Morgunblaðið - 10.04.1994, Blaðsíða 7

MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR ? 10'. APRIL. 1994
B 7
Allt var í föstum skorðum og ég
vissi að rannsóknarféð skilaði sér. A
þeim tíma gat ég verið öruggari um
það, heldur en margir starfsbræður
mínir erlendis. Þannig er þessu öld-
ungis ekki lengur farið.
Oryggið sem ég bjó við sem vís-
indamaður er á bak og burt og þar
með er horfið það eina, sem var gott
í gamla kerfinu. Faðir minn var
drepinn í hreinsunum Stalíns, þegar
ég var eins árs. Móðir mín var hand-
tekin og var fimm ár í fangabúðum.
Þegar hún var látin laus var henni
bannað að búa með börnum sínum,
mér og eldri bróður mínum. Báðum
foreldrum mínum var síðar veitt
uppreisn æru, en þá var faðir minn
sumsé látinn og móðir rnín náði sér
aldrei eftir fangavistina. Ég ólst því
upp hjá ömmu minni og síðar
frænku. Föður minn þekkti ég eðli-
lega aldrei og gildi og mikilvægi
föðurins gat ég ekki skilið, fyrr en
ég eignaðist sjáifur börn og lærði
að vera þeim faðir.
Þrátt fyrir ást mína á Rússlandi,
held ég að ég geti orðið að meira
gagni með því að búa hér. Fyrir
mér eru vísindin sjálft lífið og það
var hreinn dauði að halda áfram að
búa í Rússlandi, þar sem hugsanirn-
ar voru sífellt uppteknar við að leita
uppi og bíða eftir mat. Það var ein-
faldlega of erfitt að framfleyta sér
og sínum. Flutningurinn hefur einn-
ig óvænt borið með sér þann
skemmtilega ávinning að ég hef far-
ið að vinna með konunni minni, sem
er stærðfræðingur. Hún vann áður
á annarri stofnun en ég, en nú vinn-
um við saman, auk þess sem hún
vinnur með öðrum og þetta hefur
okkur þótt gaman að fá tækifæri til.“
Tímavélar - í fúlustu alvöru
Þú hefur meðal annars fengist
við að hugsa upp tímavélar. Geturðu
gert leikmönnum grein fyrir hvað
þú ert að fást við?
„Helstu viðfangsefni mín tengjast
annars vegar því hvernig skýra
megi stórsæja uppbyggingu al-
heimsins og hins vegar svokölluðum
svartholum. En svarthol eru einmitt
mjög áhugaverð, því þar ríkja allt
önnur eðlisfræðileg lögmál en við
þetta er hægt fræðiiega séð, en
framkvæmdin er langt undan. Til
þess að sveigja tímann þarf gríðar-
mikið þyngdarsvið, sem fæst með
því að þjappa efni saman. Tæknin
til þessa er ekki enn fyrir hendi, en
hver veit ... Hugsaðu þér bara hvar
við stóðum tæknilega fyrir einni öld.
Nú hefur maðurinn staðið á tunglinu
og teygt sig alla leið til Mars. Tækni-
framfarirnar hafa ekki orðið með
jöfnum hraða, heldur hafa þær orðið
sífellt stórstígari undanfarin ár og
áratugi.
Annað viðfangsefni mitt er upp-
runi alheimsins og þá vaknar gjarn-
an spurningin hvað hafi verið áður
en alheimurinn varð til, en reiknað
er með að hann hafi myndast fyrir
um fimmtán milljörðum ára eða svo.
Skýring svokallaðrar skammtafræði
í nútíma eðlisfræði er að alheimurinn
hafi myndast úr tómi, úr engu, og
það er erfiðara en flest annað að
ímynda sér þetta „ekkert". í daglega
lífinu er ekki hægt að ímynda sér
þetta tóm, svo flókið fyrirbæri er
það. Jákvæð og neikvæð orka mynd-
aðist og það var byijunin. Uti í
geimnum eru leifar frá fæðingunni,
ýmiss konar geislun, sem á rætur
að rekja til upphafsins og hana er
hægt að nota sem viðmiðun fyrir
kenningar okkar, þannig að hægt
sé að prófa þær.
Ut frá hugmyndum nútíma eðlis-
fræði er merkingarlaust að spyija
hvað hafi verið á undan upphafinu,
því tíminn varð til um leið og alheim-
urinn myndaðist. Og það er heldur
ekki hægt að tala um sköpun, því
þá er eins og einhver hafi verið að
verki, heldur myndaðist hann. Al-
heimur okkar gæti verið óendanleg-
ur og verið til í óendanleika, en
margir eðlisfræðingar hallast að því
að alheimur okkar sé aðeins bóla í
énnþá stærri heimi, nokkurs konar
ofurheimi. Með því að hugsa sér
þetta þannig, er tilurð okkar alheims
ekki bara eitt, einstakt fyrirbæri,
heldur hluti af miklu stærra ferli.
Heimur okkar hefur verið að þenjast
út frá því hann myndaðist, en kenn-
ingin er að hann muni á endanum
falla saman og verða aftur að því
| tómi, sem hann myndaðist úr.“
sjáum annars staðar og þar tengjast
saman eðlisfræði og stjörnufræði.
Svarthol hefur enga skipulagða upp-
byggingu, ekkert yfirborð í venjuleg-
um skilningi, heldur er það bara
gífurlega samþjappaður massi.
