Morgunblaðið - 14.04.1993, Blaðsíða 53

MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 14. APRÍL 1993
53
Alltaf versnar helstefnan
Frá Magnúsi H. Skarphéðinssyni:
Alla daga ársins berast okkur í
gegnum fjölmiðla fréttir af sífellt
fleiri helstefnueinkennum sem hel-
taka vestræna menningu æ meir. Svo
mikið að annað virðist útilokað við
fljóta athugun en að eitthvert undar-
legt og óútskýranlegt afl hafí kyrk-
ingartak á menningu okkar í nánast
bókstaflegri merkingu.
Sífellt hærri og stærri tölur um
1 aukningu afbrota, misþyrminga,
nauðgana, eineltis, skemmdarverka,
sjálfsvíga, veikinda og efnahags-
vandræða, bæði hér á landi og er-
lendis sjá dagsins ljós. Vestrænar
þjóðir horfa á þessar sífellt stærri
tölur með sífellt meiri doða og segja
sama og flestir einstaklingamir segja
við sjálfa sig í hljóði; „Heimur versn-
andi fer. Vonandi bara að þetta hendi
ekki mig eða mína.“
Já, vonandi að þetta hendi ekki
sumarbústaðinn minn. Né að barninu
mínu verði ekki misþyrmt, dóttur
minni eða syni verði ekki nauðgað,
eða heimili mínu ekki rústað. Ef svo
er þá er ekki um annað að ræða en
bara að harka meira af sér. Harka
bara af sér.
Helstefnan eykst í
veldishlutfalli af sjálfu sér
Það tóku allir eftir því að í frétta-
flóðinu af hinum ótrúlegu misþyrm-
I ingum og morði á hinum tveggja ára
gamla James litla Bulger í Bretland-
inu góða, að kvalalostamorðingjamir
vom engir aðrir en tveir tíu ára
drengir. (Það er annars erfítt að
fínna rétt orð yfír svona mannverur.
- Glæpamenn eða glæpabörn á tæp-
lega við þar sem þeir em hreinlega
of ungir til að hegðan þeirra geti
talist glæpur á þeirra aldurs- og
þroskastigi.)
En það tóku greinilega færri eftir
því að í sömu fréttum var sagt frá
því að almennum ránum í Bretlandi
einu saman fjölgaði um 24% á einu
ári! Og innbrotum á sama tíma um
heil 15% og líkamsárásum um 7%!
Og vom nú glæpatíðnistölumar þar
fyrir engin smásmíð undanfarin
misseri.
En það sem er ömgg sönnun allt-
i umgleypandi helstefnunnar sem gín
eins og banhungrað skrímsli yfir
okkur tilbúið að rífa okkur í sig enn
I meira er sú staðreynd að á Vestur-
löndum aukast hin mismunandi af-
. brot ekki bara um einhveijar fastar
prósentutölur, heldur eykst aukning-
in alltaf ár frá ári. A stærðfræði-
máli heitir þetta að hallatalan er
ekki bara bein og breið uppávið,
heldur beygir afbrota- og helstefnuk-
úrvan svo hratt uppávið síðastliðin
■ár og áratugi að um hreina aðfellu
að hmni siðmenningarinnar er að
ræða.
Lítið annað framundan en
hrun siðmenningarinnar
Það er alveg sama hvernig litið
er á þessar staðreyndir. Það er ekki
nokkur minnsti möguleiki á annarri
niðurstöðu en hmni siðmennignar-
innar, að óbreyttum forsendum
menningar okkar og gildismats. Það
er borðleggjandi fyrir alla þá sem
þora að hugsa þessar hugsanir og
horfa á þróunina til enda. En fæstir
vilja það, og gera það því aldrei.
Þeir fá sér bara fleiri þjófavarna-
kerfí og fleiri öryggisverði til að
passa yfirráðasvæði sitt svo hmn
siðmenningarinnar komist ekki inn á
frímerkið þeirra sem þeir hafa frá-
tekið handa sér og sínum í þessum
harða heimi, a.m.k. ekki strax. Von-
andi í fyrsta lagi ekki fyrr en næsta
kynslóð er tekin við stjóm skipsins.
Flestir líta svo á að þeir geti ekk-
ert í þessum vondu og erfíðu málum
glæpa gert, og sífellt alltumstækk-
andi samfélagsvandamála. Og við
þar situr nánast alltaf. Og því er
ekkert gert í málinu.
