Morgunblaðið - 17.12.1991, Blaðsíða 55

MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 17. DESEMBER 1991
55
tryggir það. Frá Pisa er hægt að
skreppa í hálftíma lestarferð og
koma þá til Lucca, sem er meðal
annars miðstöð ólífuræktunar. Bær-
inn er fallegur og vel varðveittur
miðaldabær, bakaríin líta ævintýra-
lega vel út, andrúmsloftið er heill-
andi og matseldin í bænum er víð-
fræg.
Sætabrauð og sedrusviður
Siena liggur inni í landi, sunnan
við Pisa. Borgin liggur á hæðum og
þröngar göturnar í miðbænum vinda
sig upp og niður milli múrsteins-
rauðra húsanna í Y-lagi frá aðaltorg-
inu, Piazza del Campo. Það er stórt
og víðáttumikið, liggur í halla, um-
kringt nokkuð háum húsum. Við
torgið er safn, Palazzo Pubblico, sem
freistandi er að lofa með hástemmd-
um lýsingarorðum, því þar eru ein-
stakar myndir fyrir þá sem hafa
áhuga á því tímabili myndlistarinnar
þegar stíf miðaldamyndlistin var að
mýkjast fyrir fijálslegri og mann-
þrungnari anda endurreisnarinnar.
Bakaríin í Siena eru þess virði að
þau séu heimsótt. Bærinn er frægur
fyrir sætabrauð er kallast „panf-
orte“, þétt og þungt ávaxtabrauð,
sem fæst þama í ýmsum útgáfum
og svo margt annað sætmeti einnig.
Þegar nær dregur Róm breytist
landslagið. í héraðinu Toscana, þar
sem Firenze og Siena liggja, er hver
lófastór blettur ræktaður. Vínviður-
inn er notaður til að skipta ökrum
og engjum niður í reglulega ferhym-
inga, inn á milii era litlar vínekrar
og svo annar nytjagróður. Um hæðir
og ása stendur teinréttur og keilu-
laga sedrusviðurinn, undarlegur,
dumbgrænn í annarri grænku.
í Róm er aðeins tími til að skipta
um lest í þetta skiptið. Um komuna
til Rómar sagði Goethe að við þann
dag vildi hann miða raunverulegan
fæðingardag sinn ... I Napólílestinni
leynir sér ekki að hér er komið á
annað menningarsvæði. Fólkið er
dekkra yfirlitum, það talar meira og
hærra. Framtakssamir sölumenn
ganga fram og aftur í lestinni og
bjóða brauð, vatn, bjór og gos í belg
og biðu. Þeir kunna að bjarga sér
Suður-ítalirnir, en varkárir landar
þeirra kaupa ekki af þeim. Það er
aldrei að vita hvaðan vatnið kemur,
þó það sé í flöskum, sem líta út eins
og þær sem fást í búðunum. Þeir
bjarga sér nefnilega á ýmsa vegu.
Drykkjarföngin liggja í fötum með
ísmolum, brauðið í slitnum plastpok-
um. Útlit þeirra er ekki listaukandi,
fyrir utan að sölumennimir era vel
drullugir og illa þefjandi sumir hveij-
ir. En skyldu þeir annars borga farið?
Lífið við ströndina
Landslagið breytist er sunnar
dregur, gróðurinn verður stijálari,
yfirbragðið þurrara, en blómin skær-
lit. Fjöllin fá á sig íslenskan svip.
Þau era lág og veðruð, svæðið er
eldfjallasvæði. Mitt á milli Rómar og
Napólí er lítill bær, sem heitir Terrac-
ina. Gamli bærinn stendur uppi í hlíð-
inni. Um aldir hefur vegurinn milli
stórborganna tvegga legið þarna um
og þama eru rómverksar leifar. H.C.
Andersen teiknaði myndir frá
Terracina á leið sinni til Napólí og
það hafa fleiri gert. Niðri á sléttlend-
inu við ströndina eru hús byggð á
síðustu þrjátíu eða fjörutíu árum.