Þyngdarsviðið nærri slíkum fyrir-
bærum er svo sterkt að það sveigir
bæði tíma og rúm og hefur þannig
áhrif á það hversu hratt tíminn tíð-
ur. Á mörkum svartholsins stöðvast
tíminn og þyngdarkrafturinn er svo
sterkur að ekki einu sinni ljósbylgjur
sleppa burt frá svartholi.
Þar sem þyngdarsviðið er jafn
sterkt og umhverfis svarthol sveigist
tíminn verulega og getur þannig
jafnvel fallið að hluta saman við
rúmið. Ef maður hugsar sér að
þyngdaraflið sé svo mikið að hægt
sé að sveigja tímann, er um leið
hægt að ímynda sér að hægt sé að
notast við tímavélar. Það sem ég á
við er að við erum í ákveðnu tíma-
streymi. Ef hægt væri að skilja út
hluta af þessu streymi og sveigja
það með sterku þyngdarsviði, væri
hugsanlegt að byggja þannig brú
aftur í tímann og komast tii baka,
eftir þessum sveigða tíma.
Það er ekki aðeins hugarflug að
skapa þessa leið. Ég og fleiri höfum
,aýnt frain, á það stærðfræðileg;i, að
Þegar þú talar um tímavélar áttu
þá við í fyllstu alvöru að maður
muni geta farið aftur í tímann í slíkri
vél?
„Já, en það verður ekki á morgun
... Og þá vaknar líka spurningin
hvort maður muni á þann hátt geta
haft áhrif á liðna atburði. Hér er
svarið hins vegar nei. Það sem ligg-
ur í fortíðinni hefur þegar gerst. Ef
einhver getur farið aftur í tímann,
litur kannski út fyrir að hann geti
um leið haft áhrif á fortíðina, en til
þess að það sé hægt, þyrfti hann
að hafa verið þar frá upphafi, því
annars felur tímaferðin í sér að
hægt sé að vera á tveimur stöðum
í einu. Hér er aðeins gert ráð fyrir
einu lífi í einu. Við höfum á taktein-
unum stærðfræðilega framsetningu
þessa vandamáls, sem krefst mjög
flókinnar stærðfræði.
Samvinnan við íslenska starfs-
bræður mína er liður í þessum við-
fangsefnum og á íslandi mun ég
eiga samvinnu við Gunnlaug Björns-
son á Ilaunvísindastofnun Háskóla
íslands. Ætlunin er að einbeita sér
að svartholum og að gasi og gasskýj-
um, sem snúast um þau. Ég á von
á því að við munum eiga nána sam-
vinnu um þessi efni og hlakka til
hennar."
SIEMENS
3
cc
NY ÞVOTTAVEL A NYJU VERÐI!
• 11 kerfisinnstillingar fyrir suðuþvott,
mislitan þvott, straufrítt og ull
• Vinduhraði 500 - 800 sn./min.
• Tekur mest 4,5 kg
• Sparnaðarhnappur (1/2)
• Hagkvæmnihnappur (e)
• Skolstöðvunarhnappur
• Sérstakt ullarkerfi
• íslenskir leiðarvísar
Og verðið er ótrúlega gott.
Siemens þvottavél á aðeins
kr. 59.430 stgr.
SMITH & NORLAND
NÓATÚNI 4 • SÍMI 628300
Akranes:
Rafþjónusta Sigurdórs
Borgarnes:
Glitnir
Borgarfjörður:
Rafstofan Hvítárskála
Hellissandur:
Blómsturvellir
Grundarfjörður:
Guðni Hallgrímsson
Stykkishólmur:
Skipavík
Dúðardalur:
Ásubúð
ísafjörður:
Póllinn
Hvammstangi:
Skjanni
Blönduós:
Hjörleifur Júlíusson
Sauðárkrókun
Rafsjá
Siglufiörður
Torgið
Akureyri:
Ljósgjafinn
Húsavík:
öryggi
Þórshöfn:
Norðurraf
Neskaupstaður:
Rafalda
Reyðarfjörður:
Rafvélaverkst. Árna E.
Egilsstaðir:
Sveinn Guðmundsson
Breiðdalsvík:
Stefán N. Stefánsson
Höfn í Hornafirði:
Kristall
Vestmannaeyjar:
Tréverk
Hvolsvöllur:
Kaupfélag Rangæinga
Selfoss:
Árvirkinn
Garður:
Raftækjav. Sig. Ingvarss.
Keflavík:
Ljósboginn
Hafnarfjörður:
Rafbúð Skúla,
Álfaskeiði
Viljir þú endingu og gæðí-j
velur þú SIEMEIUS
AGUSTU OG HRAFNS
SKEIFAN 7 108 REYKJAVÍK S. 689868
Þú kemur til okkar í mánaðarprógram
1. Við fitumælum þig og þú færð ítarlega tölvuútskrift
sem segir þér í hversu góðu eða slæmu formi þú ert.
2. Þú mætir eins oft og þú vilt í leikfimi og/eða
tækjaþjálfun.
3. Þú færð 12 tírna ljósakort - það eru glænýjar perur
í bekkjunum okkar!
4. Þeir sem vilja, fá ráðleggingar um fæðuval,
matarlista og/eða halda matardagbók.
5. Komdu svo aftur í fitumælingu að mánuði liðnum
og skoðaðu árangurinn!
Ath. Höfum opnað glœnýjan sal! Enn betri aðstaða !
Fulltverð: 10.500.-
Okkar tilboð: