Morgunblaðið - 18.01.1990, Blaðsíða 26

26
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 18. JANÚAR 1990
„Sameiginleg' sjávar-
útvegsstefiia“ EB
nær ekki til Islands
— bara til ráðherra sem betur fer!

Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Aðstoðarritstjóri
Fulltrúarritstjóra
Fréttastjórar
Auglýsingastjóri
Árvakur, Reykjavík
Flaraldur Sveinsson.
MatthíasJohannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Björn Bjarnason.
Þorbjörn Guðmundsson,
BjörnJóhannsson,
Árni Jörgensen.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson,
Ágúst Ingi Jónsson.
Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 691100. Auglýsingar:
Aðalstræti 6, sími 22480. Afgreiðsla: Kringlan 1, sími 83033. Áskrift-
argjald 1000 kr. á mánuði innanlands. í lausasölu 90 kr. eintakið.
Tækifæri, sem má
ekki glutra niður
Senn líður að því, að aðilar
vinnumarkaðar taki af
skarið um það, hvort þeir
treysti sér til að gera nýjan
kjarasamning á þeim lágu
nótum, sem um hefur verið
talað undanfarna mánuði.
Þær umræður hafa átt þátt
í því að skapa vissa eftir-
væntingu og bjartsýni um,
að nú fari að rofa til í efna-
hags- og atvinnumálum. Fari
svo, að samningagerðin renni
út í sandinn og þessi tilraun
til þess að gera skynsamlega
samninga við ríkjandi að-
stæður mistakist er óhætt að
fullyrða, að það mundi valda
miklum vonbrigðum meðal
almennings.
Einhver kann að segja, að
það geti ekki valdið fólki von-
brigðum, að kjarasamningar,
sem byggjast á litlum, sem
engum kjarabótum, fari út
um þúfur. Sannleikurinn er
hins vegar sá, að íslendingar
þekkja orðið gang þessara
mála mjög vel. Launþegar
vita, að verði samið um mikl-
ar kauphækkanir, fylgja
verðhækkanir í kjölfarið og
ný kollsteypa í efnahagsmál-
um með nýrri verðbólguöldu
og vaxandi atvinnuleysi. Þess
vegna binda menn miklar
vonir við þær samningavið-
ræður, sem nú standa yfir.
Það er alveg augljóst, að
fyrir þann mikla fjölda laun-
þega, sem glímir við erfiðar
skuldir vegna húsnæðis-
kaupa er umtalsverð nafn-
vaxtalækkun í kjölfar minnk-
andi verðbólgu mun meiri
kjarabót, en kauphækkanir,
sem kalla yfir okkur nýja
verðbólguöldu. Með sama
hætti er nafnvaxtalækkun
þýðingarmikil fyrir atvinnu-
fyrirtækin í landinu og dreg-
ur mjög úr útgjöldum þeirra
vegna fjármagnskostnaðar.
Fyrir þá einstaklinga og fyr-
irtæki, sem ekki búa við mikl-
ar skuldir er þjóðfélag lítillar
verðbólgu mun eftirsóknar-
verðara en þjóðfélag óða-
verðbólgu.
Af þessum sökum skiptir
miklu fyrir bæði launþega og
atvinnulífið, að kjarasamn-
ingar verði gerðir á þeim
grundvelli, sem talað hefur
verið um að undanförnu.
Vissulega er það erfitt hlut-
verk fyrir forystumenn
verkalýðsfélaganna að
standa frammi fyrir félags-
mönnum sínum og viður-
kenna, að ekki séu forsendur
fyrir kjarabótum. Það þarf
hugrekki til þess að leggja
spilin á borðið fyrir framan
félagsmenn verkalýðsfélag-
anna, en hér skal óhikað full-
yrt, að betri jarðvegur er fyr-
ir því innan verkalýðssam-
takanna nú en nokkru sinni
fyrr. í raun og veru gefst nú
einstakt tækifæri til þess að
ráða niðurlögum verðbólg-
unnar og koma á skynsam-
legri efnahagsstjórn í
landinu.
Eftir stendur eins og jafn-
an áður hlutur ríkisins. Al-
menningur tekur það óstinnt
upp, að á sama tíma og laun-
þegar hafa tekið á sig gífur-
lega kjaraskerðingu og at-
vinnufyrirtækin hafa barizt
við mikinn samdrátt í umsvif-
um, hefur ríkið sjálft, hvorki
sýnt gott fordæmi né fylgt á
eftir. Það er hér sem stjórn-
málamennirnir verða að taka
til hendi. Það á ekki að vera
stjómmálamanni til fram-
dráttar að leggja fram tillög-
ur um óraunhæf útgjöld. Það
á að vera stjómmálamanni
til framdráttar að leggja
fram tillögur um sparnað og
niðurskurð í hinu opinbera
kerfi. Skattgreiðendur þurfa
að láta stjómmálamennina
finna, að þeir meta þá síðar-
nefndu en ekki þá, sem hafa
ekki getað tileinkað sér
breyttan hugsunarhátt varð-
andi meðferð almannafjár.
