Morgunblaðið - 27.10.1991, Blaðsíða 11

MQRGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 27. OKTÓBER 1991
C «1
Vígalegur bassaleikari Backsliders. Framlína Neljii Ruusua.
Kolmas Naineu.
að reyna að halsa sér völl utan Finn-
lands, tii að tryggja afkomuna, og
hefðu beint sjónum sínum að Þýska-
landi, þar sem sveitin hefði fengið
góðan hljómgrunn.
Fjórar rósir
Neljá Ruusua hefur leikið í átta
ár og tekið sífelidum stakkaskiptum
á þeim tíma, enda segir leiðtogi
sveitarinnar, Ikka Alanko, að breyt-
ingarnar séu nauðsynlegar til að
viðhalda áhuga sveitarmanna. „Það
að vera sífellt að breytast gefur
okkur svigrúm að reyna fyrir okkur
með hvaðeina sem okkur dettur í
hug, bæði í tónlist og textum.”
Neljá Ruusua er önnur vinsælasta
rokksveit Finnlands í dag og ein
sú kemmtilegasta, en sveitarmenn
eru trúir tilraunastarfseminni og
stefna nú í átt að dansrokki. Ikka
segist ekki hafa haft tíma til að
hugleiða frama utan Finnlands, þó
sveitin hafi troðið upp í Svíþjóð,
Sovétríkjunum og Póllandi. „Við
eigum einhveija texta á ensku og
kannski gerum við einhverntímann
Liberators í Stage-klúbbnum í Turku; í þriðja lagi svífur hálffull
bjórflaska við eyrað á mér.
A.R.G.
er með um 40 sveitir á sínum merkj-
um, þar á meðal vinsælustu rokk-
sveit Finnlands, Eppu Normaali.
Turku er ekki eins viðkunnanleg
borg og Helsinki; greinilegt að
borgin hefur byggst upp að miklu
á sjöunda og áttunda áratugnum,
eins og sést í kuldalegum arkitekt-
úr. Stuttu eftir komu þangað var
tíðindamanni Morgunblaðsins og
ljósmyndara boðið á tónleika í litlum
klúbb í miðborg Turku. Þar var
þröng á þingi og líkt og að hverfa
aftur í tímann; önnur hver stúlka
með hennalitað hár og kæfandi
patchulistækja í loftinu. Fyrir
hljómsveitarsviðinu er hænsnanet,
sem minnir um margt á eftirminni-
lega senu úr kvikmyndinni um blús-
bræður, þar sem slíkt net var fyrir
sviðinu á bar í Texas, til að hlífa
hljómsveitinni við fljúgandi bjór-
flöskum og ámóta. „Tilgerð,” er það
fyrsta sem mér dettur í hug, en
gleymi síðan netinu og fer að hlýða
á hljómsveitirnar. Fyrst er Wolfm-
en; ámóta ófrumleg og nafnið og
gæti sómt sér vel í Músíktilraunum
Tónabæjar, þó sveitarmenn séu
komnir vel á þrítugsaldur. Ahorf-
endur láta sér fátt um finnast, enda
spenningurinn mestur fyrir næstu
sveit, The Liberators, sem stofnuð
er uppúr hinni kunnu rokksveit
Melrose. Ulfmennirnir fá kurteis-
legt klapp þegar þeir hafa lokið
leik sínum, en þegar Liberators
koma á svið eftir að búið er að
skipta út öllum búnaði á sviðinu er
fögnuðurinn öllu meiri.
Liberators spila einskonar pönk-
rokkabillí, en reyndar á rokkabillí
sterkar rætur meðal Finna, því slík
áhrif má heyra hjá annarri hverri
neðanjarðarsveit þar í landi.
Burðarás sveitarinnar er gítarleik-
ari hennar og söngvari; grindhorað-
ur og ofvirkur, enda bogar af hon-
um svitinn í hálfnuðu fyrsta laginu.
