Morgunblaðið - 16.09.1995, Qupperneq 35

MORGUNBLAÐIÐ
MINIMINGAR
LAUGARDAGUR 16. SEPTEMBER 1995 35
Við vorum 11 og 12 ára þegar
við fórum fyrst í sveit til þeirra.
Oft getur verið erfitt fyrir börn að
aðlagast nýju heimili fjarri foreldra-
húsum, en ekki minnumst við þess
að hafa fengið heimþrá þau fimm
sumur sem við vorum þar og alltaf
hlökkuðum við jafn mikið til að
komast í sveitina á vorin. Það segir
sína sögu um hversu gott var að
vera hjá Gunnari og Sillu og oft
verður manni hugsað til þess hversu
mikils virði það var fyrir okkur
borgarbörnin að fá að kynnast lífínu
í sveitinni. Við lærðum að vinna,
hugsa um skepnurnar, sinna heim-
ilsstörfum og að bera ábyrgð á því
sem okkur var treyst fyrir. Gunnar
hafði einstaklega gott lag á börnum
og unglingum, hann var ákveðinn
og hvetjandi á þann hátt að okkur
langaði til að gera hlutina vel og
ekki hvarflaði að neinum að svíkj-
ast undan. Okkur var treyst fyrir
ábyrgðarmiklum verkum og feng-
um hrós fyrir þegar við stóðum
okkur vel.
Ártún hefur alltaf verið mikið
myndarbú, snyrtimennskan í fyrir-
rúmi og vel um alla hugsað, menn
og skepnur. Alltaf höfum við átt
þar gott skjól síðan og verið gott
að koma til Gunnars og Sillu og
þau eru ófá fósturbörnin sem þau
hafa tekið að sér og gert að mönn-
um.
Oft sló Gunnar á létta strengi
og sagði okkur skemmtilegar sögur
og vísur og hélt þá gjarnan íslend-
ingasögunum á lofti. Gunnar var
stórmenni og ákaflega duglegur og
vakti jafnan aðdáun okkar krakk-
anna sem í Ártúnum vorum. Hún
á vel við hann vísan sem hann
kenndi okkur úr Hávamálum:
Deyr fé,
deyja frændr,
deyr sjálfr hit sama;
en orðstír
deyr aldrigi
hveims sér góðan getr.
Elsku Silla, við eigum ykkur
Gunnari mikið að þakka og við erum
sannfærðar um það að allir sem hjá
ykkur hafa verið hafa orðið betri
manneskjur á eftir. Við vottum þér
og öllum aðstandendum innilega
samúð og biðjum allar góðar vættir
að veita þér styrk.
Guðrún Lára og Hanna Lára.
Það er undarlegt þetta líf. Það
var um mitt sumar að ég kom að
Ártúnum til að heimsækja vini mína
Sillu og Gunnar. Við ræddum sam-
an um alla skapaða hluti og þau
sögðu mér að þau hefðu farið sam-
an til Parísar. Gunnar var hinn glað-
asti og ég gladdist í hjarta mínu
yfir því að hafa fengið að kynnast
þessu góða fólki. Ég stoppaði ekki
lengi í þetta skiptið en kvaddi þó
nafna minn í síðasta sinn. Með einu
handabandi vorum við skildir að
eilífu. Það er sárt að hafa ekki
getað tekið lengur og fastar í gömlu
góðu höndina í síðasta sinn. Og nú
er hann farinn, blessaður gamli
maðurinn. Ég veit að orð eru lítils-
megnug á slíkri sorgarstund. Mig
langar þó að kveðja nafna minn
með þessum erindum (fyrsta og
næstsíðasta) úr ljóði Guðmundar
Böðvarssonar, 1 minningu bónda-
manns:
Bóndinn á draum, sem máske öðrum öllum
er einskisvirði og laus við himinflug,
búmannsins draum, er brýnir vinnudug,
um bæ og hesta, tún og hjörð á fjöllum,
styrkir hann eins og hvíld í dagsins harki,
hvetur hann þreyttan fram að settu marki.
Og lífíð eins og áður gang sinn gengur.
Kom, gróðurdís, og yfir vötnin svíf.
Kveð vökusönginn, varma bjarta líf,
kveð vorsins drápu. Hann var góður dreng-
ur,
og bundinn fast við sína heimahaga
í hjarta sínu alla sína daga.
