Morgunblaðið - 30.05.1993, Blaðsíða 20

20 B
ítalskir qallar í
barna- og
fullorðinsstærðum
Verð fró 5400.- kr.
Sportbúð Kópavogs
Hamraborg - sími 641000
terkurog
hagkvæmur
auglýsmgamiðill!
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 30. MAÍ 1993
AF SP JÖLDUM GLÆPASÖGUNNAR/Á unglingsárunum
gerðist Samuel J. Morton félagi í götugengi Gyðinga. Hann skar-
aði fram úr í götuslagsmálum, og þurfti oftast þrjá til fjóra and-
stæðinga til að hafa hann undir.
STRÍÐSHETJA
OG BYSSUBÓFI
Samuel J. Morton fæddist í Chicago árið
1894 og ólst upp í elzta gyðingahverfi
borgarinnar við Maxwell stræti. Morton
var hávaxinn og vöðvastæltur strax á
unga aldri, og í drengjahópnum í hverf-
inu voru nokkrir sem síðar áttu eftir að
ná miklum frama, hver á sínu sviði. Má
þar nefna Arthur Goldberg, síðar dóm-
ara við Hæstarétt Bandaríkjanna, Hy-
man Rickover, einn af þekktari aðmírál-
um bandaríska flotans í síðari heims-
styrjöldinni, og Barney Ross, sem var
Bandaríkjameistari í hnefaleikum í velti-
vigt árin 1934- 38. Morton var ekki fé-
lagi í neinum samtökum götustráka í
bernsku. Hann var hlýðinn og þægur
sonur og nemandi, og að loknum skóla-
degi aðstoðaði hann föður sinn í lítilli
búð sem fjölskyldan rak.
Chicago-bófinn Samuel J. „Na-
ils“ Mortón.
Aunglingsárunum gerðist
Morton hinsvegar félagi
í götugengi Gyðinga, en
meðal félaga var þá Davy „Yidd-
les“ Miller, sem síðar varð al-
ræmdur bófi í Chicago. Morton
skaraði fram úr í götuslagsmál-
um, og þurfti oftast þijá til fjóra
andstæðinga til að hafa hann
undir. Hann hlaut viðurnefnið
„Nails“ eða „naglar", fyrir það
hve mikill harðnagli hann var og
fær í átökum. Morton tók einnig
að sér að vemda gyðingahverfið
sitt gegn innrásum götuhópa
unglinga af öðrum kynþáttum.
Þar sem lögreglan sinnti borgar-
hverfinu illa tók Morton að sér
að fara eftirlitsferðír um þröngar
götumar ásamt félögum sínum
vopnaðir homaboltakylfum, óg
áttu þeir sem reyndu innbrot í
verzlanir Gyðinga ekki von á
góðu.
Rúmlega tvítugur stjórnaði
Morton flokki hörkukarla og rak
auk þess víða teningaspil á götum
úti og nokkur spilavíti fyrir póker-
spilara. Hann lenti oft í átökum
og var handtekinn árið 1917 fyrir
að hafa nærri gengið af nokkrum
félögum í 'pólsku götugengi dauð-
um. Morton var sekur fundinn um
vopnaða árás, með homabolta-
kylfu, og fékk um tvo kosti að
velja: Annað hvort fara í fang-
elsi, eða ganga í herinn og beij-
ast fyrir föðurlandið, sem þá var
aðili að fyrri heimsstyijöldinni
gegn Þjóðveijum. Morton kaus
herinn og gekk daginn eftir í
131. sveit fótgönguliðs Illinoisrík-
is, sem send var til Frakklands
með Regnbogaherdeildinni svo-
nefndu.
Morton reyndist dugandi her-
maður og var fljótt skipaður lið-
þjálfi. í einum bardaganum gátu
menn Mortons sig varla hreyft
vegna vélbyssuskothríðar, en
hann leiddi menn sína yfír svæðið
milli skotgrafanna, sprengdi upp
vélbyssuhreiður Þjóðveijanna og
hrakti fjölda þeirra úr skotgröf-
inni, en tók 20 þýzka hermen til
fanga. Hann særðist tvisvar og
var sá eini í herflokknum sem
komst Hfs af. Fyrir þetta afrek
sæmdi franska stjórnin hann heið-
ursorðunni croix de guerre, en
bandzríska herstjórnin sæmdi
hann liðsforingjanafnbót. Yfir-
menn hans skráðu í skjöl hans
að „auk þess sem hann hefur
meðfædda leiðtogahæfíleika og
er óttalaus í bardögum, hefur
Morton liðsforingi óvenjulega
hæfni í meðferð vopna.“ í sókn-
inni við Argonne særðist Morton
enn á ný, fékk stöðuhækkun, fleiri
heiðursmerki, og þegar stríðinu
lauk var hann leystur frá herþjón-
ustu.
