Morgunblaðið - 22.09.1993, Page 38

38
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 22. SEPTEMBER 1993
// Ef-ég qef rr))g ■Fram sjáLfur- 'eg f*x
facJda- pen mgunum ?“
Með
morgnnkaííinu
*
Ast er...
io-zs
að kenna þeim að virða
náttúruna
TM Reg. U.S Pat Off.—all rights reserved
c 1992 Los Angeles Times Syndícate
Þetta eru slæmir tíniar Sig-
urður minn. Ég þarf að segja
upp þremur ættingjum mín-
um.
HÖGNI HREKKVÍSI
BRÉF TIL BLAÐSINS
Kringlan 1 103 Reykjavík - Sími 691100 - Símbréf 691329
Hvenær er tilefni til ofbeldis?
Frá Eyju Margréti Brynjarsdóttur
og Sigrúnu Gígju Svavarsdóttur
í FRÉTTUM undanfarið hefur
verið rætt um tilefnislaust ofbeldi
og það vekur m.a. þá spurningu
hvenær tilefni sé til ofbeldis. Skil-
greiningin á tilefnislausu ofbeldi
virðist vera að um sé að ræða
árásir á fólk sem ekkert gerir
annað en að vera á staðnum til
að hægt sé að lumbra á því og
verið sé að greina það frá t.d. því
þegar tveir menn fara í slag. Þeg-
ar fréttamenn segja frá tilefnis-
lausu ofbeldi og nauðgunum eins
og um tvo ólíka hluti sé að ræða,
eins og mikið var gert um og eft-
ir verslunarmannahelgina, skýtur
skökku við að nauðgun sé ekki
tilefnislaust ofbeldi. Konur geta
ómögulega gengist við því að þær
séu gangandi „mótíf“ eða tilefni
til glæps.
Önnur tegund ofbeldis sem virð-
ist vera kyrfilega aðgreind frá til-
efnislausu ofbeldi í þau fáu skipti
sem fjölmiðlar fjalla um hana er
heimilisofbeldi. Sumir virðast
reyndar telja að ekki sé um of-
beldi að ræða þegar karlar beija
konur sínar eða börn (það er
sjaldnast á hinn veginn) og vilja
kalla það hemiliseijur!
í svari dómsmálaráðherra við
fyrirspum Ingibjargar Sólrúnar
Gísladóttur, á Alþingi 1991, um
líkamlegt ofbeldi á heimilum (115.
löggjafarþing, 89. mál) segir m.a.:
„Niðurstaðan er sú að vandamálið
samfara þessum brotum (þ.e. lík-
amlegu ofbeldi á heimilum) er
ekki reísiréttarlegs eðlis, heldur
öllu fremur félagslegs eðlis. Þann-
ig kemur í ljós að mál þessi tengj-
ast langflest misnotkun áfengis,
afbrýðisemi og félagslegum
vandamálum af ýmsu tagi. Flest
þessara mála teljast upplýst, þ.e.
ljóst hver sakborningur er. Hins
vegar ganga mál þessi mjög á tíma
og fé sem lögregla hefur til ráð-
stöfunar hveiju sinni og væri bet-
ur varið í alvarlegri og brýnni
verkefni. Þá er einnig áberandi að
kærendur hafa ekki mikinn hug á
að fylgja kærum sínum eftir og
falla frá refsikröfu þegar af þeim
rennur mesti móðurinn." (Letur-
breyting greinarhöfunda.)
Það eru engar nýjar fréttir að
afbrot skuli vera tengd áfengis-
misnotkun og félagslegum vanda-
málum, væntanlega á það við um
stóran hluta þeirra afbrota sem
framin eru. Venjulega þykir full
ástæða til að refsa glæpamönnum
þó að þeir hafi verið undir áhrifum
vímuefna þegar þeir frömdu glæp-
inn (augljósasta dæmið er ölvuna-
rakstur) eða þó að þeir eigi við
félagsleg vandamál að stríða (gild-
ir það ekki um mjög marga af-
brotamenn?). Lýsingin hér að ofan
getur því varla átt að eiga við um
ofbeldismennina, því ef þeir mis-
nota áfengi eða eiga við félagsleg
vandamál að stríða skera þeir sig
varla mikið úr hópi afbrotamanna
almennt. Lýsingin getur varla
heldur átt að vísa til þolenda heim-
ilisofbeldis. Eða er hér e.t.v. verið
að ala á fordómum? Þetta svar
dómsmálaráðherra fínnst okkur
óviðeigandi og jaðra við subbu-
skap, hvemig sem á það er litið.
í þessu sambandi fínnst okkur
rétt að benda á að samkvæmt
reynslu starfskvenna Kvenna-
athvarfsins, sem hafa líklega besta
yfírsýn yfír þessi mál hér á landi,
eiga konurnar sem eru þolendilr
heimilisofbeldis ekkert meira sam-
eiginlegt en aðrar konur. í blaði
sem Kvennaathvarfið gaf nýlega
út kemur fram að konurnar sem
leita til Kvennaathvarfsins eru á
öllum aldri, úr öllum þjóðfélags-
stéttum, mismikið menntaðar og
stunda mismunandi störf. Hið
sama gildir um ofbeldismennina.
Eins kemur það fram í sama blaði
að konur sem leita til athvarfsins
Frá Helgu Garðarsdóttur
og Margréti Ivarsdóttur
í KVÖLD, 22. september, halda
konur opinn fund um meðferð
kynferðisofbeldismála í réttarkerf-
inu. Fundurinn er í Sóknarsalnum
í Skipholti 50a, kl. 20:00.
