Morgunblaðið - 12.06.1993, Qupperneq 22

Morgunblaðið - 12.06.1993, Qupperneq 22
22 MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 12. JUNI 1993 MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 12. JÚNÍ 1993 23 Útgefandi Framkvæmdastjóri Ritstjórar Fulltrúar ritstjóra Fréttastjórar Ritstjórnarfulltrúi Árvakur h.f., Reykjavík Flaraldur Sveinsson. Matthías Johannessen, Styrmir Gunnarsson. Björn Jóhannsson, Árni Jörgensén. Freysteinn Jóhannsson, Magnús Finnsson, Sigtryggur Sigtryggsson, Ágúst Ingi Jónsson. Björn Vignir Sigurpálsson. Kringlan 1, 103 Reykjavík. Símar: Skiptiborð 691100. Auglýsingar: 691111. Áskriftir 691122. Áskriftargjald 1200 kr. á mánuði innan- lands. í lausasölu 110 kr. eintakið. Velferðin, vísindin og tæknin Nýlokið er í Reykjavík alþjóð- legri ráðstefnu sérfræð- inga í læknavísindum um hæg- gengar veirusýkingar í mið- taugakerfinu og verk dr. Bjöms Sigurðssonar læknis, fyrsta for- stöðumanns Tilraunastöðvar háskólans í meinafræðum á Keldum. Dr. Robert C. Gallo, heimskunnur alnæmissérfræð- ingur og annar tveggja vísinda- manna sem uppgötvuðu HIV- veiruna sem veldur alnæmis- sjúkdómnum, komst svo að orði um dr. Björn í viðtali við Morg- unblaðið: „Hugmyndir hans skýrðu að minnsta kosti hluta af hegðun sjúkdómsins alnæmis og ann- arra veira, sem við uppgötvuð- um á síðari hluta áttunda ára- tugarins og i byijun þess níunda. Bjöm var frumkvöðull og verk hans mjög mikilvæg og ef við hefðum kynnt okkur þau nánar hefðum við getað uppgötvað fyrr ýmsilegt sem við höfum vitneskju um í dag...“ Annar heimsþekktur vísinda- maður, Nóbelsverðlaunahafinn dr. Carleton Gajdusek, segir í viðtali við blaðið síðastliðinn þriðjudag að niðurstöður Bjöms hefðu verið lykilframlag á sviði læknisfræði og örverufræði, sem vektu mikla athygli vísinda- manna enn í dag, ekki sízt vegna þess að alnæmissjúkdómurinn teldist til sama sjúkdómaflokks og Bjöm lýsti. Orðrétt sagði hann: „Því miður lézt Bjöm ung- ur en ef hann hefði haldið áfram rannsóknum sínum í þá átt sem hann stefndi er enginn vafí á að hann hefði hlotið Nóbelsverð- launin.“ Dr. Björn Sigurðsson er einn þekktasti vísindamaður íslands á þessari öld. Hann vakti fyrst athygli fyrir rannsóknir á garna- veiki sauðfjár og tilraunir með bóluefni. í grein í Andvara segir prófessor Björn Þormar .....að kostnaður við byggingu og rekstur tilraunastöðvarinnar að Keldum hafi með garnaveiki- rannsóknunum einum borgað sig margfaldlega." Margrét Guðnadóttir, prófessor, komst svo að orði: „Niðurstöður rann- sókna, sem þetta fáa fólk á Keldum vann að, urðu fljótlega heimsþekktar, og síðustu æviár- in skipaði Björn alþjóðlegan virðingarsess meðal veirufræð- inga og þeirra bakteríufræð- inga, sem fást við búfjársjúk- dóma.