Morgunblaðið - 23.10.1992, Qupperneq 35

MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 23. OKTÓBER 1992
Haukur Morthens
söngvari - Minning
Jazzvakningar sótti hann oftast.
Haukur söng í síðasta skipti á
vegum Jazzvakningar í Súlnasal
Hótels Sögu er Guðmundar Ing-
ólfssonar var minnst. Hann hafði
I þá tekið þann sjúkdóm er leiddi
hann til dauða, en óhætt er að
segja að enginn heillaði hlustendur
jafn mikið á þeim tónleikum og
Haukur er hann sveiflaði blúsnum.
Til loka var ryþmagaldurinn hans.
Farinn að heilsu tók Haukur
boði RúRek djasshátíðarinnar og
var heiðursgestur á tónleikum Jons
Hendricks og kompanís 16. maí
sl. Það var gaman að heyra þá
stórsöngvarana spjalla í hléinu og
þeir og Ellý Vilhjálms voru mynd-
aðir í bak og fyrir.
Ég þakka Hauki ótal ánægju-
stundir í tali og tónum og fyrir hönd
Jazzvakningar sendi ég ættingjum
hans innilegar samúðarkveðjur.
Vernharður Linnet.
Sumarið 1950 var drengur á tí-
unda ári í sveit í Suðursveit. Þar
var daglegt líf eins og gekk og
gerðist í þann tíð, lítið um vélar
og hraða og mennirnir, skepnurnar
og náttúran í miklu betri tengslum
hvað við annað en nú er. Þama
var drengurinn oft löngum stund-
um einn með sjálfum sér á rölti
úti við, ýmist í erindisleysu eða að
huga að kindum, sækja kýmar eða
fara í sendiferðir. Þama urðu þjóð-
sögumar að lifandi veraleika og
tekinn krókur fram hjá stöðuvötn-
um af hræðslu við nykurinn.
Frá þessu sumri er honum tvennt
minnisstæðast. Annars vegar vora
það hestamir og reiðmennskan og
hins vegar Haukur Morthens.
Á þessum bæ eins og öðram var
útvarpið sá gluggi sem umheimur-
inn sást í. Þar leitaði drengurinn
eftir tónlist frekar en töluðu máli
og þar var ein rödd sem bar af.
Það var rödd Hauks Morthens, sem
nú er látinn fjöratíu og tveimur
söngárum síðar.
Þetta sumar var eitt þeirra laga,
sem hann söng, langvinsælast. Það
hafði drengurinn á heilanum og
kom það í góðar þarfír í einver-
unni. Drenguimn var sá sem þetta
Fæddur 28. október 1937
Dáinn 15. október 1992
í dag kveðjum við Bjarna Anton
j Jónsson, en hann var vinur okkar
og félagi. Við munum Bjama sem
mann er ávallt var dagfarslega
prúður, léttur í lund og kom sér
vel við alla, sem umgengust hann.
Hann átti lengi við erfíð öfl að
stríða. Nú síðast krabbamein er
dró hann til dauða.
Það er ekki lengra síðan en í
ágúst að greinilegt var að Bjarni
Anton gekk ekki heill til skógar.
Líkamlegt atgervi var að gefa sig.
En hann æmti ekki eða skræmti.
Hann var hetja til hinstu stundar
í þessum erfiðu veikindum. Við
undruðumst oft hve æðrulaus hann
var, þótt honum væri ljóst að
hverju dró.
skrifar og þótt nafnið á laginu sé
gleymt hljómar það í huganum
hvenær sem til er kallað.
Sumarið 1950 var ekki fyrsta
sumarið sem Haukur Morthens
söng. Hann hafði þá þegar skemmt
fólki í sex ár svo alls urðu söngár-
in fjöratíu og átta.
Starfsævi manna, sem miklu era
taldir hafa til leiðar komið, er oft
tíunduð þegar hún er öll. En það
er misjafnt sem mennimir láta eft-
ir sig og mælikvarðinn er einnig
misjafn. í þetta sinn held ég þó
að flestir séu á einu máli. Framlag
Hauks Morthens var ómetanlegt.
Hann var iistamaður allrar þjóðar-
innar og orðinn goðsagnarkennd
persóna. Fágun hans og látlaus
innlifun ásamt hófsemi í túlkun og
öryggi í flutningi gerði það að
verkum að allir höfðu unun af að
heyra hann og sjá þegar hann
söng. Það er varla of djúpt tekið
í árinni þótt sagt sé, að starf Hauks
Morthens hafi verið ígildi mikil-
vægrar velferðarstofnunar, sem
þjóðin fékk að njóta áratugum
saman. Velferð er nefnilega ekki
bara menntunin og heilbrigðisþjón-
ustan heldur er menningin það líka.
Sú iðkun andlegra verðmæta, sem
felst í því að njóta menningar og
lista, er undirstöðuatriði fyrir
hvem mann og fýrir hveija þjóð.