Þeir forystumenn atvinnu-
lífs og launþega, sem nú sitja
við samningaborðið mega
ekki gefast upp við það erfiða
verkefni, sem þeir hafa tekið
sér fyrir hendur. Nú er tæki-
færi, sem við megum ekki
glutra niður.
Með skynsamlegum kjara-
samningum nú getum við
lagt gmndvöll að nýrri fram-
farasókn fram að aldamót-
um, með batnandi lífskjömm
alls almennings. Mistakist
þessi samningagerð heldur
kjaraskerðingin áfram.
eftir EyjólfKonráð
Jónsson
Af einhverjum ástæðum, mér
óskiljanlegum, hafa deilur risið um
það hvort „sameiginleg sjávarút-
vegsstefna" Evrópubandalagsins
nái til ríkja utan þess og jafnvel
hefur verið seilst til þeirra raka að
Rómarsáttmálinn frá 1957 fjalli um
þetta efni. Utanríkisráðherra hefur
sagt, líklega í háifkæringi, að ég
væri „eini maðurinn sem uppi er
núna í veröldinni sem hefur þá
prívatskoðun að hin sameiginlega
fiskveiðistefna Evrópubandalagsins
sé ekki til og neitar því í þingræðu
eftir þingræðu". Auðvitað hefur
mér lengi verið kunnugt um hana
og Rómarsáttmálann, en þessi
„stjórnarskrá" Evrópubandalagsins
eða stjómlög á henni byggð ná
bara ekki til Islands, að minnsta
kosti ekki ennþá ekki frekar en
landbúnaðarstefnan.
í umræðum á Alþingi 19. desem-
ber sl. um Evrópumálefni vék Hall-
dór Ásgrímsson sjávarútvegsráð-
herra allhastarlega að mér og þeim
orðum mínum að ekkert það væri
í reglum bandalagsins sem segði
að fiskveiðiheimilda skyldi krefjast
við gerð viðskiptasamninga. Honum
neyddist ég til að svara m.a. eftir-
farandi orðum sem ég tel nauðsyn-
legt að koma á framfæri í von um
að öllu tali um veiðiheimildir hér
við land, hvort heldur er gagn-
kvæmra eða sjálfstæðra, linni:
„Hæstvirtur forseti. Það má
kannski segja að tímamót séu í
samskiptamálum Vestur-Evrópu á
þessum degi og þar með samskipt-
um okkar við Evrópuríki. Einmitt
núna á þessari stundu er utanríkis-
ráðherra okkar að ganga frá sam-
komulagi um framhald viðræðna
EB og EFTA eins og allir vita...
Ég vil byija á því að taka fram
að stefna míns flokks, Sjálfstæðis-
flokksins, er alveg skýr í þessum
málum. Við styðjum að samkomu-
lag sé gert um áframhald viðræðna
EFTA og EB, buðumst raunar til
að standa að formlegri samþykkt
um það efni sem ekki hefur verið
þegið og er út af fyrir sig ekkert
við því að segja. Þegar að samning-
um kemur, og ég tala nú ekki um
þegar að lyktum þeirra kemur, þá
verður það mál auðvitað borið und-
ir Alþingi þannig að þó þessu góða
boði okkar hafi verið hafnað erum
við ekki að erfa það.
Að hinu leytinu teijum við alveg
ljóst að taka beri upp viðræður til
að undirbúa beinar samningavið-
ræður við Evrópubandalagið í sam-
ráði við utanríkismálanefnd um við-
auka við bókun 6 frá 1972 eða um
viðskiptamálefni Islands og Evr-
ópubandalagsins...
Það kom mjög flatt upp á mig
að hæstvirtur sjávarútvegsráðherra
skyldi hér í ræðu sinni enn túlka
sjónarmið sem ég tel fráleit og ekki
styðjast við nokkpa stoð. Það kom
líka flatt á mig að hann segir að
nú, nánast í gær eða dag, hafi
hann rætt við samstarfshóp at-
vinnurekenda í sjávarútvegi var það
ekki það sem ráðherrann átti við?
