Morgunblaðið - 12.06.1993, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 12. JÚNÍ 1993
Uppgröftur á gamla Steindórsplaninu, á mótum Austurstrætis og
Aðalstrætis.
Menningar stefna
í miðborginni
eftir Helga Hjörvar
Frá lokum átjándu aldar og fram
á þennan dag hafa ættmenn mínir
margir lifað og starfað í Reykjavík,
og föðurfjölskylda mín nú í nær
heila öld hér í hjarta borgarinnar.
í hennar tíð hefur borgin tekið
stakkaskiptum um flest til hins
betra. Og vitaskuld tók þetta fólk
þátt í þessari þróun og gladdist
þegar vel tókst, en örvænti líka
þegar í óefni stefndi. Reyndi það
að sporna við fótum, eins og kunn-
ugt er, t.d. gegn spellvirkjum Land-
símans í kirkjugarði Reykvíkinga,
niðurrifí Aðalstrætis átta og fleiri
söguríkra mannvirkja, að ógleymdu
því fagurfræðilega viðrini, sem ráð-
húsið er í Tjamarendanum. En oft
varð ekki við villimennsku ráðið.
Nú ber aftur á móti svo við, frá
því að Markús Örn Antonsson tók
við embætti borgarstjóra, að nær
öll skref sem mörkuð hafa verið í
miðborginni hafa vísað fram á við.
Hvorki hafa sögufrægar byggingar
verðjafnaðar við jörðu, né kumböld-
um demt niður þar sem þeir ekki
eiga að vera einsog svo oft hefur
hent. Þvert á móti hefur miðborgin
verið fegruð og aukin lífi en endi
verið bundinn á skálmöld sem áður
ríkti. Þetta ber að þakka, einkum
nú, þegar reynt er með ómerkileg-
um málatilbúnaði að vefengja aug-
ljós heilindi Markúsar Arnar við
uppbyggingu miðborgar Reykjavík-
ur.
Hér skulu nokkrar staðreyndir
teknar til vitnis.
Þegar Markús tók við embætti,
ríkti óöld í miðborginni. Þar var
naumast óhætt að vera einn á ferli
síðla kvölds eða að næturlagi. Ribb-
aldar utan af landi skipulögðu jafn-
vel jeppaferðir til þess eins að betja
með kylfum á fólki í miðborg
Reykjavíkur(I). Borgarstjóri lýsti
því þegar yfír að eitt sitt helsta
verk yrði miðborgin og óáran þessi
var af rcggsemi og einurð kveðin
niður.
Tjamarbakkinn hefur verið fegr-
aður. Iðnó var bjargað úr klóm eign-
arhaldsfélags Alþýðuflokksins, sem
reynt hafði að selja það til niður-
rifs! Síðan hefur Iðnó mjög verið
endurbætt og verður gert að menn-
- fyrir ferðalanga
„Hefur miðborgin verið
fegruð og aukin lífi en
endi verið bundinn á
skálmöld sem áður
ríkti.“
ingarmiðstöð. Tjarnarbíó er verið
að gera upp og stefnir í að þar fái
menningarstarf að blómstra í fram-
tíðinni, yrðu þá tvö af hinum gömlu
íshúsum okkar orðin að menningar-
húsum! Vallarstræti hefur verið
opnað og fegrað. Hús Sögufélags
og Norska bakaríið, svo og torgið
framan við þau, eru orðin mjög til
sóma. Borgarbókasafnið flytur í
Kvosina og mun eflaust efla mann-
líf allt í miðborginni. Kirkjustræti
hefur verið hellulagt að hluta. Mikl-
ar og tímabærar framkvæmdir eru
við Vallartorg og Steindórsplan.
Geysishúsið hefur verið keypt og
hýsir það m.a. vísi að tónlistarhúsi,
sem vonandi mun prýða miðborgina
fyrr en síðar. Hluta innréttinganna
á að endurbyggja við Aðalstræti,
en þar verður líka haldið áfram
fornleifauppgreftri. Miklar fram-
kvæmdir eru við nýja götu hafnar-
megin við miðborgina. Brattagata,
Grjótagata og Mjóstræti hafa öll
verið hellulögð. Og síðast en ekki
síst hefur Hótel Borg, sem orðin
var borgaryfirvöldum til skammar,
verið bylt til upphaflegs útlits af
áræðni og atorku.
