Morgunblaðið - 01.05.1994, Blaðsíða 31

MORGUNBLAÐIÐ SAMSAFNIÐ SUNNUDAGUR 1. MAÍ 1994
B 31
SÍMTALID
ER VIÐ STEINLÁRUSSON
SÝNISHORN
ÚR ÞJÓÐARSÁLINNI
609010
Stjórnarráð, góðan daginn.
-,Er Steinn Lárusson við?
Augnablik.
Steinn.
- Þetta er á Morgunblaðinu,
Guðrún Guðlaugsdóttir sem tal-
ar, mig langar til þess að tala
sv'olítið um Þingvelli við þig.
Hvað viltu vita? Alþingi var
stofnað þar árið 930.
- Ég veit það, en hvað á að
gera til þess að minnst þess að
íslenska lýðveldið var stofnað
þar 17. júní árið 1944?
Við þurfum að afgreiða fasta
liði eins og þingfund milli
klukkan ellefu og tólf og svo
hátíðadagskrá eins og hún heit-
ir dagsdaglega milli klukkan
13.30 og 15.30. Nú, þess í mill-
um og áður verðum við að hafa
ofan af fyrir fólki því ekki er
hægt að stefna fólki á Þingvöll
til þess eins að hlusta á ræður
og ættjarðartónlist. Við ætlum
að vera með messu í Almanna-
gjá kl. 9.30, einnig ætlum við
að vera með eins konar sýnis-
horn úr þjóðarsálinni síðustu
fimmtíu árin, ætlum að leyfa
fólki að labba um velli eins og
hægt er og beija
augum alls kon-
ar hluti úr sög-
unni og jafnvel
heyra eitthvað
úr mæltu máli,
innan um þetta
blöndum við hús-
dýrum, leikhóp-
um, lúðrasveit-
um og þess
vegna gætum
við verið með
álfkonur og jafn-
vel fjallkonur.
- Verður enginn fjallkarl?
Það endar kannski með því.
- Eruð þið bytjaðir að huga
að mannvirkjagerð í tilefni há-
tíðahaldanna?
Ekki enn. Við erum hins veg-
ar búnir að athuga svæðið eins
og hægt er vegna snjóalaga.
Þetta verður á síðustu stundu
gert, menn gera sér ekki vonir
um að geta byijað fyrr en um
miðjan maí vegna frosts í jörðu.
- Hvað þarf helst að gera?
Það þarf að byggja skemmti-
svið og senur, gestastúkur,
brúa svolítið til þess að fá hring-
rás á gönguferðir, þá þarf að
laga talsvert mikið á mörgum
svæðum í kringum þjóðgarðinn
vegna bílastæða, það þarf um
17 til 18 þúsund bílastæði.
- Verður hægt að fara á
einkabílum?
Það verður leyft, en við verð-
ur líka með 100 til 110 rútubíla
sem við ætlum að reyna að láta
ganga til svæðisins bæði fljótt
og vel. Við munum reyna að
hafa 5.000 sæti í rútubílum og
a.m.k. tvær ferðir í bæinn, þá
verða þar ca 10.000 sæti.
- Hvað mun þetta kosta?
Við reiknum
með að þetta
kosti 70 til 80
milljónir króna.
Við höfum beðið
góðar vættir um
að vera okkur
hliðhollar hvað
veður snertir og
byggjum undir-
búninginn upp í
trausti þess að
þær bænheyri
okkur.
FRÉTTA-
L}ÓSÚR
FORTÍÐ
Þegar Glasgow brann
Laugardaginn 18. apríl 1903 brann stærsta hús sem þá hafði ver-
ið reist á íslandi. Það hét Glasgow og stóð á svæðinu milli Fischer-
sunds og Vesturgötu. Vestan við Glasgow var stórt vörugeymslu-
hús og brann það einnig. Enski kaupmaðurinn P.L. Henderson
hafði reist Glasgow 40 árum áður. Þrjátíu manns bjuggu í húsinu
þegar það brann og bjargaðist það allt óskaddað út. Enska konsúl-
atið var til húsa í Glasgow og sjö smiðir höfðu þar verkstæði.
Vindlaverksmiðja var í miðju húsinu og þar kom eldurinn upp.
Að sögn Knuds Zimsens bæjarstjóra Reykjavíkur var aldrei graf-
ist fyrir um með hvaða hætti eldurinn kom upp. í ævisögu sinni,
Úr bæ í borg, segir Knud að megnið af því sem í húsunum var
hafi brunnið óvátryggt, en sjálf voru húsin tryggð fyrir 40 þúsund
krónur.