— og þeir væru sér nokkurn veginn
sammála um að ekkert hastaði að
taka upp samningaviðræður um
þann gífurlega óhag sem við höfum,
ég nota það orð, óhag, í tvíhliða
viðskiptum við Evrópubandalagið.
Það tollar okkar vörur en við seljum
þeirra vörur án tolla. Þetta veit ég
að ráðamenn í Evrópubandalaginu
munu vilja skoða og þess vegna er
mjög brýnt að Alþingi afgreiði til-
lögu til þingsályktunar sem ég flyt
ásamt Kristínu Einarsdóttur og
Ragnhildi Helgadóttur. Sú tillaga
er einföld í sniðum. Hún fæddist
raunar í löngum umræðum á ut-
anríkismálanefndarfundum sem
stóðu fram á nótt þar sem ég vissi
ekki betur en menn ætluðu að reyna
að slíðra sverð og byija að tala af
einhveiju viti um þessi mál.. .
En svo að ég Ijúki nú við að yfir-
fara það sem sjávarútvegsráðherra
sagði hér áðan, að við værum ekki
í stakk búnir til að hefja tvíhliða
viðræður við Evrópubandalagið,
ekki í stakk búnir til þess. Og
ástæðurnar eru fjórar sagði hann:
Viðræður milli EB og EFTA. Þær
halda auðvitað áfram alveg burtséð
frá því hvort við ræðum við Evrópu-
bandalagið. Við höfum fullan rétt
til þess. Þeir hafa meira að segja
æ ofan í æ óskað eftir „díalóg“ við
okkur. Það hefur verið gert núna
árum saman og það hafa verið
æðstu menn sem það hafa gert.
Það hefur t.d. verið de Clercq.
Sjávarútvegsráðherra talaði um
að við hefðum einhvern tímann ver-
ið að ræða við einhveijar sjávarút-
vegsnefndir Evrópubandalagsins.
Allt frá 1976, þegar talað var um
bókun 6, er það Gaston Thorn, for-
seti ráðherraráðs EB, sem við okk-
ur ræddi. Og að Evrópubandalagið
krefjist veiðiheimilda Jyrir við-
skiptasamninga, það stendur hvergi
stafur um það og hefur aldrei gert
í okkar viðræðum fýrr nema þá
núna upp á síðkastið, síðustu miss-
eri. Því hefur alltaf verið neitað,
aldrei komið til greina. Það eru
ekki tvíhliða viðræður þó að ein-
hveijir mgnn hittist, einstaklingar,
þó þeir séu með ráðherraembætti.
Það eru tvíhliða og beinar viðræður
við bandalagið sjálft sem stofnun
sem farið er fram á og sjálfsagt
er að uppfýlla.
Ekki er hægt að benda á eitt
einasta dæmi neins staðar um að
það sé stefna Evrópubandalagsins
að alltaf þegar samið er um við-
skipti skuli veiðiréttindi koma í
staðinn. Hvernig getur mönnum
dottið þessi endaleysa í hug? Um
hvað er verið að semja við Sviss-
lendinga, Austurríkismenn, Ung-
veija og Tékka? Ætlar EB að fá
fiskveiðiréttindi fyrir tollaréttindin?
Þetta dæmi gengur bara ekki upp.
Menn verða að hætta að hugsa
svona. Við fáum náttúrlega enga
samninga við menn sem við ætlum
ekkert að semja við ef við erum að
bjóða þeim veiðiréttindi, sem aldrei
verða föl.
Síðan var annar liðurinn: Jafn-
framt er það Ijóst að það sem stað-
ið hefur í vegi er sjávarútvegsstefna
Evrópubandalagsins, sem hefur
uppi kröfur um fiskveiðiréttindi í
staðinn fyrir aðgang að mörkuðum.
Hvar eru þessar kröfur nema í hug-
arheimi ráðherranna? Ég hef ekki
séð eða heyrt neinn setja fram kröf-
ur um fiskveiðiréttindi á íslands-
miðum. Það er bara í þessum sal
sem verið er að tala um þessa enda-
leysu.
Það þriðja var: Líklegt er að sjáv-
arútvegshagsmunir verði mjög uppi
ef við förum að ræða viðskiptamál
og tollamál við Evrópubandalagið.