Haukur Morthens var einn þeirra
manna, sem gátu miðlað þessum
verðmætum á þann hátt sem fáum
er gefið. Þess vegna var ævistarf
hans svo mikils virði.
Það era ekki nema rúm þijú ár
síðan ég hitti Hauk Morthens í
fyrsta sinn. Það var þegar við vor-
um báðir kjömir til sætis í stjóm
Alþýðuflokksfélags Reykjavíkur.
Haukur var jafnaðarmaður af lífí
og sál og fylgdi því eftir með dyggu
starfí í þágu málefnisins um ára-
tuga skeið. Þar var ljúfmennska
hans og greiðasemi slík að fáir
vora jafningjar hans að því leyti.
Við í stjórn Alþýðuflokksfélags
Reykjavíkur sendum fjölskyldu
hans innilegar samúðarkveðjur.
Við vitum að við eigum öll eftir
að njóta hans og listar hans um
ókomin ár þótt hann sé allur.
Skúli G. Johnsen.
Æviferill Bjama Antons verður
ekki rakinn hér. Hann átti sína
fjölskyldu og sín einkamál, sem
við þekkjum ekki. Hann átti vafa-
laust sínar sorgir og sína gleði,
eins og allir aðrir. Það er þó víst
að oftar var Bjami hamingjusamur
i lífínu en sorgmæddur. Hans lund-
arfar hlaut að leiða til þess að svo
væri.
Allt til hins síðasta trúði Bjami
því að hann mundi sigra þetta
mein sem kvaldi hann svo mjög.
Andlátsorð Bjama Antons, eftir
langt meðvitundarleysi, vora: Ég
er fijáls. Við trúum því og reyndar
vitum það, að nú sé Bjami Anton
fijáls.
Með þessum fáu kveðjuorðum
viljum við minnast Bjama Antons
og votta ættingjum hans okkar
dýpstu samúð.
Með Hauki Morthens er genginn
góður maður. Það var Ijúft að
kynnast honum, eldlegum áhuga
hans á mönnum og málefnum.
Þjóðin ferðaðist með honum hálfa
öld um vegi dægurtónlistarinnar.
Rödd hans hefur sannarlega ekki
þagnað. Hún mun hljóma um
ókomna tíð og vitna um ástsælasta
dægurtónlistarmann aldarinar.
Haukur var einlægur jafnaðar-
maður og kærði sig ekki um að
jafnaðarstefnan væri túlkuð fijáls-
lega. Hann hafði vakandi gætur á
því sem fram fór á vettvangi
stjómmála og hvar sem var í
mannlífin.
Um árabil starfaði Haukur fyrir
Alþýðuflokkinn. Hann sat meðal
annars í stjórn Alþýðuflokksfélags
Reykjavíkur. Ótaldar eru þær sam-
komur, þar sm blíð röddin hljóm-
aði. Haukur var ómissandi þegar
mikið stóð til og jafnaðarmenn
glöddust.
Við samferðarfólk hans kveðjum
góðan vin og félaga. Sjálfur átti
ég því láni að fagna að kynnast
einstökum manni. Heilræðin geymi
ég og þakka fyrir samfylgdina.
Fyrir hönd félaga í Alþýðu-
flokksfélagi Reykjavíkur flyt ég
Ragnheiði, eiginkonu Hauks, og
ættingjum innilegar samúðar-
kveðjur.
Þorlákur H. Helgason, formaður
Alþýðuflokksfélags Reykjavíkur.
Ég hef ekki átt betri viiy um
dagana en Hauk Morthens. Ég á
honum mörg af gæfuríkustu spor-
um ævi minnar að þakka án þess
að hafa nokkuð til þess unnið.
Hann var fyrsta „átrúnaðargoðið"
mitt. Ég hef líklega verið ellefu
ára þegar ég sá hann fyrst í eigin
persónu. Það var á útiskemmtun í
Sandgerði og ég horfði gersamlega
bergnuminn á hann. Hins vegar
kynntist ég honum ekki fyrr en
ég var sjálfur farinn að syngja
dægurlög, átján ára gamall. Með
okkur tókst svo náin vinátta að
alla tíð síðan var hann mér eins-
konar stóri bróðir. Hann útvegaði
mér starf sem skemmtikraftur í
Danmörku, við gáfum út tímarit
saman, hann kom því til leiðar að
ég gerðist myndmenntakennari og
ýmislegt annað höfum við brallað.
Ég get fullyrt að líf mitt hefði tek-
ið aðra stefnu hefði ég ekki kynnst
honum.
Haukur var gersemi, bæði sem
persóna og listamaður. Mér fannst
hann alltaf eiga undarlega margt
Blessuð sé minning Bjama Ant-
ons Jónssonar.