Þegar Morton kom heim til
Chicago mætti honum, eins og
tugum þúsunda annarra fyrrum
hermanna, versnandi efnahags-
ástand og fá atvinnutækifæri.
Hann vann um tíma með föður
sínum í verzluninni við Maxwell
stræti, en aðallega komu tekjurn-
ar frá fjárhættuspili.-Spilagróðinn
hjálpaði til við uppeldi sex bæðra
hans og systra. I gegnum spilavít-
in og næturklúbbana kynntist
Morton Charles Dion O’Bannion,
yfírmanni glæpasamtaka Norður-
svæðis Chicago. Hann gekk í lið
með O’Bannion um það leyti sem
bannlögin tóku gildi, og vann með
samtökunum að því að skipu-
leggja dreifmgu á bjór og sterkum
drykkjum. Árið 1920 fór Morton
með Herschel „Hershie” Miller í
veitingahúsið Pekin Cafe sem Dan
Jackson rak. Morton tók við pönt-
un frá Jackson og vinirnir tveir
settust við borð og pöntuðu sér
drykki. Lögreglumennirnir Will-
iam Hennessey og James Mulca-
hey komu þá inn og fengu sér
drykki við barinn. Þeir reyndu að
þvinga Jackson til að greiða sér
mútur, en hann kvaðst greiða for-
ingja þeirra sínar mútur vikulega
fyrir að láta vínveitingar staðarins
afskiptalausar þótt svo ætti að
heita að áfengissala væri bönnuð
með lögum.
Hennessey sá Morton, sem
hann kannaðist við, og
rétti honum reikning-
inn fyrir drykkjum þeirra félaga.
„Hérna, þú ert ríkur gýðingabast-
arður, borga þú reikninginn!”
sagði Hennessey. Morton kastaði
reikningnum aftur til lögreglu-
mannsins, og þá sparkaði Mulca-
hey borðinu sem Morton og Miller
sátu við um koll. Báðir bófamir
gripu upp byssur sínar, og það
sama gerðu lögreglumennirnir, og
upp hófst skotbardagi. Morton,
sem var skytta góð, skaut báða
lögreglumennina til bana. Morton
var sakaður um morð, en hélt því
fram að um sjálfsvörn hafí verið
að ræða og var síðar sýknaður.
Árið 1921 var Morton viðstadd-
ur þegar Earl Weiss og George
„Bugs“ Moran fóru fyrstu „ein-
stefnuferð" undirheimanna. Þeir
voru þrír saman þegar þeir rákust
á Steve Wisniewski, sem tilheyrði
öðrum glæpasamtökum. Þeir
stungu honum inn í bíl og óku
með hann á afskekktan stað.
Wisniewski var félagi í áhrifalitl-
um samtökum pólskættaðra bófa
og leynivínsala í Vesturhverfi
Chicago, og hafði leyft sér að
ræna einum af bjórflutningabílum
O’Bannions. Hann fékk að gjalda
þess. Weiss, Moran og Morton
skutu hann til bana og fleygðu
líkinu utanvið fáfarinn sveitaveg.
Árið 1922 var Morton orðinn
einn helzti aðstoðarmaður
O’Bannions og stjórnaði flutning-
um og afgreiðslu á bjór og áfengi
glæpasamtakanna. Hann var
einnig mjög trúr O’Bannion. Þeir
tveir voru á margan hátt andstæð-
ur. O’Bannion var lágvaxinn og
sterklegur, og írskur í húð og
hár. Morton var hávaxinn og
grannur, og Gyðingur í raun og
reynd. En þeir urðu góðir vinir
og komu víða fram saman,
snæddu saman og fóru jafnvel í
óperuna eða leikhús saman. Þegar
Morton frétti að Frank Const-
anza, leigumorðingi frá New
York, hefði verið ráðinn á vegum
Genna bræðranna til að myrða
O’Bannion svo bræðumir gætu
yfirtekið eitthvað af viðskiptum
hans, leitaði Morton innflutta
morðingjann uppi og skaut hann
til bana í návígi. Þvínæst henti
Morton, með aðstoð Louis Alteri-
es, líki Constanzas upp í járn-
brautarflutningavagn á austurleið
og sagði við Alterie: „Nú fer ónytj-
ungurinn til baka til New York
þar sem hann á heima."
