Morgunblaðið - 11.11.1994, Blaðsíða 29

MORGUNBLAÐIÐ
FÖSTUDAGUR 11. NÓVEMBER 1994 29
AÐSENDAR GREINAR
Nýbýlavegi 12, sími 44433.
Þjóðhátíðardagurinn
11. nóvember í Póllandi
ÞANN 11. nóvember 1918 und-
irrituðu Þjóðverjar vopnahlé í
Compiegne, skógi fyrir utan París.
Þar með lauk í raun fyrri heims-
styijöldinni. Á þessum degi afvopn-
uðu Pólveijar þýska hermenn í
mörgum borgum hins svokallaða
Pólska konungsdæmis. Eftir þetta
skipulögðu Pólveijar vald sitt á
þessu fyrrum hernumda svæði mið-
veldanna. Á 19. öld væntu margir
Pólveijar heimsstyijaldar, sem gat
leitt af sér frelsi, sem Pólveijar
misstu í lok 18. aldar. Þá skiptu
Rússar, Prússar og Austurríkis-
menn Póllandi á milli sín. Það má
segja, að þetta hafi gerst með
heimsstyijöldinni 1914-1918. Þá
var fijálst pólskt ríki endurreist.
Nú er 11. nóvember haldinn sem
þjóðhátíðardagur Pólveija, en ekki
22. júlí, þegar kommúnistar gáfu
út árið 1944 skal um þjóðnýtingu.
Þennan dag gefst okkur gott tæki-
færi til að lýsa ástandinu í Póllandi
dagsins í dag, 5 árum eftir að Pól-
veijar öðluðust frelsi á ný undan
valdi pólskra Moskvu-kommúnista.
Pólland varð óháð ríki, án stjórnar
kommúnista. En gerðist það í raun
og veru?
Árið 1989 gaf Tadeusz Mazowi-
ecki, forsætisráðherra, út yfirlýs-
ingu um „fyrirgefningu kommúnist-
um til handa“. Þessi pólitíska
ákvörðun gerði það að verkum, að
kommúnistar héldu áfram að hafa
áhrif. Ákvörðun þessi, sem byggð
var á kaþólsku siðferði, leiddi síðar
til siðleysis í pólitík. Hvar sjáum
við dæmi um þetta í dag? Við sjáum
það m.a. á því, að skjöl frá komm-
únistatímanum hafa verið eyðilögð;
skjöl frá stjórnarnefnd Kommún-
istaflokksins, frá öryggislögreglu
og leyniþjónustu, sérstaklega um
pólitísk morð. Vegna þessa geta
sósíalistar SDRP (kommúnistar) í
dag sagt, að þeir séu saklausir og
beri enga ábyrgð. En þeir eru í
tengslum við kjósendur gamla
flokksins. Einnig sést þetta á því,
að SDRP fékk að halda fyrri eignum
Kommúnistaflokksins (PZPR).
Þetta teiddi til þess, að kommúnist-
ar urðu eignastétt, sem leynt og
ljóst ræður yfir fjölmiðlum. Þannig
geta þeir lýst veruleikanum að sín-
um hætti í nútíð og fortíð og verið
skoðanamyndandi. Stór hluti fólks
af þessari eignastétt kýs SDRP-
flokkinn, en ekki fijálslynda. Á tím-
um samsteypustjórnarinnar (SDRP
og bændaflokksins PSL), sem setið
hefur frá hausti ’93, getum við
fundið dæmi um það, hvernig hin
kommúníska hugsun er að koma
aftur. Þar má nefna, að dregið hef-
ur verið úr almennri einkavæðingu,
og hinn venjulegi verkamaður, sem
verður meðeigandi í fyrirtæki, kýs
ekki lengur kommúnistaflokkinn.
Þá getum við nefnt sem dæmi, að
fólk í borgum og bæjum vill fá
stjórn sinna svæða óháð stjórninni
í Varsjá. En þar líka hefur verið
tekið fyrir þessar endurbætur.
Dæmi, sem sanna endurkomu
gamla hugsunarháttarins, eru
mörg: í ágúst var kvaddur til starfa,
sem yfirmaður leyniþjónustunnar,
maður að nefni Zacharski, sem
hafði stolið teikningum af „Ste-
Stretsbuxur
kr. 2.900
Mikið úrval af
allskonar buxum
Opið á laugardögum
kl. 11 -16

alth“-þotu og af „Patriot“-eldflaug-
um fyrir Rússa á kommúnistatím-
anum. Og eðlilega hjálpaði þetta
Pólveijum ekki að fá inngöngu í
NATO, því. að þessi maður hefur
verið dæmdur fyrir njósnir í Banda-
ríkjunum. Réttarhöldunum yfir
hershöfðingjunum, Ciaston og Pla-
tek, lauk síðastliðinn september.
Þeir voru yfirmenn þeirra, sem
myrtu prestinn Popieluszko, en há-
Við getum fundið dæmi
um það, ritar Gregzeg-
orz Withowski, hvern-
ig kommúnísk hugsun
er að koma aftur
í Póllandi.
degisleikrit íslenska
útvarpsins hefur und-
anfarið fjallað um
þetta Popieluszko-mál.
Hershöfðingjarnir
voru dæmdir saklausir.
Að lokum vil ég nefna
tengsl SDRP-flokksins
við Austur-Evrópu og
þá sérstaklega Rúss-
land. Sem dæmi nefni
ég undirróðurinn gegn
Olechowski, utanríkis-
ráðherra, sem styður
inngöngu Póllands í
EES og í NATO.
Með hvaða hugar-
fari munu Pólveijar
halda upp á 11. nóv-
ember 1994 ef dæmin,
Gregzegorz
Witkowski
sem nefnd voru hér
að framan, eru höfð
í huga? Ef kommún-
istar sigra í forseta-
kosningum næst-
komandi vor, sem er
mjög líklegt, sannar
það að siðleysi í
stjórnmálum vinnur
á og við getum tekið
undir orð G. Orwells:
„Sá, sem ræður yfir
fortíðinni, ræður
yfir framtíðinni; sá,
sem ræður yfir nút-
íðinni, ræður yfir
fortíðinni". ,
Höfundur er pólskur
sagnfræðingur.
Hefurðu hugleitt hversu miklum tíma þú eyðir í
að hringsóla um miðbæinn í leit að „rétta*4 stæðinu?
Og svo ertu alltaf að falla á tíma og fá gíróseðil undir
rúðuþurrkuna. Þetta þarf ekki að vera svona.
Vissir þú að frá miðastæðum
og bílahúsum er mest
3 mínútna gangur hvert sem
er í miðbænum?
Er ekki kominn tími til að
nýta tímann og peningana
betur?
Bílahúsin eru þægilegasti kosturinn.
Þau eru á eftirfarandi stöðum:
Traðarkoti v/Hverfisgötu,
Koiaportinu, Vitatorgi,
Vesturgötu, Ráðhúsinu og
Bergstöðum v/Bergstaðastræti.
Mundu eftir smámyntinni
- það margborgar sig.
Kort
Flóknara er þetta eldd
-faðu þérstaeði
BÍLASTÆÐASJÓÐUR
Bílastceði fyrir alía
P-kort er
þægilegur
greiðslumáti -
það gildir í alla
miðamæla
í Reykjavík og þú
getur hlaðið það
aftur og aftur...