Morgunblaðið - 23.10.1992, Blaðsíða 28

28
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 23. OKTÓBER 1992
Félagslegt sölukerfi íbúða
EINAR K. Guðfinnsson (S-Vf)
gerir ekki ágreining um félags-
lega aðstoð til íbúðarkaupa. En
honum virðist framkvæmdin
orka mjög tvimælis. í gær sagði
hann í þing-
ræðu: „Það er
þess vegna ekki
nóg með að við
höfum byggt
upp félagslegt
kerfi til að að-
stoða fólk við
að kaupa sér
húsnæði heldur
höfum við líka
komið á fót fé-
lagslegu kerfi tíl þess að se(ja.“
Einar mælti fyrir þingsályktun-
artillögu um að leita leiða til
að efla almennan íbúðamarkað
á landsbyggðinni.
í gær gerði Einar K. Guðfínns-
son (S-Vf) grein fyrir tillögu
þingsályktunar sem hann og fjórir
þingmenn úr jafnmörgum flokkum
standa að. En _ meðflutningsmenn
eru: Halldór Ásgrímsson (F-Al),
Margrét Frímannsdóttir (Ab-Sl)
og Jóna Valgerður Kristjánsdóttir
(SK-Vf). Tillagan er svohljóðandi:
„Alþingi ályktar að fela ríkis-
— stjórninni að skipa nefnd er leiti
leiða til þess að efla almennan
íbúðarmarkað á landsbyggðinni.
Nefndinni verði sérstaklega ætlað
að skoða hver áhrif lög og reglur
um félagslegt íbúðarhúsnæði hafí
á stöðu íbúðamarkaðarins.“
Verðhrun
Framsögumaður, Einar K.
Guðfinnsson, sagði tillöguna vera
Stuttar
þingfréttir
Greiðslustöðvun vegna
atvinnuleysis
Kristinn H. Gunnarsson (Ab-Vf)
og Svavar Gestsson (Ab-Rv) hafa
lagt fram frumvarp til laga um
breytingu á lögum um Húsnæðis-
stofnun ríkisins. Flutningsmenn
vilja bæta við tveimur lagagrein-
um sem m.a. gera ráð fyrir að:
„Húsnæðismálastjóm er heimilt
að veita lántakendum frest á
greiðslu afborgana, vaxta og verð-
bóta, að hluta eða að öllu leyti,
af lánum veittum til íbúðaöflunar
úr Byggingarsjóði ríkisins eða
Byggingarsjóði verkamanna og
fasteignaveðbréfum sem hús-
bréfadeild Byggingarsjóðs ríkisins
hefur tekið við í skiptum fyrir
húsbréf."
Tillagan gerir ráð fyrir því að
greiðslufrestinn verði heimilt að
veita ef atvinnuleysi, langvarandi
veikindi eða aðrar sambærilegar
ástæður valda verulegum fjár-
hagsörðugleikum hjá lánþega eða
fjölskyldu hans.
flutta að mjög svo gefnu tilefni.
Fyrir margt löngu væri ljóst að
markaðsverð íbúðarhúsnæðis væri
langt undir framreiknuðum stofn-
kostnaði þess og víða væri hús-
næði nær óseljalegt. Verðmæti
húsnæðis hefði brunnið upp og
skert eignir fólks á landsbyggðinni
svo næmi gríðarlegum fjárhæðum.
Ræðumaður sagði að þetta mál
brynni á landsbyggðinni. Þessi til-
laga hefði verið lögð fram á síð-
asta þingi en ekki komið til um-
ræðu. Fjölmiðlar hefðu þó getið
tillögunnar að nokkru og hefði sá
fréttaflutningur kallað fram sterk
viðbrögð og stuðning landsbyggð-
armanna.
Einar K. Guðfínnsson riflaði
upp að í eina tíð hefði verið upp-
gangur og bjartsýni ríkjandi um
landið, fólk byggði og keypti hús-
næði alls óhrætt á landsbyggð-
inni. En nú væri öldin önnur. „Fólk
hikar við að fjárfesta á eigin
ábyrgð í húsnæði, þó það hugsi
sér að búa á viðkomandi stað. Það
óttast óvissuna. Hræðist að sú
MMIKSI
staða komi upp að ekki reynist
unnt að losna við húskofann ef
þörf krefur. Fólk leitar þess vegna
í öryggið, vissuna, hið félagslega
íbúaðarhúsnæði sem sífellt verður
stærri þáttur í húsakosti þeim sem
í landinu er. Ekki síst úti á landi,"
sagði Einar K. Guðfínnsson.
Framsögumaður lagði ríka
áherslu á að hann væri sammála
lagalegum og hugmyndalegum
grundvelli Byggingarsjóðs verka-
manna sem væri samkvæmt 63.
grein laga nr. 84/1988: „Að ann-
ast lánveitingar til félagslegra
íbúða með það að markmiði að
bæta úr húsnæðisþörf þess fólks
sem þarfnast til þess sérstakrar
fyrirgreiðslu." Um þetta væri eng-
inn marktækur pólitískur ágrein-
ingur. En menn væru örugglega
ekki sammála um framkvæmdina.
