Morgunblaðið - 23.01.1994, Blaðsíða 7

B 7
MORGUNBLAÐIÐ MAIMNLIFSSTRAUMAR SUNNUDAGUR 23. JANÚAR 1994
PRÓFKJÖR SJÁLFSTÆÐISMANNA
5.-
sæi
Alzheimersjúklingur.
SIDFRÆÐI/Hvenœr missum vid afhollu
StoU
ir
LIKAMSÞJALFUN
STOLT ER afar merkileg tilfinn-
ing sem hefur fallið i skuggann
af drambi. Því er líka oft ruglað
saman við sjálfumgleði, hégóma-
skap, ofmetnað eða bara við
sjálfsagða hluti eins og að vera
Islendingur. Sumir hverjir fara
á mis við þessa tilfinningu vegna
þess að þeir eru of lítillátir. En
hvað er stolt og hvenær getur
maður sannarlega verið stoltur?
Það er hægt að vakna hress og
glaður eftir góðan svefn og
takast galvaskur á við daginn. Það
er hægt að gleðjast í góðra vina
hópi. Fýlupoki getur hrist af sér
fýluna og ákveðið
að verða glaður.
En það er ekki
hægt að vakna
einn góðan veður-
dag stoltur, eða að
ákveða að vera
eftír Gunnar stoltur. Það eru til
Hersvein geðlyf sem fram-
kalla vellíðunartil-
finningu, en ekki stolt. Það er ekki
tekið inn í pilluformi. Stolt er ann-
ars eðlis.
Stolt er tilfinning sem einskorð-
ast við afrek okkar í heiminum.
Við getum fundið til stolts þegar
okkur tekst ætlunarverk og náum
markmiðum okkar. Það varðar
mann sjálfan og fylgir í kjölfar
framkvæmda eða þjálfunar á hæfi-
leikum. Það hvílir á persónulegum
árangri, t.d. að ná erfiðu prófi. Eg
get ekki verið stoltur af því að vinna
í happdrætti vegna þess að það
byggist einvörðungu á heppni, en
ég get verið himinlifandi feginn.
Ég get á hinn bóginn verið stoltur
að sigra í leik sem krefst hæfileika.
Stolt er jákvætt mat á frammi-
stöðu. Það veltur á metnaði og eig-
in mælikvarða á árangur. Það kem-
ur þegar við getum sagt með sanni:
„Mér tókst það!“ Stolt-tilfinningin
getur aukið sjálfstraust manna.
Stundum fylgir því þrá til að öðlast
viðurkenningu annarra á því sem
maður hefur afrekað. Það er því
vandrötuð tilfinning, en það er ekk-
ert athugavert við hana. Hún er
góð og styrkir sjálfsmyndina.
Feitur maður getur sett sér það
markmið að verða grannur og
glæsilegur. Hann vinnur að þessu
markmiði með bættu mataræði og
aukinni hreyfingu. Ef hann nær
markmiði sínu getur hann verið
stoltur. Annar maður sem er og
hefur alltaf verið grannur og glæsi-
legur getur verið ánægður með út-
lit sitt. En hann getur ekki verið
stoltur, vegna þess að hann hefur
ekki lagt neitt á sig til að líta svona
vel út. Ef hann segist aftur á móti
vera stoltur af útliti sínu, þá flokk-
ast það undir sjálfumgleði og hé-
gómaskap. En því ruglum við oft
saman við stolt.
Á sama hátt getur maður sem
vinnur sig upp úr fátækt verið stolt-
ur af afreki sínu, en ekki sá sem
fæðist ríkur. Hann getur þó verið
þakklátur. Þannig einskorðast stolt-
tilfinningin ávallt við persónuleg
afrek okkar í heiminum. Ég tel að
hugtakið stolt sé notað í of víðri
merkingu á íslandi. Okkur er t.a.m.
sagt að við eigum að vera stolt
yfir því að vera íslendingar, þegar
við eigum að vera þakklát fyrir
það. Þakklát fyrir að hafa ekki
fæðst í landi kúgara eða á hungur-
svæði. íslendingastolt og þjóðar-
stolt er í rauninni aðeins remba.
Stolt-tilfinningin er nátengd
sjálfsmatinu. Dramb er ofmat á
afrekum okkar. Það er að stæra sig
og gera meira úr frammistöðunni
en efni standa til. Það er heimsku-
legt stolt og felst í þvi að leggja
mikið á sig til að öðlast viðurkenn-
ingu anharra. Ofmat getur líka fal-
ist í fölsku stolti. Við upplifum það
þegar væntingar okkar um aðdáun
annarra vegna eigin afreka eru
hlægilega miklar. Og þegar lof ann-
oggódu stoltif
arra lætur á sér standa hættir okk-
ur til að eigna okkur heiðurinn af
einhverju sem við getum ekki með
réttu gert tilkall tii.
