Morgunblaðið - 31.05.1992, Side 22

Morgunblaðið - 31.05.1992, Side 22
MORGUNBLAÖIÐ MINNINGAR SUNNUDAGUR 31. MAÍ 1992 Krislján Ásgeirs- son skipsijóri Fæddur 23. september 1899 Dáinn 18. máí 1992 Langri og gifturíkri ævi er lokið. Níutíu og tveggja ára gamall maður verður lagður til hinstu hvílu í gró- andanum. „í kiii skal kjörviður," þetta kom mér fyrst í hug þegar ég sá hann. Það þurfti ekki nema eitt augna- kast, þétt handtak til þess að sjá að hér fór maður hinna gömlu gilda. Maður trúmennskunnar, samvisku- seminnar, traustsins, dýrmætur maður. Kristján fæddist á Hvítanesi í Ögurhreppi við ísafjarðardjúp og ólst þar upp og á Eyri í Skötufirði. Ásgeir faðir hans var sonur Einars Hálfdánarsonar, bónda á Hvítanesi, sonar Hálfdáns Einarssonar, próf- asts á_ Eyri í Skutulsfirði (núver- andi ísafjarðarkaupstaður). Hall- dóra móðir hans var dóttir Péturs Zars Halldórssonar frá Múla í ísafírði. Það stóðu að honum traust- ir stofnar sem hann erfði allt það besta frá; greind, dugnað og mark- sækni. Ekki veitti honum af þessum eig- inleikum því lífíð fór ekki mjúkum höndum um sveininn. Faðir hans drukknaði í róðri 7. janúar 1905 og ekkjan stóð uppi með fjögur börn. Halldóra fluttist til ísafjarðar þar sem hægt var að fá vinnu en Kristján varð svo heppinn að fara að Eyri í Skötufírði til einstakra sæmdarhjóna. Hann batt jafnan tryggð og vináttu við börn og af- komendur þeirra alla tíð. Um fermingu er Kristján kominn til móður sinnar og systkina á ísafírði. Hann átti fjórar alsystur: Álfheiði, f. 1887, d. 1918 úr spönsku veikinni. Þórunn, f. 17. apríl 1896, býr í Reykjavík. Gunh- hildi, f. 9. janúar 1902, d. 12. fefy- úar 1975, og Sigríði, f. 7. septem- ber 1903, d. 14. maí 1981. Sigríður var gift Jóni Valdimarssyni vél- stjóra og hún eignaðist níu böm. Halldóra móðir Kristjáns var ráðskona hjá manni á ísafírði, ekkli og átti með honum son: Ásgeir Jó- hannesson, pípulagningameistara. Hann var kvæntur Þuríði Edwald og átti þijú börn. Jóhannes lést skömmu eftir fæðingu sonarins og þar sem þau höfðu ekki verið gift, gerðu erfíngjar mannsins Halldóru að víkja burt úr húsinu með öll bömin. Nú vom góð ráð dýr, en Kristján nýfermdur fór á sjóinn og öll laun hans mnnu beint í heimilið. Hann axlaði ábyrgð ungur, raunar alla ævi. Það lýsir ákaflega vel skaplyndi hans að hann ræddi aldr- ei um tildrög þess að hann varð svo ungur fyrirvinna fyrir stóm heimili. Hann hélt ekki á lofti lúalegri fram- komu gagnvart einstæðri móður. Nei, hann bjargaði málum. Það hefur verið sagt af fróðum mönnum að Norður-Atlantshafíð sé hættulegasta haf jarðar og þeir sem horfast í augu við það og sigrast á því em sko ekkert trys. Kristján var einn þeirra. Hann tók skip- stjórapróf og sigldi fleyi sínu jafnan heilu til hafnar. Um 1930 fluttist hann til Akur- eyrar og kvæntist þar 1931 Ólafíu Önnu Bjamadóttur Hjaltalín. Hún var dóttir Bjarna Hjaltalín og Þóm Þórarinsdóttur Hjaltalín. Anna lést 14. júní 1947 aðeins 49 ára gömul. Þau hjónin eignuðust eina dóttur, Eddu. Dóttirin var á viðkvæmum unglingsaldri, bara fjórtán ára. Eins og alltaf var gott fólk í kringum Kristján. Móðurfólk Eddu hafði hönd í bagga með uppeldi hennar. Hún fékk alvarlegan sjúkdóm, löm- unarveiki, sem hún var lengi að ná sér af og líklega aldrei að fullu. Þau feðginin bjuggu hér í Reykjavík og Edda giftist Sigmundi Jónssyni frá Bijánsstöðum á Skeiðum. Þau hjón- in eiga sex böm, fjóra syni og tvær dætur. Kristján bjó rétt hjá ungu