Elsku Silla mín, ég votta þér
mína dýpstu samúð. Megi guð
styðja þig í sorginni.
Blessuð sé minningin um góðan
og heiðarlegan dreng.
Gunnar Magnússon.
Fallinn er hann fóstri minn,
finnst mér heimur rökkva.
Dapur vera dagurinn,
er dýrðarljósin slökkva.
En ef til vill hefur nú höndlað sinn,
himingeima Nökkva.
Feðgar hist og skellt á skeið,
skýjabólstrar hrökkva.
Og ef til vill mun þeirra leið,
sorgum okkar sökkva.
Ég leyfi mér að nefna Gunnar
sem fóstra minn, en oft fannst mér
tengsl okkar nær því sem feðgar
værum. Kynni okkar hófust þó á
annan veg, þá er foreldrar mínir
óku niður með Rangánni, bæ fram
af bæ, uns vegi lauk og ár runnu
saman í eitt, að þar stóð reisulegt
býli, Ártún á Rangárvöllum, og á
hlaði þess skömmu síðar stóð rauð-
hærður piltur, lítill eftir aldri með
stóran kökk í hálsi og horfði á eft-
ir mömmu og pabba aka burt.
Gunnar bóndi sagði mér síðar að
þá hefði hann hugsað með sér,
hvort nokkurt gagn yrði af þessum
snáða, enda fékk ég þar mína eld-
skírn. Hinn fyrsta dag vildi svo til
að Ásgeir L. hugðist mæla fyrir
skurðum í Galtarholti. Ég er því
sendur ríðandi austur á bóginn með
þijá til reiðar, ca 5 kílómetra, síðan
til hægri ca 1 km og þangað komi
Ásgeir. Á Aski gamla sat ég svo
allan daginn og ferðaðist um mýr-
ina með þrikið, en Ásgeir las af
mæli sínum. Eftir heimreiðina með
hina sömu þijá til reiðar að kveldi
var þrekið búið og komst ég aðeins
hálfur upp í rúmið áður en ég sofn-
aði. Gunnar sagði oft við okkur
drengina að nú skyldum við sofa
hratt, því snemma yrðum við vakt-
ir og mörgu þyrfti morgundagurinn
að koma í lóg. Framundan var sum-
arið allt og eflaust dygðu mér ekki
síður Morgunblaðsins til að skrá
allar þær minningar sem upp koma,
við svo skyndilegt fráfall þess
manns sem ég hefi borið hvað
mesta virðingu fyrir af samferða-
mönnum.
Gunnar er um það bil að taka
formlega við búi foreldra sinna að
Ártúnum þegar ég kom þar fyrst
vorið 1965. Það var stórbýli þá sem
allar götur síðan og í mörgu að
snúast. Mikill heyskapur og því oft
langur vinnudagur og kvöldin
gjarnan notuð til tamninga. Margar
áttum við Erling ferðirnar í kvöld-
kyrrðinni niður með á, svo sem að
Valalæknum og til baka, en Gunn-
ar lagði á ráðin í hvívetna hvemig
skyldi umgangast hrossin, svo allir
nytu sem best. Ófáar fengum við
bylturnar þegar við sátum villta
folana í fyrsta sinn, þá var farið
með hlaupagikkina á kappreiðar,
sem þó voru aldrei Gunnari fyllilega
að skapi. Hann lagði meira upp úr
vaxtarrækt hrossa og gang, taldi
spretthlaupin spilla þeim.
Eftirlifandi kona Gunnars, Sig-
ríður Símonardóttir, Silla, lék stórt
hlutverk í búskap Ártúna, sem svo
sannarlega er vert að minnast. Hún
var jafnan vakandi yfir velferð
okkar sumardrengja, hvort við
værum þreyttir, fengjum nóg að
borða, eða værum nægjanlega
klæddir þegar við sátum daglangt
á opnum traktorum að snúa. Hún
var og andlegur félagi, sem hægt
var að trúa fyrir öllum hlutum jafn-
vel einkamálum, eftir böllin á Hvoli,
því fór svo að kökkurinn í hálsinum
visnaði fljótt og í stað hans byggð-
ist upp eldmóður og löngun til að
standa sig og vera þessum sæmdar-
hjónum að skapi.