Dramb er löstur. Það er ofmat,
en þó held ég að hitt sé miklu al-
gengara og alveg jafn slæmt, en
það er vanmatið á verkum sínum.
Stolt er í rauninni þröngur vegur.
Hárfín tilfinning sem rétt og gott
er að kunna að njóta. En vanmat
á eigin afrekum getur komið í veg
fyrir að við upplifum stoltið. Sjálfs-
mat okkar er nefnilega ekki alltaf
í samræmi við raunveruleikann. Það
getur bæði verið of mikið og of lít-
ið. Og það er synd eins og dramb
er synd. Kaþólskir klerkar útnefndu
dramb á sínum tíma sem dauðasynd'
nr. 1. Það bitnaði á stoltstilfinning-
unni og leiddi til þess að margir
töldu hana varhugaverða og flokk-
uðu sársaukalaust stolt undir of-
metnað.
Við föllum enn í þá gryfju að fá
samviskubit þegar við finnum til
stolts. Okkur hættir líka til að gera
of lítið úr okkur og meta verkin lít-
ils. Hvoru tveggja leiðir til þess að
'við getum ekki notið stoltsins til
fulls. En jafnvel þó við höfum al-
mennt lítið sjálfsálit eigum við að
geta fundið til stolts yfir vel heppn-
uðu verki. Mistökin felast í því að
gera það sem við ætluðum að gera,
en vera samt ekki ánægð.
Stolt er einfaldlega jákvæði
gagnvart eigin afrekum. Það ein-
skorðast ekki við keppni, og okkur
er ekki nauðsynlegt að hljóta viður-
kenningu annarra. Það kemur og á
að koma þegar okkur tekst að gera
það sem við sjálf teljum hafa gildi.
Þannig er stolt í frumeðii sínu. Nú
má spytja í iokin „Getum við verið
stolt fyrir hönd annarra“? Já, t.d.
þegar vinur okkar stendur sig vel
á sínu sviði. Við getum verið stolt
fyrir hans hönd ef og aðeins ef við
eigum sjálf einhvern óbeinan þátt
í góðri frammistöðu hans, t.d. ef
við höfum stutt hann og hvatt á
þeirri braut sem hann hefur valið
sér. En þá erum við einmitt stolt
vegna þess sem við gerðum. Grunn-
stefið varðandi stolt er nefnilega
að heppnast eitthvað sjálfum, eða
eiga hlut í vel heppnuðu máli.
Speki: Stolt er ánægjublandin
tilfinning sem fullkomnast þegar
við rekum smiðshöggin á verkin.

MYNDLISTARNÁMSKEIÐ
Teikning, málun, módelteikning, teikning og
litameðferð fyrir unglinga.
VERKLEGAR GREINAR
Batík, myndvefnaður, silkimálun, bókband,
postulínsmálun, bútasaumur, fatasaumur.
Innritun stendur yfir í síma 12992 og 14106.
Kennsla hefst 24. janúar.
Qtgerðannenn athugið
Fyrirtæki, sem annast útgerð togara með
1400 þorksígildistonnum og hefur mögu-
legan aðgang að auknum veiðiheimildum
og velbúnu frystihúsi, óskar eftir viðræð-
um við útgerðaraðila, sem hefur áhuga
á að taka þátt í rekstri fiskvinnslu.
Áhugasamir aðilar skili inn bréfi þar að
lútandi til auglýsingadeildar Mbl. fyrir 1.
febrúar nk., merkt:
„Fiskvinnsla - 94“.
Byrjendanámskeid:
Upplýsingaskrifstofa
Björgólfs Guðmundssonar
Vatnagörðum 28
ÍSÍ 88 30 44 • 88 30 45
Opið 13-22. Allir velkomnir!
Fyrir þá sem vilja fá grunnþekkingu og undirbúning
fyrir eróbikkkennslu.
Námskeiöið er dagana 31. janúar - 4 febrúar.
Námsefni: lífeðlisfraeöi, vöðvafræði, uppbygging tíma,
o.m. fl. bóklegt og verklegt.
Samt. 20 klst. (19.00 -23.00 mán-fös).
Leiöbeinendur:
Ágústa Johnson
Hrafn Friðbjörnsson
■ Halldóra Björnsdóttir
Líkamsræktarstöðvarnar eru ávallt á höttunum eftir
hæfileikaríku og hressu fólki til að kenna eróbikk.
Skelltu þér á námskeið og stattu vel að vígi
þegar þú sækir um!
Láttu skrá þig i síma
68 98 68
AGUSTU OG HRAFNS
SKEIFAN 7 108 REYKJAVÍK S. 689868