Sem fyrr var drepið á hafa ýms-
ir reynt að gera tortryggileg mark-
Vegleg hátíðardagskrá var á
vígsludaginn. Séra Halldór Gunn-
arsson sóknarprestur annaðist
helgistund og blessaði það starf sem
fara mun fram í húsinu. Hann vís-
aði til þess í máli sínu að grunninn
að byggingu sem þessari mætti
fínna í frelsisbaráttu og frelsisást
brautryðjenda þjóðarinnar. Hið
öfluga félagsstarf í hreppnum hefði
kallað fram bygginguna til þess að
hýsa á einum stað menningarstarf
hreppsbúa.
Guðrún Inga Sveinsdóttir oddviti
rakti byggingarsögu hússins en
hana má rekja allt til ársins 1977
en tíu árum áður fóru fram þreifíng-
ar um að Austur- og Vestur-Eyja-
fjallahreppur byggðu sameiginlegt
félagsheimili en því var hafnað af
íbúum. Samningur var gerður við
menntamálaráðuneytið 1977 og
framkvæmdir hófust 1979. Yfir-
mið borgarstjóra með fyrirgreiðslu
við eiganda Hótel Borgar. Hveijum
þeim sem skoðar stutt en árangurs-
ríkt starf Markúsar Arnar Antons-
sonar í miðborg Reykjavikur verður
þó ljóst að uppbygging Hótel Borg-
ar er þáttur í heildstæðri stefnu,
menningarstefnu sem lengi hefur
skort í málefnum gamla miðbæjar-
ins.
Mér er málið skylt því að það
var að tillögu föður míns, Ulfs, á
stofnfundi Þróunarfélags Reykja-
víkur, að þáverandi borgarstjóri brá
við hart og hyggilega, eins og sá
átti til þá og lét borgina kaupa
Borgina, svo hún lenti ekki í klóm
Alþingis. Þarf hér ekki að fjölyrða
um hver hryllingssaga húsabrask
Alþingis í miðborginni hefur verið,
né leiða getum að örlögum Borgar-
innar hefði Alþingi náð á henni
tangarhaldi.
Smátt og smátt dró þó úr ánægju
manna með ráðstöfun þessa, eftir
því sem borgin lét Borgina drabb-
ast lengur niður. Þessi glæsibygg-
ing var á endanum orðin gistiheim-
ili Félagsmálastofnunar og jafnvel
hörðustu fastagestir veitingastað-
arins lögðu á flótta áður en yfir
lauk. Okkur, sem mikið erum á ferli
í miðbænum, lærðist, að ef skjóta
þurfti á leynifundi, væri ráð að
mæla sér mót á Hótel Borg, í veit-
ingasalnum þar væri ábyggilega
ekki sála. Sjálf Borgin var orðin
að hreysi.
Sem betur fer batt núverandi
borgarstjóri enda á þetta ástand
smiður við húsið hefur verið Magn-
ús Tómasson.
Kostnaður við bygginguna nem-
ur 33 milljónum sem á núvirði er
um 92 milljónir. Auk hreppsins, sem
á 86% hússins, eru eignaraðilar
Ungmennafélagið Eyfellingur 5%,
kvenfélagið Fjallkonan 5% og Leik-
félag A-Eyfellinga 4%. 40% af
kostnaði við húsið eru greidd úr
ríkissjóði.
Margvísleg starfsemi
Fimm ár eru frá því húsið var
tekið í notkun en það var gert þó
svo það væri ekki fullklárað. Mikil
starfsemi fer fram í húsinu. Þar
hefur tónlistarskólinn haft aðsetur,
leikfélagið haft þar æfíngar og sýn-
ingar, þar er bókasafn, grunnskóla-
kennsla var þar í vetur og á sumr-
in er þar starfrækt ferðaþjónusta.