Vorið 1966 hringir Magnús faðir
Gunnars til mín og spyr hvort ég
komi ekki í sveitina aftur, upp á
helmingi hærra kaup - og svo fór.
Annað sumar mitt að Ártúnum leið,
í mestu líkt því fyrra, nema hvað
ég var ólíkt fróðari í Njálssögu eft-
ir þar sem Gunnar hafði þá um
vetur lesið hana í þriðja sinn og
vitnaði ósjaldan í. Sjálfur hefði
Gunnar sómt sér vel meðal þeirra
Rangvellinga sem mest kvað að í
sögum þeirra, því hann var maður
mikill vexti og fríður að vallarsýn.
Hann var maður athafna og orða,
og þótti ekki ástæða til að ganga
haltur, meðan báðir fætur voru
jafnlangir. Hann var maður rétt-
lætis og sanngirni, orð skulu
standa, sagði hann og stóð undir
því og þótt hann ætti til að vera
nokkuð hranalegur þá var hann
hlýr börnum og brást illur við teldi
hann á þau hallað.
Magnús heitinn ók mér að hausti
að Hvolsvelli í veg fyrir rútuna.
Meðan við biðum eftir henni, heyri
ég hann ræða við mann, hvar hann
lýsti ánægju sinni yfír þessum
kaupmanni sem hann var nú að
skila af sér. Slíkt þótti mér upp-
hefð, að fá þessi óvæntu meðmæli,
að mér fannst sem allir væru vegir
færir og kom hnakkakertur til
byggða. Meiri upphefð gat ég þá
ekki hugsað mér, en álit þeirra
Ártúnafeðga.
Vetur hinn næsti leið og voraði
að nýju. Hugði ég á sjósókn í Þor-
lákshöfn, en þá símar Gunnar bóndi
og bauð mér enn sumarstarf, sem
ég ei gat hafnað, og eignast þar
með mitt þriðja sumar að Ártúnum
og fagna í dag, því þar lærði ég
margt sem enn ég kann og vildi
ég segja til Gunnars, sem Matthías
skáld forðum til móður sinnar:
„Mitt andans skrúð var skorið af
þér, sú skyrtan best hefir dugað
mér.“
Svo höguðu örlögin því til, að
þeim Gunnari og Sillu varð ei
barna auðið, þótti mér sem þar
færi hluti af ranglæti þessa heims
og eftir þetta sumar hét ég sjálfum
mér því að ef einhverntíma eignað-
ist ég son, þá skyldi sá heita eftir
Gunnari fóstra mínum að Ártún-
um.
Næstu ár átti ég ófáar ferðir
sumar og vetur í sveitina mína og
hveiju sinni var það eins og að
koma heim. Að taka þátt í störfum
búsins með bðnda, var besta leiðin
til að komast í samband við hann
og bar þá margt á góma.
Þar kom að ég eignaðist son og
gerðum við móðir hans okkur ferð
að Ártúnum, kváðum okkur eiga
það erindi við Gunnar hvort hann
væri sáttur við að sonurinn yrði
skírður eftir honum. Svarið var
honum líkt og mér minnisstætt:
„Ekkert væri mér nema heiður af
því.“ Upp frá því átti hann sér
alnafna, sem oft kallaði hann afa
sinn á Ártúnum. Þau Silla og
Gunnar skipuðust í röð með okkar
nánustu og hafa verið þar síðan.
Vorið 1979 hóf ég búskap í sveit
og leitaði þá oftlega ráða hjá
Gunnari sem jafnan leysti úr mín-
um vanda og reyndust mér ráð
hans vel. Eitt sinn ók ég með
hestakerru til hans, ætlaði að
kaupa sitthvort folaldið handa
börnum mínum og völdum við úr
vænum hópi, en þar sem enn var
pláss í kerrunni þótti Gunnari ráð-
leysa að vera að draga hana hálf-
tóma til baka, því skyldi ég hafa
með mér 4 vetra fola og auk þess
fegursta folald hjarðar sinnar og
ekkert múður, auk þess skyldi ég
ekki voga mér að ræða um greiðsl-
ur, ég ætti þetta áreiðanlega inni.