hjónun- um fyrstu árin og alltaf í mat og þjónustu hjá Eddu. Þegar hjónin fluttu í Hvassaleiti 97, bjó hann þar á heimilinu fram á síðasta dag. Elskaður og virtur. Samfélagið í Hvassaleitinu var alveg einstakt. Þetta var þriggja kynslóða fjölskylda sem bjó saman í slíkri eindrægni að fágætt er. Kristján náði því að umgangast fjórðu kynslóðina, átta yndisleg bamabamabörn, sjö drengi og eina stúlku. Þegar ég kynntist heimilinu voru öll bömin í námi: Kristján, Helga, Friðrik, Anna, Nonni og Einar. Eitt var víst, í erli daganna var afínn kjölfestan. Afínn var ómissandi. Afínn var kletturinn sem allar öldur brotnuðu á. Þama var opið hús, svo að segja. Krakkarnir í kómm og íjölbreyttu félagslífí, margt um manninn, vinir, skólafélagar, vinnufélagar, allir vel- komnir. Höfðinglegar veitingar, vinátta. Tók svo ekki húsmóðirin hún Edda uppá þvi að fara í MH líka. Bættist þá enn við, m.a. undir- rituð. Það fór ekki hjá því að fólk dáð- ist að þessari samhentu fjölskyldu. Mér er skýrt í minni samvinna Ein- ars og afans (líklega hinna á und- an) við blaðaútburð fyrir allar aldir á morgnana. Hvernig Edda eða ein- hver annar í fjölskyldunni ók honum hvern einasta dag i vinnu og sótti hann svo. Hvernig Kristján vann í Ora, vakinn og sofínn um velferð fyrirtækisins. Hann vann þar í þijá- tíu og sjö ár, eða til áttatíu og átta ára aldurs. Geri aðrir betur! Ég tel það enga tilviljun að hann náði svo háum aldri og hélt góðri heilsu fram að síðasta ári. Hann var gæfumaður í lífí sínu þrátt fyr- ir föðurmissi á unga aldri og missi eiginkonu frá ungu bami. Hann naut þeirrar fágætu að- stöðu að vera á heimili elskaðrar dóttur og tengdasonar umvafinn ást og virðingu allra. Hann hafði tilgang í lífínu. Hann naut þess að sjá fjölskylduna vaxa og öll fallegu bamabarnabörnin sem nú fylla hús- ið. Dóttirin var gæfa hans. Hann gat verið stoltur af henni, sem hann var á sinn hljóðláta hátt, konunni sem er margra bama móðir og brýst í langskólanám og nú virtur kenn- ari við menntaskólann þaðan sem hún og öll bömin luku stúdents- prófí. Nú þegar móðir jörð tekur mildi- lega við barni sínu eftir langan og farsælan æviferil horfum víð til baka. Sjáum lífsþráðinn sem spann- aði hartnær eila öld. Mestu umbylt- ingartímar íslenskrar sögu. Sjáum verkin hans, sporin hans, litli sex ára snáðinn sem varð föðurlaus, ferð til vandalausra hjóna sem reyndust honum afburðavel, piltinn nýfermdan sem varð fyrirvinna móður og systkina. Manninn sem missti konu sína frá dótturinni ungri, erfíð veikindi hennar. Breyt- ing á störfum hans þegar hann fór í land. Hvergi hismi eða gróm í verkum hans. Alls staðar heilindi og trúnaður, enda var Tryggvi í Ora búinn að ganga frá því að Kristján gat unnið eins lengi og hann sjálfur vildi. Vann fram að níræðu. Gerði alltaf meiri kröfur til sín en annarra. Lífsþráðurinn frá Hvítanesi inn í birtu vorsins undir angan af ösp, birki og gróandi lífi. Vegna hans sem var maður lífsins. Stóðst allar skyldur og kröfur lífsins, reyndi aldrei að víkjast undan neinu. Litli föðurleysinginn sem eignaðist stór- ijölskyldu, umvafínn ást og kær- leika alla tíð. Þvílík forréttindi á báða bóga. Nú þegar flestir reyna að koma af sér öldruðum. Samfé- lagið væri öðruvísi væru hér fleiri fjölskyldur eins og í Hvassaleiti 97. Það er Ijóst að Kristján skildi eftir sig mikil auðævi, ekki þessi sem mölur og ryð fá grandað, held- ur þau óforgengilegu. Manngildið sem hann ræktaði hefur skilað sér og heldur