Flestir líta líka þannig á að þetta
sé hreinlega eitthvert lögmál sem
enginn mannlegur máttur virðist
nokkm fái ráðið um. Og að jafnauð-
velt verði fyrir venjulegan mann að
reyna að breyta gangi himintungl-
anna eða sólkerfanna eins og að
ætla sér að sporna eitthvað við þess-
ari þróun að því er virðist. Þetta sé
bara klárt náttúralögmál í öllu sínu
veldi sem ekkert mannlegt vald fái
nokkm um breytt. - En svo er bara
alls ekki. Mannlegt vald getur ýmsu
breytt í þessu. Og getur langlíkleg-
ast breytt öllu ferlinu ef nægur áhugi
er fyrir hendi. En áhuginn er bara
alls ekki nægur. Ekki í dag hvað sem
síðar kann að verða. Ef það verður
þá ekki um seinan.
Heimsskútan með bilað stýrið?
Eitt mesta gáfumenni sem íslenska
þjóðin hefur fyrir og síðar alið af
sér, jarðfræðingurinn og heimspek-
ingurinn dr. Helgi Pjeturss, orðaði
þessa örvæntingu sumra skipveija á
heimsskipinu sjálfu og hraðsiglingu
þess eitthvert út í buskann á þann
veg, að við séum á skipi sem siglir
Er fúskað með öryggismál
hjólreiðamanna?
Frá Frá Óskari D. Ólafssyni:
Lóan er komin og að venju fjöl-
menna hjólreiðamenn út í vorið. En
hvað mætir þeim? Um borgina ligg-
ur net gangstíga sem margir þeirra
| nota. Sumir eru ágætir en margt
er athugavert við þá. Undan vetrin-
um birtast brotnar gangstéttir með
) þykku lagi af sandi á, stórhættuleg-
ar gangstéttarbrúnir eru sífellt til
trafala eins og alltaf og göturnar
| bjóða beinlínis uppá mjög alvarleg
slys eins og raunin hefur ávallt
verið. Með öðmm orðum; aðstaða
til hjólreiða hér í borg er til skamm-
ar og þar að auki lífshættuleg á
köflum.
Slysin
Þegar litið er á slysatölur sem
teljast enn vera opinberar tölur fer
mann að gruna að ýmislegt sé að.
Þegar betur er að gáð kemur í ljós
að gífurleg vanskráning er á slysat-
íðni hjólreiðamanna. A Umferðar-
þ'ngi sem haldið var 1990 sýndi
tnyggvi Þorsteinsson yfirlæknir
fram á þetta. Sem dæmi var árið
1989 tekið. Hjá slysamóttöku spít-
\ alanna eru skráð um 450 tilfelli
árið 1989, en í tölum frá lögreglu-
embættinu kemur fram að slys á
i hjólreiðamönnum fari ekki fram úr
■ 7° þetta sama ár. Þessi vanskrán-
>ng uppá að minnsta kosti 80%
i býður uppá alvarlega mistúlkun á
þörfinni fyrir bætt öryggi hjólreiða-
manna. Þó að lögreglan sé farin
að skýra frá í kynningarbæklingum
að 400 manns slasist að meðaltali
árlega á hjóli þá halda fjölmiðlar
eins og Morgunblaðið áfram að
birta þessar gölluðu upplýsingar
eins og gert var .t.d. í sunnudags-
blaðinu 21. mars síðastliðnum.
Svona tölfræðifúski verður að linna.
Einnig verður að lesa í hvernig
slys þetta eru. Hve mörg verða
vegna bílaumferðar, hve mörg
verða vegna gangstéttakantanna
og gallaðs skipulags, hve mörg
verða vegna þess að viðkomandi var
ekki með hjálm á höfðinu? Hjól-
reiðamenn hafa, eins og þeir sem
eru umvafðir blikki á sínum ferða-
lögum, jafnmikinn rétt á því að
geta farið um án þess að líf þeirra
liggi við. Og því spyr ég hver ber
ábyrgð á því að þetta verði skoðað,
hver ber ábyrgð á því að öryggi
hjólreiðamanna sé tryggt frá hendi
opinberra aðila? Ef þetta er í raun
hlutverk borgarfulltrúa sem ég ætla
að séu kosnir til að sinna ábyrgðar-
störfum fyrir okkur hin, þá hvet
ég þá til þess að gera gangskör í
þessu máli. Sífellt fleiri hópar láta
í sér heyra um þetta og hefur t.d.
íslenski Fjallahjólaklúbburinn (yfír
200 meðlimir) lýst eindreginni van-
þóknun á ástandinu. Til er gnægð
upplýsinga um öryggismál hjól-
reiðamanna, þó ekki hér á íslandi.
