Morgunblaðið - 16.09.1995, Blaðsíða 1

72 SIÐUR LESBOK C/D
210.TBL.83.ÁRG.
Páfi hirt-
ir afríska
valdhafa
Yaounde. Reuter.
JÓHANNES Páll páfi II for-
dæmdi spillingu og kúgun í
Afríku í gær og sagði, að ka-
þólska kirkjan í álfunni ætti
að hafa vakandi auga með
hvers kyns ranglæti og mann-
réttindabrotum. Páfí er nú
staddur í Kamerún í sinni 11.
Afríkuferð.
í samantekt um framtíð ka-
þólsku kirkjunnar í Afríku talar
páfi enga tæpitungu og segir,
að eymdina, styijaldir og óstöð-
ugleikann í álfunni megi ekki
síst rekja til óstjómar í Afríku-
ríkjunum sjálfum. Þar stingi
spilltir leiðtogar þjóðarauðnum
gjaman í eigin vasa ásamt því
að kúga landslýðinn.
Málsvari kúgaðra
„Kirkjan á að vera að mál-
svari þeirra, sem em kúgaðir,“
sagði páfi og skoraði á biskupa
í Afríkulöndum að koma á fót
sérstökum mannréttinda-
nefndum. Frá Kamerún fer
páfi til Suður-Afríku og síðan
til Kenía.
Kvenna-
ráðstefnu
lokið
„NÚ þurfum við á algerum um-
skiptum að halda. Konur munu
ekki lengur sætta sig við að vera
annars flokks þegnar,“ sagði Gro
Harlem Brundtland, forsætisráð-
herra Noregs, við lokaathöfn
kvennaráðstefnu Sameinuðu
þjóðanna sem lauk í Peking í
Kína í gær. Hart var deilt um
lokaályktun ráðstefnunnar en
samkomulag náðist í gærmorgun
um skjal sem greiðir jafnræði í
kynferðismálum leið með því að
skilgreina kvenréttindi sem
mannréttindi. Þar er hins vegar
komist hjá skuldbindingum um
að bera kostnað af aðgerðum
sem tengjast þessu.
Áfangasigur samkynhneigðra
Ekki eru allir á eitt sáttir um
niðurstöður ráðstefnunnar. I gær
lýstu m.a. lesbíur yfir megnri
óánægju, sögðu lokaályktunina
ekki koma í veg fyrir að samkyn-
hneigðum væri mistnunað og að
þeir yrðu áfram að vera í felum.
Hins vegar hefði áfangasigur
unnist þar sem samkynhneigð
yrði ekki lengur hundsuð í al-
þjóðlegum umræðum.
í lokaræðu sinni réðist Brundt-
land á kinversk stjórnvöld og
gagnrýndi þau fyrir „ákaft ör-
yggiseftirlit", ofsóknir lögreglu
á hendur þátttakendum og tak-
markanir á vegabréfsáritunum.
Á myndinni faðmar Brundtland
Gertrude Mongella, fram-
kvæmdastjóra ráðstefnunnar, i
ráðstefnulok.
LAUGARDAGUR 16. SEPTEMBER 1995 PRENTSMIÐJA MORGUNBLAÐSINS
Óvíst hvort Bosníu-Serbar flytja öflugustu þungavopnin frá Sarajevo
Reuter
FRANSKIR hermenn úr gæsluliði SÞ í Sarajevo afferma fyrstu
flugvélina sem lendir með hjálpargögn í borginni síðan 9. apríl.
Um borð var einnig varnarmálaráðherra Frakka, Charles Millon.
Clinton hót-
ar frekari
loftárásum
Sarqjevo, Genf, Washington. Reuter.
TALSMENN friðargæsluliðs Sameinuðu þjóðanna í Bosníu sögðu í gær-
kvöldi að Bosníu-Serbar virtust vera að undirbúa brottflutning þunga-
vopna frá Sarajevo og fréttamenn sáu að nokkrum skriðdrekum og fall-
byssum var ekið á brott. Engin ótvíræð merki sáust þó um að Serbar
myndu hlíta skilmálum samningsins sem gerður var á miðvikudag um
brottflutninginn, að sögn George Joulwans, yfirhershöfðingja Atlantshafs-
bandalagsins, NATO. Múslimar og Króatar héldu áfram sókn sinni í norð-
ur- og vesturhluta landsins, þar sem Serbar fara nú mjög halloka. Ná-
lægt Gorazde í austri skutu Serbar á flugvélar NATO án þess að hæfa.
Bill Clinton Bandaríkjaforseti
sagði i gær að svo gæti farið að
herflugvélar NATO hæfu árásir á
stöðvar Bosníu-Serba þegar á
morgun, sunnudag, ef hinir síðar-
nefndu stæðu ekki við loforð sín
um að flytja öflugustu þungavopn
sín á brott frá Sarajevo.
Richard Holbrooke, sendifulltrúi
Bandaríkjastjórnar, átti fund í Genf
síðdegis í gær með fulltrúum fimm-
veldahópsins um leiðir til að sætta
stríðsaðila. Einnig ræddust Banda-
ríkjamenn og Rússar við í Moskvu
og fyrir fundinn í Genf ráðgaðist
Holbrooke sérstaklega við rúss-
neska fulltrúann, ígor ívanov.
