Morgunblaðið - 26.11.1995, Page 2

2 B SUNNUDAGUR 26. NÓVEMBER 1995
MORGUNBLAÐIÐ
'w
SNJÓFLÓÐIÐ skilur eftir sig mikið sár í byggðarlaginu. Magnea Guðmundsdóttir oddviti segir að áhugi
sé fyrir því að gera skrúðgarð á snjóflóðasvæðinu til minningar um þá sem fórust.
Morgunblaðið/RAX
Morgunblaðið/Árni Sæberg
MAGNEA átti í erfiðleikum með tilfinningar sínar þegar hún
sýndi fólki eyðilegginguna. Hér ræðir hún við Geir Zoega,
forstjóra Viðlagatryggingar, og Hafstein Hafsteinsson,
formann almannavarnaráðs.
BARÁTTAN við náttúruöflin
hefur einkennt líf Magneu
Guðmundsdóttur. Hún
ólst upp á Ingjaldssandi,
einni af einangruðustu sveitum
landsins. Hún hefur búið á snjóflóða-
hættusvæði á Flateyri í mörg ár í
stöðugri spennu vegna yfirvofandi
hættu. Og nú síðast er hún í hlut-
verki forystumanns Flateyringa eftir
snjóflóðið sem féll á byggðina.
Magnea er fædd á Flateyri, í húsi
afa síns og ömmu á Brimnesvegi
22. Foreldrar hennar bjuggu á
Hrauni á Ingjaldssandi og þar ólst
hún upp. Ingjaldssandur er einangr-
aður dalur við sunnanverðan Önund-
arfjörð og hefur byggðin verið að
eyðast smátt og smátt. Faðir
Magneu, Guðmundur Hagalínsson,
hætti búskap á síðasta ári og eru
foreldrar hennar nú fluttir til Flat-
eyrar. Nú er aðeins búið á Sæbóli á
Ingjaldssandi.
Ekki er snjóflóðahætta á Hrauni
en flóð hafa fallið úr hlíðinni hinum
megin í dalnum. „En lífið þarna var
stöðug barátta við náttúruöflin. In-
gjaldssandur er svo einangraður all-
an veturinn og langt í næsta stað
að fólk þarf að huga að veðri við
hvert fótmál. Til þess að komast út
úr byggðarlaginu þarf annaðhvort
að ganga með fjörum eða fara á
trillu og þegar ég var að alast upp
voru einu samgöngurnar á sjó yfir
veturinn," segir Magnea.
Hún gekk í skóla á Ingjaldssandi
þar til hún var tólf ára að leiðin lá
að Núpi í Dýrafirði, hinum megin
við Sandsheiðina sem er ófær allan
veturinn. „Pabbi fór með mig á snjó-
sleða yfir heiðina. Mér fannst erfítt
að fara svona snemma að heiman,"
segir hún. „Það var gott að alast
upp á Ingjaldssandi en núna fínnst
mér þetta hræðilega afskekkt byggð
og skil ekki af hveiju fólk vill búa
þar,“ segir Magnea.
Magnea er 36 ára gömul og hefur
búið á Flateyri í nærri tvo áratugi.
Hún er gift Páli Önundarsyni vöru-
bílstjóra og eiga þau fjögur börn,
þijá syni og dóttur. Elsti sonurinn
er 18 ára og dóttirin 5. Hún hefur
unnið ýmis störf með heimilinu,
meðal annars við ræstingar, leik-
skóla og svo var hún fréttaritari
Morgunblaðsins á Flateyri í nokkur
ár. Segist lítið hafa unnið í fiski,
þótt ótrúlegt sé, en á Flateyri bygg-
ist atvinnulífið á útgerð og fisk-
vinnslu eins og kunnugt er.
Framhaldsmenntun í
verslunarrekstri
Hún rak matvöruverslun með vin-
konu sinni í þrjú ár. Reksturinn gekk
nokkuð vel fyrsta árið en svo fór
að halla undan fæti. „Verslun
minnkaði. Samgöngur eru orðnar
svo góðar að fólk getur gert innkaup
þar sem það vill og mikið var keypt
í Bónus. Pakkavaran hætti að hreyf-
ast og það gengur ekki að reka versl-
un sem byggist eingöngu á sölu
mjólkurafurða og annarrar dagvöru.
Við urðum að hætta.“
Magnea öðlaðist ákveðna lífs-
reynslu við verslunarreksturinn. „Ég
fór ekki í framhaldsskóla en tel að
í þessu starfi hafi ég fengið mína
framhaldsmenntun. Maður lærir
mikið í mannlegum samskiptum í
verslun, ekki síst í svona litlu samfé-
lagi þar sem allir þekkja alla. Við-
skiptavinurinn hefur alltaf rétt fyrir
sér. Það er sama hvað gengur á,
maður verður að setja sig inn í sjón-
armið fólks og sýna umburðarlyndi.