“ Rannsóknir dr. Björns á öðr- um veirusjúkdómum, sem hijáðu íslenzkt sauðfé, vota- mæði, þurramæði, visnu og riðu, vöktu og verðskuldaða athygli. Kenningar hans um að rann- sóknir á hæggengum smitsjúk- dómum í dýrum kynnu að opna nýjar leiðir til skilnings á lang- vinnum sjúkdómum í miðtauga- kerfi manna hafa og gengið eft- ir. Fullvíst er talið að þær hafi verið mjög leiðbeinandi þegar tilraunir dr. Carleton Gadjuseks leiddu í ljós að Creutzfelt-Jakob sjúkdómurinn var ekki arfgeng- ur efnaskiptasjúkdómur heldur hæggengur smitsjúkdómur. Fjölmörg önnur dæmi um mikil- vægar rannsóknir og bólusetn- ingar dr. Bjöms mætti nefna, t.d. þegar svonefnd Akureyrar- veiki skaut upp kolli 1948 og áður óþekkt Asíuinnflúensa árið 1957. Meginhluti vísindastarfa Bjöms Sigurðssonar snerist um rannsóknir á veirusjúkdómum, þótt hann væri einnig afkasta- mikill á sviði annarra smitsjúk- dóma. Hugmyndir hans og kenningar um sérstök afbrigði veirusýkinga, sem hann nefndi „annarlega hæggengar veiru- sýkingar“, hafa sem fyrr segir vakið heimsathygli og auðveldað rannsóknir á alnæmisveirunni, en sýnt hefur verið fram á skyld- leika hennar og visnuveiru, sem m.a. veldur riðuveiki í sauðfé. Alþjóðleg ráðstefna sérfræðinga í læknavísindum um hæggengar veimsýkingar og verk dr. Björns Sigurðssonar, sem nýlokið er í Reykjavík, er vitnisburður um þá viðurkenningu sem verk hans njóta — og hveiju hægt er að áorka í litlu samfélagi sem okk- ar, þegar hæfir vísindamenn fá að njóta sín við aðkallandi og mikilvæg verkefni. Rannsóknir, vísindi og tækni gera gæfumuninn í flestum þáttum mann- og þjóðlífsins. Sú staðreynd á jafnt við um at- vinnuvegi og efnahagsmál og læknisfræði og menningarmál. Morgunblaðið getur tekið undir orð dr. Björns Sigurðssonar í erindi hans árið 1959 um skipan vísindarannsókna á íslandi: „Undirstaðan undir velmegun þjóðar nú á dögum er sú vísinda- og tæknimenning, sem einkenn- ir okkar öld. Stundum lítur út eins og við íslendingar viljum búa við tuttugustu aldar efna- hagsafkomu, án þess að byggja hér upp tuttugustu aldar vís- inda- og tæknimenningu. Það mun ekki reynast kleift.“ Rekstrarerfðileikar Islensks skinnaiðnaðar leiddu til gjaldþrots í gær Atvinna um 200 manna er í húfi Tæplega 250 milljóna króna tap á síðustu tveimur og hálfa ári GJALDÞROT íslensks skinnaiðnaðar á Akureyri í gær kom mörgun á óvart, þó svo erfiðleikar hafi einkennt reksturinn síðustu mán- uði. Um 200 manns hafa að undanförnum starfað hjá fyrirtækinu, sem rekið hefur sútunarverksmiðju. Skiptastjórar báðu starfsfólk að mæta til vinnu á mánudag, en þeir vænta þess að hafa náð samn- ingum um leigu á rekstri féíagins eftir helgina. Fyrirtækið hefur tapað umtalsverðum fjármunum, 95 milljónum á síðasta ári og um 100 milljónum á fyrstu fimm mánuðum þessa árs. Sviptingar í gengismálum í Evrópu og þrengingar á Italíu, stærsta markaði félagsins, eru helstu ástæður þess að til gjaldþrotaskiptanna kom. íslenskur skinnaiðnaður var í gær úrskurðaður gjaldþrota hjá Héraðs- dómi Norðurlands eystra, en stjórn félagsins lagði fram slíka beiðni í gærmorgun. Fyrirtækið hefur rekið sútunarverksmiðju á Akureyri og veitt um 200 manns atvinnu, en það hefur átt við verulega rekstrarerfið- leika að etja á síðustu mánuðum. Ástæður erfiðleikanna eru einkum óhagstæð þróun á helstu sölumynt- um félagsins, en þær eru ítölsk líra og breskt pund, og þær pólitísku og efnahagslegu þrengingar sem ganga yfir Ítalíu. Italía er langstærsti