Ég óskaði eftir greinargerð, að ut-
anríkisráðuneytið útvegaði greinar-
gerð um gang mála í kerfi Evrópu-
bandalagsins. Þá greinargerð fékk
ég raunar sjávarútvegsráðherra
líka. Það er flókinn gangur mála
þar, það er alveg rétt. Eg er auðvit-
að búinn að afhenda þetta öllum í
Evrópustefnunefnd sem nú starfar
að þessum málum. Líklega er rétt
að lesa þessa skýrslu sendiráðsins
upp hér, með leyfi forseta, þannig
að menn sjái að það er ekki sjávar-
útvegsráðuneyti sem ræður öllum
málum þarna, tollamálum og við-
skiptamálum, aldeilis ekki. En
skýrslan hljóðar þannig:
„Allar aðgerðir, ákvarðanir og
tilkynningar framkvæmdastjórnar
EB eru gerðar í nafni hennar allrar
og ber hún sameiginlega ábyrgð á
þeim. Því eru allar ákvarðanir bom-
ar undir allar aðalskrifstofurnar 23.
Þetta á ekki síst við þegar fram-
kvæmdastjórnin gerir tillögur til
ráðsins um samningsumboð sér til
handa við þriðju ríki...
Ég ætla nú aðeins að stytta mál
mitt og lesa niðurlagið en skýrslan
er aðgengileg hveijum sem vill hafa
hana. Niðurlagið er svona:
„Ef hins vegar er um að ræða
meiri háttar viðskiptasamninga þar
sem gæta verður jafnréttis milli
margra ólíkra þátta tekur utanríkis-
málaskrifstofan yf ir oddahlutverkið
og gengur frá samningum ei} að
sjálfsögðu í samráði við viðkomandi
faglegar skrifstofur."
Þetta er nú mergurinn máls-
ins .. .
Það fjórða sem hæstvirtur ráð-
herra nefndi var að sjávarútvegs-
skrifstofan væri í gegnum tíðina
fyrst og fremst í forsvari, t.d.
1972-1976. Hún kom hvergi nærri.
Það voru æðstu menn bandalagsins
sem voru þá líka raunar að leysa
deilu á milli aðildarríkis að Evrópu-
bandalaginu, Bretlands, og íslend-
inga. Menn þekkja allir hér inni
sögu bókunar 6. Þar voru æðstu
menn Evrópubandalagsins að verki
en engin sjávarútvegsskrifstofa.
Jafnframt yrði rætt um tolla, segir
ráðherra. Tollar heyra alls ekki
undir sjávarútvegsskrifstofuna.
Þeir heyra undir, eins og ég var
að lesa upp, deild XXI.
Ég skal ekki hafa fleiri orð um
þetta. Þessi ummæli sjávarútvegs-
ráðherra hafa vissulega valdið mér
gífurlegum vonbrigðum. Ég hélt
fyrir nokkru þegar við ræddum
saman um þessi mál að sættir
mættu takast um að vera ekki að
deila um þetta, svona sjálfsagðan
hlut, og ég vonaði að það mundi
niður falla og af minni hálfu gerir
það það. Mér ‘finnst ekki sæmandi
að vera að rífast um þetta lengur,
þetta liggur allt fyrir. Við getum
hvenær sem er orðið við óskum
Evrópubandalagsins um „díalóg-
inn“ sem þeir hafa verið að tala
um, m.a. de Clercq hér í Reykjavík
1986, margsinnis í mín eyru ...
Ég kemst ekki hjá því að fá að
lesa hérna upp örfáar línur eftir
Jakob Jakobsson. Hann fjallar um
fiskveiðiréttindi, að sjálfsögðu, um
fiskveiðar. Hann segir hér fyrir viku
síðan, með leyfi forseta:
„Nú er gegndarlaus ofveiði
stunduð í Norðursjó og ber Evrópu-
bandalagið alla ábyrgð á henni.
Reynsla okkar af stjórn þeirra á
fiskveiðum er skelfileg. Við erum
hreinustu englar samanborið við þá.
Ef Evrópubandalagið verður látið
hafa forsjá með fiskveiðum við ís-
landsstrendur, þá hika ég ekki við
að segja að fiskimiðin okkar verða
einskis virði innan fárra ára.“
Það er gegndarlaus ofveiði í land-
helgi Evrópubandalagsríkjanna. Og
hvað er þar við lýði? Það er hin
sameiginlega fiskveiðistefna Efna-
hagsbandalagsins sem allir eru að
tala um. Hún er á milli bandalags-
ríkjanna sjálfra, ekki út á við, það
ættu menn að fara að skilja. Þessi
sameiginlega fiskveiðistefna er að
eyðileggja alla stofna undan strönd-
Eyjólfur Konráð Jónsson
„Hvernig sem á málið
er litið er tvennt alveg
ljóst: Við höfiim algjör-
lega fijálsar hendur til
að semja við EB um við-
skipta- og tollamál, og
fiskveiðimál eru aðeins
nefiid í örfáum þess
aragrúa samninga sem
bandalagið hefur gert.
