Morgunblaðið - 23.10.1992, Page 36

Minning
Guðmundína Sigur-
veig Stefánsdóttir
Fædd 15. september 1906
Dáin 15. október 1992
Guðmundína Sigurveig Stefáns-
dóttir, amma Munda, var sterkur
persónuleiki. Það fann ég fljótt eft-
ir að ég kom inn í fjölskyldu henn-
ar fyrir tæpum 18 árum. Þá bjugg-
um við Ari, sonarsonur hennar, í
Kópavogi um nokkurra mánaða
skeið, en hún var þá að vinna í
eldhúsinu á Kópavogshæli og því
stutt á milli okkar. Oftar en einu
sinni áttum við spjall í Kópavogs-
strætó, auk þess sem við hittumst
reglubundið í Qölskylduboðum og
heimsóknum. Amma Munda var ein
þeirra kvenna sem alla tíð höfðu
orðið að vinna hörðum höndum og
lífsbaráttan hafði aukið enn á það
sjálfstæði sem henni var í blóð
borið. Hún átti augljóslega mjög
sérstakan sess innan þeirrar sam-
hentu stórfjölskyldu sem ég giftist
inn í.
Eftir að böm okkar Ara fæddust
kynntist ég enn nýrri hlíð á ömmu
Mundu, óþreytandi langömmu.
Hún spjallaði við bömin okkar um
heima og geima um leið og þau
voru orðin nógu þroskuð til að
halda uppi samræðum. Og þrátt
fyrir að bamabömin og bama-
bamabömin skiptu tugum þá fékk
hvert einasta þeirra sinn sérstaka
jólapakka frá ömmu Mundu. Á
páskunum beið þeirra allra páska-
egg frá henni. Sjálf lifði hún spart
og veitti sér ekki mikið af verald-
legum gæðum.
Gjafir hennar til bamanna vora
ekki aðeins vottur um gjafmildi
hennar heldur einnig á stundum
skemmtileg persónulýsing. Hún er
eina langamman sem ég hef heyrt
af sem hefur gefið langömmusyni
sínum svuntu í jólagjöf. Þá var hún
komin hátt á áttræðisaldur. Ég
man hvað Óli sonur okkar Ara var
rogginn þegar amma Munda gaf
honum svuntuna en systur hans
eitthvað allt annað sem ekkert
minnti á eldhúsverkin. Þetta litla
dæmi fannst mér sýna að amma
Munda gerði sér litla rellu út af
hefðbundinni verkaskiptingu kynj-
anna. Það er kannski ekki að undra,
hún var vön að vera bæði fýrir-
vinna og móðir á heimili sínu.
Amma Munda átti stóra fjöl-
skyldu sem náði vel saman á þeim
ættarmótum sem haldin hafa verin
á undanfömum áram. Fyrir okkur
sem giftumst inn í fjölskylduna, var
mjög gaman að fá að kynnast fólk-
inu hennar ömmu Mundu. Ættin
er full af skemmtilegum einstakl-
ingum með ákveðnar skoðanir og
varla vafamál að ætt, upplag og
lífshlaup hafa mótað ömmu Mundu.
Við Ári, Hanna og Óli kveðjum
nú ömmu Mundu. Kynnin af henni
vora okkur mikils virði og við mun-
um alltaf eiga góðar minningar um
hana.
Anna Ólafsdóttir Bjömsson.
Það var í byijun júní á Kvennaár-
inu 1975 að ég hóf störf í eldhúsi
Kópavogshælis. Þetta var kvenna-
vinnustaður, flestar konumar hús-
mæður á miðjum aldri. Það sem
einkenndi þennan vinnustað öðram
fremur var eindrægni og skilning-
ur.
Ráðskonan, Valgerður Guðjóns-
dóttir, stjómaði með styrkri en
mildri hendi og ekki skemmdi að-
stoðarráðskonan, hún Aðalheiður
Stefánsdóttir, fyrir. Allir stóðu
saman eins og ein ijölskylda. Fólk
hafði sín sérkenni og þau vora virt.
Þetta var gamaldags húsnæði, erf-
ið vinnuskilyrði og lítið um hjálpar-
tæki. Við mættum fyrir sjö á
morgnana, höfðum 20 mínútur í
kaffí. Annars var aldrei stoppað
allan daginn. Allt sætabrauð var
bakað á staðnum, það var erfitt
verk. En bakarinn okkar, hún
Munda, lítil og hnellin kona, lét sig
ekki muna um það. Ótrúlegt hvað
þessi hnellna, fullorðna kona gat
afkastað miklu. Það var eins og
hún hefði margar hendur og henni
vannst allt svo vel og sköralega.
Bökunarplötumar vora af gamalli
gerð, stórar og þungar. En Munda
lét sig ekki muna um að lyfta þeim
upp í efstu hillur. Við sögðum
stundum að hún væri með gorm.