F.h. starfsfólks og vistmanna
Gunnarsholtshælisins,
Hörður Valdimarsson.
sameiginlegt með Paul McCartney
og Charlie Chaplin. Ég get ekki
útskýrt hvað er líkt með þessum
þrem listamönnum, en það sem
þeir áttu sameiginlegt er ólíkt öll-
um öðrum mönnum sem ég hef
haft spumir af. Sem persóna var
hann prúðmenni og hógvær heims-
maður; örlátur, einlægur, afslapp-
aður, gamansamur. Hann var svo
þægilegur í viðkynningu að til
vandræða horfði á stundum. Að
labba með honum eftir Austur-
stræti gat tekið langan tíma því
hann virtist þekkja aðra hveija
manneskju og gaf sér nægan tíma
til að tála við alla. Þetta var bara
eitt af því sem hann reiknaði með
og virtist því ekkert há honum.
Sem skemmtikraftur bjó hann yfir
þvílíkri útgeislun að hann breytti
andrúmslofti hvers staðar sem
hann kom fram á. Og hvort sem
hann söng amerískan blús, enska
slagara, ítölsk einsöngslög, íslensk
ættjarðarlög eða eitthvað annað
þá var stíll hans óviðjafnanlegur,
enda hafði hann áhrif á fleiri
söngvara en margan granar. Hann
kom sífellt á óvart enda voru dans-
leikir sem hann söng á eins og vel
undirbúnir hljómleikar. En þrátt
fyrir ljúft viðmót beitti hann sjálfan
sig ströngum aga og hafði mjög
ákveðnar skoðanir á hlutunum.
Hann var svo vinsæll víða er-
lendis að ef hann var t.d. beðinn
að syngja á frægasta skemmtistað
Danmerkur í einn mánuð, þá var
honum ekki sleppt fyrr en hann
Fc
35
hafði sungið í tvo mánuði og þá
með því skilyrði að hann kæmi
aftur seinna á árinu og syngi einn
mánuð í viðbót. Enn þann dag í
dag eru hljómplötur með söng hans
spilaðar á útvarpsstöðvum í Dan-
mörku, Finnlandi, Þýskalandi,
Rússlandi, Indlandi og víðar.
Sennilega hefur lag hans, Simbi
sjómaður, verið hljóðritað af fleiri
erlendum listamönnum en nokkurt
annað íslenskt dægurlag. Hann var
auðvitað mjög vinsæll hér á landi
líka, enda hefur enginn íslenskur
alþýðusöngvari átt lengri feril en
hann. Samt granar mig að íslenska
þjóðin hafí ekki gert sér fyllilega
grein fyrir hverskonar gersemi
maðurinn .var.
Ég veit að margir koma til með
að fjalla um Hauk Morthens á síð-
um Morgunblaðsins í dag og næstu
daga. Ég ætla því ekki að tíunda
afrek hans og mannkosti nánar,
þótt ég gæti lengi haldið áfram.
Ég hafði vitað um veikindi hans
síðan hann hringdi í mig snemma
á árinu til að segja mér allt af létta.
Samt kom fregnin um fráfall hans
eins og reiðarslag og ég gat ekki
haldið aftur af táranum þegar ég
hafði heyrt hana. Hógvært mikil-
menni er fallið í valinn en ég hugga
mig við að Haukur Morthens deyr
ekki með þessari þjóð. Ég get samt
ekki gert að því að ég sakna hans.
Ég bið ykkur, Ragnheiði og nán-
ustu aðstandendur Hauks, að þiggja
samúð mína. Guð blessi ykkur.
Þorsteinn Eggertsson.
TVÆR FRUMSÝNIN GAR
Á LITLA SVIÐINU

Leikstjóri: Kjartan Ragnarsson
Leikmynd: Axel Hallkell Jóhannesson
Búningar: Stefanía Adolfsdóttir
Lýsing: Ögmundur Jóhannesson
Tónlist: Egill Ólafsson
Þýöing á Platanov: Árni Bergmann
Leikgerö af Platanov: Pétur Einarsson
Þýöing á Vanja frænda: Ingibjörg Haraldsdóttir
Leikarar:
Ari Matthíasson, Egill Ólafsson,
Erla Ruth Harðardóttir, Guðmundur Ólafsson,
Guðrún S. Gísladóttir, Helga Braga Jónsdóttir,
Pétur Einarsson, Sigrún Edda Björnsdóttir,
Theodór Júlíusson, Þröstur Leó Gunnarsson.
Platanov: Frumsýning lau. 24. okt. kl. 17.00. Uppselt
Vanja frændi: Frumsýning lau. 24. okt. kl. 20.30. Uppselt
LEIKFÉLAG REYKJAVÍKUR
BORGARLEIKHÚSIÐ SÍMI 680680
barnafataverslun, Laugavegi 12.
Bjami Anton Jóns-
son - Minning
Lokað 1 dag vegna flutnings
Opnum á Laugavegi 12 á morgun
10% afsláttur 24/10-31/10 '92