Morgunblaðið - 10.04.1994, Síða 24

24 B
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 10. APRIL 1994
BLÁR
TROIS COULEURS
BLEU
|l GlftlNA ÍJÓNH) |
BesUi mvmiiri á kvikmyii-
(iairátíftínurri'vm'yimii.
Julinttv iiimn iit'
lu'sln luikkunntl
Ný mynd frá Krzysztof Kieslowski (Tvöfalt líf Veróniku) með
Juliette Binoche og var hún valin besta leikkonan á hátíðinni í
Feneyjum og hlaut einnig frönsku Cesar verðlaunin.
Tónsmiðinn Zbigniew Preisner þekkjum við úr Veróniku.
Sýnd kl. 7, 9 og 11

Frá Bernardo Bertolucci leikstjóra Siðasta keisarans kemur nú
spánný og mikilfengleg stórmynd sem einnig gerist í hinu mikla
austri. Búddamunkar fara til Bandaríkjanna og finna smástrák
sem þeir telja Búdda endurborinn. Guttinn fer með þeim til
Flimalaejafjallanna og verður vitni að stórbrotnum atburðum.
AÐALHLUTV.: KEANU REEVES, BRIDGET FONDA OG CHRIS ISAAK.
Sýnd kl. 5 og 9.
/ NAFNI FÖÐUR/NS
LIF MITT
FRÁ HÖFUNDUM GHOST
***★ A.l. MBL
**** H.H. PRESSAN
***í Ö.M. TÍMINN
LI/MITT
nirk
kirk
Ó.H.T.
Ó.H.T.
RÁS 2
RÁS 2
BESTA MYND
BESTILEIKSTJORI
BESTA HANDRIT ^
BESTA FRUMSAMDA TÓNLISTV i
BESTA KVIKMYNDATAKA *
BESTA KLIPPING
BESTA SCItINDLTRSÍIST
LEIKMYNDAHÖNNUN Leikstjóri Steven Spielberg
Bönnuð innan 16 ára. Miðaverð 600 kr.
195 mín
Sýnd kl. 5 og 9
Newton fjölskyldan er að fara í hundana!
Krummarnir
Vanrækt vor
„Bráðskemmtileg mynd um endur-
fundi gamalla skólafélaga" SV MBL.
Sýnd sunnud. kl. 3, lokasýning.
I OK
Skemmtileg barnamynd með
íslensku tali.
Sýnd sunnud. kl. 3.
ADDAMS
FJÖLSKYLDUGILDIN
Sýnd sunnud. kl. 3.
ALLRA SÍÐ. SÝN.
JURASSIC PARK
Sýnd sunnud. kl. 2.50.
ALLRA SÍÐ. SÝN.
„Tilfinnincjasöm og fyndin til
skiptis, mörg atriðin bráðgóð og
vel leikin... Tæknin er óvenjuleg
og gengur upp" Ó.H.T. Rás 2.
Sýnd kl. 5 og 9.
HVAR ER
BOBBY FISCHER?
L I TL / B Ú D DjA
H;
IN THE NAME OF THE FATHER
Sýnd kl. 5, 9 og 11.10.
Bönnuð innan 14 ára.
Háskólabíó
STÆRSTA BIOIÐ.
ALLIR SALIR ERU
FYRSTA FLOKKS.
HASKOLABIO
SÍMI 22140
sérfivert andartafí
viðbót er eiííft...
Hver man ekki eftir einni vinsælustu fjölskyldumynd seinni ára,
Beethoven. Nú er framhaldið komið og fjölskyldan hefur stækkað.
Beethoven er frábær grínmynd sem öll fjölskyldan hefur gaman af.
Aðalhlutverk Charles Grodin, Bonnie Hunt.
Sýnd kl. 3, 5 og 7.15
Mánudag kl. 5 og 7.15.
Baráttan við náttúruöflin
Kirkjubæjarldaustri.
LANDGRÆÐSLA ríkisins og Landgræðslufélag Skaftárhrepps geng-
ust 26. mars sl. fyrir ráðstefnu sem bar yfirskriftina: Baráttan við
náttúruöflin. Til hennar var einkum boðað til þess að ræða þá ógn
sem héraðinu, þ.e. Skaftárhreppi, stendur af framburði árinnar
Skaftá. Bæði í Eldhrauni og á Lakasvæðinu er gífurleg gróðureyðing
sem einkum er orðin vegna Skaftárhlaupa. Á seinni árum hafa kom-
ið hlaup í ána að meðaltali annað hvert ár, mikið magn jarðvegs
berst þá fram og á svæðum þar sem áin rennur á litlum halla hækk-
ar árfarvegurinn og hún flæmist sífellt víðar um svæðið og skilur
eftir sand sem síðan herjar á viðkvæma gróðurþekju svo gróðureyð-
ing blasir við allt of víða.
