Morgunblaðið - 01.05.1994, Blaðsíða 28

28 B
MORGUNBLAÐIÐ VELVAKANDI SUNNUDAGUR 1. MAÍ 1994
HÖGNI HREKKVISI
yBS HROLL AFþwi AÐ tiOfZFA A þessA MVhlD!
I"
,þú SlTUfZ'A SÍLPiKJNl HAH-S HÖGNA."
> Aster . . •
JÍ^ JÉ vfaÝnhWwm/Sx tvtc AAh í jff/
\ O ^ 4-Z5
þegar hún finnur að hún er einstök.
TM Reg. U.S Pat Otl. — all nghts reserved ® 1994 los Angeles Times Syndicate
Ég hef. . . (hikk) ekki smakkað deigan (hikk)
dropa síðan í gær, herra Iörrugluþjónn.
Vorvörurnar komnar
SILKIBOLIR - BÓMULLARBOLIR - PEYSUR - BLÚSSUR - KJÓLAR - BUXNADRAGTIR
Glugsinn
Laugavegi 40 -
sími 12854
BRÉF TBL BLAÐSINS
Kringlan 1 103 Reykjavík - Sími 691100 - Símbréf 691329
Páskalambið og sam-
viska kristninnar
Frá Magnúsi H. Skarphéðinssyni:
Um páskana hélt einn af undar-
legri listamönnum þjóðarinnar sýn-
ingu á „listrænni túlkun“ sinni á
slátrun páskalambsins og ljótleika-
dýrkuninni í kringum þá athöfn forð-
um, í Listasafni Hafnarfjarðarbæjar.
„Helgasti" gripur sýningarinnar
var nýslátrað lamb sem blóðið lagaði
úr um gólf þessa fína sýningarsals
þeirra Hafnfírðinga. Og fína kristna
fólkið kom í fínu fötunum sínum á
fínu upprisuhátíðinni sinni og dáðist
að fínu sýningunni. Og fíni Hall-
grímspresturinn kom stoltur fram í
fína sjónvarpinu og öðrum fínu fjölm-
iðiunum og sagði frá fínu listinni sinni
og tengslum hennar við stórfínu
páskahátíðina sína.
Frá Ken Lister:
f síðustu viku fór ég og tók pen-
inga út af gjaldeyrisreikningi mínum
í Islandsbanka. Þá sá ég að gjald-
færð var þóknun á úttektamótunni.
Ég var ekki sáttur við það og bað
um að fá að tala við útibússtjórann
til að leita skýringa á þessari gjald-
töku. Hann sagði mér að þetta væra
reglur bankanna. Ég spurði hann þá
hvernig honum myndi líka ef hann
legði peninga inn á gjaldeyrisreikn-
ing, að þurfa síðan að greiða gjald
fyrir að fá þá út af reikningnum aft-
ur. Hann svaraði því þá til að hann
myndi aldrei leggja erlendan gjald-
eyri inn á reikning í íslenskum banka.
Ég spurði þá hvað hann myndi gera
við slíka peninga ef hann ætti. Hann
kvaðst mundu geyma þá undir kodd-
anum heima hjá sér því nú á tímum
þegar hægt væri að nota erlenda
gjaldmiðla á íslandi væru þeir til
reiðu.
Þótt mörg orð megi eflaust hafa
um sálarlíf og kærleiksstuðul þessa
listamanns smekkleysunnar, þá er
annað sem stendur uppúr Ijótleika
þessum og sorg uppákomunnar. Það
er sú staðreynd staðreyndanna sem
snýst um það á hvetju hið daglega
líf flestra kristinna Vesturlandabúa,
sem annarra íbúa þessa hnattar, er
grundvallað. En það líf og öll sú sið-
menning er að langmestu leyti ennþá
grandvallað á drápi á nánast öllum
hinum lífverunum sem þessa jörð
gista.