Hvernig væri að kippa þessu í liðinn
og þjóna líka þeim sem hjóla, sér
og samfélaginu til bóta?
ÓSKAR D. ÓLAFSSON
Jóruseli 12, Reykjavík.
fyrir fullu og mjög sterku og sífellt
auknu vélarafli eitthvað áfram út í
buskann í náttmyrkrinu, en séum
með stýrið bilað.
Samt er að mati margra best upp-
lýstu mannvina og fræðimanna til
þekking í dag meðal skipveijanna á
Skipinu (með stórum staf) til að gera
bæði við stýrið, og að draga úr hraða-
aukningunni ef þörf krefur. - En til
þess þarf bæði lágmarkshugsun og
kærleik skipveijanna til að geta ein-
hveiju breytt um atburðarásina sem
framundan er.
MAGNÚS H.
SKARPHÉÐINSSON,
nemi í Háskóla Islands.
Pennavinir
Frá Nígeríu skrifar 23 ára karl-
maður með áhuga á knattspyrnu,
borðtennis, sundi, kvikmyndum og
dansi:
Eric Onyisioha,
Cheeh Nigeria Limited,
24 Ijaoye Street,
Jibowu-yaba,
Lagos,
Nigeria.
LEIÐRÉTTINGAR
Nýi dansskólinn
Mistök urðu í frásögn af ungu
dansfólki, sem fór utan um páskana
til danskeppni í Blackpool. Hóparn-
ir tveir voru frá Nýja dansskólan-
um, en til liðs við hvorn hópinn kom
par frá Dansskóla Jóns Péturs og
Köm og par frá Dansskóla Auðar
Haralds. Lesendur eru beðnir vel-
virðingar á mistökunum.
90% af unglinga-
taxta Dagsbrúnar
RANGAR tölur birtust er getið
var samþykktar borgarráðs á
launatöxtum unglinga í Vinnuskóla
borgarinnar í sumar í Morgunblað-
inu 8. apríl síðastliðinn. Borgarráð
samþykkti að taxtinn yrði 90% af
unglingataxta Dagsbrúnar eins og
sagt var í fréttinni.
Taxtarnir eru þá þannig að 14
ára unglingar fæddir 1979 fá
167,90 krónur á klukkustund, en
15 ára unglingar, fæddir 1978 fá
190,30 krónur á klukkustund. 16
ára unglingar eða þau, sem fædd
em 1977, eru hins vegar yngsti
hópurinn, sem ráðinn er í aðra vinnu
hjá Reykjavíkurborg og lágmarks-
laun þeirra verða 248,75 krónur
fýrir hveija klukkustund.
Nafn fermingar-
barns féll niður
Þau mistök urðu í skírdagsblaði
að nafn eins fermingarbarnsins féll
út af lista. Það var nafn Andra
Steins Guðjónssonar, sem fermdur
var í Dómkirkjunni annan dag
páska. Hann er búsettur í Dan-.
mörku en var til heimilis að Hlíðar-
gerði 21, Reykjavík.
Vaskhugi
Bókhaldsnámskeið
Sími 682 680
Reiðskólinn Hrauni
Grímsnesi

Útreiðar og bókleg kennsla
um hesta og hestamennsku
Sundlaug - gufubað - golfvöllur - mini golf
- borðtennis - leikvöllur - fótboltavöllur
- skemmtikvöld - grillveisla - o.fl. o.fl.
9 doga nómskeið með fullu fæði:
Verð kr. 25.800,-
júní júlí ógúst
7.-15.1 30.6-8.71 4.-12.1
18.-26.1/11 11.-19.1 17.-25. Ill/ll
22.-30. \\/\
ll/lll framholdsnemendur
FERÐABÆR
Aðalstræti 2 (Geysishús)
Sími 623020 -Telefax 25285
900
Upplifðu töf
Parísarferðir Heims
samvinnu við stærstu
Vika í París:
i sumar
einstökum kjörum í
Frakklands.
frá kr. 29.900
m.v. 2 í herbergi.
Flug og bfll: Frá kr. 24.900
Vikulegar brottfarir frá 7. júlí til 25. ágúst.
Takmarkað sætamagn
HEIMSFERÐIR hf.
Austurstræti 17,2. hæð • Sími 624600
Titill:
mw\
Stóll hannaður
af Gabriel Teixidó
Verð: 43.900 kr. stgr. ÖfouUÍiÍ kÚOjÖýH
Sudurland.ibraut 54 • Blóu biunn v/Faxafcn • S: 682866