Ráðherra tilkynnti
nefndarskipan
Ráðstefnan hófst með því að gest-
ir hlýddu á tónlistarflutning fimm
nemenda tónlistarskólans á Kirkju-
bæjarklaustri en að því búhu setti
samgöngu- og landbúnaðarráð-
herra, Halldór Blöndal, ráðstefnuna.
Eitt af því sem kom fram í hans
ræðu var það að skipuð hefur verið
nefnd á vegum ráðuneytisíns sem
hefur það markmið að finna leiðir
til að hemja Skaftá í farvegi sínum
og gera áætlanir um kostnað og
framkvæmd þess verks. Nefndar-
menn eru Jón Birgir Jónsson, frá
Vegagerð ríkisins, Sveinn Runólfs-
son, landgræðslustjóri, Steingrímur
Ingvarsson, umdæmisverkfræðing-
ur Vegagerðar á Suðurlandi, Jóhann
Már Magnússon frá Landsvirkjun,
Árni Jón Elíasson, form. Land-
græðslufélags Skaftárhrepps og
Bjami Jón Matthíasson, oddviti.
Undirbúningur hefur staðið yfir
vegna þessa verkefnis í samvinnu
Landgræðslu, Orkustofnunar,
Rannsóknarstofnunar iandbúnaðar-
ins, Vegagerðar ríkisins og Skaftár-
hrepps og rakti Árni Jón Elíasson
þann aðdraganda og gerði einnig
grein fyrir nýstofnuðu Land-
græðslufélagi Skaftárhrepps en
segja má að eitt fyrsta verkefni
þcsfii félags-'té tífthlití/ Váðstefnar).:
Kom fram í máli hans að rætt
hefur verið um að Skaftárhreppur
gæti verið góður vettvangur vegna
náms tengdu landgræðslu eins og
talað hefur verið um í tengslum við
Háskóla íslands.
Landgræðsluáætlun
Egill Jónsson, alþingismaður,
gerði grein fyrir Fagráði landbúnað-
arins, en gert er ráð fyrir að það
sé virkur þátttakandi í landgræðslu-
starfí bæði í tengslum við Land-
græðslu ríkisins og ekki síður íbúa
landsins. Fagráðið er skipað fulltrú-
um stjórnvalda og formaður þess
er jafnframt formaður landbúnaðar-
nefndar Alþingis. Unnið er að gerð
landgræðsluáætlunar á vegum
Fagráðsins og áætlað að leggja
hana fyrir næsta þing.
í máli Sveins Runólfssonar, land-
græðslustjóra, kom fram að nátt-
úruöflin hafa lengi ógnað svæðinu,
þ.e. Skaftárhreppi, og nefndi þar til
Kötlu og Skaftá. Landgræðslan (áð-
ur Sandgræðsian) hef'ur sáð í 16
svæði í héraðinu á undanförnum
áratugum og stuðlað þannig að því
að halda svæðum í byggð t.d. Meðal-
landi. Landgræðslan hefur síðan
tekið virkan þátt í áðurnefndu sam-
starfí aðila vegna ógnunar af Skaft-
árhlaupum. Hann gerði grein fyrir
því hvað fælist í „landgræðsluáætl-
un“ en þar væri um all víðtækan
málaflokk að. ræða, t.d. að stöðva
hraðfara gróðöröýðifi^ú',' vníná ‘ að'
gróðurvernd, sjá til þess að sjálfbær
landnýting eigí sér stað o.fl.
Fjarkönnunargögn —
kortagerð
Næstur á mælendaskrá var Ágúst
Guðmundsson forstjóri Landmæl-
inga ríkisins. Hann gerðj grein fyrir
notkun fjarkönnunargagna og störf-
um Landmælinga Islands. Sýndi
hann fjölmargar myndir máli sínu
til stuðnings, afar athyglisverðar.
Hvatti hann bændur mjög til að
nota sér 'nýja tækni eins og gerð
túnkorta. Þá nefndi hann að ábóta-
vant væri örnefndaskráningu víða
um land og vinna við hana gæti
þýtt allt að 60-70 ársstörf ef vel
ætti að vera.
Síðastur frummælenda fyrir há-
degisverð var svo Olafur Arnalds
sem ræddi um kortlagningu jarð-
vegseyðingar. Hann sýndi hvernig
kort væru gerð og síðan nýtt til að
takast á við vandann hvað varðar
gróðureyðingu. Heildaryfirlit af rof-
inu í landinu hefði vantað, enda deilt
um hvar rof væru. Þá minntist hann
á að Landgræðsla ríkisins hefur
framsal á framleiðslurétti jarða og
einnig að ekki væri hægt að tala
um vistvæna framleiðslu á svoköll-
uðum „eyðingarsvæðum". Hann
benti einnig á mikilvægi þess að
vernda svæði eins og gamburmosann
í Eldhrauni sem er merkilegt fyrir-
bæri gróðurs sem laðar að ferða-
menn og í héraði eins og Skaftár-
hreppi þar sem ferðaþjónusta er
mikil og stendur framarlega í sam-
anburði við marga aðra staði á land-
inu. Auðlegð Skaftárhrepps liggur
ekki síst í náttúrufyrirbærum eins
og hrauninu.
