Morgunblaðið - 02.08.1990, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 2. ÁGÚST 1990
Sjáifskipaður talsmað-
ur Atlantal á Islandi
Gróa á Leiti komin í almannatengslin
eftir Björn Jósep
Arnviðarson
Umræðan um álver á Islandi
hefur færst inn á mjög sérkenni-
legar brautir, eftir að formaður
starfshóps um stóriðju á Suður-
nesjum, Oddur Einarsson, skrifaði
grein í Morgunblaðið 26. júlí sl.
Nú væru greinarskrif af þessu
tagi ekki í frásögur færandi, ef
þau hefðu ekki orðið tilefni um-
fjöllunar í íjölmiðlum og undir-
staða frétta í a.m.k. einni útvarps-
stöð.
Formaður starfshópsins greinir
ekki milli raunveruleika og ósk-
hyggju. Hann veit ekki hvort Atl-
antal-hópurinn hefur tekið afstöðu
til staðarvalsins eða ekki og viður-
kennir það í upphafi Morgunblaðs-
greinar sinnar: „Svo virðist sem
hin erlendu fyrirtæki sem eru aðil-
ar að Atlantal-hópnum svonefnda
hafi lagt mat á hvar á íslandi
hagkvæmast sé fyrir þau að reisa
og reka slíkt iðjuver." En það tek-
ur formanninn ekki nema örfáar
línur að gleyma öllum fyrirvörum
um traustleika heimildanna: „Allir
vita nú að hagkvæmast er að
byggja og reka nýtt álver á Keilis-
nesi. Það er áberandi hagkvæmast
fyrir Atlantal-fyrirtækin og það
er einnig þjóðhagslega hagkvæm-
ast.“
Þegar það tekur orðróminn ekki
lengri tíma en þetta að breytast í
staðreynd í augum formannsins
er ekki að undra að peningamálin
reynist honum auðveld viðfangs:
„Traustar heimildir telja að mun-
urinn [á stofn- og rekstrarkostn-
aði álvers á Keilisnesi] sé ekki
tveir heldur fimm milljarðar
króna, og hver á að borga?“ Odd-
ur Einarsson veit ekkert um þenn-
an kostnaðarmun; en hann hefur
fyrir honum „traustar heimildir";
heimildarmaður hans veit raunar
ekkert heldur, en telur að kostnað-
armunurinn sé fimm milljarðar.
Það er raunar merkilegt að for-
maðurinn skuli ekki einfaldlega
taka sér í munn orðalag Gróu á
Leiti og segja: „Ólyginn sagði mér
að munurinn væri fimm milljarð-
ar.“
Þegar hér er komið sögu í rít-
smíð Odds Einarssonar eru fimm
milljarðarnir orðnir að staðreynd.
Nú fer hann að velta fyrir sér
hver eigi að borga þá: „Atlantal
fyrirtækin borga [muninn] ekki,
svo mikið er víst, en hver þá?“
Þessi fróma niðurstaða stendur
ekki lengi við því formaðurinn
heldur áfram: „Væri ekki nær að
leyfa Atlantal-fyrirtækjunum að
velja sér þann stað sem er hag-
kvæmastur fyrir þá og láta þá
borga þennan mismun, en láta
þessa milljarða króna síðan renna
út á landsbyggðina til atvinnuupp-
byggingar."
Björn Jósep Arnviðarson
„Oddur er nú orðinn
heimildarmaður ís-
lenskra Qölmiðla um
það sem gerist innan
Atlantal-hópsins. Og
það verður að segjast
eins og er að Gróa á
Leiti hefði ekki gert
betur í almannatengsl-
um en formaður starfs-
hóps um stóriðju á Suð-
urnesjum.“
Manni sem býr til fimm millj-
arða úr flugufregn verður ekki
skotaskuld úr þvi að láta Atlantal
reiða féð af hendi. Enda snýr
Oddur sér til skattgreiðenda í
trúnaði og segir: „Auðvitað mund-
ir þú láta þá um stðarvalið og
gera við þá góðan samning, hagn-
ast strax um fimm milljarða og
nota síðan arðinn til að styrkja
starfsemi þína í Eyjafirði.“
Þegar formaður stóriðjustarfs-
hópsins hefur nú búið til fimm
milljarða og látið gefa þá lands-
byggðinni, og alveg sérstaklega
Eyfirðingum, fer hann heldur bet-
ur út af sporinu:
„Ljóst er að Atlantal-fyrirtækin
hafa valið Keilisnes fyrir iðjuver,
og það er ekki [les ekkert] sem
fær þá til að brejÆa því nema pen-
ingar sem koma úr vasa íslenskra
skattborgara.“ Þótt Oddur sé nú
horfinn frá því að sækja milljarð-
ana í pyngju Atlantal og sé kom-
inn ofan í vasa skattgreiðenda,
þá eru milljarðarnir enn jafn raun-
verulegir svo og örlæti formanns-
'ins í garð Reyðfirðinga og Eyfírð-
inga: „Fyrir fímm þúsund milljónir
króna væri hægt að reisa mörg
stór iðjuver bæði á Reyðarfirði og
i Eyjafirði, afskrifa þau strax og
gefa heimamönnum, en þessi rök-
semd dugir auðvitað ekki fremur
en aðrar.“ Það er eðlilegt að rök-
snillingurinn hafi af því áhyggjur
að aðrir landsmenn fyígi honum
ekki eftir á fluginu.
Ég hugsa til þess með nokkrum
kvíða hvað hefði gerst ef grein
formannsins hefði verið lengri og
honum hefði gefist rúm til að fara
fleiri kollsteypur í röksemdafærsl-
unum.