Að því leyti var sýning listamanns
smekkleysunnar við hæfí. Að minna
okkur á, hvaðan „lambakjötið" á disk-
um okkar raunverulega er komið og
á hveiju það er grandvallað. En það
Ég er undrandi á að hafa heyrt
slíka neikvæðni gagnvart því að
ávaxta erlenda peninga í íslenskum
bönkum, sérstaklega þegar maður sér
í dagblöðum og sjónvarpi auglýsingar
þar sem hvatt er til slíks.
Eftir að hafa verið meira og minna
skattlagður í bankanum fyrir að taka
peninga út af reikningi mínum hef
ég nú farið að ráðum útibússtjórans
og lokað reikningnum. Ég get alveg
eins geymt þá „undir koddanum“ þar
sem það kostar mig ekki neitt að
grípa til þeirra.
Þessar reglur eru í meira lagi und-
arlegar, því að ef ég opna gjaldeyris-
reikning hér á íslandi og legg inn 1
dollar og vil svo nokkru síðar taka
hann út aftur, þá fæ ég hann einfald-
lega ekki að fullu til baka.
KEN LISTER,
Sólheimum 23,
Reykjavík.
er grundvallað á þjáningu annarra
dýrategunda, á sorg annarra dýra-
tegunda, og á skefjaiausri fangelsun
og kúgun allra annarra dýrategunda
fyrir okkukr hina háheilögu „hugs-
andi menn“.
Við lifum á þeim undarlegu tímum
að menningin þarf ekki lengur þessa
slátrun sjálfri sér til framfæris. Öðru
vísi var þetta áður. Hjá forfeðrum
okkar var ekki um neitt annað að
gera en að drepa og éta allt kvikt
til að mannskepnan kæmist af. Og
það dugði nánast ekki til. Við dráp-
umst næstum samt úr hor og aum-
ingjaskap hér um öldina.
Én núna þegar aliir lifa í vellysting-
um í mat og klæðum þá dettur engum
í hug að náða lífgjafana okkar fyrir
„hjálpina". Að ræða um að gefa þess-
um vesalings dýrum grið sem við
erum búin að slátra og halda föngn-
um í ellefu aldir jafnast nánast á við
landráð í þessu landi stórkærleikans.
Það eru kailaðar öfgar og hryðju-
verk dragi einhver í efa rétt „samfé-
lags mannanna" til að drepa hin dýr-
in núna þegar þess gerist alls ekki
lengur þörf. Að því leyti var smekk-
leysusýningin viðeigandi. Hún sýndi
grímulausar en flesta annað beint bak
við plustjaldið og þær smáverurnar
sem þar gráta blóði sínu í þögninni
fyrir okkur hina ósnertanlegu.
Eða dettur nokkrum lifandi manni
í hug að Meistarinn frá Nazaret
myndi leggja blessun sína yfir fram-
ferði okkar gagnvart hinum dýrun-
um? Það þarf mann með meira en
stórtækt ímyndunarafl til að komast
að þeirri niðurstöðu. Kannski komst
biskupinn að þeirri niðurstöðu þegar
hann gaf leyfi sitt fyrir sýningu
smekkleysunnar um páskana? Það
er aldrei að vita.
MAGNÚS H.
SKARPHÉÐINSSON,
Grettisgötu 40b;
Reykjavík.
Islenskir bankar
Þóknun!
Víkverji skrifar
Ef Víkveiji man rétt eru í lögum
um heilbrigðisþjónustu stefnu-
mótandi ákvæði þess efnis að allir
landsmenn skuli eiga kost á eins
fullkominni heilbrigðisþjónustu og
kostur er að veita. Þótt ekki sé fastar
að orði kveðið er lögskylda hins opin-
bera, heilbrigðiskerfísins, gagnvart
sjúkum skýr og afgerandi.
Að auki eru í læknalögum ákvæði
um að læknum beri að sinna kalli í
skyndiveikindum. Þar segir efnislega
að þjónusta heilbrigðisstétta skuli
vera vel af hendi leyst. Ef út af
bregður eiga sjúklingar rétt á að
koma kvörtunum á framfæri. Land-
lækni ber að hafa eftirlit bæði með
starfsaðstöðu heilbrigðisstétta og að
réttmætum kvörtunum sjúklinga sé
sinnt.
