Morgunblaðið - 30.04.1991, Blaðsíða 15

15
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 30. APRÍL 1991
Réttlæti og veiðiréttur
eftirJón Steinar
Gunnlaugsson
Um þessar mundir ræða menn
mikið um fískveiðistefnu, m.a.
spurningu um eignarrétt að físki-
stofnum og hvort réttlæti felist í
því að útgerðarmenn teljist „eiga“
veiðiréttindi. Þeim sem fínnst þetta
ranglátt telja jafnvel verst af öllu,
að eigendur þessir skuli geta selt
þessi réttindi sín fyrir peninga.
Reykjavíkurbréf Morgunblaðsins
fjallaði sem oftar um málið sl.
sunnudag, 28. apríl. Þar var tekinn
upp orðréttur athyglisverður hluti
úr ræðu Árna Vilhjálmssonar,
stjórnarformanns Granda hf.; á
aðalfundi félagsins, þar sem Árni
m.a. benti á að núverandi eigendur
Granda hf., hluthafarnir, hefðu
greitt fé fyrir að eignast þau veiði-
réttindi sem félagið hefur. Það
væri ranglátt gagnvart hluthöfun-
um ef þeir þyrftu að greiða aftur
fyrir þessi réttindi, svo sem verða
myndi af tekin yrði upp sú skipan,
að útgerðarmenn þyrftu að greiða
gjald til ríkisins fyrir réttinn til
veiða.
Morgunblaðið hefur í skrifum
sínum gagnrýnt núverandi kvóta-
kerfí með því að þjóðin öll ætti físki-
stofnana. Sé ranglæti fólgið í „til-
færslu á eignum frá þjóðinni allri
til tiltölulega fámenns hóps
manna". Hefur blaðið talið, að þeir
sem öðlist réttinn til að veiða físk-
inn eigi að greiða gjald fyrir, sem
renni í ríkissjóð.
Þessar umræður um eignarrétt
og réttlæti eru bæði áhugaverðar
og þýðingarmiklar. Ég vil reyna að
auka svolitlu við þær.
Þegar fyrst er tekin ákvörðun
um að takmarka aðganginn að
fiskimiðunum, stendur svo á að
útgerðarmenn sem þá starfa eiga
framleiðslutæki, þ.e. skip, sem hafa
verðgildi vegna þess að þau henta
til að draga fisk úr sjó. Fram að
þessum tíma hefur aðgangurinn að
miðunum verið fijáls. Þegar skip
útgerðarmannsins A kostaði 100
milljónir kr. var það vegna þess að
það hentaði til fískveiða og hafði
aðgang að miðunum. Hugsum okk-
ur svo að skyndilega séu sett lög
um fiskveiðar, sem takmarka þenn-
an aðgang og kveða jafnframt svo
á, að ríkið (þjóðin öll) eigi veiðirétt-
indin. Útgerðarmaðurinn A á nú
bara skipsbúk en engan rétt til að
nota skipið til veiða. Slíkan rétt
verður hann að kaupa hjá ríkinu.
Ætli skipið hans, sem kostaði 100
milljónir króna, hafi ekki eitthvað
lækkað í verði við þetta? Svarið er
augljóst. Skipsbúkurinn verður lítils
virði ef ekki fylgir honum aðgangur
að veiðum. Ef þessi útgerðarmaður
er ekki talinn eiga veiðiréttindi er
verið að skerða eignarréttindi hans
og láta hann með beinhörðum pen-
ingalegum verðmætum greiða
kostnaðinn af því að koma þurfti á
takmörkun á veiðum. Sérstakar
greiðslur frá honum í ríkissjóð fyrir
réttinn til að veiða eru hins vegar
beinn viðauki við tekjur ríkisins
(þjóðarinnar allrar) frá því sem ver-
Breytingar
á leiðum SVR
Strætisvagnar á leiðum 1, 2,
3, 4 og 6 á vesturleið frá mið-
borg munu aka um Skólabrú og
Kirkjustræti í stað Vonarstrætis
frá og með deginum í dag. Þess-
ar leiðabreytingar eru vegna lok-
unar Vonarstrætis.
Nýr viðkomustaður ofangreindra
vagna verður í Kirkjustræti, vestan
Pósts og síma. Þá munu vagnar á
leiðum 13, 14, 100 og 115 aka
suður Fríkirkjuveg í stað Vonar-
strætis og hafa viðkomu sunnan
Vonarstrætis, við gamla Iðnskól-
ann.
ið hefði ef ekki hefði þurft að tak-
marka aðganginn að veiðunum. Af
þessu má draga þá ályktun að rétt-
læti felist í því að útgerðin eignist
réttinn til að veiða.
Miklu minna er gefandi fyrir það
réttlæti að maður, eins og t.d. sá
sem þetta skrifar og aldrei hefur
dregið físk úr sjó eða lagt fé í fjár-
festingar í útgerð, fái hlutdeild í
verðmæti því sem felst í veiðirétt-
indum.
Önnur hlið á málinu er svo sú,
að við lögleiðingu takmarkana á
aðganginum að fiskimiðunum,
skerðast möguleikar þeirra, sem
hefja vilja atvinnu á þessu sviði.
En þegar nánar er að gætt verður
aðstaða þeirra að þessu leyti hin
sama, hvort sem þeir þurfa að
kaupa sér aðgang að ríkinu eða
þeim sem þann aðgang hafa fyrir.
Niðurstaðan af þessum hugleið-
ingum um eignarrétt og réttlæti er
sú, að réttlætinu verði ekkert náð
með því að telja ríkið eiga fískimið-
in og að þeir sem útgerð hafa stund-
að þurfi að kaupa sér aðgang að
þeim af ríkinu.
Höfundur er
hæstaréttnrlögmaður.
„Niðurstaðan af þess-
um hugleiðingum um
eignarrétt og réttlæti
er sú, að réttlætinu
verði ekkert náð með
því að telja ríkið eiga
f iskimiðin og að þeir
sem útgerð hafa stund-
að þurfi að kaupa sér
aðgang að þeim af rík-
inu.“
Jón Steinar Gunnlaugsson
PRAK
ODYR SENDIBILL
Praktik er lipur sendibíll 1 minni
stærðarflokki, sérstaklega gerður
fyrirhverskonar atvinnurekstur.
Hann hentart.d.iðnaðarmönnum,
heildsölum, verslunum, matsölu-
stöðum og öðrum sem leita að
hagkvæmri lausn.
★ Lítil fjárbinding ★ Ódýrírekstri
★ Burðarmikill ★ Auðveld hleðsla frá 3 hliðum
NIÐURSTAÐAN ER:
HAGNÝTUR BÍLL
FYRIR HAGSÝNA KAUPENDUR!
I<r. 385.450 án
Hafðu samband við sölumenn strax í dag. Söludeildin
er opin alla virka daga kl. 9-18 og laugardaga
kl. 13-17. Síminn er: 42600.
JÖFUR HF
Nýbýlavegi 2, sími 42600
fBwtmwnfiBu EfmyyiwywiBMarmwc tfttiMimHnt: :imro r i