Rétt er að geta þess, lesendum
til glöggvunar, að kostnaður við
jarðvinnslu, vegargerð og höfn
fyrir álver í Eyjafirði er áætlaður
tæpir tveir milljarðar. Væntanlega
kostar bygging sjálfs iðjuversins
svipaða upphæð, hvort sem það
rís á Keilisnesi, fyrir austan eða
fyrir norðan. Það er því með öllu
óljóst hvar Oddur Einarsson finnur
sín_a fimm milljarða.
I sjávarútvegsmálum er hring-
flug formannsins jafn hnitmiðað
og í peningamálunum. Hann hefur
af því miklar áhyggjur að stóriðja
í Eyjafirði myndi setja vinnuveit-
endur sem fyrir eru á svæðinu í
stórkostleg vandræði vegna vinnu-
aflsflótta, „Því vitað er að stóriðja
getur borgað betur en sjávarát-
vegurinn og sá iðnaður sem fyrir
er.“ í hita leiksins gleymir formað-
urinn hins vegar fljótt þessari lýs-
ingu sinni á veikleikum sjávarút-
vegsins í Eyjafirði, þegar hann fer
að kvarta undan því að þessi sami
sjávarútvegur hafi keypt kvóta af
Suðurnesjum: „Á síðustu árum
hafa fiskveiðiheimildir þurrkast
upp af Suðurnesjum, og hverjir
hafa keypt þær? Aðallega fjár-
sterkir aðilar á Norðurlandi, en
fyrir hvaða fé? Meðal annars beint
eða óbeint fyrir fé okkar Reyknes-
inga og Reykvíkinga í gegnum
opinbera sjóði.“
Ég geri ráð fyrir því að Sam-
heiji hf. og Útgerðarfélag Akur-
eyringa hf. gangist við því að vera
fjársterkir aðilar, en að þeir hafi
keypt kvóta sína fyrir skattfé
Reyknesinga eða Reykvíkinga í
gegnum opinbera sjóði þætti ekki
góð latína hér fyrir norðan.
Það er svo sérstakt umhugsun-
arefni, hvers vegna Oddur Einars-
son hefur ekki áhyggjur af því
hvernig sjávarútvegi á Suðurnesj-
um vegni í samkeppni við álver á
Keilisnesi, þegar hann gerir sér
svo vel grein fyrir veikleikum út-
gerðar á Suðurnesjum í saman-
burði við hinar fjársterku útgerðir
norðanlands.
Landafræðin er Oddi Einarssyni
jafnauðvelt viðfangsefni og fjár-
mál og útgerð. Hann tekur það
skýrt fram að Keilisnes sé ekki á
höfuðborgarsvæðinu fremur en
Selfoss og spyr: „Hvers eiga Suð-
urnes að gjalda?“ Þá hefur hann
væntanlega gleymt því að hann
sjálfur hefur undirstrikað það að
álver á Keilisnesi muni ekki valda
byggðaröskun vegna þess að það
sé á höfuðborgarsvæðinu og vinn-
usóknarsvæði álversins við Keilis-
nes_ nái til Reykjavíkur.
Ég hygg að röksemdafærslur
sem þær, sem Oddur Einarsson
flytur í nafni starfshóps um stór-
iðju á Suðurnesjum, séu nærri því
að teljast einsdæmi í umræðu um
almenn málefni hérlendis. Þau
væru ekki tilefni annars en aðhlát-
urs, ef fréttamenn íjölmiðla hefðu
ekki sýnt Oddi sérstakan áhuga
og básúni nú út „fréttir“ hans um
að valið standi ekki um hvar á
íslandi álver rísi heldur hvort það
rísi á Keilisnesi eða í Kanada.
Oddur er nú orðinn heimildarmað-
ur íslenskra fjölmiðla um það sem
gerist innan Atlantal-hópsins. Og
það verður að segjast eins og er
að Gróa á Leiti hefði ekki gert
betur í almannatengslum en for-
maður starfshóps um stóriðju á
Suðurnesjum.
Höfundur er bæjarfulltrúi á
Akureyri.
PHILIPS
FYRIR AUGAÐ
FYRIR FRAMTÍÐINA
NYTT utasjónvarp frá phiups
hilips hefur þróað nýtt sjónvarpstæki. Það gildir einu frá hvaða
sjónarhorni þú skoðar þetta tæki; listrænu eða tæknilegu. Hugboðið, sem
útlitið vekur, staðfesta einstakir eiginleikar þess við nánari kynni.
Hvaðskalnefna?: Sannfærandi litaskil eða skýrleika myndarinnar, jafnvel
við dagsbirtu. Philips er brautryðjandi NICAM kerfisins á norðurlöndum. -
Með NICAM nálgast hljómgæðin diskaspilara. Næm og fjölþætt móttökutækni
og stafrænt stýrikerfi frá Philips annast öll mynd- lit- og hljómskil með þeim
hætti að unun er að horfa á og hlýða. Endahnúturinn er hér bundinn með
svokallaðri DTI-tækni. (Digital Transient Improvement).
DC2070er28 tommu tvímyndatæki (mynd í mynd). Hægt eraðhafalitlamynd
í skjáhorninu af annarri útsendingu en verið er að fylgjast með, eða skoða
þannig myndbánd. Ennfremur er tækið búið „Super VHS“ inngangi til að skila
einstaklega vel vídeóupptökum sem gerðar eru með nýjustu tökuvélunum fyrir
almenning.
tt
Heimilistæki hf
Sætúni 8 SÍMI 69 15 15 . Kringlunni SÍMI 69 15 20
!/cd e/uwtSveújýCUtflegA ó SCUtauKgwtt/
□
Þú ert á grænni grein með
Filman sem þú getur
treyst-alltaf.
Mundu aö 10 krónur af
hverri Fuji filmu renna til
Landgræðsluskóga - átak
1990.