mark- aður heims fyrir mokkaskinn, sem eru aðalframleiðsluvara fyrirtækis- ins. Þetta hefur leitt til mikils sam- dráttar í sölu á fyrrihluta ársins og tilflutning afgi-eiðslna yfir á síðari hluta árs. Þessar breytingar hafa á nokkrum mánuðum kippt grundvell- inum undan rekstri félagsins. Greiðsluþrot Á árinu 1991 tapaði íslenskur skinnaiðnaður 48 milljónum króna, á síðasta ári nam tapið um 95 millj- ónum króna og tap af reglulegri starfsemi á fyrstu fimm mánuðum þessa árs er um 100 milljónir króna. Eigið fé fyrirtækisins hefur lækkað frá áramótum úr 135 milljónum króna í um 30 milljónir og var félag- ið komið í rekstrar- og greiðsluþrot og gat ekki staðið í fullum skilum við lánardrottna sína. Hnignun fataiðnaðar á flkureyri SÚTUNARVERKSMIÐJA SAMBANDSINS Sútun hófst á Akureyri sumarið 1923. Reist var sútunarverksmiðja 1935 i eigu SÍS, sem sútaði skinn og húðir, til fatá og skógerðar. Verksmiðjan brann 1969 en var endurreist og sérhæfð í mokkaskinnsframleiðslu í samstarfi við finnskan aðila. Verksmiðjan var rekin innan iðnaðardeildar Sambandsins eftir stofnun hennar. Stofnað var sjálfstætt hlutafélag um reksturinn, íslenskur skinnaiðnaður hf., að meirihluta í eigu Sambandsins í des. 1990. IÐNAÐARDEILD SAMBANDSINS Hekla, Gefjun og Iðunn voru sérstakar framleiðsludeildir Iðnaðardeildar Sam- bandsins. Fyrir tíu árum var blómatími í iðnaðinum, ársverk um 800 og rúmlega 1.000 manns á launaskrá þegar mest var. IÐUNN Var I eigu Sambandsins í um 50 ár. Hannaði um 90 tegundir af skófatnaði og framleiddi um 60 þús. skópör á ári. 40 starfsmönnum sagt upp í mars 1988 vegna rekstrarerfiðleika og starfsemin seld Strikinu hf. í ágúst sama ár. HEKLA Um tíma stærsta prjónastofa landsins, rekin innan Sambandsins frá 1948, Fram- leiðsian aðallega seld til Rússlands. Var sameinuð.lðnaðardeild Sambandsins og sfðan Álafossi hf. við sameiningu iðnaðardeildar SfS og Álafoss gamla um áramót 1987 og 1988. GEFJUN Fataverksmiðja sem var sameinuð Álafossi við sameiningu Iðnaðardeildar Sambandsins og Álafoss um áramótin 1987 og 1988. ÁLAFOSS hf. Stofnað með sameiningu Iðnaðardeildar Sambandsins og gamla Álafoss um áramót 1987-88. Var lýst gjaldþrota í júní 1991.190 starfsmenn á Akureyri misstu atvinnuna. FOLDA hf. Ullariðnaðarfyrirtæki, stofnað um rekstur Álafoss hf. í október 1991. Rekur vefnaðardeild, prjóna- og saumadeild. Hluthafar um 40 talsins, Framkvæmda- sjóður Akureyrar og Byggðasjóður stærstu eigendur. Rekstrarerfiðleikar komu fram á síðasta ári og tapaði fyrirtækið 48 millj. kr. 40 starfsmönnum sagt upp í lok síðasta árs. Um 100 manns starfa hjá Foldu í dag. STRIKIÐ hf. Félag nokkurra athafnamanna á Akureyri sem keyptu skóverksmiðju Iðunnar í ágúst 1988.35 starfsmenn hjá fyrirtækinu frá upphafi. Atti við aukna rekstrar- erfiðleika að etja og var iýst gjaldþrota í júlí 1992. Tæki og vélar seldar Skrefinu hf. áSkagaströnd íjan. 1993. ÍSLENSKUR SKINNAIÐNAÐUR hf. Sjálfstætt hlutafélag í eigu SÍS, sem tók yfir rekstur skinnaiðnaðardeildar Sam- bandsins í desember 199Q. Meginhlutverk framleiðsla á mokkasínum og úr leðri. Bókfært verð