Morgunblaðið - 31.05.1992, Síða 11

Evrópusamstarf
Og það er barist á fleiri vígstöðv-
um. „Islendingar eru nú aðilar að
evrópsku staðlasamböndunum
CEN og CENELEC sem vinna að
tæknilegri samræmingu innan
Evrópska efnahagssvæðisins. Allir
staðlar CEN og CENELEC eru
jafnóðum gerðir að þjóðarstöðlum
á öllu Evrópska efnahagssvæðinu.
Við höfum verið virkir í þeirri
nefnd sem hefur unnið að því að
velja stafatöflur fyrir Vestur-Evr-
ópu. Frakkar eru óánægðir með
niðurstöðu nefndarinnar, franskt ö
er eini vestur-evrópski stafurinn
sem ekki er inni í þeim stöðlum
sem CEN/CENELEC hefur valið.
Þeir vilja fá umræddan staf inn
og hafa bent á að íslenskur stafur
mætti fara út í staðinn. Málin eru
nú í biðstöðu, enda verður Evrópu-
staðallinn líklega stokkaður u(,p í
tengslum við alþjóðastaðalinn.
Miklu máli skiptir að íslendingar
vinni að því að halda öllum ís-
lensku stöfunum inni,“ segir Þor-
varður Kári. í því sambandi er
rétt að minna á orð utanríkisráð-
herra í Morgunblaðinu 3. maí sl.
þar sem hann segir það „beinlínis
áfall fyrir stöðu okkar í framtíð-
inni gagnvart umheiminum, takist
ekki að tryggja stöðu íslenskunnar
í hugbúnaðarkerfunum.“ Hefur
utanríkisráðherra falið sendiherr-
um íslands, sérstaklega í EFTA-
og EB-ríkjum að taka upp þetta
mál.
Þorvarður Kári bendir á að rit-
araembætti hjá Evrópunefnd um
stafatöflur losni á næsta ári. Segir
hann að Island hafi unnið mikið
innan þessarar nefndar og sé vel
þekkt þar. Með stuðningi hinna
Norðurlandanna og fleiri þjóða
ætti embættið að falla íslendingum
í skaut en til þess að svo megi
verða, verði að vinna markvisst að
því að vinna okkur sem mest fylgi.
Til að geta sinnt embætti af þessu
tagi þarfnast Staðlaráð Islands
fjárstuðnings innanlands enda
greiðir CEN aðeins fyrir hluta af
vinnunni.“
Óvæntir vinir
En hvernig stendur á því að ís-
lendingar hafa alla sína stafi inni
í algengum stöðlum, t.d. latínulet-
urstöflu nr. 1 en ekki þjóðir á borð
við Frakka og Tyrki? „Við eigum
það aðallega einum manni að
þakka, Willy Bohn að nafni, segir
Þorvarður Kári. „Bohn starfaði um
árabil hjá IBM á íslandi og kynnt-
ist þar vel hinum sér-íslensku
vandamálum, sem voru mun meiri
en nú. Þá vantaði t.d. fjölmarga
íslenska stafi, t.d. broddstafi, inn
í stafatöflur. Fyrir um áratug tók
Bohn síðan þátt í alþjóðlegu staðla-
starfi og kom hagsmunamálum
okkar í gegn. Einn liður í röksemd-
afærslu hans var aðild íslands að
NATO; að öll aðildarlönd banda-
lagsins yrðu að geta skrifað stafi
sína af öryggisástæðum.“
„Það er að mörgu leyti heppni
að íslensku stafirnir skuli vera inn
í svo mörgum stafatöflum," segir
Friðrik Sigurðsson. „Islendingar
mega þakka það hinum Norður-
landaþjóðunum og ýmsum aðilum
í tækninefndum sem hafa þekkt
til vandkvæða Islendinga og komið
málum okkar á framfæri. I gegn-
um tíðina höfum við eignast marga
óvænta vini í staðlastarfi, sem
hafa tekið tillit til vandkvæða okk-
ar.“
En hvers vegna hrökkva Islend-
ingar við nú, atlaga Tyrkjanna er
ekki sú fyrsta sem gerð hefur ver-
ið að íslensku stöfunum? „Fyrst í
stað gekk illa að koma íslensku
stöfunum inn í stafatöflurnar,
flestir muna sjálfsagt þá tíð þegar
plögg frá hinu opinbera voru ekki
með broddstöfum, jafnvel ekki þ
og ð,“ segir Friðrik Sigurðsson.
„Þessi mál hafa hins vegar verið
að leysast smám saman, m.a. fyrir
tilstilli hinna fyrrnefndu vina okkar
í tækninefndum en nú er svo kom-
ið að við höfum sofnað á verðinum.