áfram að gera það. Ekki bara í höldunum litlu þremur, þrí- stirninu, litlu strákunum, sonum Helgu, Friðriks og Önnu, sem allir verða tveggja ára á þessu ári og leita enn að afa og voru honum miklir gleðigjafar ásamt hinum barnabarnabörnunum, heldur öllum hinum sem eiga þennan dýrmæta sjóð minninga. Allt lífsstarf hans var fordæmi sem öðrum væri hollt að taka til fyrirmyndar nú á tímum bruðls og sóunar. Fræin sem hann sáði í hjörtu þeirra, lífsblómanna sinna, bera fyrirheit um nýja kjörviði. Öllum ástvinum hans nær og fjær eru hér færðar samúðarkveðjur. Merkur maður hefur hnigið til fold- ar. Móðir jörð veitir honum Ijúflega viðtöku og vaggar honum á kær- leiksöldum, en kærleikurinn var ívafíð rauða í öllu lífsmunstri hans. Erna Arngrímsdóttir. Afí Kristján var góður. Hann talaði ekki mikið, en vissi alltaf hvað okkur þótti gaman að gera. Það var svo gaman að fara rrteð honum í bakaríið að kaupa snúð, eða bara í göngutúr og líta við á róluvellinum. Svo áttf hann alltaf súkkulaði sem hann gaf okkur þeg- ar við komum í heimsókn. Þá leiddi hann okkur upp á loft og gaf okkur súkkulaðitöflur í lófana. Stígur vildi líka alltaf kúra fyrir ofan afa þegar við gistum í Hvassó. Kannski voru þeir svona góðir vinir því að þeir þurftu svo lítið að tala saman. Núna er hann afi hættur að vera lasinn og orðinn engill hjá Guði þar sem honum líður vel. Við söknum afa, því hann var okkur svo kær og við þökkum fyrir að hafa átt allar góðu stundirnar með honum. Guð blessi afa Kristján. Edda Björk og Stígur. Hann afi minn og nafni er látinn á 93. aldursári. Við fráfall hans er margs að minnast og margt að þakka. Afí fæddist á Hvítanesi í Ógursveit við ísafjarðardjúp 23. september 1899. Hann var aðeins fímm ára gamall er faðir hans drukknaði og við það sundraðist fjölskyldan og ólst afi upp á Eyri í Skötufirði. Þrátt fyrir aðskilnaðinn fylgdist hann vel með móður sinni, systrum og hálfbróður og hélt alla tíð góðu sambandi við þau. Eins var ávallt mjög kært með honum og fóstursystkinum hans. Afí þurfti snemma að sjá fyrir sér og stund- aði hann sjómennsku frá blautu bamsbeini, fyrst sem háseti og síð- ar sem skipstjóri. Afí kvæntist árið 1931 ömmu minni, Ólafíu Önnu Bjarnádóttur Hjaltalín. Þau eignuðust tvö böm, það fyrra son sem fæddist andvana árið 1932 og ári síðar einkadóttur- ina, Eddu. Amma og afí sem bjuggu nær allan sinn búskap á Akureyri urðu fyrir því að missa allar eigur sínar í húsbmna árið 1944. Amma dó langt um aldur fram árið 1947. Nokkru eftir lát hennar, eða um 1950, hætti afí á sjónum og fljótlega eftir það fluttist hann til foreldra minna og bjó þar æ síð- an. Nú á dögum er frekar sjald- gæft að kynslóðir búi saman á heimili. Fyrir okkur systkinin vom samvistirnar við afa mjög dýrmætar og samband hans og föður okkar var einstakt og gott. Kom það vel fram í veikindum þeirra beggja hversu mikla umhyggju þeir bám hvor fyrir öðmm. Já, hann afí var nú aldeilis betri en enginn. Ekki var svo sem afskiptaseminni fyrir að fara, en hann studdi okkur leynt og ljóst í því sem við tókum okkur fyrir hendur í leik, námi og starfí. A mannmörgu heimili dugir ein fyrirvinna vart til að vinna fyrir nauðsynjum. Það munaði því um framlag afa, ekki aðeins við uppeldi okkar systkinanna, heldur einnig varðandi aðdrætti. Afí sá okkur einnig fyrir þvi sem telja mátti til munaðar, svo sem skíðum, skautum og þess háttar. Ósjaldan stakk hann að okkur vasapeningum, en það var eins og hann fyndi á sér