Þar er um algjörar und-
antekningar að ræða en
undir engum kringum-
stæðum reglu.“
um Vestur-Evrópu. Það er þess
vegna sem við eigum ekki undir
neinum kringumstæðum að
óbreyttum aðstæðum að ýja að því
að við ætlum að ganga í bandalag-
ið. Við fengjum kannski einhver
sérréttindi til fiskveiða fýrst eftir
að við værum orðnir aðilar að
bandalaginu en það mundi fljótt
hverfa. Þá yrði hin sameiginlega
fiskveiðistefna Evrópubandalags-
ins, sem rakin er allt aftur til Róm-
arsáttmálans sem var samþykktur
1957, virk. Það er enn þá verið að
vitna í hann um sameiginlega fisk-
veiðistefnu sem á að ná hér norður
til íslands þó að við höfum aldrei
sótt um neina aðilda að þessu sam-
eiginlega bandalagi. Það er um
þetta sem málið snýst og ég hélt
að ég þyrfti ekki að orða það hér
nú ...
Eins og komið hefur fram í ræð-
um margra manna eru umbylting-
arnar í Evrópu svo örar að menn
fylgjast þar varla með. Þess vegna
er alveg fráleitt að vera að tala um
einhveija stefnu eða ákvarðanir
sem teknar hafa verið um að miða
við árið 1992 eða 1993 eða eitthvað
slíkt, að ekkert geti gerst fyrr, vitna
jafnvel aftur í Rómarsáttmálann
1957, að allt sé óbreytt síðan þá.
Breytingarnar eru svo örar að
við megum hafa okkur öll við að
fylgjast með því sem er að gerast.
Nú síðast er það að á þessari stundu
er hvorki meira né minna en ut-
anríkisráðherra .Sovétríkjanna,
Shevardnadze, í heimsókn hjá Atl-
antshafsbandalaginu, aðalstöðvum
þess í Brussel, þessari frægu Bruss-
el sem allt snýst um nú um þessar
mundir.
Við skulum þess vegna ekki bíta
okkur í.eitthvað sem var rétt í gær
eða fyrradag eða hittiðfyrradag.
Við skulum líta á staðreyndimar
eins og þær eru. Það er allt galopið
í Evrópu í dag, allt saman. Allar
viðræður er hægt að taka upp hvaða
nafni sem þær nefnast. Þó að allt
sem sagt hefur verið um erfiðleika
við að taka upp tvíhliða, beinar,
formlegar viðræður við EB kynni
að hafa verið satt fyrir tveim, þrem
eða fjórum mánuðum, þá er það
allt saman fokið út í veður og vind.
Það er talað um hvað sem er, hvar
sem er. Við eigum að taka þátt í
þeim viðræðum, auðvitað formleg-
um, benda á það algera réttlætis-
mál að við sitjum við sama borð í
tollamálum og viðskiptamálum og
Evrópubandalagið nýtur gagnvart
okkur. Að það ríki jafnrétti. Það
er einmitt það sem þeir eru alltaf
að segja, eitthvað í staðinn fyrir
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 18. JANÚAR 1990 27
_____, - .. , - . - ____________________________
Varnir gegn olíumengunarslysum;
Olíufélögin endurbyggja
tvær til fjórar birgða-
stöðvar hvert á ári
Þarf að setja meiri kraft í verkið, segir siglingamálastjóri
Mariane Danielsen á strandstað við Grindavík í janúar 1989. Við
þetta strand varð eitt mesta olíumengunarslys við ísland hin síðari
ár, þegar um 160 þúsund lítrar af olíu runnu úr skipinu.
eitthvað. Þegar við erum búnir að
opna okkar markað fyrir þeirra
vörur, þá eru þeir skyldugir eftir
sínum eigin kenningum að opna
sinn markað fyrir okkar vörur. Ef
það er tollfrelsi á þeirra vörum hér,
á eftir kennisetningunni að vera
tollfrelsi á okkar vörum hjá þeim.
Það er gagnkvæinnin. Og ef menn-
irnir geta ekki skilið þetta þá skilja
þeir ekki neitt.