Einni stundu eftir miðnætti
laugardaginn 18. apríl 1903
vaknaði ég svo sem flestir Miðbæ-
ingar við ákafan lúðurblástur, en
ég bjó þá í húsinu Lækjargötu
12B,“ segir Knud Zimsen í ævi-
sögu sinni. „Þegar ég kom út, sá
ég menn hlaupa niður Banka-
stræti, og er ég var kominn í
Austurstræti gat að líta fleiri
menn og alla á hlaupum. Yfir
vesturloftið bar reyk, en bjarma
lítinn eða engan. Þeyvindur stóð
af austan landnorðri, en var ekki
hvass. Þegar ég kom vestur að
„Liverpool" sá ég að menn voru
teknir að raða sér hver af öðrum
áleiðis til sjávar. Eldur var nú
kominn um mikinn hluta hússins
allt sem unnt var, til þess að veija
næstu hús.“ Þrjár dælur slökkvil-
iðsins voru alltaf að bila og gekk
slökkvistarfið ekki vel. „Von
bráðar fór þó svo, að yfir mig
gekk að horfa á menn skvetta
úr einni og einni strigafötu á eld-
heita húsveggina, svo að ég fékk
þijá menn með mér yfir í áhalda-
skýlið við Templarahúsið, en þar
vissi ég að stóð ný dæla, sem
gæti komið að miklum notum...
við fjórmenningarnir drösluðum
dælunni af stað og alla leið vest-
ur að Glasgow. Þar vissi ég fyrir
Þorkel Klemenz og tókst okkur
skjótlega að gera dæluna virka.
En þótt hún reyndist prýðilega
stoðaði það lítt, því að nú gekk
sjóburðurinn miklu miður en
áður, í fötunum var aðeins örlítill
Handknúin slökkvidæla sem
keypt var til Slökkviliðsins
árið 1904.
dreitill, þegar þær komu á eld-
staðinn. Sem óbreyttum liðs-
manni bar mér ekki að skipta
mér af því. En ég réð ekki við
mig og áður en varði, var ég
hlaupinn niður á bryggju. Þegar
þangað kom, sá ég hvers kyns
Sjómannaklúbburinn starfaði í
Glasgow á Vesturgötu 5a. Það
var eitt stærsta hús bæjarins
og mikið notað til samkomu-
halds. Myndin er tekin 1885.
var. Svo lágt var orðið í, að karl-
arnir gátu trauðla hálffyllt föt-
urnar með því að teygja sig af
bryggjunni niður í sjóinn. „Sjó-
burðurinn má ekki ganga svona
til, það er ekkert í fötunum þegar
þær koma upp eftir,“ sagði ég
fullum rómi, og sjálfsagt hefur
hvatvísin ekki leynt sér. „Hvar
hefur þú augun maður, sérðu
ekki að það er komin fjara?“ „Það
stendur á einu, þið verðið að flytja
ykkur af bryggjunni og niður í
fjöruna og vaða út í sjóinn til
þess að fylla föturnar," og nú
JibC&B^Oá ^O blJIíl
talaði ég eins og sá sem skipa
ætti fyrir.
En meðan ég stóð þarna og
þreifaði á því, að orð mín máttu
sín einskis, bar að ungar stúlkur,
sem voru að koma af stúdenta-
dansleik. Þær munu skjótt hafa
orðið þess áskynja, hvað á seyði
var, að minnsta kosti gekk ein
þeirra að karli og hrifsaði af hon-
um fötuna, stökk niður af bryggj-
unni, hljóp niður fjöruna, út í sjó
og fyllti fötuna. „Hana, takið þið
við,“ hrópaði hún, þar sem hún
stóð í sjónum upp undir hné í
ballfötunum sínum. Þar með var
ísinn brotinn og eftir það gekk
sjóburðurinn ágætlega. Stúlkan
sem þarna gekk fram fyrir
skjöldu og sýndi betur tök á því
að stjórna vatnsburðarliðinu en 11
ég, var Sigríður, dóttir Björns
Jónssonar ritstjóra.
Þegar tvær stundir lifðu enn
til miðs morguns, var Glasgow
brunnin og einnig Vigfúsarkot.
Önnur nálæg hús hafði tekist að
veija, þótt annað veifið mætti
ekki á milli sjá hvort það lánað-
ist.“ Þannig sagði Knud Zimsen
frá þessum stórkostlega eldsvoða
í Reykjavík fyrir rösku níutíu og
einu ári, þegar stærsta hús bæjar-
ins brann til*kaldra kola á rúmum
tveimur stundum, án þess að *
menn gætu nokkuð að gert. Þessi
stórbruni varð til þess að sam-
þykkt var að kaupa ný slökkvi-
tæki og brunavarnir húsa í bæn-
um urðu að eldfimu umræðuefni
manna á meðal. Þetta og annað
sem tengdist þessum eldsvoða
hafði áður en lauk talsverð áhrif
á þróun slökkviliðsmála í Reykja-
vík.
.'UIuuJ |J>/1 'liilioori '.UOiSioVft I
og því sýnilegt, að því yrði ekki
bjargað. Hins vegar varð að gera
Jetn lóa Í8Í9 Jíulmni ás jjtisjH enunieíB « riiú'iJ i un bs Jaucinbnsv iáás jriœe -ujv s«i .lén is ríss'l ulssg
"r 'ii'i'i r-nrftr, JnmJ
:nna i'ii'iji 'br.-'iio i 'iei'J "isnUj fiyrrr