Ætla mætti, að þessu gefnu, að
allt væri í sómanum í heilbrigðiskerf-
inu, a.m.k. þegar heilbrigðisstéttir
eða stoðstéttir þeirra eru ekki í verk-
faili. En er þá ekkert athugavert þar
á bæ?
xxx
A
Igrein eftir Ólaf Ólafsson, land-
lækni, sem Víkveiji las nýverið,
kemur fram að embætti hans berast
kvartanir um aðskiljanleg efni frá
sjúklingum. Meðal þess sem kvartað
er um er „langur biðtími eftir nauð-
synlegum aðgerðum eða rannsókn-
um“, þvert á lagafyrirmæli um að-
gangað „fulikominni heilbrigðisþjón-
ustu“. Ennfremur að læknar útskýri
ekki „nægjanlega hugsanlega fylgi-
kvilla meðferðar áður en meðferð er
hafin“.
Landlæknir segir það tiilögu emb-
ættis síns með tilvísun í lög um heil-
brigðisþjónustu „að sett verði reglu-
gerð þess efnis að sjúklingar á bið-
listum vegna alvarlegra hjarta- og
æðasjúkdóma eigi rétt á meðferð
innan tveggja til þriggja mánaða
eftir að á biðlista er komið“. Land-
læknir bendir á að sjúklingum með
sjúkdóma í hjarta- og æðakerfi sé
hættara við skyndidauða en öðrum
sjúklingum. „Þannig er vitað um,“
segir hann, „að minnsta kosti níu
sjúlinga með kransæðasjúkdóma er
létust á síðastliðnum tveimur árum
meðan beðið var eftir aðgerð".
Heilbrigðisstéttir hér á landi sem
sinna kransæðaaðgerðum hafa löngu
sannað færni sína og samvizkusemi
í störfum. Ekki er við þær að sak-
ast. Þvert á móti. Það hefur á hinn
bóginn ekki verið þann veg að heii-
brigðiskerfínu búið í fjárveitingum
að starfskraftar heilbrigðisstétta hafi
að þessu leyti nýzt að fullu. Þess
vegna era biðlistar of langir.
XXX
andlæknir vísar og til læknalaga
og telur rétt að setja ákvæðij
reglugerð þess efnis að læknum beri
að tryggja skriflega samþykki sjúkl-
ings fyrir aðgerð þegar því verður
við komið. Læknum beri og að skrá
í sjúkraskrá hvaða upplýsingar hann
hefur gefið sjúklingi.
Hugmyndir landlæknis um að-
gerðir til að stjdta biðtíma eftir bráð-
nauðsynlegum aðgerðum eru meir
en tímabærar að dómi Víkveija.
Sama má raunar segja um hugmynd-
ir hans um upplýsingaskyldu heil-
brigðisstétta gagnvart sjúkiingum,
þótt jafnframt sé skylt að viður-
kenna, „að í aðgátar er þörf í nær-
veru sáiar“ í þessum efnum sem
öðrum.
xxx
Mergurinn málsins er að tryggja
rétt hvers einstaklings, án til-
lits til búsetu eða efnahags, til heil-
brigðisþjónustu, lögum samkvæmt.
Heilbrigðisþjónusta er hluti þegnrétt-
inda í þessu landi. Sjúkiingar standa
og straum sem skattgreiðendur af
stærstum kostnaðarhluta heilbrigðis-
þjónustannar; greiða reyndar eftir-
stöðvarnar í svoköilum „sértekjum"
sjúkrastofnana.
Sjálfgefið er að beita aðhaldi og
sparnaði í heilbrigðiskerfinu sem
annars staðar. Það getur hins vegar
vegar orðið dæmigerður „Phyrrus-
arsigurí* á vígvelli meints aðhalds í
heilbrigðiskefinu, að mati Víkverja,
t ef niðurskurðarhnífurinn veldur því,
að bati sjúkra tekur lengri tíma og
verður jafnvel takmarkaðri en lækn-
isfræðilegar möguleikar standa til.