Helköld hlaup og milljónir
tonna af mori
Eftir hlé hóf umræðuna Páll Ims-
land frá Raunvísindastofnun Há-
skólans og nefndi erindi sitt „Skaftá
— Helköld hlaup og milljónir tonna
af mori“.
Hann ræddi um Skaftá sem upp-
sprettu setfoks (sandfoks) og leiðir
til þess að stöðva það. Hann gerði
grein fyrir stærð árinnar miðað við
aðrar íslenskar ár og ekki síst afar
miklum framburði hennar í hlaup-
um. Mælingar hófust á Skaftár-
hlaupum árið 1955 og frá þeim tíma
því hægt að fylgjast vel með þlaup-
um í ánni.
Við Sveinstind hefur t.d. verið
mælt grugg í ánni í hlaupum og
erþað allt frá 3-8,8 tonn á sek. I
fjórum síðustu hlaupum er áætlað
að 13 milljónir tonna af gruggi hafí
borist með vatninu. Skaftá rennur
á ákveðnum stöðum á flatlendi þar
sem hún breiðir úr sér og þar eru
fokstaðirnir. Hugmyndir að því að
hemja Skaftá taldi hann vera þær
í fyrsta lagi að „stokka" ána, í öðru
lagi veita henni í Langasjó, sem
virkaði þá sem miðlunarlön í hlaup-
um, og í þriðja lagi minntist hann
á að ef til vill mundi Tungnárjökull
sjá um að breyta farvegi árinnar
ef hann hlypi fram eins og Síðujök-
ull gerir nú. Bendir raunar allt til
þess að slíkt geti gerst á næstu
árum.
Kristinn Einarsson og Freysteinn
Sigurðsson gerðu grein fyrir vinnu
Orkustofnunar varðandi Skaftá,
annars vegar mælakerfi sem notað
er til að mæla rennsli og hins vegar
mælingum á grunnvatni í byggð og
nauðsynlegt að rannsaka þann þátt
vel áður en einhveijar framkvæmdir
yrðu hafnar við Skaftá.
Talið er að í lækjum undan Eld-
hrauni sé e.t.v. aðeins 40% vatnsins
úr lindum en annað úr Skaftá.
Rannsóknir á'þessum þættisstanda
nú yfir en efnasamsetning vatnsins
er það mismunandi að hægt á að
vera að greina hvaðan vatnið kem-
ur.
Fyrirhleðslur hét næsta erindi
sem Steingrímur Ingvarsson flutti.
Þar sagði hann frá þætti Vegagerð-
ar ríkisins varðandi fyrirhleðslur en
á hvetju ári er varið um 20-25
milljónum til þeirra framkvæmda.
Umhverfismat
Þá rakti Stefán Benediktsson
hvað umhverfísmat væri, en lög um
umhverfísmat hafa verið samþykkt
og koma til framkvæmda 1. maí
1994. Taldi hann að slík lög mundu
auka vitund manna til að skoða alla
þætti síns umhverfis og í flestum
löndum Evrópu, Bandaríkjunum og
fjölmörgum öðrum löndum hafa slík
lög þegar tekið gildi.
Hann gerði líka grein fyrir Land-
græðslufélagi Öræfinga en það var
fyrsta félagið sinnar tegundar hér
á landi, stofnað 1. nóvember 1992.
Síðastur frummælenda var Er-
lendur Björnsson, bóndi í Seglbúð-
um. Hóf hann erindi sitt á flutn-
ingi tveggja vísna sem taldar eru
eftir Björn í Sauðlauksdal. Á Björn
að hafa ort þær eftir mikinn sand-
byl árið 1763 svo lengi hafa menn
barist við sandinn svipað og nú.
Hann taldi afar mikilvægt að allir
aðilar sem um mál eiga að fjalla
vinni saman svipað og nú er gert
við Skaftá og vænti góðs af því
starfi.
Að lokum voru almennar fyrir-
spurnir og umræður en að síðustu
sleit Jón Helgason, alþingismaður,
ráðstefnunni. Ráðstefnuna sátu
milli 60 og 70 manns og var þetta
fyrsta framtak Landgræðslufélags-
ins í samvinnu við Landgræðslu rík-
isins því vel heppnað og vænta
menn þess að aukin þekking og
rannsóknir á framgangi Skaftár
verði til þess að innan fárra ára
verði dæminu snúið við og í stað
gróðureyðingar eins og er í dag
verði ekki aðeins gróðurvernd held-
ut éinnig uppgriöeðsla. /s
- H.S.H.