Morgunblaðið - 17.11.1990, Blaðsíða 20

20
MORGUNBLAÐIÐ TAUGARDAGUR 17. NÓVEMBER 1990
Skoðanir fólks í húsbréfaviðskiptum:
Þægilegt kerfí en
alltof mikil afföll
LANDSBRÉF, viðskiptavaki húsbréfanna, opnuðu í gær aftur fyrir
kaup þeirra. Ávöxtunarkrafa bréfanna breytist nú stöðugt eftir af fram-
boði og eftirspurn. Stöðvun viðskiptanna á fimmtudag olli verulegum
óróieika á markaðnum. Stöðugar breytingar á ávöxtunarkröfu bréf-
anna meðal verðbréfasala skapaði nokkuð kauphallarandrúmsloft, þeg-
ar seljendum þeirra buðust mismikil afföll, sem síðan tóku breytingum
þegar ieið á daginn. Blaðamaður Morgunblaðsins leit.við hjá Landsbréf-
um í gærmorgun og tók nokkra viðskiptavini tali.
Halla H. Hamar, ráðgjafi hjá hefja byggingu sex raðhúsa og það
Lándsbréfum, sagði að talsverðs óró-
leika gætti meðal fólks og mikið
væri hringt til að spyrjast fyrir um
ávöxtunarkjör. Hún sagði að krafa
um ávöxtun hefði aukist í 7,45% og
afföllin væru komin í 14,6%. Hún
vildi þó engu spá um hvort þar með
væri toppnum náð.
„Þægilegt kerfi“
Ég var að selja íbúð sem ég fékk
greidda í húsbréfum og þau ganga
upp í kaup mín á annarri íbúð á
sama hátt. Ég fékk bréfunum skipt
hér í Landsbréfum í smæstu einingar
þar sem ég þurfti að skipta þeim í
smærri bréf til að þau gengju upp í
þá tölu sem ég þarf að greiða við
kaupsamning nýrrar íbúðar," segir
Ema Albertsdóttir starfsmaður hjá
Sambandi almennra lífeyrissjóða.
Hún segist ekki tapa vegna affalla
þar sem bréfin eru framseld áfram
á uppreiknuðu verði við kaup á nýju
íbúðinni. „Þetta gengur beint upp ég
afhendi húsbréfín bara jafnóðum upp
í kaupin. Mér fínnst þetta þægilegt
kerfí. í mínu tilfelli er ekki um eftir-
stöðvar að ræða þannig að ég þarf
ekki að hafa áhyggjur af því að kaup-
andinn standi ekki við greiðslur.
Þetta kerfi á að geta gengið mjög
vel upp þegar um kaup og sölu eigna
er að ræða. Ef þú ferð hins vegar
að selja bréfín koma afföllin til og
þá kámar gamanið," sagði hún.
„Ekki staðið við loforð um
hámarks afföll“
Þórarinn Hreiðarsson og Ragna
Magnúsdóttir eru nýbúin að selja
íbúð og ákváðu að selja húsbréf hjá
Landsbréfum. „Við ætlum ekki að
láta bréfíð ganga upp í íbúðakaup
því við þurfum á peningnum að
halda,“ segja þau. „Afföllin eru
hryllileg. Húsbréfakerfið hefur ekki
komið vel við okkur, þar sem við
þurftum að selja bréfín. Við vomm
með 660 þúsund í húsbréfum og þar
af fara rúm 80 þúsund í afföll. Það
hefur ekki verið staðið við það sem
lofað var, að afföll yrðu ekki meiri
en 8%,“ sögðu þau. Þeim fannst þó
ekki illa staðið að kynningu á hús-
bréfakerfínu og sögðust vona að
ástandið batnaði svo skapast mætti
traust á húsbréfum.
„Seðlabankinn verður
að grípa í taumana"
er allt selt fyrirfram.,“ sagði Sigur-
jón.
„Fasteignasalar upplýsa
fólk ekki nægilega"
Guðlaug Hauksdóttir, húsmóðir og
skrifstofumaður, var að selja húsbréf
fyrir foreldra sína. Hún sagði að
þeim hefði brugðið mjög í brún þeg-
ar Landsbréf og fleiri verðbréfasalar
lokuðu fyrir húsbrefakaup á fimmtu-
daginn. „Foreldrar mínir þurftu á
peningunum að halda og treystu því
að geta selt þau hvenær Sem er.
