Morgunblaðið - 14.04.1996, Blaðsíða 5

MORGUNBLAÐIÐ
SUNNUDAGUR 14. APRÍL 1996 B 5
heilmikið bú í þónokkuð mikinn árafjölda."
Nú er bústofninn minni. I fjósinu er ein
mjólkurkýr og kvíga. Það leyndi sér ekki
þegar Jón fór til gegninga að honum er
annt um skepnurnar sínar. Hann hristi sund-
ur heyið og spjallaði við skepnurnar meðan
hann brynnti þeim. í fjárhúsunum ofan við
bæinn geymir hann einn hrútinn, tvo grað-
hesta og folöld. Skyldi hrútnum ekki leiðast
að vera þarna einn með hestunum? „0, hann
harkar af sér eins og ég,“ sagði Jón. „Fé
er jafnan fólki líkt. Ég er margbúinn að
taka eftir því að kvikindin verða eftir því
sem maður umgengst þau.“
Heima í Gautsdal gengur hrossastóð,
mest ótamið. Jón segist aldrei hafa lagt
mikið upp úr kynbótunum, það sé sama
hvaða skepnutegund hafi verið á ferðinni.
„Ég á um 40 hross. Ég hef aldrei ræktað
neitt, þetta er bara til slátrunar," segir Jón
um stóðið. Hann er með tvo graðhesta og
fékk annan lánaðan. Jón segir kímileitur að
sá sé ljótasta hross á Islandi. „Þetta eru
kynbæturnar mínar! Mér þótti ekki verra að
hann er ljótur," segir Jón og hlær. „Það er
ekki hægt að minnast á þá hörmung sem
við fáum fyrir folöld og tryppi. Það er svo
voðalegt. Það eina sem við fáum fyrir órækt-
uð hross er það sem Japaninn gleypir. Þau
eiga bara að vera sem allra feitust."
_En skyldi Jóni hafa búnast vel um ævina?
„Ég hef aldrei skuldað til vandræða,“ segir
Jón og leggur áherslu á orð sín. „Ég hef
alltaf reynt að passa þá hiið málsins eins
og mannlegur máttur getur. Það hefur
heppnast hingað til. Það byggðist geysilega
mikið á því að neita sér um ansi margt sem
almenningi þótti sjálfsagt að hafa. Það var
enginn smápóstur í því sambandi. Þannig
er það enn í dag að ég er óskaplega varfær-
Næstsíðasti
bærinn
íbúðarhúsið í Gautsdal var reist
1935 og byggt við það 1948. Nær
sést gamla fjósið og hlaðan sem
eru orðin hrörleg. Myndarleg
fjárhús og hlaða voru síðar reist
ofan við bæinn. Ragnar náði
mynd út um bílglugga af Jóni
þegar hann gáði eftir tungli.
Hrossin úðuðu í sig ilmandi rúllu-
heyinu á túninu þar sem tófurnar
drápu lömbin.
inn í að veita mér alian andskotann - væg-
ast sagt,“ segir Jón og hlær hressilega.
Hringlað í kringum núllið
„Ég hef ekki farið mikið um dagana.
Skrapp til Reykjavíkur og Vestmannaeyja,
meðan einhver var til að hugsa um þennan
búskap, en það er löngu aflagt. Hér hefur
enginn verið til að hlaupa í skarðið síðan
Gauti sonur minn og þau fluttu héðan 1983
og nú er 1996. Maður kemst aldrei frá
þessu."
Jón hefur tvisvar farið til útlanda, en ekki
á hefðbundinn hátt. „Ég hef farið í draumi,
í stórborg, en hef ekki hugmynd um í hvaða
landi ég var eða löndum. Þetta eru mjög
minnisstæðir draumar sem ég get aldrei
gleymt. Ég man ekki fyrri drauminn svo
glöggt, en ég réð hann strax fyrir engum
vetri - og það kom fram svo ótrúlega ná-
kvæmlega. Hinn man ég miklu betur, hann
er frá því í vetur.
Ég er þarna í einhverri stórborg. Það eru
allar götur troðfullar af fólki rápandi afturá-
bak og áfram og ég með. Svo verð ég var
við það í draumnum að þar er eitthvert voða-
legt áfengisgímald sem fólkið má bara ganga
í eins og því sýnist. Það var óspart gert.