Þegar sveitarmenn vinda sér í þriðja
lagið svífur hálffull bjórflaska við
eyrað á mér og mölbrotnar á net-
inu, rétt framan við þar sem ég
stend. Þetta virðist vera start-
merki, því hver flaskan af annarri
fylgir í kjölfarið og glös í bland. í
fyrstu hélt ég að verið væri að
amast við útlendingi, en sá mér til
hugarhægðar að ekki er farið í
manngreinarálit: allir sem álpast
hafa til að standa sem næst sviðinu
fá yfir sig fiöskur og glös. Við ljós-
myndarinn forðum okkur því á
meðan enn er hægt og hugsum
„fullir Finnar”. Þegar við göngum
um miðbæ Turku, eftir að hafa
komist út af staðnum móð en lítt
sár, finnst mér sem ég sé kominn
í miðbæ Reykjavíkur, þegar ung-
menni keyra öskrandi á ofsahraða
eftir götunni og eitt þeirra berar á
sér afturendann út um bílgluggann.
Ruisrokk
I Turku er haldin ár hvert elsta
opinbera rokkhátíð Evrópu sem
kallast einfaldlega Ruisrock. Hátíð-
in er haldin á eyjunni Ruissalo, sem
er í útjaðri Turku; sannkölluð nátt-
úruparadís í túnfætinum. Á Rusi-
rock koma jafnan fram ýmsar af
helstu -hljómsveitum Finnlands og
svo var einnig að þessu sinni. Þá
tvo daga sem hátíðin stóð tróðu upp
m.a. dauðarokksveitirnar A.R.G. og
Turun Tauti, ramonesrokksveitin
Ne iuumaet, mótorhjólarokksveitin
Backsliders, sálarsveitin Surahett-
iláát, dansrokksveitin Neljá ruusua,
Eppu normaali, vinsælasta sveit
Finnlands, og sporgöngusveit henn-
ar, Kolmas nainen, rokkskáldið
Kauko Röyhká með sveit sinni,
góðkunningar íslendinga 22-Pis-
tepirrko, og sýrurokksveitin Jiveto-
nes, en alls léku 16 finnskar sveit-
ir. Einnig komu fram erlendar
stjömur á hátíðinni, Living Colour,
Jesus Jones, The Charlatans, 808
State, Dee-Lite, Elvis Costello,
Debby Harry og Billy Idol. Áheyr-
endur kunnu sannarlega að meta
erlendu stjörnurnar, en mesta hrifn-
ingu vakti þó Eppu Normaali, sem
hafði áheyrendur í hendi sér frá
fyrsta lagi til hins síðasta.
Það er erfitt fyrir ókunnuga að
meta finnsku sveitimar, því svo í
Finnlandi virðist textagerð skipta
meira máli en lagasmíðar og hljóm-
sveit sem heldur sig við ófrumlega
tónlist, kemst langt á snjöllum text-
um. Það fór þó ekki milli mála að
bestu finnsku sveitirnar á Rusirock
voru fyrirtak, fremstar Suurláhett-
iláát, A.R.G., 22 Pistepirkko, Eppu
Normaali og Neljá Ruusua. Tónlist
sveitanna spannaði flestar stefnur
og strauma; allt frá sálrrokki í
dauðapönk, sem hljómaði einkar vel
á finnsku, þó vitanlega hafí nokkrar
sveitanna sungið á ensku, með
heimsfrægðarglýju í augum.
Textarnir skipta mestu
Yfirbragð finnskrar dægurtón-
listar er fyrst og fremst finnskt,
og það skýrir að hluta hversvegna
illa hefur gengið að flytja fmnskar
sveitir út. Flestar sveitir syngja á
finnsku, en fjölmargar á ensku, sem
virðist þó ekki duga til að gera
sveitina alþjóðlega. í Finnlandi er
málum líkt háttað og hér: Það selst
mun meira af plötu á Iandsmálinu
en á ensku. Einnig skipta textarnir
miklu máli, oft aðalmáli. Þannig
getur sveit sem leikur ofrumlega
tónlist náð langt ef textarnir eru
snjallir.