þegar við vomm eitthvað sérstaklega pen- ingaþurfí. Eitt af því sem einkenndi afa var að hann tók ávallt að sér þann sem yngstur var í systkina- hópnum. Hann leyfði okkur að sofa fyrir ofan sig þegar barnarúminu sleppti og síðan tók við svefnsófí í „herberginu hans afa“, þegar næsti bankaði upp á. Þannig hafði hann okkur bræðurna koll af kolli. Og þessari reglu fylgdi hann einnig við barnabarnabörnin þegar þau gistu hjá ömmu, afa Munda og afa Krist- jáni. Eftir að afi hætti á sjónum réðst hann sem verkstjóri hjá Ora, kjöt og rengi, sem síðar varð Niðursuðu- verksmiðjan Ora. Vann hann þar óslitið í tæplega 40 ár, eða þar til hann lét af störfum árið 1987, þá orðinn 88 ára gamall. Milli afa og vinnuveitenda hans ríkti gagnkvæm virðing og traust og naut fjölskylda okkar þess, m.a. höfum við öll systkinin unnið í Ora í lengri eða skemmri tíma. Sem verkstjóri var hann ákveðinn og sanngjarn en sumum þótti hann nokkuð strang- ur. Hann gerði miklar kröfur til sjálfs sín, var ósérhlífínn og þjarkur til vinnu og þannig vildi hann að þeir sem í kringum hann voru væru einnig. En hann var mikils metinn af samstarfsfólki og það bar hlýjan hug til hans, það höfðum við fjöl- skylda hans margoft fengið stað- festingu á. Og víst var að hann hlífði okkur systkinunum ekki, nema síður væri, þegar við unnum undir hans stjórn. Iðjuleysi átti ekki við afa og eftir að hann lét af störf- um í Ora fann hann sér hlutverk heima fyrir. Hann þvoði upp, ryk- sugaði, fór í búðina og fór í sínar föstu gönguferðir um hverfið. Um langt skeið aðstoðaði hann bræður mína við að bera út Morgunblaðið, sem var blaðið hans, enda var hann árrisull maður og gat vel hugsað sér að drífa út blaðið áður en hann mætti til vinnu klukkan sjö að morgni. Áður fyrr fór hann með okkur barnabörnin í bæinn, niður að tjörn og að höfninni. Hafið stóð honum alltaf nærri og eitt sinn fékk ég og systir mín að fara með honum í hringferð kringum landið með Esjunni sem er okkur báðum ógleymanleg. Þannig var afí alltaf að alla sína tíð. Kristján Ásgeirsson, eða Kitti Geiri eins og hann var kallaður fyr- ir vestan, var hreinskiptinn maður og ekki endilega allra. En þeir sem hann á annað borð tók gátu treyst því út í hörgul að það sem hann sagði eða tók að sér stóð eins og stafur á bók. hann var alla tíð stálminnugur og hraustur fram á síðasta ár ævi sinnar. Hann þurfti lítið að leita sér lækninga eða dvelja á sjúkrahúsum og reyndar var hon- um lítið gefíð um að heimsækja aðra á sjúkrahús. Því minnist ég þess þegar hann heimsótti mig er ég þurfti að liggja á sjúkrahúsi eft- ir erfíða aðgerð. Það sýndi vel hug hans til mín og væntumþykju. I veikindum afa stóð dóttir hans eins og klettur við bakið á honum, eins og ávallt, hjúkraði honum og studdi af sinni einstöku fórnfýsi og kær- leik. Ég vil að leiðarlokum fyrir hönd systkina minna, maka og barna okkar þakka afa fyrir allt það sem hann var okkur sem honum voru kærastir. Hans mun sárt sakn- að, og þrátt fyrir ýmis áföll og þung lifði hann innihaldsríku og farsælu lífi og dó sáttur við guð og menn. Megi Kristján afi minn hvíla í friði. Kristján Sigurmundsson. Látinn er í hárri elli Kristján Ásgeirsson, skipstjóri, sem mig langar til að minnast örfáum orðum sakir gamalla og góðra kynna, þótt aðstæður leyfi því miður ekki að það verði gert svo vel og ítarlega sem hann ætti skilið. Á árum áður, fyrir daga lána- sjóða og annarrar opinberrar umönnunnar, var það spurning um líf eða dauða