Það er margt sem kemur til að
konum finnst þær knúnar til að
vekja athygli fólks á því hvernig
farið er með kærur kvenna, barna
og karla sem hafa lent í klóm
kynferðisofbeldismanna.
Af og til taka fjölmiðlar þessi
ofbeldismál til umfjöllunar. Þess
er skemmst að minnast þegar þau
voru rædd í Þjóðarsálinni á Rás
2. Þangað hringdu margir, þ. á m.
maður sem þá afplánaði dóm fyrir
nauðgun. Við vonum að viðhorf
hans eigi ekki almennt við um
dæmda nauðgara en hann lýsti
eru síður en svo fullar af einhveij-
um „móði“ (og því óskiljanlegt
hvað á að geta runnið af þeiml);
heldur eru þær ýfirleitt mjög nið-
urbrotnar.
Er það skrítið að þolendur
heimilisofbeldis skuli oftast falla
frá kæru þegar viðhorfin innan
dóms- og réttarkerfísins eru eins
og svar dómsmálaráðherra ber
vitni um? í því kerfí sem á að sjá
um öryggi „borgaranna“ birtast
hinir hrikalegustu fordómar.
Hvers konar móttökur fá þolendur
heimilisofbeldis hjá lögreglunni,
ef þetta eru viðhorf yfirmanna
þar? Er þeim e.t.v. strax bent á
að mál þeirra séu sóun á tíma og
fé lögreglunnar? Er unnið að rann-
sókn þessara mála eins og skyldi?
Af þeim tölum að dæma sem
koma fram hjá Kvennaathvarfinu
er heimilisofbeldi því miður nokk-
uð algengt. Þó að við höfum að
mestu einblínt á ofbeldi karla gegn
konum vitum við að heimilisofbeldi
getur birst í fleiri myndum. Að
beita ofbeldi er alltaf alvarlegt
brot, óháð því hverjir beita því og
hveijr þurfa að þola það. Ef of-
beldi hefur einhvern tíma tilefni
hlýtur það að vera undantekning
fremur en regla og að flokkast
undir nauðvöm. Það gildir ekki
um nauðganir og heimilisofbeldi.
því m.a. yfir að konur kærðu karla
fyrir nauðgun til að fá sér dæmd-
ar háar peningaupphæðir. Hann
hafði m.ö.o. ekki gert sér grein
fyrir því hvað hann hafði gert
konunni. Sá sem veit hvaða með-
ferð kærur»fá lætur ekki segja sér
svona lagað. En til að þetta sjónar-
mið nái ekki að festast í sessi er
mikilvægt að allir kynni sér málin.
Þátttaka fólks í umræðunum sýnir
að það lætur sig málin skipta. En
sú meðferð sem kynferðisofbeldis-
mál fá í réttarkerfinu sýnir okkur
öllum að það er ekki nóg að taka
þátt í umræðum á útvarpsstöð.
Fólk, bæði konur og karlar, verður
að gera meira. Það er það verk
sem þær konur, sem mynda
Kvennakeðjuna, ætla að byija að
vinna með því að halda opna fund-
inn í kvöld.
Fundað um kynferð-
isofbeldismál
Víkveiji skrifar
Kristján Loftsson, forstjóri
Hvals hf. hefur verið öflugur
talsmaður einkaframtaksins um
árabil. Nú bregður svo við, að nafn
hans sést í fréttum vegna afskipta
af ráðningu ritstjóra Tímans, sem
nú er gefinn út af hlutafélaginu
Mótvægi hf. Þar situr m.a. í stjórn
Steingrímur Hermannsson, formað-
ur Framsóknarflokksins. Yfírlýst
markmið blaðsins er að verða mál-
gagn svonefndra félagshyggju-
manna. Er Kristján Loftsson geng-
inn í lið með félagshyggjumönn-
um?! Ef ekki - hvað er hann þá
að gera í þessum félagsskap?
Víkveiji var að vísu ekki á
Heimdallarfundinum sl.
sunnudagskvöld, þar sem Jóhannes
í Bónus útdeildi dönskum kalkúna-
lærum, sem hann hafði fengið að
flytja inn skv. ákvörðun formanns
Alþýðuflokksins. Síðan var lagt
hald á þessi dönsku kalkúnalæri
skv. ákvörðun varaformanns Sjálf-
stæðisflokksins. Víkveiji er hins
vegar sannfærður um, að ef sala
hefði verið leyfð á kalkúnalærunum
hefði áhugi almennings á þessari
vöru fljótt minnkað. Það er sama
gamla sagan: fólk sækist eftir þvi,
sem það má ekki kaupa en megi
það kaupa vöruna minnkar áhuginn
á henni snarlega.
að eru ekki mjög mörg ár síðan
innflutningur á erlendu sæl-
gæti var ekki leyfður. í gamla daga
barst erlent sælgæti inn í landið
með sjómönnum á kaupskipum.
Eftir að ferðir fólks til útlanda urðu
almennar var erlent sælgæti fastur
liður í þeim varningi, sem fólk tók
með sér heim úr ferðinni. Síðan
mátti flytja inn ákveðinn kvóta af
erlendu sælgæti. Loks var innflutn-
ingur gefínn ftjáls. Innlend sælgæt-
isframleiðsla virðist lifa góðu lífí
þrátt fyrir þennan fijálsa innflutn-
ing á hinu erlenda sælgæti, sem
var svo eftirsótt meðan ekki mátti
kaupa það.