Bakaríið var hennar yfírráðasvæði,
þar var hún drottning í ríki sínu.
Það var ekkert smáræði sem þurfti
að baka á 200 manna heimili. Og
fyrir stórhátíðir þurfti að baka
smákökur og fínar tertur, auk hins^
daglega (brauðs) baksturs.
Munda vann mest við matargerð
um ævina enda var hún útsjónar-
söm og dugleg á því sviði sem öðra.
Þegar hún vann á Kópavogshæli
bjó hún í Norðurmýrinni og kom
alltaf í vinnuna með strætó frá
Hlemmi. Hún átti að byija vinnu
kl. 8.00 á morgnana og vinna til
kl. 12.00. En hún mætti venjulega
hálftíma fyrr og vann hálftíma til
einn tíma lengur án þess að taka
kaup fyrir. Munda eignaðist alls
staðar vini. Hún var svo glaðlynd
og frjáls í framkomu. Kópavogs-
strætóbflstjóramir vora sérstakir
vinir hennar og þeir reyndu að
stoppa fyrir hana svo styttra væri
að ganga í vinnuna ef mikil hálka
var eða slæmt veður. Hún eignað-
ist marga strætóvini og ófáar
skemmtilegar sögur sagði hún okk-
ur af því sem við bar á leiðinni í
og úr vinnu. Eitt sinn lenti hún í
miðjum skotbardaga á Hlemmi.
Hún sagði frá þessu eins og þetta
væri hversdagslegur viðburður.
Munda var komin hátt á sjötugsald-
ur er hún hóf störf á hælinu. Hún
hafði ótrúlegt starfsþrek og vilja-
styrk. Hún vann þar í 11 ár og var
aldrei frá vinnu einn einasta dag.
Hún var einstaklega heilsuhraust
þar til fyrir tveimur áram. Enda
var orðtak hjá Mundu: „Það gefur
sér enginn heilsuna."
Munda var Reykvíkingur í húð
og hár, ein af 10 systkinum.
Þegar Munda var um tvítugt var
hún í vist suður með sjó með ung-
an son sinn. Þá sá hún ásamt öðra
heimilisfólki skip stranda fram
undan, þá var reynt líklega í fyrsta
skipti að bjarga mönnum í „stól“,
margir fórust og þar á meðal faðir
og bróðir Mundu.
Við getum ímyndað okkur hvað
erfitt það hefur verið að vita af því
að þeir sem henni vora svo kærir
vora báðir látnir, halda samt áfram
að vinna og hlúa að hinum sjó-
hröktu mönnum.
Munda giftist ekki en eignaðist
3 mannvænleg börn sem hún var
mjög hreykin af og 16 bamaböm
og þriðji liður er að verða fjölmenn-
ur. Hún fylgdist vel með afkomend-
um sínum og gerði aldrei mun á.
Munda var 76 ára er hún hætti
störfum á hælinu, sámauðug. Önn-
ur dóttir Mundu er bóndakona aust-
ur á Skeiðum, þangað fór hún oft
í heimsókn, hvort sem var vetur
eða sumar og lét ekki veður hamla
för. Þegar bamabömin í sveitinni
urðu sjö ára (þau urðu 9) fengu
þau að koma í bæinn til ömmu og
dvelja nokkra daga. Þá fór Munda
með bamið á vit ævintýra, ferðað-
ist um allt Stór-Reykjavíkursvæðið
með strætó, þeim til óblandinnar
ánægju.
Munda varð aldrei rík af verald-
legum auði en því auðugri var hún
af auði hjartans og átti alltaf eitt-
hvað til að miðla af til samferða-
fólksins á Hótel Jörð. Bros, hlýtt
handtak eða vingjamlegt orð.
Munda var stórbrotin kona sem
ætíð vildi vera veitandi en ekki
þiggjandi.
Blessuð sé minning mætrar konu.
Guðlaug Pétursdóttir.
Hinn 15. október síðastliðinn
sofnaði hún amma mín svefninum
langa, 86 ára að aldri. Síðasta árið
var hún heilsulítil og orðin nokkuð
gleymin. En þannig var það ekki
t
Maðurinn minn,
LEIFUR KALDAL
gullsmiður,
Eskihlíð 16B,
andaðist á Hvítabandinu að morgni 20. október.
Fyrir hönd fjölskyldunnar,
Aasei. Kaldal.
t
Okkar kæra
SIGRfÐUR ÓLAFSDÓTTIR,
Droplaugarstöðum,
áður til heimilis i Ingólfsstræti 21D,
lést 20. október á Droplaugarstöðum.
Guðný Ólaf sdóttir,
Sigríður Ólöf Árnadóttir,
Anna Margrét Árnadóttir.