Árið 1923 var Nails Morton
orðinn einn mest áberandi bófi
borgarinnar. Hann lifði hátt á vín-
sölutekjum sínum, sem námu um
250.000 dollurum á ári, ók um í
kraftmiklum bílum, og var í
skraddarasaumuðum fötum sem
voru búin tveimur aukavösum fyr-
ir byssurnar hans tvær. Konur
dýrkuðu þennan myndarlega
bófa, og hann mátti oft sjá í
næturklúbbum eða betri veitinga-
húsum í fylgd dansmeyja úr leik-
húsunum. Hann gekk með gráa
flókahatta, var með demantsnælu
í silkibindi sínu og bar göngustaf
með fílabeinshöldu, en inni í stafn-
um var stutt og hárbeitt sverð.
Morton opnaði veitingahús, og
hann var meðeigandi O’Bannions
að mörgum spilavítum á Norður-
svæðinu. Bófínn slyngi sóttu
hnefaleika og eignaðist ágóða-
hluti í mörgum hnefaleikaköpp-
um. Blöðin kölluðu hann heillandi
en banvænan borgara Chicago.
Morton fékk einnig varanlegan
áhuga á hestum og hesta-
mennsku. Hann hafði heimsótt
búgarð Alteries í Colorado og far-
ið á bak einum af verðlaunahest-
um Alteries. Eftir heimkomuna
til Chicago lagði Morton það í
vana sinn að ríða út í Lincoln
garðinum, og leigði sér hesta svo
til daglega. Hann vakti jafnvel
áhuga O’Bannions á íþróttinni,
og þann 13. maí 1923 höfðu þeir
mælt sér mót í Lincoln garðinum.
Hestur Mortons var fjörugur, og
henti honum af baki. Hesturinn
jós og sló með afturhófunum í
Rúmlega tví-
tugur stjórnaði
Morton flokki
hörkukarla og
rak aukþess
víða teninga-
spil á götum
úti og nokkur
spilavíti fyrir
pókerspilara
höfuð Mortons, sem lézt sam-
stundir.
Þegar O’Bannion og Alterie
héyrðu fréttirnar urðu þeir æfír
yfír að villt skepna gæti orðið
góðvini þeirra að bana. Alterie fór
í hestaleiguna nokkrum dögum
síðar og tók á leigu hestinn sem
hafði banað Morton. Hann teymdi
hestinn á afskekktan stað við reið-
veginn og skaut hann. Eftir að
hafa drepið hrossið hringdi Alt-
erie í eiganda hestaleigunnar og
öskraði í símann:„Við veittum
bölvuðum hestiiium maklega
ráðningu! Ef þú vilt fá hnakkinn,
skaltu ná í hann.“ (Þetta atvik
var sett á svið í kvikmyndinni
Public Enemy, þar sem James
Cagney skaut hest sem hafði sleg-
ið til bana félaga hans, Leslie
Fenton, sem fór með hlutverk
„Nails“ Nathans.)
Utför Mortons var stór-
brotin. O’Bannion,
Weiss, Alterie, Drucci
og fleir bófar frá Norðursvæðinu
báru kistuna. Johnny Torrio og
A1 Capone voru meðal gesta, þótt
þeir væru í samkeppni við glæpa-
samtök Norðursvæðisins. Rúm-
lega 25.000 Gyðingar úr Maxwell
strætis hverfinu fylltu strætin og
eltu líkvagninn sem flutti kistu
Mortons. I margra augum var
Morton ekki aðeins hetja úr fyrri
heimsstyijöldinni, heldur einnig
málsvari Chicagobúa af gyðinga-
ættum. í skýrslu lögreglunnar um
Morton sagði að hann hefði myrt
f það minnsta átta menn. Það
skipti þá mörgu sem mættu við
útförina engu. Samuel J. Morton
hafði skarað fram úr, hann hafði
náð árangri.