Einu sinni lifðu bæjarbúar á fískveið-
um, auk þess sem flestir áttu litla
landskika utan við bæinn, þar sem
þeir ræktuðu það nauðsynlegasta,
svolítið af vínvið og ólífutijám, auk
grænmetis og þannig var um flesta
fiskibæi á þessum slóðum. Það er
að vísu enn slangur af fiskimönnum
eftir, sem fara út síðla nætur og
koma í bítið á morgnana, en flestir
bæjarbúar virðast lifa á byggingar-
framkvæmdum og þjónustustörfum
og lifa vel, ef marka má yfirbragð
bæjarins, bílana, klæðnað fólksins
og búðimar.
Venjulega búa þama um fjöratíu
þúsund manns, en á sumrin marg-
faldast sú tala. Rómarbúar koma um
helgar og í sumrfríinu og reyndar
eiga margir þeirra íbúðir í bænum,
eða leigja. Þarna eru aðeins örfá
hótel. I ágúst streyma Napólíbúar
þangað í frí, en þá hverfa Rómarbú-
ar á braut, því þeim finnst of heitt
og mannmargt. Útlendir ferðamenn
sjást varla. Einu útlendingamir eru
farandsalamir, allt Afríkumenn, sem
selja sólgleraugu, fataplögg og gling-
ur. Á ströndinni era barir með reglu-
lega millibili, þar sem er selt sitthvað
matarkyns. í kring eru sólstólar og
sólhlífar, sem fólk leigir. Þarna hitt-
ast sömu fjölskyldunarar ár eftir ár
undir sólhlífunum, ömmur og afar,
börn og barnabörn.
Eldsnemma á morgnana, milli sex
og sjö, er fátt á ströndinni. Einstaka
gamlingi kemur þarna til að vaða
og skokka, meðan fiskibátamir
streyma inn með ströndinni að höfn-
inni. Sólin er lágt á lofti, sandurinn
svalur og það er hægt að sofa í sól-
inni án þess að brenna. Um kl. níu
fer að hlýna fyrir alvöru og þá taka
baðgestimir að mæta. Bakarinn
gengur um og býður sykurkringlur
til kaups. Börnin leika sér í sandin-
um, unglingar spila nokkure konar
tennis, strákarnir spila fótbolta, ef
þeir komast upp með það fyrir bað-
verðinum, og stöku fullorðinn slæst
í leikinn. Upp úr hádeginu tínast
flestir heim til að borða og hvíla sig.
Sumir koma svo aftur seinni partinn.
Aðrir borða og sofa á ströndinni
undir sólhlífunum. Um kl. 19 er varla
nokkur maður eftir. Á kvöldin fara
allir á rúntinn, keyra hring eftir hring
og umferðin er ærandi, þegar mótor-
hjólin bætast við. Á gangstéttunum
er allt krökkt af fólki á öllum aldri.
Mömmur og tengdamömmur ganga
með ungum pörum, ungt fólk í hóp-
um, afar og ömmur og ungar fjöl-
skyldur með lítil börn langt fram
eftir kvöldi. Allir era í hópum, enginn
gengur einn og margir borða ís. Þetta
er suniarlífið, frá því í júní og fram
í sepember.
Hjartahlýja í skjóli Vesúvíusar
Og svo aftur upp í Napólílestina.
Þarna sitja tveir ungir menn og lesa
blaðsnifsi. Þeir era að þýða klausu
af klassískri grísku yfir á ítölsku,
líklega stúdentsprófsverkefni, sem
þeir era að fara yfir. Þama er líka
aldraður lögfræðingur, ættaður frá
Napólí en býr norðar núna. „Eg
fæddist í Napólí, þegar borgin var
einn stór aldingarður og fólkið var
hjartahlýtt og gott. Hjartahlýjan er
þarna ennþá, engir hafa eins stórt
hjarta og Napólíbúar, en mannlífinu
hefur hnignað í takt við hnignun
borgarinnar." Hann kaus að flytjast
þaðan. Svo er rætt um pólitíkina á
Italíu, sem er ein allsheijar spennu-
saga, sem allir rýna og spá í, í leit
að einhveijum botni. Blöðin era með
stöðugar vangaveltur og bollalegg-
ingar um stefnur og strauma, hags-
muni og fjármuni til skýringará öll-
um þessum hræringum. „Suðræni
hugsunarhátturinn er að horfa á
hlutina innan frá, átta sig á sam-
hengi hlutanna, meðan norður-evr-
ópski hugsunarhátturinn beinist að
því að sjá hlutina utan frá, virða þá
fyrir sér án þess að, tengjast þeim
..." Það stendur ekki á skýringum
hjá Napólíbúanum. Þeir era svo ynd-
islega heimspekilega þenkjandi
þarna um slóðir. Ýmsir af þekktustu
heimspekingum ítala koma frá Na-
pólí. Kannski er þetta gríski arfur-
inn. Napólí og nágrenni var grísk
nýlenda á 6.-7. öld f.Kr. og þaðan
er nafnið komið, Nýjaborg.