Einkenni á finnskum tónlistar-
iðnaði er að stórfyrirtækin, Sony,
RCA og EMI, eru ekki ýkja umsvif-
amikil í útgáfu á fínnskum sveitum.
Mestu ræður vitanlega að plötu-
markaður í Finnlandi er ekki stór,
það telst viðunandi ef plata selst í
5.000 eintökum. Stórfyrirtækin,
eins og EMI, Sony og ámóta, hafa
það mikla yfírbyggingu og rekstrar-
kostnað að þau geta ekki tekið
sömu áhættu og smáfyrirtæki, sem
eru nánast rekin úr einni skrifborðs-
skúffu. Flest hafa þau þó einhverjar
sveitir á samningi, EMI t.a.m. Neijá
ruusua og Suurlahettláát, en fle-
stallar fínnskar plötur gefa út tvo
smáfyrirtæki, Poko Records og
Megamania.
Megamania á rætur sínar í fyrir-
tækinu Love Records (Love í munni
Finna). Love gaf út helstu stjörnur
áttunda áratugarins, þegar fínnska
varð viðurkennd í fínnsku poppi
eftir enska froðu í nokkur ár. Á
meðal þeirra sem Love gaf út var
Wigwam, sem varð allþekkt á Norð-
urlöndum (og söng reyndar á
ensku), blúsgítarleikarinn Isokyná
Lindholm, sem þekktari er undir
nafninu Dave Lindholm (Dave),
söngkonan Maarit og Albert Járvin-
en. Love var hálfgerð hippaútgerð,
en seint á áttunda áratugnum varð
síðan ámóta pönkbylting í fínnsku
rokki og víðast í Vestur-Evrópu.
Finnsk ungmenni féllu fyrir hörðu
Ramonesrokki og fjölmargar sveitir
spruttu uplp sem vildu leika pönk.
Ein þeirra/var Eppu normaali, sem
upprunnin er í Norður-Finnlandi.
Megam ania hefur á sínum snær-
um á fjórða tug sveita sem leika
allt frá rap í dauðarokk. Metsölu-
sveit Megamania um þessar mundir
er Raptori, bráskemmtileg rapp-
sveit með forrappara með einkar
grófa og skemmtilega rödd. Tals-
maður fyrirtækisins sagði ekki
margt merkilegt á seyði í fínnskum
rokkiðnaðið sem stendur. „Raptori
sló í gegn á síðasta ári og seldist
í yfír 100.000 eintökum og í kjölfar-
ið fylgdu ótal rappsveitir. Þeim
vegnaði ekki eins vel og það má
því seja að það sé einskonar milli-
bilsástand; það eru allir að bíða
eftir næstu tískubylgju.”
Poko records er aftur á móti með
aðalskrifstofu sína í Tampere,
„borginni sem vildi vera Helsinki”.
Utgáfa Poko byijaði í tengslum viði
Eppu Normaali, sem gerði fyrirtæk-
ið vel stöndugt, þó það sé ekki ýkja
stórt. Poko er með heldur færri
sveitir á snærum sínum en Megam-
ania, en rekur einnig plötubúðir og
dreifíngu.
Háð og spott
Vinsælasta rokksveit Finnland
er án efa Eppu Normaali, sem byij-
aði undir áhrifum af bresku pönk-.
byltingunni 1977. Það var krafmik-
ið rokkið sem heillaði, en ekki pönk-
pólitíkin, enda áttu fínnsk ung-
menni í sveitaskóla erfítt með að
tileinka sér yrkisefni bandarísku og
bresku pönksveitanna; atvinnuleysi,
dópát, kynþáttastríð og fátækt var
sem lokuð bók fyrir þessum fínnsku
ungmennum. Söngvari Eppu
Normaali, Martti Syijá, sem stofn-
aði sveitina með bróður sínum
Mikko, sagði í spjalli við mig að
það hefði því legið snemma við að
fínna eitthvað annað yrkisefni.
