Morgunblaðið - 23.10.1992, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 23. OKTÓBER 1992
Folaldalundir
kr. 1 a095}a
Folaldafillet
kr. 1 i095jb
kg.
kg
Nóatún, Nóatúni 17, Reykjavík, sími 617000.
Nóatún, Rofabæ 39, Reykjavík, sími 671200.
Nóatún, Hamraborg 14, Kópavogi, sími 43888.
Nóatún, Þverholti 6, Mosfellsbæ, sími 666656.
Nóatún, Furugrund 3, Kópavogi, sími 42062. *
Nóatún, Laugavegi 116, Reykjavík, sími 23456.
Verslunfyrir þig
Utsaa
Folaldakjot af nyslatruðu
Um auðlindir - og fyrir-
hugaðar hafnarfram-
kvæmdir í Stykkishólmi
eftir Erlend Jónsson
Bæjarstæði Stykkishólms er eitt
hið fallegasta á landinu; þegar ekið
er norður yfír Kerlingarskarð birtist
Breiðafjörðurinn bjartur og fagur
með sínum óteljandi eyjum, Bjam-
arhafnarfjalli á vinstri hönd og
Þórsnesi á þá hægri. Yzt á Þómes-
inu stendur Stykkishólmsbær, þar
sem nýja kirkjan gnæfír hátt,
skjannahvít og ber við djúpbláan
hafflötinn. Gamli bærinn stendur á
gömlum ijörukambi á milli tveggja
höfða niðri við höfnina, sem af-
markast að norðanverðu af Súgand-
isey, hárri og sæbrattri klettaeyju,
sem lengi hefur verið tákn bæjar-
ins. Elztu húsin em við höfnina og
gamla byggðin teygir sig frá þeim
út á höfðana tvo og upp frá „pláss-
inu“ við höfnina. Utsýnið að höfn-
inni niður eftir Skólastíg, með litlum
litríkum húsum, Súgandisey, gras-
krýndri og þverhníptri, bátum við
bryggjur og gömlu húsunum við
höfnina hefur eðlilega löngum vakið
athygli og aðdáun ferðamanna og
listamanna. Þessi sýn prýðir meira
að segja eitt af frímerkjunum okk-
ar.
Stykkishólmur á ekki aðeins því
láni að fanga að eiga fagurt bæjar-
stæði. Þar er einnig bæði óvenju-
mikið af gömlum húsum, er hafa
sögulegt og menningarlegt gildi,
og — sem ekki er síður mikilvægt
— þar búa einstaklingar, sem þykir
vænt um þessi hús og hafa haft vit
á og vilja til að halda þeim við og
endurbæta. Sem dæmi má nefna
að miklu fé hefur verið varið til að
færa Norska húsið, elzta tvílyfta
timburhús landsins, í upphaflega
mynd, og bæði eigendur Egilshúss
og eigendur verslunarhúss Sigurðar
Ágústssonar hf. hafa látið endur-
smíða þessi hús af fádæma myndar-
skap. Nú á dögum EES-viðræðna
og aukins samstarfs okkar og
tengsla við Evrópu er þeim mun
mikilvægara að varðveita sögulega
arfleifð, sem minnir á rætur okkar
og þjóðmenningu. Það minnir líka
á stöðu Stykkishólms í sögu þjóðar-
innar að nú á næstunni mun fyrsta
bindi í Sögu Stykkishólms koma út
í tilefni 200 ára afmælis bæjarins.
En ekki er nóg að varðveita
gömlu húsin sjálf. Þau mynda
ásamt umhverfi sínu eina heild, sem
ekki er síður mikilvægt að varð-
veita. Við megum því ekki gleyma
að gæta þess að raska ekki þessari
heild, gömlu byggðinni ásamt um-
gjörð hennar. Alveg eins og um-
hverfíð án húsanna er einskis virði,
þannig dregur það verulega úr gildi
húsanna að spilla umhverfí þeirra.
íslendingar vilja gjaman annað-
Frá Stykkishólmi.
„Með þessum fram-
kvæmdum er verið að
gera Stykkishólmsbæ
að bláberum viðkomu-
stað, ferjubæ á leiðinni
yfir Breiðafjörð, að
beina umferð í gegnum
bæinn, en ekki ti/hans.“
hvort vanmeta eða ofmeta auðlindir
sínar. í móðuharðindunum lögðu
menn sér frekar skósóla til munns
en borða síld eða smokkfisk. Og
fyrir skömmu héldu margir að í
laxeldi væri óþijótandi auðlind.
Okkur hættir líka stundum til að
einblína á beint notagildi og gleyma
öðrum gildum. Fyrr á öldum voru
skinnblöð úr handritum notuð í skjái
eða skó.
Gamla byggðin í Stykkishólmi
er verðmæti, auðlind, sem vissulega
má ekki ofmeta, en ekki heldur
gleyma og vanmeta, traðka á. Slíkt
væri stórslys.