En ég segi aftur, reynum nú að
setja þessar deilur niður og samein-
umst um að vinna þetta mál og
komast að niðurstöðu. Það hafa oft
verið heitar deilur á Alþingi íslend-
inga um utanríkismál og miklu heit-
ari en við höfum kynnst hér. Hér
held ég að sé meira og minna um
misskilning að ræða. En í svo til
öllum tilfellum hefur Alþingi borið
gæfu til þess, t.d. í landhelgismál-
unum og í öllum hafréttarmálunum
sem við höfum verið að vinna stór-
sigra í á síðustu 12 árum, Jan-
Mayen-málin bæði og fiskveiðirétt-
indin og landgrunnsréttindi á
Reykjaneshrygg, Rockall-svæðið
o.s.frv., allt saman samþykkt ein-
róma á Alþingi og enginn þurfti að
rífast um það. Við förum heldur
ekkert að rífast um fiskveiðiréttind-
in, þau látum við aldrei af hendi.
Það er alveg á hreinu og þýðir ekk-
ert um það að tala.“
Nú verð ég að víkja nokkuð að
orðum Jóns Baldvins Hannibalsson-
ar, utanríkisráðherra. Hann segir í
Alþýðublaðinu 5. desember sl.:
„Kjarnaatriðið hins vegar varð-
andi þessi vandamál er þetta: Evr-
ópubandalagið hefur mótað eitt-
hvað sem heitir Sameiginleg fiski-
málastefna bandalagsins (CFP —
Common Fisheries Policy), sam-
kvæmt henni er kveðið á um stuðn-
ing bandalagsins við sjávarútveginn
meðal aðildarþjóða, en að því er
varðar samskipti við ríki utan
bandalagsins, er kveðið á um þá
grundvallarreglu að bandalagið
veiti ekki tollfríðindi á mörkuðum
sínum nema á móti komi aðgangur
að auðlindum slíkra ríkja, þ.e.a.s.
veiðiheimildir eða sala á veiðiheim-
ildum.“
Þessi ummæli ráðherrans eru
einfaldlega röng, en þau hefur hann
margendurtekið. ítrekað hef ég
beðið hann að sýna mér hvar í lög-
um EB þessi ákvæði sé að finna,
það hefur hann ekki gert né heldur
embættismenn utanríkisráðuneytis-
ins sem ég hef beint sömu tilmælum
til. Raunar benti einn þeirra mér á
að staðhæfingin fengi nú varla
staðist og um það hefðum við sjálf-
ir gleggsta sönnun. Þannig hefði
fiskveiðiréttindi aldrei borið á góma
við samþykkt bókunar 6 sem gerð
var 1972 og tók gildi 1976, en um
hana er nú einmitt rætt. Um þetta
hef ég ekki fleiri orð að sinni og
vonandi þarf ég þess aldrei.
Því hefur verið hreyft að ósk
okkar um tvíhliða viðræður við EB
um tilslakanir tolla á fiski kynni
að verða illa séð af öðrum EFTA-
ríkjum. Þetta er fásinna enda
beinlínis gert ráð fyrir því í yfirlýs-
ingu æðstu manna aðildarríkjanna
15. mars 1989 að hver þjóð um sig
gæti hagsmuna sinna með þessum
hætti. Þar segir í 16. tl. orðrétt:
„Við viðurkennum sjálfsákvörð-
unarrétt hverrar einstakrar EFTA-
þjóðar hvað varðar tvíhliða frum-
kvæði og samninga við EB með til-
liti til sérhagsmuna þeirra.“
Hvernig sem á málið er litið er
tvennt alveg ljóst: Við höfum algjör-
lega fijálsar hendur til að semja
við EB um viðskipta- og tollamál,
og fiskveiðimál eru aðeins nefnd í
örfáum þess aragrúa samninga sem
bandalagið hefur gert. Þar er um
algjörar undantekningar að ræða
en undir engum kringumstæðum
reglu. Það þurfa því einhveijir aðr-
ir en ég að lesa sér til eða bara að
láta heilbrigða skynsemi ráða en
ekki hræðslu við ímyndaða kröfu-
gerð „andstæðingsins“. Síst á að
gera honum upp illar hvatir — svo
að ekki sé nú talað um að vekja
þær með honum eins og gert hefur
verið um skeið.
Höfundur er ulþingismnður
Sjálfstæðisflokks fyrir
Reykjavíkurkjördæmi og
formaður Evrópustefnunefndar
Alþingis.
FORSTJÓRAR olíufélaganna segj-
ast ekki kannast við að olíu-
mengunarslys sem umtalsverð
geti talist hafi orðið hjá þeirra
fyrirtækjum síðustu árin. Oli Kr.
Sigurðsson forsljóri OLÍS rifjar
þó upp eitt slys fyrir þremur árum
í Grundarfirði. Samkvæmt skrám
Siglingamálastofhunar hafa
813.460 lítrar af olíu runnið út í
umhverfið á árunum 1985 til 1989.