Við höfum ekki haldið vöku okkar
gagnvart þeirri öru þróun sem er
MORGUNBLAÐIÐ SÚ&NtjDAGUR 31. MÁÍ „1992 M
í gerð ijarskiptabúnaðar og við
höfum heldur ekki áttað okkur á
mikilvægi þess að hafa samvinnu
um það hvernig koma eigi íslensk-
um stöfum inn í tölvur. Hingað til
hefur hver og umboðsaðili leyst
eigin vanda en mér sýnist sem
þeir séu að átta sig á mikilvægi
samvinnu. Þetta svokallaða Tyrkj-
arán hefur hrist ærlega upp í okk-
ur.“
Sérviska íslendinga
Sumir kynnu að kalla íslendinga
sérvitra, þegar horft er til sér-
íslensku stafanna, íslenskra reglna
um dagsetningar, greinarmerki,
mannanöfn og stafrófsröð. En þar
eru íslendingar ekki einir á báti,
því á hverju Norðurlandanna gilda
sérreglur af ýmsu tagi. Þorvarður
Kári stýrir nú vinnu við skýrslu
sem unnin er í samvinnu staðla-
stofnana á Norðurlöndum þar sem
hann gerir grein
fyrir norrænum
reglum og þörfum.
Geta Norðurlanda-
þjóðirnar vísað til
þessarar saman-
tektar í alþjóðlegu
samstarfi. „Um
mörg þeirra atriða
sem greint er frá í
skýrslunni eru ekki
til neinar sam-
þykktir og oft er
hvorki um að ræða
samræmi innan
landa né milli
landa. Af vinnu
minni við skýrsluna
sýnist mér að við
íslendingar höldum fastast í okkar
venjur, ég nefni t.d. hvernig við
ritum gæsalappir, reglur um
mannanöfn, orðstofna og tökuorð.
Norðmenn koma næstir en í Sví-
þjóð og Danmörku
er ákveðið kæru-
leysi hvað varðar
t.d. bókstafi, segir
Þorvarður Kári.
Hann segist ekki
telja neitt athuga-
vert við það að lýsa
sérstökum venjum.
Hann telji jafn-
framt að við eigum
að gæta okkar á
því að búa til sér-
visku til þess eins
að vera öðruvísi.
„Þar má nefna að
í burðarliðnum eru
sér-íslenskar reglur
um hvernig raða á
erlendum stöfum. Ég tel heillavæn-
legra að fylgja alþjóðlegum reglum
um þetta atriði. Við erum þó í allt
annarri og betri stöðu en Græn-
lendingar og Samar, sem áttu ekk-
ert ritmál. Þegar það var búið til,
var þeim gerður mikill ógreiði með
því að stafrófíð innihélt óþarflega
marga stafi. Þar var verið að búa
til sérvisku."
„Mér finnst ekki rétt að tala um
sérvisku hjá okkur, þetta eru gaml-
ar og grónar siðvenjur og hluti af
okkar þjóðareinkennum. Það er
ekkert sjálfsagt að tvær þjóðir
hafí nákvæmlega sama stafróf,
þess eru fá dæmi í Evrópu,“ segir
segir Baldur Jónsson, forstöðu-
maður íslenskrar málstöðvar.
Baldur segir að verði íslensku stöf-
unum skákað út úr aðalstafatöfl-
unni, óttist hann einna mest þann
möguleika að einhverjir landar
okkar leggi til að stafirnir verði
felldir úr íslensku máli þar sem
það taki því ekki að leggja í kostn-
aðarsamar breytingar. „Slíkt
myndi hreinlega umturna ásýnd
íslensks ritmáls og smám saman
Sólartilboð okkar til Mallorca
hefur fengið frábærar viðtökur og
nú bætist Portúgal við.
1 - 3 vikna ferðir í júní og júlí á
ótrúlega lágu verði.
Portúgal
Hvergi betra aovera
30. 31. 305 635

Mallorca Fjölskylduparadísin Sa Coma
30. 33. 685 820
roualtur
Munið ROYAL-tilboðið
Ein glæsilegasta hótelkeðjan
á Mallorca.
Aðeins hjá Urvali Utsýn.
Verðdæmi miðast við staðgreiðslu. Föst aukagjöld (ílugvallarskattar, innritunargjald og forfallagjald), samtals 3-450 kr. fyrir fullorðna, eru ekki innifalin í verðdæmum.
4 4
bjét URVAL-UTSÝN
íMjódd: sími 699 300; við Austurvöll: sími 2 69 00
tjltifnarfirdi: sími 65 23 66; við Ráðbúslorf> á Akureyri: sirni 2 50 00
- og bjá umboðsmönnum um land allt