Stykkishólmur hefur lengi verið
viðkomustaður ferðamanna yfír
Breiðafjörð. Með tilkomu nýja Bald-
urs hefur þessi ferðamannastraum-
ur í gegnum bæinn aukist, og ber
að fagna því. En fara verður með
hann af mikilli gát. Bæjaryfírvöld
í Stykkishólmi fyrirhuga nú breyt-
ingar á höfninni, sem hafa það í
för með sér að allri umferð með
Baldri yfír Breiðafjörðinn verður
beint í gegnum gömlu byggðina,
og eftir flæðarmálinu í höfninni,
sem verður þá fyllt upp. Hver ein-
asta bifreið er um höfnina fer, þar
á meðal stórir 20 tonna flutninga-
bílar með vagna aftaní, kemur til
með að keyra þétt upp við gömlu
húsin með tilheyrandi mengun og
titringi. Með þessari ráðstöfun er
Bókhaldsforritið Vaskhugi
Sigurður Brynjólfsson,
bílstjóri með sjálfstæðan
rekstur:
„Nú eru páskarnir orðnir
frítími, áður fóru þeir í
bókhaldsrugl".
Vaskhugi færir sjálfvirkt í DEBET og KREDIT.
Vaskhugi er í notkun um allt land. Hann hentar flestri starfsemi þar sem
kaup og sala eiga sér stað, svo sem hjá verktökum, iðnaöarmönnum,
sjoppum, verkfræðingum, svo eitthvað sé nefnt.
Verð á Vaskhuga er kr. 48.000,-, sem er svipað og ein vinnslueining
kostar í eldri kerfum.
__ Hríngið og við sendum bækling um hæl
Vaskhugi hf. 1? 682 680
verið að sóa verðmætunum, spilla
auðlind.
Ég efa ekki að bæjaryfirvöld
hafi íhugað málið vel og gangi gott
eitt til með hinum fyrirhuguðu
hafnarframkvæmdum, en í öllum
bægslaganginum við að einblína
aðeins á hið beina notagildi hefur
þeim, hygg ég, sézt yfír eitt mikil-
vægt gildi; hið menningarsögulega
gildi, sem höfnin og gamli bærinn
hefur. Með þessum framkvæmdum
er verið að gera Stykkishólmsbæ
að bláberum viðkomustað, feijubæ
á ieiðinni yfír Breiðafjörð, að beina
umferð í gegnum bæinn, en ekki
til hans. Við megum ekki koma í
veg fyrir að nokkurn langi til að
hafa viðdvöl í Stykkishólmi.
Þegar taka á ákvörðun um mikil-
væg málefni verður ávallt að vega
og meta kosti og galla. Ef kostir
hinna fyrirhuguðu framkvæmda og
gallar annarra leiða væru yfírgnæf-
andi, þannig að það menningarlega,
fagurfræðilega og sögulega gildi
sem ég lýsti hér að framan — sem
raunar er auðlind — félli fullkom-
lega í skuggann, bæri að sjálfsögðu
að bretta upp ermamar og halda
ótrauður áfram.
En hveijir era kostimir og gall-
arnir ,í þessu tilfelli? Unnt er að
beina umferðinni aðrar leiðir, og
með minni tilkostnaði. Til dæmis
mætti, með einhveijum hagræðing-
um, einfaldlega láta hana fara þá
leið sem hún fer nú, og er búin að
gera án teljandi vandræða í tvö ár.
Onnur rök fyrir umræddri fram-
kvæmd eru sögð þau að nauðsyn-
legt sé að hafa beina leið frá löndun-
arbryggju að vigtarhúsi. Ég vil að
sjálfsögðu ekki gera lítið úr þörfum
þeirra sem nota höfnina; ástæða
er að taka fullt tillit til þeirra. Bein
braut í flæðarmálinu myndi stytta
leið frá löndunarbryggju að vigtar-
húsi um 10-20 metra. Mér er
spurn: Vega kostir þessarar stytt-
ingar upp galla hennar? Það hlýtur
að vera mögulegt að koma til móts
við þessa notendur á annan hátt
en með hryðjuverkum af ofan-
greindu tæi. Samhliða vegalagn-
ingu eftir flæðarmálinu er fyrirhug-
að. að dýpka innri hluta hafnarinnar
til að bæta aðstöðu smábátaeig-
enda, og er ekki nema gott eitt um
þann hluta framkvæmdarinnar að
segja, að því er ég bezt veit.
Eg vil því skora á bæjaryfirvöld
í Stykkishólmi að endurskoða áætl-
un sína um ofangreindar fram-
kvæmdir. Við höfum enn tækifæri
til að varðveita og nýta auðlind og
gera Stykkishólm að einstökum bæ,
jafnvel fallegri en hann er nú, sem
ferðamenn langar til að skoða og
dveljast í. Einblínum ekki um of á
beint notagildi, látum ekki þröng-
sýni og fyrirhyggjuleysi eyðileggja
þetta tækifæri! Komum í veg fyrir
annan harmleik og varðveitum
skinnblaðið í stað þess að nota það
í skó!
%
I
Höfundur er dósent í heimspeki
við Háskóla íslands, búsetturí
Stykkishólmi.