Bretar, Frakkar og Rússar fögn-
uðu í gær þróun mála við Sarajevo,
hinir síðastnefndu sögðu að sam-
komulagið um að aflétta umsátrinu
gæti bundið enda á stríðið á Balkan-
skaga. Andrej Kozyrev, utanríkis-
ráðherra Rússlands, ítrekaði þó
andstöðu stjórnar sinnar við loft-
árásir NATO, sagði að árangurinn
hefði náðst „þrátt fyrir þær“. Ráð-
herrann lagði áherslu á að Rússar
hefðu hlutverki að gegna í Bosníu,
rætt hefði verið um að þeir gætu
lagt fram friðargæslulið, annað-
hvort lið undir yfirstjórn NATO eða
alþjóðlegri stjórn.
Deilt um vopnastærð
Fréttastofa Bosníustjórnar í
Sarajevo sagði í gærkvöldi að Alija
Izetbegovic forseti hefði lýst and-
stöðu við að Serbar fengju að hafa
áfram hluta þungavopna sinna í
grennd við Sarajevo, þ.e. sprengju-
vörpur og fallbyssur með tiltölu-
lega litla hlaupvídd. Bandarískir
embættismenn sögðu í gærkvöldi
að enn væri verið að semja um
þessi mál.
Forseti svonefnds þings Bosníu-
Serba í Pale, Momcilo Krajisnik,
sagði í gær að staða mála í vestur-
hlutanum væri erfið en treyst væri
á að Bandaríkjamenn myndu hafa
hemil á múslimum og Króötum. „Ég
held að senn geti orðið friður,“ sagði
hann. „Eftir tvær til þijár vikur
verður allur hryllingur stríðsins úr
sögunni.“
■ Kunnur fyrir gáfur/21
Sergei Kovaljov, sem útnefndur hefur verið til friðarverðlauna Nóbels
Moskvu. Reuter.
RÚSSNESKI mannréttindafrömuðurinn Ser-
gei Kovaljov, sem veitt verða sérstök verðlaun
í Þýskalandi um helgina, skoraði í gær á
Vesturlandabúa að draga úr kurteisinni þegar
þeir reyni að fá Rússa til að bæta frammistöð-
una í mannréttindamálum er hann segir hraka
jafnt og þétt.
„Vestrænar ríkisstjórnir bregðast ekki að-
eins hægt við, heldur einnig af máttleysi,“
sagði Kovaljov í viðtali, sem tekið var í
Moskvu. „Vestrænir stjórnarerindrekar eru
allt of kurteisir . .. Við Rússar skiljum ekki
gagnrýni með orðalagi stjórnarerindrekanna.
Henni er oft tekið sem gullhömrum hér. Það
verður að tala vafningalaust."
Vaclav Havel, forseti Tékklands, mun veita
Kovaljov Núrnberg-mannréttindaverðlaunin á
sunnudag og hann hefur einnig verið nefndur
til friðarverðlauna Nóbels á þessu ári.
Gegn innrás í Tsjetsjnyu
Kovaljov hefur barist af atorku gegn herför
Rússa í Tsjetsjníju. Hann hefur lengi verið á
allra vörum í Rússlandi sakir baráttu sinnar,
en hún hefur aflað honum fárra vina innan
Kremlarmúra. Þingmenn hafa brugðið honum
um landráð og Pavel Gratsjov varnarmálaráð-
herra kallaði hann eitt sinn „úrþvætti".
Vesturlönd
sýni Rússum
aukið aðhald
SERGEI Kovaljov, þingmaður sem berst
fyrir mannréttindum í Rússlandi.
Kovaljov var andófsmaður á áttunda ára-
tugnum ásamt Andrei Sakharov og sat í
átta ár í fangabúðum kommúnista. Borís
Jeltsín, forseti Rússlands, gerði hann að for-
manni mannréttindanefndar sinnar, en í júlí
gaf hann út tilskipun, sem reyndar birtist
aldrei opinberlega, um að nefndin skyldi Iögð
af. Kovaljov sagðist ekki myndu segja emb-
ættinu af sér sjálfur, það vildi hann ekki
gera Jeltsín til þægðar.
Stjórnarskráin til skrauts
Kovaljov sagði frá því að þegar hann var
í fangelsi í Sovétríkjunum hefði saksóknari
greint föngunum frá því að stjórnarskráin
væri aðeins skrauttjald til að sýna á erlendum
vettvangi. Kovaljov sagði að valdamenn litu
stjórnarskrána og lögin sömu augum nú.
Þrátt fyrir þessa gagnrýni lagði hann til
að Rússum yrði hleypt inn í Evrópuráðið á
næsta ári gegn því að þeir hétu umbótum í
mannréttindum innan ákveðins tíma.
„Það er barnalegt af evrópskum stjórn-
málamönnum að halda að þeir geti lokað
Rússland úti og látið það fara sína leið,“ sagði
Kovaljov. „Það er of hættulegt. Það sem ger-
ist í mannréttindamálum hér er ekki aðeins
okkar mál. Það er einnig ykkar mál.“