Þau Elín Ósk Óskarsdóttir og
með því að selja Borgina atorku-
sömum og áræðnum veitinga-
manni, sem á stuttum tíma hefur
gerbreytt staðnum. Á þessum
krepputímum, þegar menn keppast
við að telja kjark hver úr öðrum
og fæstir hafa þor til framkvæmda,
hefur hann ráðist í hundraða millj-
óna króna fjárfestingar, sem að
miklu leyti hafa farið í óhemjumikl-
ar endurbætur á húsinu, enda var
það illa leikið. Slíkan stórhug eigum
við að sameinast um að lofa, en
ekki leggja sig niður við að sverta
og gera tortryggilegan tilgang
manna.
Um það má að vísu deila hvernig
að fyrirgreiðslu við endurbætur
Hótels Borgar skuli standa. Sjálfur
er ég þeirrar skoðunar að hreinleg-
ast væri að styrkja endurbætur á
húsinu með hreinum fjárframlög-
um, enda ber borgin bókstaflega
ábyrgð á ástandi þess. Eins veitir
borgin fé í endurbætur Iðnó og á
Tjamarbíói. Því bæði í málefnum
Borgarinnar og borgarinnar á
menningarstefna að ráða ferðinni,
en ekki markaðslögmál. Og hvernig
sem á málið er litið ber að fagna
Kjartan Ólafsson sungu á hátíðar-
dagskránni og ávörp voru flutt.
Húsinu voru færðar gjafir og árnað-
aróskir frá félögum og einstakling-
um. í lokin var síðan dmkkið kaffi
í boði hreppsins. Um kvöldið var
dagskránni haldið áfram, fluttir
tveir leikþættir og dansað við undir-
því að þetta framtak skuli eiga
skilningi að mæta hjá borgarstjóra
og hvetja borgaryfirvöld til að
styrkja, beint eða óbeint, hvern
þann sem stuðlar að framförum í
miðborg Reykjavíkur.
Nú ganga lífsskoðanir mínir
þvert á þær sem meirihlutinn í borg-
arstjórn hefur. Og mér virðist að
seint verði þurrð á því sem gagn-
rýna megi hann fyrir. Þeim mun
óskiljanlegra er hvers vegna sumir
andstæðingar Sjálfstæðisflokks
aðrir skuli finna hjá sér hvöt til að
ófrægja það sem vel er gert, þ.e.
uppbyggingu miðborgarinnar í tíð
Markúsar. Takist borgarstjóra að
veija miðborgina hið þriðja árið
fyrir hryðjuverkum í húsagerðarlist,
sem nú má helst vænta frá Hæsta-
rétti, varna því að Póstur og sími
jafni Hótel Vík við jörðu og með
ýmsum framkvæmdum fegra mið-
borgina og efla þar menningarlíf
hefur hann einfaldlega unnið mjög
gott starf hvað þetta varðar.
Höfundur er áhugnmaður um
menningu og menningarsögu
miðborgar Reykjavíkur.
leik hljómsveitar Braga Árnasonar.
Almenn ánægja er með félags-
heimilið sem er og verður öflugt
tæki til að efla menningarstarf
sveitarinnar og gefa nýja möguleika
fyrir íbúa hreppsins og svæðisins í
heild til að efla byggðina og búsetu-
skilyrðin. Sig. jóns.
FélagsheimiKð Foss-
búð á Skógnm vígt
Selfossi.
NÝTT félagsheimili Austur-Eyfellinga á Skógum var vígt laugardag-
inn 5. júní við hátíðlega athöfn. Fjölmenni var við athöfnina og
ánægja meðal fólks með hina nýju byggingu sem er 3.443 rúmmetr-
ar að stærð, teiknuð af Bjama Marteinssyni arkitekt. Húsinu var
gefið nafnið Fossbúð.
Morgunblaðið/SigurðurJónsson.
Grunnskólinn hefur aðsetur í húsinu
UNA Guðlaug Sveinsdóttir 8 ára frá Vinjum og Helga Auður Gísla-
dóttir 7 ára frá Raufarfelli halda á skilti með nafni félagsheimilisins.
U LAMBAKJÖT er best á grillið
I Framhryggjar-
sneiðar meo a.m.k.
15% grillafslætti
í næstu verslun færðu nú lambakjöt á afbragðstilboði, - tilbúið beint á grillið.