hlutabréfa SIS122 millj. kr. Tap af rekstri árið 1992 95 millj. kr. Um 240 starfsmenn störfuðu hjá fyrirtækinu en 31 starfsmanni var sagt upp í mars 1993. Félagið lýst gjaldþrota 11. júní 1993 og heildarskuldir þess þá áætlaðar 960 millj. kr. Heimild: M.a. Jón Arnþósson og Byggðastofnun Leigusamningur Skiptastjórar búsins eru Þorsteinn Hjaltason og Óskar Magnússon og sagði Þorsteinn að ákveðið hefði verið að þrotabúið myndi reka fyrir- tæki áfram, það tryggði best hags- muni þess að halda fyrirtækinu gangandi. Þá ætti að freista þess að fá aðila til að leigja reksturinn. „Við ætlum að reyna að leigja rekst- urinn og vonandi verðum við komnir með leigusamning eftir helgi,“ sagði Þorsteinn. „Það er óskakosturinn að fá tíma til að skoða málin nánar varðandi sölu og leigja þetta út á meðan.“ ^ Morgunblaðið/Rúnar Þór Ovissuástand STARFSFÓLK íslensks skinnaiðnaðar á spjalli um stöðu mála eftir að því var gerð grein fyrir að fyrirtækið yrði tekið til gjaldþrotaskipta. Kristín Hjálmarsdóttir, formaður Iðju, félags verksmiðjufólks Enn eitt áfallið „ÉG VISSI að fyrirtækið átti í alvarlegum erfíðleikum, en að það færi í gjaldþrot kom mjög flatt upp á mig. Eg átti ekki von á að svona færi, menn vissu af erfiðleikunum á Ítalíu, en mér finnst liggja í loftinu að eitthvað hafí brugðist, fyrirgreiðsla eða eitthvað slíkt,“ sagði Kristín Hjálmarsdóttir formaður Iðju, félags verksmiðjufólk á Akur- eyri um gjaldþrot íslensks skinnaiðaðar. Kristín sagði að gjaldþrot fýrir- tækisins kæmi sér afar illa fyrir Iðju, sem myndi tapa um einni milljón króna á því vegna ógreiddra félags- gjalda. „Ég hef miklar áhyggjur af mínu fólki, það gæti margt staðið uppi allslaust. Þetta er enn eitt áfall- ið sem yfir okkur dynur og maður er eiginlega alveg orðlaus," sagði Kristín. Alvarlegt „Ef þetta verður endirinn á þess- um iðnaði þá er það mjög alvarlegt fyrir bæjarfélagið, maður sér fram Við vinnu ÓLAFUR Stefánsson við störf sín í sútunarverksmiðjunni í gær. á hrun, Folda sem reist var úr rústum Álafoss stendur engan vegin traust- um fótum og það eru erfiðleikar hjá fleiri iðnaðarfyrirtækjum. Við höfum búið við mikla erfíðleika í atvinnulíf- inu lengi og atvinnustigið er lágt þannig að þetta er vissuleg alveg hroðalegt.“ Fata- og skinnaiðnaður á Akureyri frá miðjum síðasta áratug 700 færri störf í dag STÖRFUM í framleiðsluiðnaði á Akureyri hefur fækkað um 300 til 400 störf á síðastliðnum fimm til sex árum. Um seinustu mánaðamót voru um 400 manns atvinnulausir á Akureyri. í gær óskaði svo stjórn Islensks skinnaiðnaðar hf. eftir gjaldþrotaskiptum en hjá fyrirtækinu starfa um 200 manns. Þegar starfsemi Iðnaðardeildar Sambands ís- lenskra samvinnufélaga á Akureyri stóð í mestum blóma um miðjan síðasta áratug voru ársverk hjá fyrirtækinu í ýmsum fata- vefjar- og skinnaiðnaði um 800 alls og rúmlega 1.000 manns á launaskrá í heilsdagsstörfum eða hlutastörfum. Nú starfa um 100 manns hjá Foldu hf. sem var stofnað upp úr gjaldþroti Álafoss í október 1991. Alls misstu 190 manns atvinnu sína á Akureyri vegna Gjaldþrots Álafoss í júní 1991. Folda hf. var rekin með