Þegar lokunin átti sér stað fóru þau
auðvitað að hugsa sinn gang og hvort
þau þyrftu á peningunum að halda.“
Hún sagði að þrátt fyrir háa ávöxt-
unarkröfu sýndist henni að foreldrar
hennar þyrftu ekki að greiða mikið
meira við sölu bréfanna en þau hafí
reiknað með. „Vandinn við húsbréfín
er sá að þegar fólk á í húsnæðisvið-
skiptum gera fasteignasalar því ekki
nógu góða grein fyrir mögulegum
afföllum af bréfunum.
„Fólk verður að treysta
þessu kerfi“
„Ég er nýbúin að selja íbúð og
kaupa aðra og var því að framselja
húsbréf. Ég sæti því engum afföll-
um,“ segir Unnur Heba Steingríms-
dóttir, hjúkrunarfræðingur í bams-
burðarleyfí, sem stödd var í Lands-
bréfum í gærmorgun. „Þetta gengur
fljótt og vel fyrir sig og húsbréfakerf-
ið hefur komið sér ágætlega fyrir
mig,“ sagði hún.
Hún var spurð hvort hún hefði
fengið nægar upplýsingar um gang
húsbréfakerfisins. „Það var svolítið
óljóst hvers virði húsbréfín væru
þegar kauptilboð voru gerð. Nafn-
verð bréfanna er annað en reiknað
verð og ef tilboð hljóðar upp á að
greitt sé á nafnverði í einhvern tíma
þýðir það að maður tapar einhverju.
Það er ekki alltaf nógu skýrt, en ég
tapaði þó engu í mínum viðskiptum.
Fólk þarf samt að passa sig á þessu,“
segir hún.
Hvaða áhrif höfðu fréttir af stöðv-
un húsbréfakaupa á þig - hélstu að
kerfíð væri að hrynja? „Nei, en þetta
skapaði ákveðna óvissu því það komu
mismunandi upplýsingar frá bönkun-
um, ráðherrum og öðrum sem standa
að húsbréfakerfínu. Ég hef nú líka
á tilfínningunni að fjölmiðlar hafi
blásið þetta svolítið upp. En þetta
er eina kerfið sem er í gangi í dag
og fóik verður að treysta því,“ sagði
hún.
Unnur Heba Steingrímsdóttir, hjúkrunarfræðingur, og synir hennar
tveir, Bjarki og Steingrímur Arnar.
Þórarinn Hreiðarsson og Ragna Magnúsdóttir. Morgvnblaðlð/Árni Sæberg
Halla H. Hamar, ráðgjafi hjá
Landsbréfum.
Erna Albertsdóttir, starfsmaður
hjá Sambandi almennra lífeyris-
sjóða.
Akurnesingarnir Sigurjón Skúlason, byggingaverktaki og Skúli
Garðarsson, viðskiptafræðingur.
Menntamálaþing:
Framkvæmdaáætlun mennta-
málaráðuneytisins gagnrýnd
HÖRÐ gagnrýni kom fram á drög menntamálaráðuneytisins í skólamál-
um til ársins 2000 á menntamálaþingi sem hófst á Hótel Loftleiðum í
gær. Framsögumenn á þinginu gagnrýndu meðal annars almennt orða-
Iag skýrslunnar, litla áherslu á þarfir mismunandi skóla og skort á
upplýsingum um hlutverk skólastjórnenda. Þinginu lýkur í kvöld.
Siguijón Skúlason, byggingar-
verktaki, og Skúli Garðarsson, við-
skiptafræðingur, báðir frá Akranesi,
voru staddir í Landsbréfum í gær
að kanna kjör húsbréfanna. „Við
ætlum að bíða með að selja. Ástand-
ið á markaðnum hlýtur að jafna sig.
Seðlabankinn verður að grípa inn í
og kaupa húsbréf til að tryggja jafn-
vægi á markaðnum. Afföllin eru
núna 14,6%, sem er alltof mikið,“
sögðu þeir.