ERFIDRYKKJUR
Verð frá kr. 850-
P E R L A N sími 620200
'Blóm og skreytingar\
við öll tækífæri
50202
BÆJARHRAUN 26. HAFNARF.
33978
ÁlfHEIMAR 6, REYKJAVÍK
BLOMABUÐIN
DOGG
alltaf, síður en svo. Hún var frem-
ur lágvaxin eða rétt ríflega 1,4 m
á hæð en dugnaðurinn og kraftur-
inn fór ekki eftir því. Amma
Munda, eins og hún var alltaf köll-
uð af bamabömunum og síðan
flestum í ijölskyldunni, var fremur
heilsuhraust og sífellt að. Hún hafði
þó lengst af ævinnar nokkuð skerta
heyrn. Húh var skapmikil, nokkuð
ör en það var alltaf stutt í hlátur-
inn og glensið. Alveg til hins síð-
asta hafði hún auga fyrir spaugi-
legum uppákomum og gerði grín
að sjálfri sér.
Það var henni sértök skemmtun
alla tíð að tala við fólk, um fólk
og atburði, ekki síst frá löngu liðn-
um áram. Lífsbaráttan getur ekki
hafa verið létt, en aldrei gerði hún
mikið úr erfíðleikum eða and-
streymi sem henni hafði mætt. Hún
var einstæð móðir þriggja bama
og þó að hún hafi vissulega aldrei
getað gert fyrir þau það sem hún
vildi, i æsku þeirra, þá tel ég hana
hafa verið stórkostlegan sigurveg-
ara í lífsbaráttu sinni. Hún talaði
oft um það þegar hún neyddist til
að láta Sigurð son sinn frá sér fjög-
urra ára gamlan. Hún kom honum
fyrir hjá ættingjum sínum á
Lambafelli og dvaldi hann þar um
nokkurra ára skeið. Oft var líka
rifjað upp hversu réttmæt og sár
reiði hans var þegar hún heimsótti
hann. Minningin stakk hana í rúm-
lega hálfa öld. Unni dóttur sína
gat hún heldur ekki haft mikið hjá
sér. Þegar kom að Hafdísi vora
aðstæður ömmu það breyttar að
hún gat haft hana hjá sér öll upp-
vaxtarárin.
Amma Munda hafði gaman af
því að gera sér dagamun og henni
þótti mjög mikilvægt að halda fjöl-
skyldunni saman. Afmæli vora
gjaman tilefni til hátíða. Það kom
aldrei fyrir að það gleymdist nokk-
urt afmæli. Á hveijum afmælisdegi
fengum vð bamabömin gjöf sem
var forvitnileg og‘ spennandi. Það
sem okkur þótti ekki síður varið í
við afmælishaldið var að við feng-
um öll gjöf, afmælisbamið fékk
stærstu og aðal gjöfína, en allir
hinir fengu einnig innpakkaða gjöf.
Þennan sið færði hún síðan yfír á
bömin okkar. Það var stórkostlegt
hvað hún gat oft gert tilverana að
mikilli hátíð.
Hún var mikill höfðingi heim að
sækja og setti strax fram hlaðið
borð af því besta sem hún átti og
gekk stíft eftir að neytt væri.
Jólaboð hennar era í æskuminn-
ingu minni engu lík. Hún bjó nú
aldrei mjög rúmt, hún amma, oft-
ast í einu herbergi með eldhúsi eða
aðgangi að eldhúsi. Herberginu var
þá breytt í borðstofu með lang-
borði, lítið pláss varð þá fyrir fleira.
Síðan fór í hönd nokkurra klukku-
stunda borðhald. í minningunni
líktust þessar veislur „Gestaboði
Babettu". Slík boð vora haldin
meðan mögulegt var að troða allri
flölskyldunni í eitt herbergi. Amma
Munda safnaði ekki veraldlegum
hlutum eða auði og gaf mikið frá
sér það sem hún eignaðist. Það
vora ekki bara veraldlegir hlutir
sem hún gaf frá sér, óþreytandi
umhyggja hennar ásamt sterkum
perónuleika hlýtur að hafa mótað
okkur varanlega. Amma lagði mik-
ið upp úr sjálfstæði sínu og frelsi
og brást oft hart við ef henni þótti
annað hvort skert. Það var okkur
yngra fólki ekki alltaf auðskiljan-
legt hversu mikilvægt það var
henni og hvað hún var tilbúin að
fara í átök vegna lítilla atriða. Það
Sérfræöingar
i l>lóniaskr(‘yliii"iiiii
lirt öll la kila-i i
Skólavöröustíg 12,
á horni Bergstaða.strætis,
sími 19090
kann að vera að í starfí sínu, sem
í fyrstu var inni á heimilum fólks
hér í Reykjavík, hafí hún mótað
sér stífar samskiptareglur og síðan
ekki viljað víkja frá þeim.