Eitt þessara siysa, í Grundarfírði,
má rekja beint til ástands olíu-
birgðastöðvar, hin eru ýmist af-
leiðingar annarra slysa eða mis-
taka. Oll olíufélögin vinna að
breytingu eldri olíubirgðastöðva
til samræmis við reglur um gerð
nýrra stöðva og breyta tveimur
til fjórum á ári. Neftad er nú starf-
andi til að semja reglur um meng-
unarvarnir í eldri birgðastöðvum.
Indriði Pálsson forstjóri Skeljungs
hf. kveðst ekki vita til að nein umtals-
verð mengunaróhöpp hefðu orðið hjá
Skeljungi, ef frá er talið þegar bensín
fór niður á bensínstöð félagsins í
Öskjuhlíð síðastliðið haust. Hann
segir að í framhaldi af erindi Sigl-
ingamálastofnunar til olíufélaganna
fyrir nokkrum árum hafi þau sett
upp móttökustöðvar fyrir úrgangs-
olíu víða um land. „Upp úr því kom
líka að.ákveðið var að setja varnar-
þrær umhverfis þá geyma sem
byggðir yrðu og jafnframt að vinna
að því að byggja vamarþrær kring
um þá geyma sem höfðu verið byggð-
ir áður. Áð þessu er enn unnið.“
Indriði segir að Skeljungur eigi
um 20 olíustöðvar um landið og að
á þessu ári sé fyrirhugað að byggja
vamarþrær utan um þijá birgða-
geyma.
Vilhjálmur Jónsson forstjóri Olíu-
félagsins hf. kveðst ekki vita til að
stórslys hefði orðið hjá hans félagi.
„Ég man ekki eftir neinu sem kall-
ast gæti verulegt," segir hann. „Mér
finnst þetta vera allt of há tala.“
Hann segir það vissulega vera
rétt að áður fyrr hafi ekki verið
hugsað út í þessi mál eins og nú er
gert. „Hér áður fyrr voru olíubirgða-
stöðvar ekki nógu vel úr garði gerð-
ar. Það er út af fyrir sig rétt að ein-
ungis á síðustu ámm hafa þær verið
gerðar að uppfylltum öllum skilyrð-
JÓN Baldvin Hannibalsson ut-
anríkisráðherra kynnti í ríkis-
stjórn á þriðjudag beiðni Lithá-
Símasamband
við Kyrrahafið
PÓSTUR og sími hefur gert samn-
ing við alþjóðlegt símafyrirtæki
um þjónustu vegna talsímasam-
bands við Kyrrahafið. Þangað er
nú hægt að hringja beint, en svo
hefur ekki verið fyrr en í þessari
viku.
Jóhann Hjálmarsson, blaðafulltrúi
Pósts og síma, sagði í samtali við
Morgunblaðið, að það hefði ekki ver-
ið talin ástæða til að koma á síma-
sambandi við Kyrrahafið fyrr en með
för verksmiðjuskipsins Andra I þang-
að vestur. Islenzk skip hefðu ekki
verið tíð á þessum slóðum. í nóvem-
ber hefði svo verið sótt um símasam-
band þama vestur um og það komið
á nú.
Ætli menn sér að hringja vestur
er svæðisnúmer fyrir Kyrrahafið
8720.
um, en það þýðir ekki að einhver
slys hafi orðið, sem betur fer.“
Vilhjálmur segir að hjá Olíufélag-
inu sé reynt að koma tveimur til
þremur eldri olíubirjgðastöðvum á ári
í fullkomið horf. A síðasta ári var
það gert á Húsavík og Sauðárkróki.
„Og svona ætlum við að halda
áfrarn," segir hann. „En, það er ekki
vegna þess að nein slys hafi orðið
hjá okkur, heldur einfaldlega vegna
þess að við teljum að þessu þurfi að
koma í öruggara horf. Þetta eru fyr-
irbyggjandi aðgerðir.“
Olíufélagið á 50 olíubirgðastöðvar
utan Reykjavíkur
Óli Kr. Sigurðsson forstjóri OLÍS
kveðst enga trú hafa á þessum tölum.
„Það kom smáslys fyrir okkur fyrir
þremur árum síðan, á Gmndarfirði,
öðm man ég ekki eftir.“
Hann segir ástand eldri birgða-
geyma vera upp og ofan. „Við tökum
alltaf fyrir ákveðinn fjölda eldri
stöðva á hveiju ári og breytum þeim.