tapi á síðasta ári og um 40 manns var sagt upp störfum skömmu fyrir áramót. Þá hefur skóframleiðsla lagst niður á Akureyri í kjölfar gjaldþrots Striks- ins hf. á síðasta ári en það félag keypt skóverksmiðju Iðunnar af Samband- inu árið 1988. Við það misstu 35 manns vinnu sina. Á síðast liðnum áratug hefur störf- um í ullariðnaði, skinna- og skóiðnaði þannig fækkað úr um 800 ársverkum í 200- 300 skv. upplýsingum sem fengust hjá Byggðastofnun á Akur- eyri í gær. Skinnaiðnaður í 70 ár Erfíðleikar hafa einnig verið í öðr- um iðngreinum á Akueryri að undan- fömu. Var Niðursuðuverksmiðja K. Jónssonar lýst gjaldþrota í vetur en 70 manns störfuðu hjá fyrirtækinu en þeir fengu síðan atvinnu hjá Strýtu hf. sem tók rekstur verksmiðjunnar á leigu tímabundið. Samkvæmt samantekt sem Iðja, félag verksmiðjufólks á Akueryri, tók saman fyrir nokkm hefur virkum fé- lagsmönnum Iðju fækkað um 289 frá janúar 1987 til október 1992, sem jafngildir 213 heilum störfum í iðnaði. Enn er óvíst hvort framleiðsla ís- lensks skinnaiðnaðar hf. leggst niður vegna gjaldþrotsins eða hvort reynt verður að leigja starfsemina og til- raunir verða gerðar til að endurreisa hana. Að öðrum kosti má búast við að sögu sútunar á Akureyri sé að ljúka en í sumar eru liðin 70 ár frá því að sútun skinna hófst á Akureyri. SÍS rak sútunarverksmiðju sem sérstaka deild innan Sambandsins allt til ársins 1990 þegar stofnað var g'álfstætt hlutafélag um reksturinn Islenskur skinnaiðnaður hf. Samið um 400 millj. framkvæmdir við FSA Nýja álman stórt skref til að bæta aðstöðuna, segir bæjarstjóri Gershwin- sveifla í Skemmunni VORKLIÐUR, vortónleikar Blásarasveitar æskunnar, verð- ur í íþróttaskemmunni annað kvöld kl. 20.30. Stjórnandi er Roar Kvam. Flutt verður tónlist eftir George Gershwin, m.a. verður „Rhapsody in Blue“ frumflutt í upprunalegri mynd, eins og tónskáldið samdi hana fyrir djasshljómsveit Pauls Whiteman. Richard Simm píanóleikari fer með einleikshlutverk. Þá flytur hljóm- sveitin einnig nokkur þekktustu lögin úr óperunni „Porgy og Bess“. Flytjendur um 70 Hljómsveitin er skipuð 30 hljóð- færaleikurum og fær hún til liðs við sig einsöngvarana Jóhönnu Linnet, sópran, Michael Jón Clarke, baritón, og Richard Simm, píanóleikara, fé- laga úr kór Leikfélags Akureyrar, Passíukórnum og Karlakór Akur- eyrar-Geysi auk nokkurra gesta- hljóðfæraleikara, þannig að í allt koma fram um 70 flytjendur á þess- um tónleikum. MESSUR AKUREYRARPRESTAIiALL: Helgistund verður á FSA á morgun, sunnudaginn 13. júní, kl. 10. Guðs- þjónusta verður í Akureyrarkirkju kl. 11. GLERÁRPRESTAKALL: Guðsþjón- usta verður í Lögmannshlíðarkirkju á morgun kl. 21. Takið eftir breyttum guðsþjónustutíma. Vorkliður Morgunblaðið/Rúnar Þór FÉLAGAR í Blásarasveit æskunnar hafa starfað af krafti og enda vetrarstarfið með Gershwin-tónleikum í Skemmunni á sunnudags- kvöld, en myndin var tekin á æfingu í vikunni. Sláttur í seinna lagi ÞÓ NOKKUÐ er í að bændur I Eyjafirði hefji slátt en undanfarin ár hafa þeir verið í fyrra fallinu og þeir fyrstu verið farnir að slá ein- staka spildur um þetta leyti eða í byrjun