Einar K. Guðfínnsson tók dæmi
frá heimahögum sínum á Vest-
Ijörðum. Árið 1990 hefði fer-
metraverð notaðra félagslegra
íbúða af stærðinni 110-130 fer-
metrar verið 63.100 krónur. Á
sama tíma hefði meðalverð á fer-
metra á almennum markaði verið
37.010 krónur. Það væri vitaskuld
augljóst að hvað verðið áhrærði,
væri það miklu vænlegri kostur
að kaupa sér húsnæði á almennum
markaði. T.d. vegna kaupa á 130
fermetra húsnæði; 4,8 milljónir á
almennum markaði en 8,2 milljón-
ir í félagslega kerfínu.
En á hinn bóginn væri afskap-
lega fróðlegt að athuga greiðslu-
byrðina vegna þessara fasteigna-
kaupa annars vegar á almenna
markaðinum og hins vegar í hinu
félagslega íbúðarkerfí. Ræðumað-
ur rakti nokkra útreikninga Hús-
næðisstofnunar ríkisins. Þar kom
m.a. fram greiðslubyrði hjóna með
150 þúsundir króna í tekjur og
820 þúsunda króna eigið framlag.
Ef keypt var á almennum markaði
var greiðslubyrðin sem hlutfall af
launum 44,3% fyrsta árið, 27-28%
næstu þijú ár en hrapaði svo niður
í 10,1%. Hins vegar væri hlutfallið
stöðugt 11,8% ef kaupin voru gerð
í félagslega kerfínu. Eftir að
skammtímalánin hefðu verið
greidd væri hlutfallið lægra á hin-
um almenna markaði.
Sjálfhelda
Sú sjálfhelda sem almennir
íbúðaeigendur á landsbyggðinni
væru nú í, lyti ekki endilega að
því að auðveldara væri að eignast
þak yfír höfuðið með því að kom-
ast inn í hið félagslega íbúðar-
kerfí. Vandinn væri sá að þar
væri öryggið. Lögin um Húsnæðis-
stofnun kvæðu á um kaupskyldu
sveitarfélaganna að öllum félags-
legum eignaríbúðum og félagsieg-
um kaupleiguíbúðum fyrstu 10
árin frá útgáfu afsals, en í fimm
ár á almennum kaupleiguíbúðum.
Einar K. Guðfinnsson sagði: „Sá
sem er í félagslegu íbúðarhúsnæði
hefur því allt sitt á þurru. Hann
þarf ekki að óttast að geta ekki
selt, þegar honum býður svo við
Kirkjusögnsafn heim til Hóla
TÓMAS Ingi Olrich (S-Ne)
mælti í gær fyrir þingsályktun-
artillögu: „Alþingi ályktar að
fela ríkisstjórninni að undirbúa
stofnun safns þjóðminja að Hól-
um í Hjaltadal er verði einkum
helgað kirkjusögu íslands".
Pálmi Jónsson (S-Nv) er með-
flutningsmaður.
Tómas Ingi Olrich minnti til-
heyrendur sinnar
ræðu á að þjóð-
minjar eru meðal
verðmætustu
menningargilda
hverrar þjóðar.
Þær veittu inn-
sýn í sögu þjóð-
arinnar, styrktu
ímynd hennar
jafnt inn á við
sem út á við, og efldu einnig sam-
kennd þjóðarinnar. Tómas Ingi
sagði menningargildi og áhrifa-
mátt sýningargripa styrkjast til
mikilla muna þegar hægt væri
með góðu móti að koma því við
að sýna þá á þeim stöðum sem
tengdust þeim með beinum eða
óbeinum hætti. Og ekki síst ef
slíkir stðir væru samofnir megin-
köflum í sögu þjóðarinnar og því
í reynd minnismerki um líf og starf
þjóðarinnar.
Ræðumaður fór nokkrum orð-
um um þann sóma og virðingu sem
landsmenn vildu sýna þjóðminjum
og fomum gripum. Hefðu sveitar-
stjómir lagt þessum málaflokki;
héraða- og minjasöfnum lofsvert
lið. „Allmikið ber þó á-því að minni
hyggju að þessi söfn séu innbyrðis
lík að uppbyggingu og ekki hefur
verið hugað nægilega að því þar
sem þess er kostur, að þau gegndu
hlutverki sem hefði þjóðlegt gildi
fremur en að vera bundið við hér-
að. Leita þarf því leiða til sundur-
greiningar og sérhæfíngar annars
vegar og hugsanlegs hlutverks
einstakra landshluta í vörslu þjóð-
minja hins vegar,“ sagði Tómas
Ingi.
Ræðumaður sagði einnig að til-
laga þessi tengdist þróun ferða-
mála með mjög beinum hætti. Til-
lagan miðaði að því að efla Hóla
sem áningarstað fyrir íslendinga.
Það væri samdóma álit þeirra sem
reynslu hefðu af ferðamálum að
beinasta leiðin til eflingar ferða-
þjónustu almennt væri að leita
fyrir sér á heimamarkaði. Erlendir
ferðamenn leituðu síðan í þann
farveg sem þjónusta við innlenda
ferðamenn markar.