Hann sagðist að eðlisfari háðskur
og illa innrættur og það hefði því
legið beint við að fara að hæðast
að hveiju því sem höggstað mátti
fínna á. Með tímanum hefði tónlist
sveitarinnar svo þróast í átt að ró-
legra rokki; sveitarmenn hefðu ró-
ast eftir því sem árin liðu. Þeir
fínnar sem ég ræddi við lögðu
áherslu á að taxtarnir hefðu fleytt
Eppu Normaali á toppinn, en tónlist
sveitarinnar er fjölbreytt og
skemmtileg, sem hlýtur að ýta und-
ir vinsældirnar.
A.R.G
Ein fremsta þungarokksveit
Finnlands er A.R.G., sem kemur
einmitt frá Norður-Finnlandi.
A.R.G.-sveinar, sem segjast leika
hreindýrarokk, vilja kenna veður-
fari í norðurhluta Finnlands um það
hve ungmenni heilluðust af þungu
og hráu rokki. Hann sagði þó að
þungarokkmarkaður væri daufur í
Finnlandi um þessar mundir. Fyrir
nokkru hefðu sveitir eins og Stone
og Airdash, selst í 10.000 eintökum
og yfir, en heldur hefði dregið úr
áhuga á þungarokki. Hann sagði
að sveitamenn væru staðráðnir í
eitthvað í því að koma okkur á
framfæri utan Finnlands. Við höf-
um það þó það gott hér að eina
ástæðan fyrir því að reyna fyrir
okkur ytra væri að fá tilbreytingu.”
Finnsk flóra
Ógetið er fjölmargra fyrirtaks
fínnskra sveita, eins og t.a.m.
Surfáhettiláát, sem hét í eins tíð
Souli Suriáhettiláát, eða sendiherr-
ar sálarinnar, afbragðs hvít soul-
sveit, Backsliders, sem er „Snigla-
band” Finnlands; hrá keyrslurokk-
sveit, sem fór í tónleikaferð um
Bandaríkin á mótorhjólum fyrir
tveimur árum, Hearthill, sem er
með skemmtilegri „psycho"-rokka-
billísveitum, og svo minni sveitum
eins og hippapoppsveitirnar Jiveto-
nes og Jay and the Miracles, Pov-
erty Stinks (sýru-Housemartins) og
Leningrad Cowboys/Sleepy Slee-
pers, sem sendu frá sér ótrúlega
plötu þar sem sveitamenn flythja
Elvis-lög á fínnsku, en Leningrad
Cowboys koma fram í fýrirtaks
mynd um tónleikaferð „vonlaust-
ustu hljómsveit heims” um Banda-
ríkin, Leningrad Cowboys Go Am-
erica . Samnefnd plata er einkar
skemmtileg. Margir þekkja Havana
Black (áður Havana Blacks),
fínnska sveit sem starfað hefur í
Los Angeles í nokkur tíma og hljóm-
ar reyndar eins og dæmigerð LA-
sveit; ekki ber mikið á fínnskum
anda þar. Önnur sveit sem leitað
hefur á sömu mið er Dead City
Clowns, sem sent hefur frá sér plöt-
ur á vegum EMI. Dave Lindholm
leikur fínnskan blús og svo þekkja
fjölmargir 22 Pistepirrko, sem leik-
ið hefur hér á landi og er reyndar
væntanlega aftur hingað innan
skamms.
Ekki er hægt að ná að kynnast
nema yfirborði finnst tónlistariðn-
aðar á nokkrum dögum, en það
kemur skemmtilega á óvart hve
finnskum rokk- og poppsveitum
svipar íslenskra. Flestar spila tónl-
ist sem fer inn um annað eyrað og
út um hitt, en á milli eru afbragðs
hljómsveitir eins og áðurnefndar
Surláhettiláát, rapsveitin Raptori,
Neljá Ruusua og Eppu Normaali.