júní. Ólafur G. Vagnsson ráðunautur hjá Búnaðarsambandi Eyjafjarðar bjóst við að sláttur hæfist í Eyjafirði síðari partinn í júní, eða nokkuð seinna en á undanfömum árum. „Bændur hafa byrjað að slá snemma síðustu ár, fyrir miðjan júní margir, en kuldakastið seint í maí þegar snjóaði setti strik í reikninginn og hægði á öllu og það hefur líka verið kait að undanfömu, janfvel frost ui nætur,“ sagði Ólafur. ■ NÝHERJI og Tölvutæki-Bók- val standa fyrir sýningu á tölvum og tölvubúnaði í húsnæði Tölvu- tækja-Bókvals á Furuvöllum 5*á Akureyri. Sýningin er opin frá kl. 10 til 16 í dag, laugardag. SAMNINGUR um fjármögnun vegna byggingar nýrrar tæp- lega 3.200 fermetra álmu við FjórðungsSjúkrahúsið á Akur- eyri var undirritaður í gær. Heildarkostnaður við bygging- una er áætlaður um 400 milljón- ir króna, en inni í þeirri tölu er sá búnaður sem til þarf. Samn- ingurinn tekur til tímabilsins frá árinu 1994 til 1997, en á þeim tíma er gert ráð fyrir að verja 235 milljónum króna til fram- kvæmda við bygginguna. í ál- munni verður m.a. barnadeild sjúkrahússins sem búið hefur við mikinn húsnæðisvanda til fjölda ára. Sighvatur Björgvinsson heilbrigð- isráðherra sagði við undirritun samn- ingsins, að það væri stefna ríkis- stjómarinnar að beina fjárrnagni til þeirra sjúkrahúsa þar sem flestir sjúkiingar kæmu til aðgerða. Víða væru sjúkrahús sem hefðu allt til alls en vantaði sjúklinga, en önnur vantaði flest annað en sjúklinga. Staðreyndin væri sú að flestir leituðu eftir þjónustu m.a. vegna aðgerða á sjúkrahúsunum í Reykjavík og á Ákureyri. I ríkisstjórn hefði því fyrir nokkra verið ákveðin sú stefnumörkun að meginþunga framkvæmdafjár yrði beint til þessara sjúkrahúsa. „Það verður að beina fjárveitingum að þeim sjúkrahúsum sem fólk leitar mest til, það þýðir ekki að reka fólk þangað sem það ekki vill fara,“ sagði Sighvatur. „Og það er á þessum grunvelli sem ákvörðun um að ráð- ast í þessa byggingu er tekin, en Morgunblaðið/Sigurður Björnsson 400 milljóna samningur Frá unirritun samningsins í gær: sljómar FSA, Sighvatur Bjarnason, að vinna siðasta embættisverk sitt Jónsson bæjarstjóri. vissulega er um mikla og dýra fram- kvæmd að ræða.“ Mikil viðurkenning Halldór Jónsson bæjarstjóri á Akureyri sagði það mikla viðurkenn- ingu fyrir það starf sem unnið væri á FSA, að það væri nú eitt af aðalað- gerðarsjúkrahúsum landsins og nú væri stigið stórt skref til að bæta aðstöðu þess og um leið yrði heil- brigðisþjónusta á svæðinu aukin. Bæjarráð hefur samþykkt ramma- Valtýr Sigurbjarnason, formaður heilbrigðisráðherra, sem þaraa var sem heilbrigisráðherra, og Hallór samning um framkvæmdir og fjár- mögnun byggingarinnar, en hlutur bæjarins er um 60 milljónir króna, eða 15% af kostnaði. Samþykkt héf- ur verið að bærinn fjármagni fram- kvæmdir hraðar en honum ber sam- kvæmt lögum og er þar um að ræða umframfjármögnun upp á um 30 milljónir króna. Fjármálaráðuneytið er ekki aðili að rammasamningnum og sagði Halldór að sér þætti miður að svo væri, slíkt hefði verið æskilegt.

x

Morgunblaðið

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.