Athygli þingmanna var einnig
vakin á þvi að á undangengnum
árum og áratugum hefði verið
unnið mikið endurreisnarstarf að
Hólum á sviði skóla-, kirkju- og
menningarmála. Prestar Hólastift-
is hefðu mjög látið sig varða
endurreisn biskupsstóls á Hólum
og Skagfírðingar jafnan haft mik-
inn metnað fyrir hönd Hóla. Og
nú hefði vígslubiskupsembættið
verið bundið Hólastað.
í þingsályktunartillögu þessari
væri ríkisstjóminni falið að und-
irbúa stofnun þjóðminjasafns að
Hólum er verði helgað íslenskri
kirkjusögu. Kæmi tvennt til. Ann-
ars vegar hefði ríkisstjóm íslands
sameiginlega tekið ákvarðanir sem
skipt hefðu sköpum um endurreisn
Hóla og Hóladómkirkju. Hins veg-
ar bæri að taka tillit til að þetta
mál varðaði þrjú ráðuneyti, kirkju-
málaráðuneytið, landbúnaðar-
ráðuneytið og menntamálaráðu-
neytið.
Flutningsmaður lagði til þessu
Tómas Ingi
Olrich
að horfa. Honum eru tryggð þau
félagslegu réttindi að sveitarfélag-
ið hans verður að kaupa af honum
húsnæðið, bjóði honum svo við að
horfa. Með öðrum orðum, það er
ekki einasta að samfélagið hafí
rétt hjálparhönd við að eignast
húsnæðið, svo sjálfsagt og það var
nú. Heldur kemur það einnig til
bjargar ef hann ætlar að selja. Það
er þess vegna ekki nóg með að
við höfum byggt upp félagslegt
kerfí til að aðstoða fólk við að
kaupa sér húsnæði heldur höfum
við líka komið á fót félagslegu
kerfi til þess að selja.“
Ræðumaður sagði að við værum
í skelfílegri sjálfheldu vegna þess
vanda sem nú væri kominn upp
úti á landi. Það stoðaði ekki að
reyna að vísa þessu máli frá sem
einhverri óvild í garð hins félags-
lega kerfís. Aðstoð væri sjálfsögð
til þeirra sem þess þyrftu með en
það gengi ekki að um leið væru
aðrir skaðaðir. Einar K. Guðfinns-
son vænti þess að þessi tillaga
fengi hraða og góða afgreiðslu.
Hann lagði til að tillögunni yrði
vísað til félagsmálanefndar og síð-
ari umræðu.
Þingmönnum þótti að hér hefði
Einar K. Guðfinnsson hreyft við
brýnu vandamáli. Ástæður og af-
leiðingar af verðhruni og sölu-
tregðu húsa og íbúða á lands-
byggðinni væru margar og
margslungnar. Þingsályktunartil-
lagan væri hin þarfasta og var
Einari þakkað fyrir tillöguflutn-
inginn. Til máls tóku: Jóhann Ár-
sælsson (Ab-Vl), Jóna Valgerður
Kristjánsdóttir, Margrét Frí-
mannsdóttir og Ingibjörg Pálma-
dóttir (F-Vl). Umræðan var til
lykta leidd en atkvæðagreiðslu
frestað.
Kantarakápa Jóns Arasonar
Hólabiskups er nú geymd í Þjóð-
minjasafninu i Reykjavík.
máli yrði vísað til síðari umræðu
og menntamálanefnd til um-
fjöllunar. Ekki tóku aðrir til máls
við þessa fyrri umræðu en at-
kvæðagreiðslu var frestað.
■ Á PÚLSINUM föstudagskvöld-
ið 22. október leikur hljómsveitin
Vinir Dóra. Sérstakir gestir kvöld-
ins verða meðlimir Jökulsveitar-
innar með blússöngkonunni Mar-
gréti Sigurðardóttur í farar-
broddi. Meðlimir hljómsveitarinnar
Jökulsveitarinnar eru auk Margrét-
ar Georg Bjamason, Finnur Júlí-
usson, Ásgeir Ásgeirsson og
Baldvin Sigurðsson. Jökulsveitin
stendur svo fyrir sjálfstæðum tón-
leikum sunnudagskvöldið 25. októ-
ber og verður sérstakur gestur það
kvöld söngkonan Kristbjörg Kari
Sólmundsdóttir. Laugardaginn 24.
október leikur svo rokkhljómsveitin
Bleeding Volcano sem nýverið
sendi frá sér geisladiskinn
Damcrack. Hljómsveitina skipa
Vilhjálmur Brekkan, Guðmund-
ur Þ. Sigurðsson, Hallur Ingólfs-
,son og Sigurður Kristinsson.
Hljómsveitin Jökulsveitin
■ HUÓMSVEIT-
IN Todmobile kemur
fram um helgina á
tveimur stöðum. Á
föstudagskvöldið leik-
ur hljómsveitin á
Tveimur vinum og á
laugardagskvöldið í
veitingahúsinu Þot-
unni. Hljómsveitin
hefur nýlega hafíð
vetraryfirreið sína.
Hljómsveitin
Todmobile.