námsmanns hvernig auðnaðist að afla tekna yfir sumar- ið. Oft gaf sjórinn bezt en því fylgdi áhætta, þar sem afkoman valt á aflanum og því var það ekkert smámál að fá skiprúm hjá aflaskip- stjóra. Ég hrósaði því heldur betur happi er ég á skólaárum mínum fékk pláss hjá Kristjáni Ásgeirs- syni, þekktum aflamanni á síld á þeim árum. Einhver kunningsskap- ur hlýtur að hafa hjálpað til við ráðninguna, því þótt ég hefði verið á síld áður, náði ég hvergi máli borið saman við þann mannskap sem Kristján gat valið úr. E.t.v. reyndi ég að standa mig þess vegna og vist er um það að af öllum ein- kunnum sem ég hef fengið um ævina þykir mér vænst um þá sem ég þóttist fá frá Kristjáni, er hann hringdi í mig að fyrra bragði árið eftir og bað mig að vera með sér næsta sumar. Kristján var þessi sumur með mb. Björgvin frá Keflavík, nýjan 70 tonna bát. Nútíma tækni var þá ekki komin til sögunnar og byggðist veiðin eiginlega að öllu leyti á skipstjóranum. Þótt ég velti því fyrir mér árum saman botnaði ég aldrei almennilega í þeim dular- fullu eiginleikum sem ráða því að einn maður fiskar og annar ekki. Ég sá hins vegar margt til Krist- jáns sem ég dáðist að og þóttist vita að ætti þátt í því að hann fiskaði vel. Hann var óskaplega rólegur og yfirvegaður, minnið og athyglisgáfan í skarpasta lagi og úthaldið endalaust. Hann fór varla úr bassaskýlinu ofan á stýrishúinu meðan bjart var, sem var nánast allan sólarhringinn í upphafi vertíð- ar, og missti ekki af neinu merki sem gat gefíð vísbendingu um síld. Svo þegar að því kom að kasta á vaðandi síldartorfu úr tveimur nóta- bátum eins og þá tíðkaðist, stórn- aði hann með slíkri lagni og útsjón- arsemi að það kom varla fyrir að við missstum niður torfu sem við komumst í færi við. Og allt gerðist þetta hratt en fumlaust og án þéss að skipstjórinn hækkaði röddina, hvað þá að hann öskraði skipanir, eins og flestum öðrum hætti til að gera á slíkum hasarstundum. Síldin hefur löngum dyntótt verið og svo var einnig á þessum árum. En ekki vildi ég fyrir nokkurn mun hafa misst af þeirri lífsreynslu að taka þátt í síldarævintýrinu með öllum þeim afbragðsmönnum sem . ég kynntist til sjós en af þeim met ég Kristján Ásgeirson mest. Það var hollur skóli að vera undir hans stjórn um borð í litlum síldarbát, á þeim árum sem óharðnaður ungl- ingur er að mótast, og ekki ónýtt veganesti fyrir þann sem síðar_ á ævinni lokast inni á skrifstofu. Ég leit á Kitta Geira, eins og hann var kallaður, sem velgjörðarmann minn og reyndi að segja honum það eitt sinn er við hittumst á málverkasýn- ingu en hann lét sér fátt um finnast og fór að segja konu minni ein- hveija sögu um að ég hefði kafað í skúfuna á Björgvin til að Losa um tóg, en um það hafði hann engin orð á sínum tíma og minntist ekki á í 40 ár. Ég heyrði auðvitað margt sagt frá skipstjórnarferli Kristjáns og aflabrögðum hans en þori tæpast nú að fara með það eftir minni. Torfi Halldórsson, skipstjóri á Þor- steini RE21, minnist Kristjáns í bók sinni Klárir í bátana, í bókarkafla sem ber fyrirsögnina Aflamenn, á þessa leið: „Kristján Ásgeirsson, ættaður innan úr ísafjarðardjúpi, í daglegu tali kallaður „Kitti Geiri“, var lengi skipstjóri og aflaði ágætlega. Þekktastur er Kristján fyrir veru sína á Höskuldi, er Steindór Hjalta- lín á Siglufirði átti. Á þann bát aflaði Kristján frábærlega vel. Einnig var hann með Ernu og afl- SJÁ SÍÐU 24

x

Morgunblaðið

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.