Nú er að hefjast útgáfa húsbréfa
vegna nýbygginga og töldu þeir að
það myndi valda sprengingu fyrst í
stað, sem síðan jafnaði sig. „Það bíða
allir í startholunum hér í Reykjavík,
með hundruð íbúða óseldar og það
mun valda sprengingu," sagði Sigur-
jón. Þeir töldu þó húsbréfakerfíð af
hinu góða þrátt fyrir óróleikann sem
skapast hefur að undanfömu og mik-
il afföll. „Áður var ekkert kerfí til
staðar. Við höfum t.d. ekkert getað
byggt því við höfum ekki haft í neitt
að sækja og fólk orðið nð fjármagna
húsbyggingar með skammtímalán-
um, og öllum þeim kostnaði sem því
fylgir. Byggingarframkvæmdir á
Akranesi hafa legið niðri um langan
tíma, en núna er þetta að fara af
stað aftur. Núna er ég til dæmis að
Ráðstefnan hófst með ávarpi
Svavars Gestssonar menntamálaráð-
herra. Þá kynnti Gerður G. Óskars-
dóttir, ráðunautur menntamálaráð-
herra, drögin. Hún benti á að þau
boðuðu ekki stökkbreytingu heldur
þróun í takt við það sem nú væri
að gerast, á Vesturlöndum. Sumar
tillagnanna væru þaulræddar og vel
mótaðar enda væru nánast allir sam-
mála um þær. Aðrar væru umdeildar
og hefðu lítið verið til umræðu enn
Einhveijar áætlananna væru til enda
áratugarins en aðrar væru varla
meira en hugmyndir.
Fimm áhersluatriði
Gerður sagði drögin einkennast af
fimm atriðum. I fyrsta lagi væri í
þeim lögð áhersla á menntun allt
lífíð, frá leikskóia til fullorðins-
fræðslu. í öðru lagi væri áhersla á
menntun fyrir alla, leíkskóla, grunn-
skóla, framhaldsnám og fullorðins-
fræðslu; menntun fyrir alla á for-
sendum hvers og eins. í þriðja lagi
sagði Gerður að áhersla væri á aukna
valddreifingu og aukið sjálfstæði
skóla. í fjórða lagi væri áhersla á
aukið mat á skólastarfi og eftirliti
með skólastarfi á öllum skólastigum
til þess að stuðla að betri menntun.
Fimmta atriðið væri áhersla á verk-
menntir og listir.
Hver á að þjóna til borðs ?
Á eftir Gerði tók Kolbrún Vigfús-
dóttir, fóstra til máls og sagðist
fagna hugmyndinni um drög að
stefnumótum í skólamálum. Kolbrún
benti á að von væri á athugasemdum
frá Fóstrufélagi íslands. A eftir Kol-
brúnu talaði Jónína Bjartmarz, for-
eldrafulltrúi, og lagði hún áherslu á
jafnan rétt bama til leikskóla.
Guðrún Ebba Ólafsdóttir, grunn-
skólakennari, efaðist um að hægt
væri að koma á sameiginlegum
vinnutímum kennara vegna
húsnæðisskorts. Hún vildi fá að vita
hveijir ættu að bera fram hádegis-
mat í grunnskólum og undraðist um
hve lítið væri fjallað um aðbúnað
kennara í drögunum. í máli hennar
kom einnig fram gagnrýni á há-
marksfjölda nemenda í bekk (22 í
þremur efstu bekkjum grunnskóla
og 28 í öðrum bekkjum) og röðun í
bekki. Þá væri kaflinn um mat og
eftirlit í skólastarfí hættulega opinn.
Jón Baldvin Hannesson, skóla-
stjóri, gagnrýndi að Iítið væri fjallað
um skólastjórnendur í skýrslunni.
Ekki væri fjallað um mismunandi
þarfír stórra þéttbýlisskóla og lítilla
skóla í dreifbýli, hvorki væri minnst
á ferðir til og frá skóla né heimavist-
ir. Þá væri ékki fjallað um tölvur og
tölvuvæðingu í drögunum.
Almennt orðalag
Á eftir Jóni tók Hjálmar Ámason,
skólameistari, til máls og kvartaði
yfir of almennu orðalagi í drögunum.
Hann spurði hvernig brugðist yrði
við þeim viðbrögðum stjómenda
skóla að vilja einungis kenna úrvals-
nemendum og ætla öðrum þá sem
styttra væru komnir. Á eftir fjallaði
Hjalti Hugason, rektor, um háskóla
og benti á að félagsleg markmið
væra of áberandi. Sigmundur Guð-
bjarnarson, rektor Háskóla íslands,
benti á að um leið og nemendum
HÍ fjölgaði mjög stæðu fjárveitingar
í stað.
■ DAGAR leikbrúðunnar í
Gerðubergi. Helgina 17.-18. nóv-
ember sýnir Brúðuleikhúsið á
Egilsstöðum leikritið um Brima-
borgarsöngvarana. Sýningar hefj-
ast kl. 15.00 báða dagana.