist að Dupree var ekki
síður snjall textahöfundur en píanó-
leikari og söngvari. Á The First 16
Sides for Joe Davis má og heyra
að hann var hugvitssamur, því þar
á eru lögin FDR Blues, sem harmar
andlát Roosevelts, og God Bless our
new President, sem fagnar Harry
Truman sem nýjum forseta. Þessi
tvö lög voru samin og tekin upp á
methraða og komu út tveimur vik-
um eftir forsetaskiptin.
eftir Átna
Motthíasson