Þegar betur er að gætt má vera
að á þessu sviði eins og svo mörg-
um öðram hafí hún verið að skapa
okkur athyglisverða fyrirmynd.
Það er með miklum söknuði og
þakklæti sem ég kveð ömmu
Mundu. Minning hennar mun ætíð
vera mér og fjölskyldu minni hjart-
kær.
Kristín Sigurðardóttir.
Sumarið líður. Ævin eitt sinn dvín,
þá enginn getur minnsta fíngri bifað.
Um eilífð varir æskugleði mín
og ást. Ég fagna því að hafa lifað.
(Þéroddur Guðmundsson frá Sandi.)
Þessar ljóðlínur fínnast mér eiga
vel við þegar ég vil minnast tengda-
móður minnar, Guðmundínu S.
Stefánsdóttur, sem andaðist 15.
þessa mán. 86 ára aldri.
Fáa hefí ég þekkt sem jafnt
auðvelt var að gleðja og engan sem
var jafn sáttur við lífið þó að ekki
verði sagt með sanni að það hafí
alltaf farið um hana mjúkum hönd-
um. „Ég hefi átt gott líf,“ sagði
hún, „Guð hefur gefíð mér góða
heilsu og góð böm, hvers ætti ég
að biðja meira.“ Það var ekki verið
að setja upp kröfur sér til handa,
enda sagði hún eftir að hún missti
heilsuna á síðasta ári. „Ég á enga
heimtingu á að vera alltaf frísk,
mér er ekki vandara um en öðram.“
Ef þetta er ekki jákvætt viðhorf,
þá veit ég ekki hvað það er. Ein
mesta gleði hennar og ánægja held
ég þó, að hafí verið að færa öðrum
gjafír. Aldrei gleymdi hún afmælis-
dögum fjölskyldunnar og eftir að
bamabömin fæddust, og fjölgaði
þá var öllum bömum heimilisins
færð gjöf, þegar eitthvert þeirra
átti afmæli. Afmælisbarnið fékk
svolítið stærri pakka, en hin urðu
að fá líka því það var svo leiðinlegt
fyrir þau að fá ekkert. Hún pass-
aði svo sannarlega upp á það að
enginn yrði útundan. Þar kom fram
hin ríka réttlætiskennd sem hún
hafði. Aðrir mikilvirkir eðlisþættir
í skaphöfn hennar vora sterkur vilji
og þörfin fyrir að vera sjálfstæð
og öðram óháð.
Guðmundína var fædd 15. sept-
ember 1906 á Litla-Bergi í Reykja-
vík, en sá bær mun hafa staðið þar
sem mætast Grandarstígur og
Bjargarstígur. Foreldrar hennar
vora hjónin Ólína Hróbjartsdóttir
og Stefán Einarsson. Eins og marg-
ir af hennar kynslóð fór hún ung
að áram í vistir. Fyrst til hjónanna
Kristjáns Siggeirssonar og Ragn-
hildar Hjaltadóttur og síðan til
systra Ragnhildar, þeirra Maríu og
Lilju. Við þetta fólk bast hún ævar-
andi vináttuböndum. Ég vil í þessu
sambandi ekki láta hjá líða að
þakka þeim Lilju og manni hennar,
Magnúsi Jónssyni, fyrir alla tryggð
og hlýhug í hennar garð. í húsi
þeirra hafði hún íbúð til fjölda ára.
Seinna breytti hún til og hætti
að vera í ársvistun, var þá gjaman
í vist á vetuma en í kaupavinnu á
sumram. Það var oft gaman að
heyra hana rifja upp skemmtileg
atvik sem hent höfðu, sérstaklega
í kaupavinnunni. Hún sagði prýði-
lega frá og hafði gaman af sak-
lausu gríni og hnittnum tilsvöram.
Um miðjan aldur fer Munda, eins
og hún var jafnan kölluð, að vinna
í eldhúsum veitingahúsa og í bak-
aríum. Enda mjög fær bæði við
matseld og bakstur. Lengst vann
hún í eldhúsi Kópavogshælis, þar
sem hún bakaði í 12 ár samfleytt
eða þar til hún lét af störfum vegna
aldurs.
Munda eignaðist 3 böm. Þau era
Sigurður, kvæntur undirritaðri,
Unnur, gift Gunnari M. Hansen,
og Hafdís, gift Hafliða Kristbjörns-
syni. Þegar hún lést átti hún 15
bamabörn og 11 bamabamaböm.
Nú þegar leiðir okkar skilja vil
ég þakka elskulegri tengdamóður
minni alla þá umhyggju og ást sem
hún sýndi mér og fjölskyldu minni.
Ég er þess fullviss að minning
ömmu Mundu lifír Iengi meðal okk-
ar.
Sæunn Andrésdóttir.