Svona var þessi höfðingi, það hef-
ur jafnan þótt gott að eiga kóng-
inn að vini. Ég vona þó að þeim
hjónum Gunnari og Sillu hafi alla
tíð verið ljóst að mikils mat ég
gjafir þeirra, en þótti þó meira um
vinskapinn, vináttu sem hefur ver-
ið mér mikils virði jafnt í blíðu sem
stríðu. Henni er reyndar ekki lok-
ið, því Gunnar að Ártúnum mun
halda áfram að verða mín fyrir-
mynd og þegar ég hugsa til þess
að einhvern tíma kveðji ég sjálfur
þennan heim, þá hlakka ég til þess
að fá að velja mér hest úr himna-
hjörðinni og skeiðríða Rangár-
bakkana með þeim feðgum frá
Ártúnum.
Ég er forsjóninni þakklátur fyrir
að hafa fengið tækifæri að kynnast
því fólki sem Ártún byggði, af þeim
kynnum varð ég maður meiri, sem
og ég tel flestir aðrir sem þar fóru
um hlað. Við Sillu segi ég:
Lát ei bugast, ber höfuð hátt,
byrg ei sýn með tárum.
Njót þess sem þú eftir átt
á ókomnum árum.
Magnús Víkingur.
SAMÚEL MARÍUS
FRIÐRIKSSON
+ Samúel Maríus
Friðriksson var
fæddur á Skálum á
Langanesi 25. júní
1941. Hann lést á
Sjúkrahúsi Suður-
nesja 4. september
síðastliðinn. For-
eldrar hans voru
hjónin Friðrik Jó-
hannsson, f. 1.2.
1917, d. 17.2. 1948,
og Jóhanna Hans-
en, f. 26.5. 1921, d.
5.4. 1992, sem þá
bjuggu á Skálum.
Samúel ólst upp á
Skálum fram til 14
ára aldurs, en þá flutti fjöl-
skyldan til Þórshafnar á
Langanesi.
Samúel var næstelstur í hóþi
fjögurra systkina. Elstur er
Jóhann Friðriksson, f. 29.9.
1939, þá kom Samúel og síðan
María Friðriksdóttir, f. 1.3.
1943. Jóhanna giftist síðar
Lúðvíki Jóhannssyni, en með
honum eignaðist hún dótturina
Ásdísi. Lúðvík gekk þeim
systkinum öllum í föðurstað.
Samúel var tví-
kvæntur. Fyrri
kona hans var
Dagbjört Flórents-
dóttir, þau slitu
samvistum. Síðari
kona hans var Jó-
hanna Alfreðs-
dóttir, f. 7.4. 1945.
Jóhanna átti son
af fyrra hjóna-
bandi, Guðna
Bragason. Samúel
og Jóhanna eign-
uðust ekki barn
saman, en ætt-
leiddu son árið
1979, sem skírður
var Alfreð Hjörtur. Foreldrar
Jóhönnu voru Alfreð Hjartar-
son, f. 9.11 1918, og Jóna Frið-
riksdóttir, f. 4.10. 1922, frá
Siglufirði.
Jóhanna og Samúel bjuggu
sín fyrstu búskaparár í Vest-
mannaeyjum, en árið 1981
fluttu þau til Grindavíkur, þar
sem þau bjuggu síðan.
Útför Samúels fer fram frá
Grindavíkurkirkju í dag og
hefst athöfnin klukkan 11.00.
ÞAÐ ER alltaf erfítt að sætta sig
við þegar menn á besta aldri falla
frá. Sammi mágur minn var aðeins
rúmlega fimmtugur þegar hann lést
og hefði því átt mörg ár eftir ef
sá sjúkdómur, sem hann fékk fyrir
skömmu, hefði ekki komið til. Kynni
okkar hófust skömmu eftir að við
María systir hans byijuðum okkar
búskap. Hann hafði ungur farið að
heiman og meðal annars dvaldi
hann tvö ár í Noregi. Hann var sjó-
maður alla tíð, og saman vorum við
á sjónum í fimm ár. Ég held að á
engan sé hallað þegar ég segi að
hann hafí verið einn allra besti
maður sem ég hef verið með til sjós.
Bæði var hann afskaplega duglegur
til allra verka en ekki síður var
hann mikill listamaður í trollum.
