Morgunblaðið - 13.09.1994, Page 44

44 ÞRIÐJUDAGUR 13. SEPTEMBER 1994
MORGUNBLAÐIÐ
BRÉF
TEL BLAÐSINS
Ljóska
'O, JÁ, UNGttí)" Þú HttoOR \
A£> vkeA N&A S1ABF5IÚIXAH'
Kringlan 1103 Reykjavík • Simi 691100 • Símbréf 691329
Leitin að málinu
fullkomna
Frá Hallgrími Sæmundssyni:
UMBERTO Eco rithöfundur og
málvísindamaður mun þekktastur
hér á landi fyrir skáldsögu sína,
Nafn rósarinnar, sem Thor Vil-
hjálmsson þýddi á íslensku. Eco er
eftirsóttur fyrirlesari og hefur getið
sér mikið orð sem slíkur, einkum á
Ítalíu og í Frakklandi. I bók sinni
„Leitin að málinu fullkomna" La
Ricerca Della Lingva Perfetta, (Ed-
itori Laterza 1993, (Bókaflokkur:
Fare L’Europa) 413 bls.), fyallar
hann um margs konar tilraunir
manna í Evrópu og leit að „full-
komnu" tungumáli. Tilraunir hafa
hnigið að því að endurgera ímyndað
„frummál", vekja til lífsins mál sem
gegnt hafa sögulegu hlutverki (eins
og nú hefur gerst með hebresku)
og að setja saman ný mál (plan-
mál). Margar vonir sem menn gerðu
sér um fullkomið tungumál hafa
ekki ræst. Eco lýsir á áhrifaríkan
hátt tilraunum Leibniz að þróa
heimspekilegt tungumál, sem
byggðist á flokkun hugtaka og yki
þess vegna „víðáttu hugarheimsins
eins og sjónaukinn eykur langsýni
augna vorra“. Umfjöllun á tímum
upplýsingarinnar leit á þessi mark-
mið sem tálsýnir.
Hitt er annað, að þessi leit að
„málinu fullkomna" hefur gefið af
sér ýmsar aukaafurðir. Táknrök-
fræðin, tölvumálin, flokkunarkerfi
í náttúruvísindum o.s.frv., allt á
þetta með einhverjum hætti þessari
leit tilveru sína að þakka.
Mest notaða planmálið nú á tím-
um, esperantó, er einnig sprottið
úr þessum jarðvegi. Eco fjallar ná-
kvæmlega um uppruna þess og af-
burðasnjalla málfræði. I kafla um
pólitíska möguleika á alþjóðlegu
samskiptamáli lítur hann svo á að
esperantó komi þar fyllilega til
greina. Hann segir: „Ef þróunin um
sameiningu í Evrópu heldur áfram
í þá átt sem nú horfir og sömuleið-
is það stefnumið að sem flest tungu-
mál verði þar jafnrétthá verður eina
ráðið að taka upp eitt samskipta-
mál.“ Þeirri fullyrðingu, að slíkt
tungumál eigi sér enga sögu, svarar
Eco með því að benda á að tungu-
mál menningarþjóða hafi í árdaga
heldur enga sögu átt, en með ein-
hveijum hætti tileinkað sér menn-
ingarþætti þeirra tungumála sem á
undan fóru. Þannig mundi sam-
skiptatungumálið nýja auðgast af
snertingu við þau mál sem fyrir
eru. Það sem hins vegar tefji fram-
gang þessa nauðsynjamáls sé ein-
faldlega eigingirni ríkisstjórna. Eco
segir svo orðrétt: „Esperanto hefur
flesta burði til að gegna hlutverki
sínu sem alþjóðamál, eins og gríska
og latína áður, og franska eða enska
eða svahílí-mál.“
Eco leggur áherslu á að nú þeg-
ar sé fyrir hendi allmikil reynsla
af notkun esperantós og lýkur bók
sinni með þessum orðum: „Ma e
restato come erditá ai suoi figli il
compito di conquistarsi la piena e
conciliata signoria della Toree di
Babele.“ (Okkur, niðjum (Adams),
er það á herðar lagt að sigrast á
Babelstuminum.)
HALLGRÍMUR SÆMUNDSSON
Goðatúni 10, Garðabæ.
Gagnasafn
Morgunblaðsins
Allt efni sem birtist í Morgun-
blaðinu og Lesbók verður fram-
vegis varðveitt í upplýsinga-
safni þess. Morgunblaðið áskil-
ur sér rétt til að ráðstafa efninu
þaðan, hvort sem er með endur-
birtingu eða á annan hátt. Þeir
sem afhenda blaðinu efni til
birtingar teljast samþykkja
þetta, ef ekki fylgir fyrirvari
hér að lútandi.
Smáfólk
SO HERE I AM RI0IN6
ON THE BACK OF MH MOM'5
BICTCLE ON THE WAY TO
TME DRY CLEANERS..
MOM ALWAT5 LIKE5
TO RETURN THE
USED C0AT HAN6ER5
Hér er ég svo aftan á hjólinu Mamma vill alltaf Henni er meinilla við það þegar
hennar mömmu á leið til fata- skila notuðu herð- ég geri þetta —
hreinsunarinnar. atrjánum.
Krossgötur eða
öngstræti?
Frá Jóni K. Guðbergssyni:
UNDANFARNAR vikur hafa birst
í fjölmiðlum og víðar stórkarlalegar
yfirlýsingar frá hlutafélagi, sem
nefnist Krossgötur, í þá veru að nú
fyrst séu að hefjast í skólum for-
vamir í vímuefnamálum. Talað er
um neyðaróp frá ýmsum stöðum
vegna skorts á fræðslu um þessi
mál. Þetta hlutafélag hefur hingað
til ekki komið nálægt fræðslu í skól-
um svo vitað sé og því óiíklegt að
forystumenn þess viti nokkum
skapaðan hlut um hana. Og ekkert
hefur heyrst frá hlutafélaginu um
þá gífurlegu fjölgun áfengisveit-
ingastaða sem dunið hafa yfir þjóð-
ina undanfarið. Ekki er heldur til
þess vitað að hlutafélag þetta hafí
látið til sín heyra um þær hug-
myndir gróðalýðs að leggja Áfeng-
is- og tóbaksverslun ríkisins niður
og hafa hagnaðinn einan að leiðar-
ljósi við dreifingu þessara fíkniefna.
Barátta gegn þessu tvennu eru þó
líklega áhrifamestu forvamimar.
Fjöldi fræðalufunda
Sökum þeirra blekkinga, sem í
auglýsingaherferð hlutafélagsins er
beitt, er rétt að skýra frá því að á
vegum Áfengisvarnaráðs hafa 58
skólar verið heimsóttir undanfarin
tvö ár og auk þess haldnir fræðslu-
fundir með fjölda félagasamtaka
og opinberra aðilja. Þá má minna
á að fjöldi skóla býr það vel að
stafsliði að góð fræðsla fer þar fram
um þessi efni án þess að aðrir séu
kallaðir til.
Hvergi hefur verið minnst á þetta
hlutafélag þegar beðið hefur verið
um aðstoð við fræðslu um vímuefni
og þess vegna væri fróðlegt að fá
upplýst frá hvaða skólum neyðaróp-
in fjölmörgu hafa borist til hlutafé-
lagsins Krossgatna.
JÓN K. GUÐBERGSSON,
Máshólum 6,
Reykjavík.