Mér virtist að allir hefðu fengið sér eitthvað
en allt var það svo smekklegt að það fór
enginn lengra en að það bara hringlaði í
honum núllið. Þetta allra minnsta að fólk
finni á sér. Það var nú ekki vandi að ráða
þennan draum, frekar en hinn. Alveg glögg-
ur fyrir því að það kæmi enginn vetur.“
Ólýsanlegt veðurfar
Ætla mætti að í Gautsdal væri skjólsælt,
há fjöll á alla kanta, en Jón er ekki á því.
„Hér gerir vitlaus veður af öllum áttum nema
austri, þá fer hann ekki hátt. Þegar hann
setur á fullt þá eru allar hinar áttirnar kol-
bijálaðar. Þetta er bláköld staðreynd!“
Þann 25. október í haust, þegar snjófióðið
féll á Flateyri, gerði versta veður sem Jón
man eftir. „Ósköpin byijuðu kvöldið áður en
fór í hríðina, sem varð afdrifaríkt fyrir skepn-
ur. Það byijaði með hroðalegri kuldarigningu
og hávaðaroki. Og beint ofan í það, snemma
nætur, þessi afspyrnu voðalega stórhríð,
gjörsamlega. Hvernig haldið þið að hrossin
hafi verið undirbúin? Alveg vindandi frá því
kvöldið áður. Annan eins undirbúning hef
ég aldrei séð á mínum skepnum. Ég skil ekki
í því að nokkurt einasta hross skyldi sleppa
lifandi. Þau fóru fjögur, öll innkulsa. Það lá
ekkert beinna við en að hvert einasta hross
dræpist. Ég hef aldrei þekkt það áður að
hrossin mín hafi orðið innkulsa. Það var nú
ekkert smáræði sem þetta veður drap af
skepnum yfir landið.
Kindurnar voru ekki farnar og lá við að
„Það virðist nú eiga
hvað best við mig að
vera einn að gaufa.
Eg samrýmist illa
fólki, hvernig sem á
því stendur. Það er
alveg sérstaldega það
að ég kann best við
að vinna einn.66
ég dræpi þær allar. Ég lét féð ekki inn um
kvöldið og búið að spá stórhríð í fleiri daga.
En var þó með þá glóru sem bjargaði hverri
einustu kind. Ég rak þær í skjól við fjárhús-
vegginn og hlöðustafninn.“
- Komstu þeim ekki í hús?
„Það gat enginn látið þær inn eftir að
veðrið var skollið á. Ef ég hefði látið þær
inn kvöldið áður þá hefði það ekki tekið
nema fimm mínútur. Það voru tveir faðmar
í dyrnar. Þetta er gáfulegt!
Það var alveg gjörsamlega óstætt. Ég gat
ekki skriðið á fjórum fótum úr bænum, í
íjósið og_ upp í fjárhús. Allt hérna rétt við
bæinn. Ég varð að leggjast marflatur og
mjaka mér eins og ormur. Þetta hef ég aldr-
ei nokkurn tíma þekkt áður. Það kom svo
ægileg brynja í ullina, það klepraði fyrir
augun á kindunum og þær urðu blindar.
Svo fer ég til þeirra daginn eftir stór-
hríðarnóttina og það er alltaf sama voðalega
veðrið. Þá var ég búinn að fara í Ijósið með
harðheitum. Langt genginn í fjögur þennan
dag ætla ég að vita hvort ég geti ekki ein-
hvern veginn druslast með bagga til að
næra þær eitthvað. Vissi að lífið treindist
lengur ef þær fengju eitthvað að éta. Svo
álpast ég út. Ég vissi frá því um morguninn
að hlaðið hérna var einn svellbunki. Ég byija
á að skríða þegar ég kem upp úr kjallaradyr-
unum en asnast til að standa upp. Alveg
eins og skot fýk ég og skell með hnakkann
á svellið. Ég fann nú strax að ég hafði
meitt mig, tognaði hérna aftan á hálsinum,
en hausinn hafði sloppið. Ég lá hálfringlaður
á svellinu svolitla stund. Svo finn ég að ég
geti farið að skríða og skríð upp í hús -
eins og ormur náttúrulega. Kemst inn í hús-
in við illan leik og tek til átta bagga í 59
kindur. Get skriðið meðfram húsveggnum