Þess má sannarlega sjá stað að
borgin hefur verið falleg. Borgar-
stæðið er einstakt á hæðum uppi af
Napólíflóanum og gullfallegur
Vesúvíus gnæfir yfir. Miðbærinn er
tryllingslegur hrærigrautur af bílum,
mótorhjólum og fólki, svo hver hugs-
ar um sig og treystir á mátt sinn
og meginn, en ekki tillitssemi ann-
arra. Samt gengur umferðin stórsly-
salaust að því er virðist. í þröngum
hliðargötum búa handverksmenn,
iðnaðarmenn og víst einnig margir,
sem hafa framfæri sitt af óskil-
greindum hlutum. Þarna er alls stað-
ar verið að selja smyglaðar sígarett-
ur og allt mögulegt annað dót af
óljósum uppruna. Það er opið inn í
eldhús og svefnhergbergi, öðram
vistarveram er ekki til að dreifa
þarna á jarðhæðinni. Á veggjum eru
fjölskyldu- og dýrlingamyndir. Ljós-
mynd af akfeitu krakkapari, sjö ára
eða svo, hún í ballkjól, hann í jakka:
fötum, þátttakendur í danskeppni. í
stöku eldhúsi era forljótar og ós-
mekklegar innréttingar, en fæstar
íbúðir geta státað af slíkum íburði.
Aðeins lausir skápar og borð sitt úr
hvorri áttinni. Á rúmunum era víða
íburðarmikil nælonrúmteppi í amer-
ískum glansmyndastíl. í sjónvarpinu
á morgnana eru þau auglýst upp á
kraft af æstum sölumanni, sem á
endanum öskrar tilboðin framan í
áhorfendur og sjónvarpið gengur
fram á nótt. Inn á milli eru voldugri
hús rneð stóram og glæsilegum íbúð-
um án þess það sjáist utan frá. Og
þar uppi eru stórar svalir, þaktar
blómum, útsýnið er himneskt yfir
flóann og fjallið, borgarkraðakið of
langt niðri til að trufla þessa fallegu
mynd, svo um stund er hægt að
ímynda sér að allt sé eins og einu
sinni.
Sorrento sem Pavarotti syngur
um
Sorrento er einn af bæjunum suð-
ur með ströndinni frá Napólí, stendur
við flóann. Tenórar syngja um turn-
inn í Sorrento, það var aukalag Pava-
rottis, þegar hann söng á Islandi og
bærinn er jafn fallegur og lagið, það
er að segja gamli bærinn. Alls staðar
vaxa sítrónur og appelsínur, nú í
stökum görðum, áður í ekrain uppi
um hóla og hæðir svo langt sem
augað eygði. Og þetta sá Goethe og
gat ekki stillt sig um að spyija
„Þekkirðu landið, þar sem sítrónurn-
at- glóa ...“ Og þarna kom H.C. And-
ersen, Stendha! og allir og allir á
þeim tíma, þegar ekki var hægt að
teljast í hópi menntaðra og upplýstra
manna án þess að hafa lagt að baki
menningarferð til Ítalíu.
Þeir eru hjartahlýir þarna suð-
urfrá, það verður ekki af þeim skaf-
ið. Uppi á svölunum, innan um blóm-
in, er glóðarsteikingin í fullum gangi.