Við emm alltaf að reyna að koma
okkur nær og nær þessum nýju regl-
um, eftir því sem fjárhagur leyfir.“
OLÍS á 30 birgðastöðvar og segir
Óli að á þessu ári verði fjórar endur-
byggðar í samræmi við nýjustu kröf-
ur um mengunarvamir.
Magnús Jóhannesson siglinga-
málastjóri segir að úm 30% olíu-
birgðastöðva í landinu séu fyllilega
ens um að fá að senda áheyrnar-
fulltrúa á þing Norðurlandaráðs.
Hann sagði í samtali við Morgun-
blaðið í gær að hann hefði ein-
ungis kynnt þetta erindi, en það
væri í verkahring fulltrúa íslands
í forsætisneftad Norðurlandaráðs
að taka ákvörðun í málinu. „Ég
er jákvæður í málinu,“ sagði ut-
anríkisráðherra.
„Fulltrúar þjóðþingsins í Lit-
haugalandi hafa nýlega leitað eftir
stuðningi Svía, forystumanna
flokka og fulltrúa í norrænu sam-
starfi, um að Svíar beiti sér fyrir
boði til þingsins í Litháen um að
það megi senda fulltrúa sem geti
skoðast sem áheymarfulltrúar
Norðurlandaráðsþingsins," sagði
Jón Baldvin.
Utanríkisráðherra sagði að
spurningin væri um það hvemig
íslendingar myndu bregðast við
slíkri málaleitan, ef Svíar bæru
hana upp. „Ég er jákvæður í málinu
og mun síðan beina þessu erindi til
fulltrúa okkar í forystu Norður-
landaráðs," sagði Jón Baldvin.
í samræmi við gildandi reglur, miðað
við fjölda stöðva. Hins vegar ef mið-
að sé við olíumagn, sé hlutfallið
hærra, þar sem birgðastöðvarnar
sem uppfylla skilyrði reglnanna séu
jafnframt þær stærstu í landinu.
Hann segir nefnd vera að störfum
til þess að semja reglur um eldri olíu-
birgðastöðvar. „Reglurnar sem gilda
í dag gilda einungis fyrir stöðvar sem
eru byggðar eftir 1982, þannig það
er í rauninni enginn mengunarvama-
staðall til fyrir þær eldri,“ segir
Magnús.
Hann var spurður hvort hann teldi
fullnægjandi þær aðgerðir olíufélag-
anna að byggja upp eldri stöðvamar
smátt og smátt. Hann sagði spurn-
ingu hvort það gangi nægilega hratt.
„Við teljum að það sé full ástæða
til þess að setja meirri kraft í aö
lagfæra þessar mengunarvamir við
eldri stöðvarnar og þess vegna sitja
menn nú saman og ræða um reglui
fyrir eldri stöðvamar.“
í nefndinni em fulltrúar frá Sigl-
ingamálastofnun, olíufélögunum,
Náttúruverndarráði, Hollustuvernd
og Sambandi íslenskra sveitarfélaga.
Meiriháttar olíu-
mengunarslys
Hér á eftir verða talin meiriháttar
olíumengunarslys hér á landi, eins
og þau eru skráð hjá Siglingamála-
stofnun, árin 1985 til 1989.
1985
Urriðafoss strandar í nóvember
við Grundartanga í Hvalfirði. 65.000
lítrar af gasolíu og svartolíu renna
úr skipinu.
Tálknafjörður í nóvember. Olíu-
lögn við bryggju fer í sundur. 20.000
lítrar af gasolíu renna úr leiðslunni.
Seyðisfjörðu í desember. Snjóflóð
féll á svartolíugeymi við fiskimjöls-
verksmiðju ísbjamarins hf. 450.000
lítrar af svartolíu renna út í um-
hverfið.
1986
Ekkert meiriháttar olíumengunar-
slys.
1987
Gmndarfjörður í mars. Leki kom
að botni gasoliugeymis í olíubirgða-
stöð OLÍS hf. 75.000 lítrar af gas-
olíu renna út í umhverfið.
1988
Ólafsvík í apríl. Olíuflutningabíll
valt á hliðina við lækinn Leyning
rétt innan við Ólafsvík. 18.000 lítrar
af svartolíu renna úr bílnum.
1989
Grindavík í janúar. Danska flutn-
ingaskipið Mariane Danielsen
strandaði rétt fyrir utan Grindavík.
160.000 lítrar af gasolíu renna úr
skipinu.
Bolafjall við Bolungarvík í nóvem-
ber. Geymir yfirfyllist í Ratsjárstöð
NATO á Bolafjalli. 25.460 lítrar
renna út í umhverfið.
Norðurlandaráðsþing:
Litháen vill áheyrnarfulltrúa