Á þennan hátt lærir maður einnig
að fækka sínum eigin göllum." ■
Ein matvöruverslun er núna á
Flateyri og Magnea segir að eftir
þá reynsiu sem hún gekk í gegn um
geti hún ekki annað en hvatt fólk
til að versla í heimabyggð sinni enda
segist hún ekki vilja vera án mat-
vöruverslunar á Flateyri. „Ég get
ekki hugsað mér að skreppa í Bón-,
us. Það verður að styðja við bakið
á því fólki sem veitir þessa þjónustu
heima með öðrum hætti en að kaupa
þar aðeins mjólk og brauð. Ég geri
mér vel grein fyrir því að ekki er
hægt að bjóða vörurnar á sama verði
og í stórmörkuðum í Reykjavík, velt-
an er hægari í litlu búðunum og
innkaupsverðið hærra. Það er undir
íbúunum sjálfum komið hvort hér
er rekin verslun eða ekki.“
Hrædd við að komast ekki
upp brekkuna
Oddvitinn á Flateyri starfar nú
sem flutningabílstjóri, flytur fisk
fyrir Fiskvinnsluna Kamb hf.
Magnea byrjaði á því í sumar og
talar um að neyðin kenni naktri
konu að spinna. Páll maður hennar
hefur átt og rekið vörubíl í mörg
ár. Fyrir tveimur árum keypti hann
sér nýjan vörubíl en ekki tókst að
selja gamla bíiinn þótt hann stæði
á bílasölu í Reykjavík í rúmt ár.
„Þetta var einfaldlega að keyra okk-
ur á hausinn,“ segir Magnea. Þeim
bauðst þá það verkefni að taka að
sér fiskflutninga fyrir Kamb og á
sama tíma sá hún auglýst meira-
prófsnám í höfuðborginni.
„Þetta var mikið átak. Ekki
meiraprófsnámið sjálft heldur van-
trú mín á að ég gæti tekist á við
þetta verkefni. Það væri bara körlum
gefið að keyra flutningabíl. Og það
var gríðarlega erfitt að byija að
keyra, með tíu tonn af ’fiski yfir
Breiðadalsheiði. Fyrst var ég hrædd
við að komast ekki upp brekkurnar.
Þegar svo þangað var komið tóku
við áhyggjur af því að fara niður
aftur með fullan bíl því ef maður
missir hann á ferð ræðst ekki við
neitt. Ég hugsaði stöðugt um börnin
mín og ábyrgðina sem ég bæri,“
segir Magnea. Hún byijaði að keyra
fisk í júlí og náði fljótlega að yfir-
vinna óttann og ná tökum á verkefn-
inu. „Ég taldi mig orðna nokkuð
góða í haust þegar ég var farin að
keyra frá ísafirði á svipuðum tíma
og Páll sem ekið hefur vörubíl í tutt-
ugu ár.“
Fiskur er sóttur fyrir Kamb á ísa-
ijörð og fleiri staði í nágrenninu.
Lengst fór Magnea suður á Tálkna-
fjörð. Hún segist þó ekki enn hafa
farið lengstu ferðirnar, til Hólmavík-
ur. Ekki yrði gaman að lenda í því
að dekk spryngi til dæmis í Djúpinu
og vöruflutningabílstjórinn yrði
kannski að stoppa bíl til að fá hjálp
við að skipta um dekk. Hún segir
að einu sinni hafi sprungið hjá sér
í sumar, á Breiðadalsheiðinni. Hún
var á leið niður bröttustu brekkuna
með mótorbremsuna á og segist
hafa haldið að mótorbremsan væri
farin og því staðið á hemlunum nið-
ur alla brekkuna. Annars hafi hún
komist klakklaust í gegnum þetta
starf. Og nú bíður hún eftir því að
fá að keyra í gegnum göngin í
Breiðadalsheiði, þau auðvelduðu
mjög flutningana.
Magnea tók sér frí frá fiskflutn-
ingunum í haust vegna þess að hún
þurfti sem oddviti að leysa sveitar-
stjórann af. Og hún hefur haft í
mörg hom að líta eftir að snjóflóðið
féll og fengið mann til að keyra fyr-
ir sig á meðan.
Örugg í skjóli foringjans
„Ég gaf mig aldrei upp í pólitík-
inni en kaus þó alltaf lista Sjálfstæð-
isflokksins í hreppsnefndarkosning-
um. Maðurinn minn er framsóknar-
maður eins og stór hluti fjölskyldu
minnar og fólk gekk út frá því sem
vísu að ég væri gallharður framsókn-
armaður. Það brá því mörgum í brún
þegar ég tók sæti á lista Sjálfstæðis-
flokksins fyrir hreppsnefndarkosn-
ingarnar 1990, eftir að vinkona mín
hafði beðið mig að gefa kost á mér.
Ég var meira að segja spurð að því
hvað ég héldi að pabbi minn myndi
segja við þessu,“ segir Magnea um
aðdraganda þess að hún hóf þátt-
töku í sveitarstjórnarmálum.
Hún var í fjórða sæti listans og
Sjálfstæðisflokkurinn hélt meiri-
hluta sínum í hreppsnefnd Flateyrar-
hrepps með því að fá þijá menn
kjörna. Var Magnea fyrsti varamað-
ur í eitt ár en tók síðan fast sæti í
hreppsnefnd þegar þriðji maður á
listanum flutti í burtu. „Þegar kjör-
tímabilinu var að ljúka var ég helst
Undanfarna daga þegar meiri ró
hef ur f ærst yfir hef ég gefiÖ mér tíma
ttil aÖ horfast í augu viö veruleikann.
Ég hef gengiö töluvert um svæöiö,
fariö skipulega yfir hvert heimili
og látiö hugann reika.