Glóðaðir tómatar, eggaldin og pa-
príkur í öllum regnbogans litum. Síð-
an kemur pasta og svo er risastórri
sneið af sverðfiski lyft upp af glóðun-
um. Fiskurinn er líkur túnfiski, ljós
og þéttur, en léttari en túnfiskurinn.
Svo salatið og mozzarella-ostur,
þessi hnoðaði ferskostur úr mjólk
vatnabuffala, brauðið seigt og skorp-
an stökk. Eftirrétturinn er sítrónu-
himnasæla, Ijós kaka bleytt í sítrón-
usafa, undir léttu eggjahvítukremi
með sykruðum sítrónuberki. En það
besta er brosið og hlýtt viðmótið.
Gamli bærinn er fallegur að kvöldi
til og fáir niðri við ströndina. Og
alltaf þessi undursamlega hlýja, lík-
aminn alltaf gegnumheitur og mjúk-
ur.
Það ilmar allt upp úr og niðrúr
af sítrónum, ekki síst að kvöldi til
og sítrónulíkjörinn er engu líkur. Það
er heldur enginn vandi að búa hann
til, aðeins að að ná sér í líter af 95%
vínanda, sem er seldur þarna, leggja
í hann gula börkinn af átta sítrónum
í sólarhring, sjóða líter af vatni og
600 gr af sykri, kæla og blanda sam-
an við vínandann, eftir að hafa síað
börkinn frá. En sítrónurnar þurfa
barasta að vera þessar með þykka
og ilmandi berkinum frá Sorrento
og nágrenni... Ræktuninni er sniðug-
lega fyrirkomið. Sítrónu- og appels-
ínutrén eru ekki mjög há, en uppúr
þeim stendur vínviður, sem er látinn
vaxa upp yfir ávaxtatrén og mynda
laufskála yfir þeim. Þannig fá þau
skjól og vínberin vaxa ágætlega
þarna uppi. Svo eru þau tínd þegar
þar að kemur og sami skikinn gefur
af sér ávexti og vín. Þeir kunna að
bjarga sér þarna suðurfrá ...
Á Vesúvíusarhringleiðinni, lestinni
sem gengur frá Napólí og út með
fjallinu, gefst tóm til að sjá það frá
ýmsum sjónarhornum og virða fyrir
foma hrauntaumana niður eftir því.
Á lestarstöðinni í Napólí er ys og
þys að vanda. Þegar sest er upp í
norður-lestina hefst umferðin. Sölu-
rrtennimir ganga fram og aftur kal-
landi og hrópandi. Ófrískar konur
með ómegðina í eftirdragi, krakkar,
fólk sem ekki getur unnið. Allt er
þetta venjuleg sjón fyrir þann sem
hefur dvalið nokkra daga í Napólí.
Ungur maður birtist. Baugamir und-
ir augunum eru dökkfjólubláir í fölu
og teknu andlitinu, hann er grindhor-
aður og fötin hanga utan á honum.
í humátt á eftir honum kemur hik-
andi stúlka. Hann segist ekki hafa
borðað í nokkra daga, því hann sé
með alnæmi og fjölskylda hans hafi
varpað honum á dyr. í þetta skiptið
eru flestir í vagninum fljótir að grípa
til buddunnar. Eftir dijúga stund
bregður parinu fyrir á lestarpallinum.
Þau hafa gengið í gegnum alla lest-
ina og eru með heldur hýrri há, en
þegar þau komu inn. Það er aldrei
að vita með þá þarna, kannski var
sagan bara vel heppnað ábatabragð
og eiginlega væri þess óskandi.
Endasleppt frí og
ferðin endalausa
Með því að ferðast frá norðri til
suðurs á Ítalíu, þá rennur það skýr-
lega upp fyrir ferðamanninum hversu
ólíkir landshlutarnir eru. Það era
heldur ekki nema rúmlega hundrað
ár síðan að Ítalía varð eitt ríki. Samr-
uni er aðeins stjórnmálalegs eðlis,
en að öðra leyti dansa limirnir hver
í sinum takti. Yfirbragð Norður-ítal-
íu minnir meira á næstu lönd eins
og Austurríki eða Sviss.