Það var með ólíkindum hve auðvelt
hann átti með að átta sig á hengil-
rifnu og margsnúnu trollinu. Hann
virtist hafa það í fingrunum hvern-
ig hlutarnir áttu að vera. Þá var
hann afar góður í öllum trollvið-
gerðum og virtist ekkert hafa fyrir
því að sauma trollið saman, þegar
það komið rifíð og tætt úr sjó. Svona
maður var algjör gullmoli á sjó.
Sammi var lundgóður að eðlisfari
og oft var stutt í prakkaraskapinn
í honum. Hann hafði gaman af
ýmiss konar sprelli og var ótrúlega
uppfinningasamur á þeim vett-
vangi. Lúlli stjúpi hans skaut tals-
vert af fugli til matar og átti því
byssur og ávallt talsvert af skotum,
sem hann geymdi í kofforti. Ein-
hveiju sinni er þeir bræður voru
einir heima fóru þeir í skotfæra-
geymsluna hjá Lúlla og tóku skot
úr tveim kössum og fóru á skyttirí.
Þetta komst ekki upp fyrr en löngu
seinna, því þeir settu vitaskuld tómu
kassana neðst í koffortið og það
var ekki fyrr en Lúlli ætlaði að
grípa ti! síðustu skotkassanna að
allt komst upp. Einhveiju sinni var
hann sendur í læri til sóknarprests-
ins í sveitinni og þar átti hann að
nema ýmsan fróðleik. Það var með
Samma eins og marga unga menn,
að námið var ekki alltaf efst á vin-
sældalistanum og því var áhuginn
kannski takmarkaður. Eitt sinn er
prestsfrúnni fannst hann slá slöku
við námið og fann að því við hann,
hugsaði hann henrii þegjandi þörf-
ina. Tækifærið kom þegar frúin
þurfti að sækja eitthvað inn í mið-
stöðvarkompuna, þá skellti hann
hurðinni í lás og forðaði sér siðan
út. Þarna fékk prestsfrúin að dúsa
nokkra stund, en Sammi forðaði sér
heim í snatri og fór ekki alfaraleið
heldur laumaði sér með fjöllum inn
á Þórshöfn. Þar með lauk hans
skólagöngu.
Þá hafði hann oftast ákveðnar
skoðanir á hlutunum og það var sko
ekki auðvelt að fá hann ofan af
þeim, því hann var afar fastur á
sínum skoðunum. Ég sagði oft við
hann, þegar mér ofbauð þráinn í
honum, að það hlyti að vera ein-
hver Skálastúfur í honum.
Sammi var afskaplega rólegur
og umgengnisgóður maður. Hann
tók því sem að höndum bar með
mikilli ró og sá eiginleiki hans kom
glöggt í ljós í veikindum hans. Þó
flestir hafi séð undir það síðasta
að hveiju stefndi, þá var eins og
hann vildi ekki sjálfur viðurkenna
það sem virtist óumflýjanlegt.
Hann var alltaf mikill og góður
vinur minn og minnar fjölskyldu og
því munum við ávallt minnast hans
með mikilli hlýju. Með honum fór
góður drengur langt fyrir aldur
fram. Elsku Hanna, við Dúlla og
krakkarnir sendum þér og strákun-
um okkar innilegustu samúðar-
kveðjur. Við þykjumst þess fullviss,
að minningin um góðan dreng mun
lifa í minningu okkar allra.
Bergvin Oddsson.
t
Við þökkum innilega öllum þeim, sem
sýndu okkur samúð og hlýhug við and-
lát og útför föður okkar, tengdaföður,
afa og langafa,
JÓHANNS ÞORSTEINSSONAR
frá Sandaseli.
Sérstakar þakkir eru færðar starfsfólki
hjúkrunarheimilisins Klausturhóla á
Kirkjubæjarklaustri.
Páll Jóhannsson, Þórhildur Elíasdóttir,
Ingibjörg Jóhannsdóttir, Þorvaldur Halldórsson,
Óli R. Jóhannsson, Margrét Jómundsdóttir,
Jóhanna Jóhannsdóttir, Markús Runólfsson,
Sigurlína Jóhannsdóttir, Einar J. Gíslason,
Steinþór Jóhannsson, Margrét (sleifsdóttir,
Gunnar Jóhannsson, Inga Elíasdóttir,
barnabörn og barnabarnabörn.