Umferðin gengur stillilega fyrir
sig og mannlíflð einnig, allt er hreint
og þokkalegt. Suður-Ítalía er and-
stæða þess. Kunningja- og fjölskyld-
utengsl koma sér vel eins og á Is-
landi, skipulagið er aðeins nokkurn
veginn og hérumbil, með ýmsum
undantekningum og smugum.
Suður-ítalir leggja ógnarkraft í að
tala um daginn og veginn, lífið og
tilveruna, en þeir eru líka útsjónars-
amir að sjá sér út tækifæri og bíða
ekki eftir að fá allt upp í hendurnar.
En allt þetta sér maður ekki, ef
aðeins er farið í frí. Orðið „frí“ felur
í sér að slappa af, borða og sofa og
þegar fríinu lýkur, lýkur öllu þessu.
Það er miklu nær að fara í ferð líkt
og ferðalangar fyrri tjma, sem fóru
í menningarferðir. Ekki til að skoða
og glápa, fara á tónleika í höllum
og óperusýningar í rústum, merkja
við í handbókum og senda póstkbrt
frá viðeigandi stöðum, eins og orðið
virðist þýða nú, heldur til að mennt-
ast um lifnaðarhætti annarra og um
sig sjálfan í leiðinni.
Ferð til að auðga andann og líf
sitt um leið, fá eitthvað til að glíma
við í huganum. Úr þannig ferð kem-
ur ferðalangurinn auðugri, sjón-
deildahringurinn hefur víkkað og
ferðinni lýkur ekki, þó áfangastaður-
inn sé kvaddur, en heldur áfram að
vekja nýjar hugsnir. Slíkri ferð líkur
aldrei og það dregur kannski úr sökn-
uðinum yfir að skilja við jafn undur-
samlegt land og Italía er.
TEXTI OG TEIKNINGAR:
SIGRÚN DAVÍÐSDÓTTIR.
GAGNLEGAR OG ÞROSKANDI
JOLAGJAFIR
Gott úrval af innlendum og
erlendum bókum
BESTU SELDU BÆKURNAR í
BETRA LÍF í DESEMBER:
1. VÍGSLAN
2. AUKTU STYRK ÞINN
3. MIKAEL HANDBÓKIN
4. HJÁLPAÐU SJÁLFUM ÞÉR
5. NOSTRADAMUS - Við upphaf nýrrar aldar
6. UNAÐSDRAUMAR OG ÍMYNDANIR KYNLÍFSINS
7. BÓKIN UM RÚNIR
8. ANDLEG UPPBYGGING MANNSINS
9. MÖRG LÍF, MARGIR MEISTARAR
10. EFTIR DAUÐANN HVAÐ ÞÁ?
MONDIAL
ARMBANDIÐ OG
SEGULARMBANDIÐ
Ekki aðeins heilandi gjöf -
heldur líka fallegt skart. Góður
valkostur í jólapakkann.
Mondial armbandið: Silfur og
silfur m/gullkúlum verð kr.
2990,- Með 18 karata gullhúð
verð kr. 3.990,- Segularm-
bandið: Silfur- og gullhúðað
verð kr. 2.590,-
ALDREI MEIRA URVAL AF SKARTGRIP-
UM MEÐ NÁTTÚRULEGUM
ORKUSTEINUM
Hringar
Hálsmen - margar
útlitsgerðir
Eyrnalokkar
Stjörnumerki úr
silfri og með 24-
karatagullhúðmeö
kristöllum
Pendúlarog margt
fleira.
NYALDARTONLIST OG
HUGLEIÐSLU- OG SLÖKUN-
ARÆFINGAR Á SNÆLDUM
Nokkrir af best seldu titlunum:
★ SilverWings
★ FairyRing
★ BrighterSide
★ Harmony
★ Tranquility
★ Canyon Trilogy
★ EarthSpirit
★ Leiðin til innri friðar
EINNIG:
★ Aldreimeiraúrvalaforkusteinum ★ Silkipokar fyrir
steinana ★ Reykelsi fyrirjólin ★ llmkerti ★ Tarotspil
og bækur ★ Medicine Cards ★ Sacred Path Cards
★ Stytturog veggmyndir ★ O.m.fl.
Persónuleg
þjónusta og
ráðgjöf
beuR^ip